TVP Historia Sobota, 08.05.2021 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 8 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1903 - zmarł Paul Gauguin; 1945 - kapitualcja Trzecie Rzeszy; 1953 - protest episkopatu "Non possumus"; 1989 - pierwszy numer "Gazety Wyborczej"; 07:05 BIBLIA - SAMSON I DALILA CZ. 4 (THE BIBLE - SAMSON AND DALILAH P. 4) Serial biblijny, 45 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2000 Reżyseria: Nicolas Roeg Aktorzy: Eric Thal, Elizabeth Hurley, Dennis Hooper, Paul Freeman Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Ziemie Izraelitów od 40 lat okupują Filistyni. Naród wybrany przyjmuje ich jarzmo jako karę bożą za nieposłuszeństwo, aż przychodzi na świat chłopiec, którego Bóg wyznaczył na przywódcę i wyzwoliciela. Rodzice nadają mu imię Samson i na znak przymierza i oddania w służbę Bogu nigdy nie obcinają mu włosów. Samson wyrasta na silnego mężczyznę, nie wie jednak, jak ma wypełnić swą misję. 08:00 Z ANDRUSEM PO GALICJI - LIMANOWA Magazyn, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz Program o mieszkających w Limanowej niezwykłych ludziach, m.in. o jedynym takim szewcu w świecie, o aktorze kabaretowym, który tworzy artystyczne meble, a także o producencie namiotów dla koczowników. Na koniec piosenka, tym razem o nostalgicznym smaku limanowskiej specjalności kulinarnej. 08:50 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 3/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Oddział elewów szkoły policyjnej zmaga się na torze ćwiczeń. Ubrani w polowe mundury młodzieńcy jeden po drugim pokonują przeszkody. Na trybunie obserwatorów kilku wyższych rangą oficerów ocenia ich umiejetności. Jeden z elewów, Marian Cielęcki, usiłuje nadążyć za kolegami, ale na każdej przeszkodzie widać, jak wielkie mu to sprawia trudności. Wszystkim udaje się przeskoczyć rów z wodą, jeden Marian wpada do niego, mocząc się po pas. Dwaj sanitariusze zabierają go na noszach. Generał Piecuch, komendant szkoły nie widzi możliwości zaliczenia Marianowi tego egzaminu. Ale okazuje się, że chłopak ma silnego protektora, a więc zdać musi. Komisja postanawia go promować, ma być wysłany do małego posterunku na prowincji. Wybór pada na miasteczko Królowy Most. Tam przynajmniej młody policjant za bardzo się nie skompromituje. 09:45 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - RYBY NA PRZEDNÓWKU Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Adam Kubiak Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W kolejnym odcinku Karol Okrasa zaprasza widzów na opowieść o kuchni przełomu zimy i wiosny, czyli na przednówku. W dzisiejszych czasach nadmiaru jedzenia, a nawet wielkiego marnotrawstwa produktów spożywczych, trudno nam sobie wyobrazić naszych przodków. którzy w tym okresie regularnie głodowali. Powoli kończyły się zapasy zakopcowanych ziemniaków i warzyw, a w spiżarce nie wisiała już nawet słonina. Dobrze, gdy zostało jeszcze trochę mąki czy kaszy, suszone grzyby, groch oraz kiszonki: kapusta, ogórki, jabłka. Czasem udało się złapać jakąś rybę w rzece lub podkraść w pańskim stawie. Głodowe menu opierało się głównie na zbieractwie. Gdy brakło zbóż jako zamienników używano niektórych chwastów. Kaszę i placki przyrządzano powszechnie z dziko rosnącej trawy, zwanej manną. Mąkę do wypiekania chleba często robiono z perzu. W sytuacjach skrajnych niedobory mąki uzupełniano dodatkiem suszonych liści lipy, mielonej kory brzóz, wrzosów, wiórów drewna, żołędzi. Polewki lub bryje gotowano z młodymi ostami, komosą, podagrycznikiem. Czy warto wracać do tych czasów dziś, gdy pełne najbardziej wyszukanych produktów sklepy każdy z nas ma na wyciągniecie ręki? Karol przygotuje trzy potrawy inspirowane produktami dostępnymi na przednówku: 1/ kotleciki rybne z dodatkiem suszonych liści, 2/ gotowany pasztet rybny z grochem i kapustą, 3/ dawny bigosek, czyli potrawę z kawałków ryby i raków. 