TVP Historia Środa, 05.05.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 MAJA. ODC. 553 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1821 - zmarł Napoleon Bonaparte; 1939 - słynne przemówienie min. Józefa Becka w Sejmie; 1969 - koniec prac nad Słowinkiem Języka Polskiego pod red. prof. Witolda Doroszewskiego, 1988 - ZOMO złamało strajk w Nowej Hucie; 07:10 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 1/24 Serial historyczno - sensacyjny, 61 min, 24 odc. , Polska 1990 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Scenografia: Wojciech Majda Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Serial "Pogranicze w ogniu" rodził się długo. Scenariusz powstał w połowie lat osiemdziesiątych. Potem był kilkakrotnie rozszerzany i poprawiany. Andrzej Konic ukończył najpierw dziesięć odcinków. Następnych czternaście ujrzało światło dzienne dopiero trzy lata później. Akcja cyklu zaczyna się w 1918 roku podczas walk o wyzwolenie Poznania. W potyczkach z Niemcami biorą udział dwaj młodzi chłopcy: Czarek Adamski (filmowy debiut Cezarego Pazury) i Franek Relke (Olaf Lubaszenko). Obaj mają nie tylko wspólnego wroga, lecz także ten sam obiekt miłosnych westchnień, którym jest szkolna koleżanka Dorota. Czarek jednak góruje nad Frankiem pod każdym względem. Ma również większe szanse u Doroty. Tymczasem sfrustrowany Relke odkrywa, że jego ojciec zginął dlatego, że został na posterunku, gdy walczący obok niego wcieleni do niemieckiej armii Polacy uciekli, nie widząc innej szansy na ocalenie życia. We Franku budzi się niemiecka dusza. Staje po przeciwnej stronie niż Czarek. Zostaje sabotażystą i szpiegiem. Jego zdemaskowanie pociąga za sobą krwawą ofiarę. Relke ucieka do Berlina. Zmienia imię na Franz i szybko robi karierę w Abwehrze. W tym samym czasie Czarek wstępuje do polskiego wywiadu i również rychło awansuje. W gimnazjum tworzy się organizacja harcerska. Chłopcy na różne sposoby próbują zaopatrzyć się w broń. Mają też za zadanie zdobycie planów wszystkich ważniejszych obiektów w mieście. 09:45 "SENSACJE XX WIEKU" - ASTROLOG (ASTROLOG) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Marek Kalita, Robert Wabich, Tomasz Schimscheiner, Mirosław Neinert, Tomasz Dedek W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" dramatyczne losy niemieckiego astrologa Wilhelma Wulffa, uwolnionego z obozu koncentracyjnego, który został następnie doradcą Reichsführera SS Heinricha Himmlera. Powszechnie znane zainteresowanie hitlerowców astrologią i okultyzmem przejawiało się na różnych polach - od poszukiwań antycznych artefaktów po stawianie horoskopów. W swoich działaniach i podejmowanych decyzjach najwyżsi rangą ludzie Hitlera często mieli kierować się tym, co było pisane im w gwiazdach. Ten fakt postanowił wykorzystać Wilhelm Wulff, który wspólnie z masażystą Felixem Kerstenem, ryzykując życie, wykorzystywał słabość nazistowskich przywódców do prowadzenia własnej gry, umiejętnie kierując postępowaniem Himmlera i podejmowanymi przez niego decyzjami. Dzięki temu mógł uratować tysiące więźniów obozów koncentracyjnych. W tym odcinku wystąpili m.in.: Krzysztof Pieczyński (w roli Wulffa) i Marek Kalita (jako Himmler). 10:35 POWSTANIA ŚLĄSKIE... MUZYCZNE HISTORIE Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2020 Reżyseria: Mirosław Basaj Scenariusz: Mirosław Basaj Wykonawcy: Józef Skrzek, Stanisław Sojka, Joanna Bartel, Grzegorz Płonka, Zespół Oberschlesien, Górnicza Orkiestra Dęta Bytom Powstania Śląskie to trzy konflikty zbrojne na Górnym Śląsku, które miały miejsce w latach 1919 - 1921 między ludnością polską i niemiecką. Odbyły się w okresie formowania się Państwa Polskiego po zakończeniu I wojny światowej. Pierwsze powstanie śląskie trwało od 16 sierpnia do 24 sierpnia 1919 r. Drugie powstanie śląskie od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920 r. Trzecie powstanie śląskie od 2/3 maja (już po plebiscycie) do 5 lipca 1921 r. Ostatni świadkowie tamtych wydarzeń nie żyją od wielu lat. Chcemy sprawdzić, jaka jest świadomość tamtych zdarzeń i przypomnieć je w sposób nowoczesny i przystępny dla młodych widzów. Zarejestrujemy to, co pozostało w świadomości potomnych, jakie opowieści, historie, dokumenty i pamiątki zostały po powstańcach śląskich. Wystąpi dwóch wnuków i prawnuk powstańców śląskich, którzy starają się przechowywać i pielęgnować pamięć Powstań Śląskich. 11:35 TU WSZYSTKO JEST POLSKĄ - ODC. 10 SILNA I KRUCHA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Jak zawsze trudno jest przewidywać alternatywną wersję historii. Z pewnością jednak można powiedzieć, że Sobieski bronił tego, co Wawel uosabia w wymiarze polskiej, ale i europejskiej historii opartej na dziedzictwie chrześcijańskim. Gdy państwo jest silne i odnosi sukcesy, pojawiają się tendencje, by lekceważyć z pozoru drobne wady, bo przecież nic nie jest doskonałe. Ale z czasem zaniedbywane albo bagatelizowane negatywne praktyki polityczne mogą sprawić, że to co silne, stanie się kruche i podatne na zepsucie. Bardzo ryzykownie jest wtedy liczyć, że na czele państwa pojawi się wybitny wódz lub polityk, który będzie w stanie wskrzesić tę siłę i zneutralizować rosnące zagrożenie. Na ten temat prowadzi rozmowy Piotr Legutko z gośćmi programu. 12:00 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 8/13 Serial wojenno - sensacyjny, 44 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński W Książu na Jorga oczekuje Sauer, ale nie ma odwagi skrzywdzić człowieka, który przybywa tu za zgodą samego Goebbelsa. W podziemnym archiwum Jorg zaczyna poszukiwać depeszy, która umożliwi uruchomienie "Aparatu". Kiedy ją odnajduje, chowa do kieszeni. Nie może oddać jej Niemcom. Globcke każe Natalii wysłać do centrali depeszę, w której jest hasło "Orillo". Wyczerpana torturami Natalia posłusznie wykonuje jego polecenie. Joanna z ulgą przyjmuje wiadomość, że Natalia ponownie zaczęła nadawać. Jednak tknięta złym przeczuciem odkrywa, że w depeszy jest sygnał alarmowy. Domyśla się, że jej córka torturami została zmuszona do współpracy z gestapo. Zerwany został również kontakt z Jorgiem i to w chwilii, gdy do zamku Czocha zbliżają się wojska radzieckie. Brak łączności z Jorgiem może przesądzić o wyniku walki o "Aparat". W tej sytuacji maszynę mogą przechwycić Rosjanie. Groźba jest bardzo realna. Generał Zawieniagin urządza kwaterę w niemieckim zameczku blisko Czochy. Niezrażony klęską spadochroniarzy, zamierza ponowić atak. Czerny i Compaigne lecą na zwiad. Dochodzą do wniosku, że bardzo trudno będzie się dostać do dobrze strzeżonej twierdzy nad jeziorem. Muszą jednak wypełnić rozkaz. 12:55 MONT SAINT - MICHEL: OPACTWO NA SKALE (MONT SAINT - MICHEL: RESISTANCE THROUGH THE AGES) Film dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2016 Klasztor Mont Saint - Michel we Francji, wznoszący się przy brzegu Atlantyku jak magiczny, baśniowy pałac, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów na świecie. Ten film przedstawia jego XIII - wieczną historię. Autorzy docierają do miejsc, do których zwiedzający nie mają wstępu. Prezentują także opinie ekspertów oraz wizualizacje 3D obiektu. Położony na granicy Bretanii i Normandii, Mont Saint - Michel jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Został wybudowany na dużej granitowej skale na morzu. Do tego imponującego romańskiego opactwa benedyktynów można dotrzeć pieszo, tylko podczas odpływu. Pomimo tego rocznie odwiedza go ponad 2, 5 miliona turystów, co czyni go trzecim najbardziej popularnym zabytkiem we Francji. Dokument pokazuje ogromne wyzwanie inżynieryjne, jakim była budowa tego opactwa, niesamowitej wieży poświęconej Archaniołowi Gabrielowi oraz wioski. Lokalizacja opactwa, które w przeszłości było miejscem kultu i więzieniem, w obliczu klęsk żywiołowych, angielskich ataków czy zniszczenia, od zawsze była jego największym atutem. Opuszczony przez lata, kilkadziesiąt lat temu został na nowo odkryty przez pielgrzymów i turystów. 