10:20 SZTUKA FRANCJI - 3/3 ŚWIAT NOWOCZESNY (THE ART OF FRANCE EP. 3 - THIS IS THE MODERN WORLD) Miniserial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Tim Kirby, Basil Comely, Tim Dunn Trzyodcinkowy miniserial dokumentalny poświęcony sztuce Francji. Andrew Graham Dixon przybliża nam historię i dziedzictwo francuskiej kultury. W trzecim odcinku poznajemy dzieła impresjonistów - Claude ' a Moneta, Edgara Degasa, Auguste ' a Renoira, historię malarstwa Henriego de Toulouse - Lautreca. Przyglądamy się pracom postimpresjonisty Georges ' a Seurata, kubisty Pabla Picassa, fowisty Henriego Matisse ' a czy dadaisty Marcela Duchampa, autora koncepcji "ready made" i słynnego pisuaru z 1917 roku. 12:30 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA CZ. 3 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Miniserial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Dalszy ciąg niezwykłej podróży do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy z plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. . 13:35 ... GDZIEKOLWIEK JESTEŚ PANIE PREZYDENCIE... Film fabularny telewizyjny, 86 min, Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Trzos-Rastawiecki, Anna Beata Bohdziewicz, Wojciech Strzemżalski Film biograficzny, dokumentalizowany, 86 min, Polska 1978 Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Trzos - Rastawiecki, Anna Beata Bohdziewicz, Wojciech Strzemżalski Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Aleksander Fabisiak, Maria Homerska, Ryszard Sobolewski, Janusz Michałowski, Lech Łotocki "Film ten nie jest dokładną rekonstrukcją zdarzeń historycznych. Obok postaci prawdziwych występują w nim postacie zmyślone. Chcielibyśmy, aby w ich losach odbiły się losy ludzi, którzy żyli, walczyli i umierali w Warszawie we wrześniu 1939 roku..." - informacja taka otwiera film Andrzeja Trzosa - Rastawieckiego. Film ten nie jest więc ani opowieścią biograficzną, ani kroniką wydarzeń. Zrealizowany został na taśmie czarno - białej i łączy w jednorodną całość zdjęcia archiwalne z nakręconymi przez ekipę filmową. Wiele scen wygląda, jakby zostały wzięte z archiwum, a tymczasem zostały nakręcone współcześnie. Jest to zasługa operatora Zygmunta Samosiuka, który otrzymał nagrodę specjalną jury i nagrodę za zdjęcia na festiwalu w Gdyni w 1978 roku. Rok 1934, Stefan Starzyński zostaje komisarycznym prezydentem Warszawy. Na stanowisku tym ma pozostać do wyborów. Rok 1939, w wyborach Starzyński nie uzyskuje wymaganej większości, ale w dalszym ciągu pełni funkcję prezydenta. 1 września 1939, Stefan Starzyński zaczyna organizować życie w bomardowanej stolicy. Sprzeciwia się nakazowi ewakuowania ważniejszych urzędów i w porozumieniu z gen. Czumą organizuje cywilną obronę miasta. W odpowiedzi na apel prezydenta warszawiacy budują barykady, kopią rowy przeciwlotnicze, przygotowują punkty sanitarne. W swoich codziennych przemówieniach radiowych Starzyński podtrzymuje na duchu ludność stolicy. Warszawę opuszczają w pośpiechu przedstawiciele obcych placówek dyplomatycznych, pozostaje jednak amerykański dziennikarz zafascynowany bohaterską postawą mieszkańców i ich prezydenta. Tymczasem sytuacja w mieście jest z każdym dniem coraz trudniejsza, brakuje wody, elektryczności, lekarstw. 26 września zapada decyzja o kapitulacji. W sztabie naczelnego dowództwa pojawia się zdesperowany młody żołnierz z zamiarem zabicia gen. Rómmla, który jego zdaniem zdradził ojczyznę, godząc się na kapitulację. Do zabójstwa jednak nie dochodzi. Niemcy wkraczają do Warszawy, Starzyński nie chce skorzystać z ostatniej szansy wyjazdu - swoje miejsce w samolocie odstępuje amerykańskiemu dziennikarzowi. Miesiąc później zostaje aresztowany w swoim gabinecie przez gestapo i wywieziony w nieznane miejsce. 16:20 TAJEMNICE WŁOSKICH MIAST - FLORENCJA (ITALY’S INVISIBLE CITIES) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Harvey Lilley Wykonawcy: Michael Scott, Alexander Armstrong Historyk, doktor Michael Scott, wyrusza na nową przygodę, aby odkryć skarby trzech kolejnych słynnych włoskich miast - Neapolu, Wenecji i Florencji. Dzięki użyciu najnowocześniejszych technologii, w tym skanowania 3D o ultrawysokiej rozdzielczości, grafiki komputerowej i zdjęć lotniczych, możemy zobaczyć nieznane i ukryte przestrzenie tych niezwykłych miast. Innowacyjne podwodne skanowanie Zatoki Neapolitańskiej ujawnia zatopiony świat rzymskiego kurortu, który zatonął podczas starożytnego trzęsieniach ziemi. W Wenecji zespół bada, co kryje się pod jej wspaniałymi pałacami. We Florencji nowoczesne skanowanie 3D wielkiej katedry Il Duomo, jak ją nazywają Włosi, ukazuje piękno i wyrafinowanie pionierskiej inżynierii stojącej za największą na świecie ceglaną kopułą - śmiały wyczyn kreatywnego umysłu, który zdefiniował Renesans. 