14:10 TAJNA BROŃ JAPONII (JAPAN'S SECRET WEAPON) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Masumi Mizunuma Scenariusz: Jeremy Evans Jednym z najlepiej strzeżonych sekretów II wojny światowej był ogromny okręt podwodny, który miał przetransportować japońskie bombowce, tak by znalazły się w zasięgu amerykańskich miast. Inżynierowie i historycy przeprowadzają serię eksperymentów, żeby odkryć tajemnice tego technologicznego cudu, który mógł zmienić losy wojny. W filmie pokazane zostaną także materiały archiwalne wyjaśniające, dlaczego okręty podwodne typu I - 400 były tak śmiercionośne i dlaczego technologia ta ostatecznie nie została wykorzystana w ataku na USA? 15:15 GIGANCI HISTORII - ODC. 30. KONSTYTUCJA 3 MAJA Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Była drugą na świecie, po amerykańskiej, i pierwszą w Europie, przed francuską, nowoczesną ustawą zasadniczą regulującą organizację władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli. Konstytucja 3 maja. Przetłumaczona na francuski, angielski i niemiecki zyskała rozgłos w Europie. Okrzyknięto ją aktem przełomowym, a nawet najszlachetniejszym dobrem otrzymanym kiedykolwiek przez jakikolwiek naród. Choć nie zdołała odwrócić już rozbiorów i uratować niepodległości narodu, to jak pisał działacz Wielkiej Emigracji Janusz Woronicz, uratowała go pod względem wewnętrznej naprawy, uratowała od wiecznej zakały. O fenomen Konstytucji 3 Maja, jej twórców i wpływ na losy Polski i Polaków zapytamy w tym odcinku Gigantów historii. 16:05 KSIĘŻA WOLNOŚCI 1914 - 1981 - ODC. 8 Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Zamiarem autorów cyklu jest pokazanie kapłanów Kościoła katolickiego, którzy walczyli o polskość i wiarę w XX wieku. Trzeba ich przypominać szczególnie w sytuacji, kiedy nasiliły się ataki na polskie wartości, przez wieki utożsamiane z triadą: Bóg, Honor, Ojczyzna. Kościół, Jego pasterze czy wierzący są dziś zwalczani przez lewicową ideologię, której elementem jest Chrystofobia, wykorzystująca w dużej mierze brak świadomości i wiedzy napastników. W cyklu opowiemy o księżach wolności, którzy doprowadzili do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. , umacniali tradycyjne wartości w wolnej II Rzeczpospolitej, a następnie przeciwstawiali się dwóm okupantom Polski: niemieckiemu nazizmowi i sowieckiemu komunizmowi, i ostatecznie tych, którzy byli współautorami suwerennej Polski po 1989 r. Cykl obejmuje wielkich przywódców duchowych początku XX wieku, jak abp Aleksander Kakowski, bp Adam Sapieh czy bp August Hlond. Gdy mowa o czynnej walce, nie może zabraknąć takich postaci jak bp Władysław Bandurski czy ks. Ignacy Skorupka. Okres utraty niepodległości we wrześniu 1939 r. i późniejszych zmagań ze złem spod znaku swastyki oraz sierpa i młota jest naznaczony postawami i działaniem takich osób jak ks. Karol Wojtyła Ojciec Święty Jan Paweł II, Prymas Tysiąclecia Stefan Wyszyński (kapelan Armii Krajowej - Radwan III), niezłomni walczący myślą i czynem ze stalinowskimi oprawcami: bp Antoni Tokarczuk, bp Czesław Kaczmarek, ks. Władysław Gurgacz czy ks. Rudolf Marszałek. Wyjątkowe miejsce w panteonie księży wolności zajmują tacy kapłani jak wciąż mniej eksponowany ks. Jan Zieja, ks. Franciszek Blachnicki czy ks. gen. Witold Kiedrowski. Mamy także kapelanów Solidarności, począwszy od tych bardziej znanych - zamordowanych w czasach pogardy, jak ks. Jerzy Popiełuszko, ks. Stefan Niedzielak, ks. Sylwester Zych czy ks. Stanisław Suchowolec, po tych niemal zapomnianych jak bp Herbert Bednorz, ks. Hilary Jastak czy żyjący do dziś: ks. Stanisław Małkowski i ks. Jan Sikorski. 