17:20 SPÓR O HISTORIĘ - REWOLUCJA FRANCUSKA Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Czy to bunt? Nie. Najjaśniejszy Panie, to rewolucja. Tak miał odpowiedzieć Ludwikowi XVI książę de la Rochefoucauld - Liancourt na wieść o zdobyciu Bastylii 14 lipca 1789 roku. Niespełna cztery lata później, 21 stycznia 1793 roku, król, wówczas już "Obywatel Kapet", został, mocą wyroku sądu rewolucyjnego - zgilotynowany. Umacniały się rządy znaczone terrorem. Jakie były przyczyny wybuchu rewolucji we Francji? Jaki był jej bilans? Jak oceniamy ją dzisiaj? Czy rewolucja była rzeczywiście zaskoczeniem dla Ludwika XVI i jego rządu? Sytuacja we Francji w latach panowania Ludwika XVI; jaki ustrój polityczny ma ówczesna Francja? Jaka była sytuacja społeczna? Jakie siły były zainteresowane w obaleniu monarchii? Kto przewrót przygotował? Dlaczego rewolucja wybuchła właśnie we Francji? Jej podłoże ideologiczne. Kto rozpoczął rewolucję? Jak doszło do ogłoszenia Konstytuanty? Kto i po co zorganizował Marsz na Bastylię 14 lipca 1789 rok? Uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela 26 sierpnia 1789 r. Jakie hasła głosiła? Kolejne reformy ustrojowe: fasada, za którą kryły się prawdziwe cele? Czy rzeczywiście myślano o utrzymaniu monarchii? Proklamowanie republiki 22 września 1792 roku. Jak rewolucja została przyjęta na dworach europejskich? Kto i kiedy zdecydował, że Ludwik XVI musi zginąć? Śmierć Ludwika XVI i Marii Antoniny - reakcja dworów. Dlaczego rewolucja była taka krwawa? Skąd tak potężne prześladowanie Kościoła i bluźniercze akty? Rzeź, ludobójstwo mieszkańców Wandei. Skuki rewolucji dla Europy i Świata? Rewolucja francuska jako wzór rewolucji bolszewickiej. 18:30 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 13/13 - HEKTOR KAMIENIECKI Serial historyczno-przygodowy, 29 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek, Czesław Wołłejko, Andrzej Szalawski Ataki Turków zostają odparte, bohaterska załoga twierdzy chce bronić się dalej. Mimo to dochodzi do podpisania rozejmu. Wojsko opuszcza zamek, wyjeżdżają też Basia i pan Zagłoba. Pan Michał i Ketling, wierni przysiędze, pozostają w twierdzy. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 31. NOWY ŁAD W EUROPIE - LATA 1943 - 1948 Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Klęski wojsk niemieckich pod Stalingradem i Kurskiem odwróciły w 1943 roku losy II wojny światowej. Przywódcy koalicji antyhitlerowskiej mogli przystąpić do snucia planów na przyszłość. Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill, prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt oraz rosyjski dyktator Józef Stalin spotkali się w tym celu na serii konferencji. Zdecydowali wtedy nie tylko o losie Niemiec, ale całego kontynentu. Wytyczyli strefy wpływów, przesunęli granice państw, miliony ludzi zostało zmuszonych do przesiedlenia. Kraje Europy wschodniej, z Polską włącznie, znalazły się w strefie sowieckiej. Utraciły swoją suwerenność lub zostały przyłączone do Rosji. Nowy ład w Europie lata 1943 - 1948 jest tematem pytań w tym odcinku teleturnieju. 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - JUAN CARLOS, KRÓL HISZPANÓW (JUAN CARLOS) Film dokumentalny, 92 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Jeden z ostatnich władców europejskiej monarchii - król, który dzięki osobistej odwadze i szczeremu patriotyzmowi zdobył przyjaźń i szacunek swoich hiszpańskich poddanych. Juan Carlos - spadkobierca dyktatury generała Franco, który wyznaczył go na swego następcę. Bardzo ciekawie opowiedziana historia władcy, znakomicie zrealizowany film, który ukazuje przepiękne pałace hiszpańskiej monarchii, zwykle niedostępne dla obiektywu kamery. 