16:35 NASZA ZIEMIA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2008 Autor: Grażyna Ogrodowska Będą wołać kamienie W 1978 r powstał w Zbroszy Dużej k. Grójca Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej. Nie byłoby tego komitetu, zalążka wolnego, niezależnego związku zawodowego chłopów, gdyby nie ks. Czesław Sadłowski i wieloletnia walka mieszkańców okolicznych wsi o powstanie kościoła w Zdroszy. O solidarności rolników w obronie swojego proboszcza, o zmaganiach z milicją i władzą opowiedzą ks. Czesław Sadłowski i bohaterowie tamtych wydarzeń. Wystąpią: ks Czesław Sadłowski, historyk Grzegorz Łeszczyński, b. działacz ruchu chłopskiego Józef Baran, mieszkańcy wsi: Helena Żychowicz, Anna Dzikołowska i inni. 17:20 RYSOPIS SKOLIMOWSKIEGO Film dokumentalny, 43 min, Polska, 1992 Reżyseria: Jerzy Kołat Scenariusz: Jerzy Kołat Zdjęcia: Waldemar Kolsicki Filmowa biografia twórcza Jerzego Skolimowskiego nakręcona przy okazji realizacji przez bohatera adaptacji powieści Witolda Gombrowicza "Ferdydurke". Narracja filmu oparta jest na wzajemnym uzupełnianiu materiałów-wykopiowań z filmów fabularnych reżysera /"Rysopis", "Walkower", "Bariera", "Ręce do góry"/ z dokumentalną relacją z kilku wybranych planów filmu "Ferdydurke" paradoksalnie tworzących syntetyczny /także jednostkowy/ portret zmagań twórcy na tle przeżytych doświadczeń historycznych. W warstwie formalnej film "Rysopis Skolimowskiego" przełamuje funkcje konwencjonalności znaczeń gatunków filmowych: źródłem dokumentacyjnym są fragmenty filmów fabularnych Jerzego Skolimowskiego, dokumentalne zdjęcia z planu "Ferdydurke" i z biennale w Wenecji. 18:10 SPÓR O HISTORIĘ - STALIN I RZĄD RP 1939 - 1945 Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Jedną z najważniejszych kwestii, z którą musiał się zmierzyć po klęsce wrześniowej 1939 roku rząd Rzeczypospolitej Polskiej, były relacje z Moskwą. Mimo agresji sowieckiej, rząd polski formalnie nie ogłosił stanu wojny ze wschodnim sąsiadem, który 17 września 1939 roku cynicznie stwierdził, że państwo polskie przestało istnieć. Po rozpoczęciu wojny niemiecko - sowieckiej Anglicy wymusili na Sikorskim podpisanie 30 lipca 1941 roku w Londynie polsko - sowieckiego układu, który przywracał między obu państwami stosunki dyplomatyczne. Wkrótce doszło w Moskwie do spotkania premiera Sikorskiego z Józefem Stalinem. W kwietniu 1943 roku po ujawnieniu zbrodni katyńskiej, Moskwa ponownie zerwała stosunki dyplomatyczne z polskim rządem. Również dla Anglików i Amerykanów ważniejsze były dobre relacje z Moskwą niż to, że Polska była ich sojusznikiem. Rząd Polski nawet nie był informowany o tym, co w sprawie polskiej sojusznicy ze Stalinem uzgodnili. Po katastrofie gibraltarskiej kolejne rządy polskie były już całkowicie instrumentalnie traktowane. Wreszcie, zgodnie z porozumieniami ze Stalinem 5 lipca 1945 roku, Anglicy i Amerykanie przestali uznawać rząd RP i za rząd polski uznali stworzony przez Moskwę Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Zachodni sojusznicy oddali Polskę Stalinowi. Goście: prof. Henryk Stańczyk, prof. Marek Dutkiewicz i prof. Tadeusz Panecki. 18:55 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 2/24 Serial historyczno - sensacyjny, 54 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Muzyka: Andrzej Trzaskowski Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Piotr Rzymyszkiewicz, Piotr Konieczyński, Hanna Wrycza-Polk, Joanna Jankowska, Marian Kamiński, Asja Łamtiugina, Marek Gierszał, Leszek Wojtaszak, Barbara Sołtysik, Stanisław Niwiński, Jacek Kałucki, Maciej Kozłowski Jesień 1918 roku. Zbliża się koniec wojny. Mimo to drużyna Czarka zachowuje czujność i pilnie ćwiczy pod komendą Karolaka. Wkrótce dowódca powiadamia ich o zawieszeniu broni i końcu działań wojennych. Pozycja Niemiec w Wielkopolsce słabnie. Hindenburg rozkazuje generałowi Steinerowi wysłać tam doborową jednostkę szóstego pułku grenadierów pruskich, by zapobiec ewentualnym ruchawkom. Wspiera ich szef Abwehry, który poleca oberleutnantowi Voraczkowi zorganizować siatkę szpiegowską we wschodnich rejonach Niemiec. Tymczasem Franek wraca z wojny i zostaje entuzjastycznie przyjęty przez kolegów. W Wielkopolsce wybucha powstanie. Chłopcy dostają rozkaz zdobycia małej stacyjki. Zadanie wykonują wzorowo. Franek jednak podczas akcji zachowuje się dziwnie. 21:10 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 1/5 ZAGADKOWA ŚMIERĆ HESSA (ODC. 1/5 THE HESS ENIGMA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Cykl dokumentalny (5 odcinków) Co się stało ze składem pociągu, zawierającym nazistowskie złoto? Ile prawdy jest w plotce, że osobisty lekarz Hitlera stopniowo go truje lekami? Co się stało z zaginionym okrętem podwodnym U - 513? Dlaczego zastępca Hitlera Rudolf Hess odbył fatalny lot do Wielkiej Brytanii w 1941 roku? To tylko niektóre z pytań, na które starają się odpowiedzieć twórcy serii na podstawie ostatnio odkrytych dokumentów i archiwaliów. 22:10 MOST NA RZECE KWAI (THE BRIDGE ON THE RIVER KWAI) Dramat wojenny, 155 min, Wielka Brytania 1957 Reżyseria: David Lean Scenariusz na podstawie powieści Pierre'a Boulle'a: Pierre Boulle, Michael Wilson i Carl Foreman Zdjęcia: Jack Hildyard Muzyka: Malcolm Arnold Występują: William Holden, Alec Guinness, Jack Hawkins, James Donald, Geoffrey Horne, Sessue Hayakawa, Andre Morell, Peter Williams i inni Słynny dramat wojenny z antywojennym przesłaniem, nagrodzony siedmioma Oscarami: dla najlepszego filmu roku, za reżyserię, scenariusz, zdjęcia, muzykę, montaż, dla najlepszego aktora (Sir Alec Guinness) oraz nominacją do tej nagrody dla aktora drugoplanowego (Sessue Hayakawa). Wprawdzie statuetkę za scenariusz otrzymał Pierre Boulle, francuski autor książki, która stała się podstawą scenariusza, ale w rzeczywistości znacznie większy wkład w adaptację jego dzieła na potrzeby filmu mieli Michael Wilson (Oscar za scenariusz "Miejsca pod słońcem", scenariusze m. in. do "Lawrence'a z Arabii" i "Planety małp") oraz Carl Foreman (nominacje za scenariusze do "Championa", "Pokłosia wojny", "W samo południe" i "Dział Navarony"). Obaj znajdowali się jednak w tamtych latach na czarnej liście senatora McCarthy'ego i Akademia Filmowa nie odważyła się oficjalnie ich uhonorować. Nagrody przyznano im dopiero pośmiertnie, w 1985 r. Do historii kina przeszła też sławna, gwizdana przez żołnierzy melodia "Marsz pułkownika Bogeya". Gdy David Lean przystępował do pracy nad "Mostem" ze znaczącym, jak na lata 50. , budżetem 3 mln dolarów, wiele osób nie wierzyło, że powstanie jeden z najsłynniejszych do dziś filmów. Cary Grant i Charles Laughton, którym proponowano główne role - Shearsa i pułkownika Nicholsona - odrzucili ofertę. William Holden i Sir Alec Guinness przyjęli je dopiero po długich targach i namowach. Ten ostatni groził nawet opuszczeniem planu w połowie realizacji zdjęć (kręconych przez niemal 4 miesiące w cejlońskiej dżungli), nie mogąc się doszukać niczego interesującego w granej przez siebie postaci. Ostatecznie przyniosła mu ona jedynego w jego karierze Oscara (nie licząc honorowej statuetki za całokształt dokonań w 1979 r.) Opowiedziana w książce i filmie historia oparta jest na autentycznych wydarzeniach z czasów II wojny światowej, kiedy to alianccy jeńcy wojenni schwytani przez Japończyków, pracując ponad siły, bez jedzenia i picia, zbudowali