21:50 JANE EYRE - ODC. 1/4 (JANE EYRE) Serial obyczajowy, kostiumowy, 50 min, Wielka Brytania, 2006 Autor: Charlotte Bronte Reżyseria: Susanna White Scenariusz: Sandy Welch Aktorzy: Ruth Wilson, Toby Stephens, Lorraine Ashbourne, Aidan Mcardle Młoda guwernantka zakochuje się w swoim pracodawcy. Niestety jego tajemnicza przeszłość zagraża ich związkowi. 22:55 HUBAL Dramat historyczny, 127 min, Polska 1973 Scenariusz i reżyseria: Bohdan Poręba Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Ryszard Filipski, Małgorzata Potocka, Tadeusz Janczar, Emil Karewicz, Stanisław Niwiński, Kazimierz Wichniarz, Jan Stawarz, Zygmunt Malanowicz, Jerzy A. Braszka, Henryk Giżycki, Bolesław Idziak, Jerzy Korsztyn, Andrzej Kozak, Eugeniusz Kujawski "Hubal" to epicki obraz kilkumiesięcznej walki oddziału majora Henryka Dobrzańskiego. Legendarny Hubal był wnukiem powstańca z 1863 roku. W 1914 roku po zdaniu egzaminu maturalnego wstąpił do II Brygady Legionów Polskich gen. Józefa Hallera. Podczas I wojny światowej odznaczony został Krzyżem Virtuti Militari V klasy i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. W dwudziestoleciu międzywojennym był zawodowym oficerem. Henryk Dobrzański był także słynnym jeźdźcem, członkiem polskiej ekipy na olimpiadzie w Amsterdamie w 1928 roku. Po klęsce wrześniowej nie zdjął munduru i do końca kwietnia 1940 roku dowodził stworzonym przez siebie pierwszym oddziałem partyzanckim. Zwany przez Niemców "Szalonym majorem", zginął w zasadzce 30 kwietnia 1940 roku. Dowódca 110. pułku ułanów na wieść o stracie jednego szwadronu 23 września 1939 roku rozwiązuje pułk. Jego zastępca, major Dobrzański, samorzutnie przejmuje dowództwo. Pozostaje przy nim około 180 ułanów. Major decyduje, że oddział pójdzie z odsieczą walczącej jeszcze Warszawie. Po otrzymaniu wiadomości o kapitulacji stolicy Dobrzański podejmuje decyzję o przeprawie przez Węgry do Francji, ślubuje też, że nie zdejmie munduru. Oddział przechodzi na ziemię kielecką. W Bodzentynie major ogłasza decyzję o pozostaniu w kraju. Żołnierze i dowództwo przyjmują pseudonimy, Dobrzański odtąd zwany będzie Hubalem. Dowodzony przez niego Oddział Wydzielony Wojska Polskiego podejmuje walkę partyzancką. Realizacja filmu trwała 10 miesięcy, większość scen nakręcono na szlaku walk hubalczyków. Wkroczenie oddziału Hubala do wsi Poświętne i udział żołnierzy w nabożeństwie nakręcono w tym samym barokowym kościele i z udziałem mieszkańców Poświętnego i okolic, pamiętających owe wydarzenia. W naturalnej scenerii zrealizowano także sceny pacyfikacji wsi - na potrzeby filmu spalono przeznaczone do rozbiórki autentyczne, istniejące w okresie okupacji chałupy wsi Swolszowice. Sekwencję śmierci Hubala nakręcono w tym samym miejscu, gdzie miała ona miejsce naprawdę. Jednym z konsultantów był Zygmunt Laskowski z Anielina, który w 1940 roku rozpoznał zmasakrowane przez Niemców zwłoki majora Dobrzańskiego. W filmie zagrał go jego syn, Tadeusz. W scenach batalistycznych brało udział łącznie 500 osób, 100 koni, w tym 25 specjalnie szkolonych. 01:45 KANAŁ AUGUSTOWSKI. DZIEŁO ŻYCIA IGNACEGO PRĄDZYŃSKIEGO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2020 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Osią scenariuszową tego filmu jest dychotomia: człowiek i jego dzieło. Człowiek to Ignacy Prądzyński generał, inżynier, fortyfikator, genialny strateg i budowniczy. Dzieło to Kanał Augustowski, jeden z polskich cudów techniki, działający od blisko dwustu lat zabytek, od lat przygotowywany do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. I człowiek, i jego dzieło są wprawdzie obecne w świadomości historycznej Polaków, nawet rozpoznawalne, ale Ignacy Prądzyński kojarzony jest głównie z powstaniem listopadowym, sytuowany gdzieś pomiędzy Chłopickim, Skrzyneckim i Bemem, zaś Kanał Augustowski znany głównie jako wakacyjna atrakcja turystyczna, często lokowany bywa gdzieś na Mazurach. Jak zwykle więc wiedza o rzeczach ważnych jest powierzchowna i stereotypowa.