tory kolejowe z Bangkoku do Rangoonu, służące do przesyłania transportów wojskowych. Akcja filmu toczy się w 1943 r. w japońskim obozie dla jeńców wojskowych. Batalion schwytanych w Singapurze brytyjskich żołnierzy pod dowództwem pułkownika Nicholsona ma - zgodnie z rozkazem japońskiego pułkownika Saito - przystąpić do budowy mostu na rzece Kwai, którym ma biec główny szlak transportowy sił japońskich w tym regionie. Powołując się na międzynarodowe konwencje Nicholson w imieniu swych ludzi odmawia pracy. Poddany okrutnej próbie sił, wychodzi z niej zwycięsko. Osiąga tyle, że żołnierze mają odtąd pracować pod jego dowództwem. Chce udowodnić wyższość moralną i techniczną Brytyjczyków i skonstruować bezbłędnie most, lecz całkowicie ignoruje fakt, że ma on służyć wrogom. Realizacja budowy staje się niemal jego obsesją, punktem honoru. Tymczasem brytyjskie dowództwo wysyła nad rzekę Kwai grupę swych żołnierzy pod dowództwem majora Wardena z misją zniszczenia mostu. Do Wardena i jego ludzi dołącza też amerykański marynarz Shears, któremu udało się uciec z obozu. Brytyjskie komando umieszcza pod mostem ładunki wybuchowe, ale ich działania odkrywa pułkownik Nicholson i zawiadamia japońskie dowództwo obozu. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TRZEBA GINĄĆ - KROJANTY 1939 Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Trzeba ginąć - Krojanty 1939. O tym, że wojna na granicy z Niemcami w województwie pomorskim wybuchła 25 minut wcześniej niż na pozostałych odcinkach, zdecydował rozkład jazdy tranzytowego pociągu pośpiesznego Berlin - Królewiec. Strona polska, mimo skrajnie napiętej sytuacji, szanując umowy międzynarodowe, zdecydowała się przepuścić go przez przygotowane już do obrony pozycje. Zamiast ekspresu jednak, na stacje w Chojnicach wjechał podstępnie pociąg pancerny. Równocześnie uderzyła niemiecka artyleria. Pułkownik Kazimierz Mastalerz, dowódca 18. Pułku Ułanów Pomorskich w okopie polowego stanowiska dowodzenia wypowiedział wtedy prorocze dla niego samego słowa: "Trzeba ginąć, stąd się nie wychodzi". Bitwa pod Krojantami weszła do legendy. Stała się też już później przedmiotem gorących sporów historycznych i polemik. I my zabierzemy dziś głos w dyskusji. 02:40 "SENSACJE XX WIEKU" - ASTROLOG (ASTROLOG) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Marek Kalita, Robert Wabich, Tomasz Schimscheiner, Mirosław Neinert, Tomasz Dedek W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" dramatyczne losy niemieckiego astrologa Wilhelma Wulffa, uwolnionego z obozu koncentracyjnego, który został następnie doradcą Reichsführera SS Heinricha Himmlera. Powszechnie znane zainteresowanie hitlerowców astrologią i okultyzmem przejawiało się na różnych polach - od poszukiwań antycznych artefaktów po stawianie horoskopów. W swoich działaniach i podejmowanych decyzjach najwyżsi rangą ludzie Hitlera często mieli kierować się tym, co było pisane im w gwiazdach. Ten fakt postanowił wykorzystać Wilhelm Wulff, który wspólnie z masażystą Felixem Kerstenem, ryzykując życie, wykorzystywał słabość nazistowskich przywódców do prowadzenia własnej gry, umiejętnie kierując postępowaniem Himmlera i podejmowanymi przez niego decyzjami. Dzięki temu mógł uratować tysiące więźniów obozów koncentracyjnych. W tym odcinku wystąpili m.in.: Krzysztof Pieczyński (w roli Wulffa) i Marek Kalita (jako Himmler). 03:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ŻUKOW Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Biografia marszałka Georgija Żukowa. Wykorzystano pamiętniki Żukowa i kroniki filmowe. Przedstawiono udział marszałka w walkach z Japończykami, zbrojenia ZSRR, wielką czystkę w wojsku, wojnę zimową, decydującą rolę Żukowa w zwycięstwie nad armią niemiecką, okoliczności popadnięcia w niełaskę u Stalina.