TVP Historia Niedziela, 09.05.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 9 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1502 - czwarta wyprawa Kolumba; 1943 - Niemcy likwidują kolejne bunkry na ul. Miłej w Warszawie, poprzedniego dnia zabili Mordechaja Anielewicza i kierownictwo ŻOB; 1970 - Kisiel w "Dzienniku" ocenia komunistyczną celebrację "Dnia Zwycięstwa"; 06:50 BIBLIA - DAWID, CZ. 1 (THE BIBLE - DAVID P. 1) Serial biblijny, 46 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2002 Reżyseria: Robert Markowitz. Aktorzy: Nathalniel Parker, Sheryl Lee, Jonathan Price, Leonard Nimoy Biblijna historia Dawida, najsławniejszego króla Izraela. Służył na dworze króla Saula, którego gniew i smutek potrafił odpędzić grą na cytrze. Kiedy Dawid dorósł i odniósł zwycięstwo nad Filistynami, Saul zazdrosny o jego sławę i miłość ludu, postanowił go zgładzić. Nie takie były jednak wyroki Pana. Po śmierci Saula, starszyzna Izraela namaściła Dawida na króla. Odtąd panował sprawiedliwie, staczał zwycięskie bitwy i rozpoczął budowę świątyni. Jego najtrwalszym dziełem były psalmy, które po sobie pozostawił. 09:20 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 4/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach W kościele Witek dyryguje chórem, jednocześnie akompaniując śpiewającym na organach. W chórze śpiewa kilkadziesiąt osób: są wśród nich miejscowi policjanci, w pierwszym rzędzie stoi też Luśka - córka komendanta posterunku. Ma czysty, donośny głos. Witek przerywa próbę, gdy do kościoła wchodzi nowy "nabytek" posterunku - Marian Cielęcki. Witek kieruje go między tenorów. Cielęcki posłusznie staje w drugim rzędzie. Chór śpiewa dalej. Marian cały czas wpatruje się w Luśkę zachwyconym wzrokiem. Marian wysłany do domu komendanta po czarną teczkę, którą szef omyłkowo zostawił w domu, zauważa w altance wychodzącej na ogród Luśkę, która karmi dziecko piersią. W świetle zachodzącego słońca wygląda pięknie. Marian zamiera w zachwycie, wraca na posterunek rozanielony i rozmarzony. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - RYBY NA WIOSENNYM GRILLU Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Adam Kubiak Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W swojej kolejnej wyprawie kulinarnej Karol Okrasa zaprasza widzów na pierwszego w tym roku wiosennego grilla. Ale tym razem nie będzie najbardziej popularnej karkówki, kiełbasy czy kaszanki. Na grill trafią ryby, a prezentowane potrawy będą lekkie i świeże. Pieczenie ryb na grillu nie jest proste, bo łatwo przypalić czy uszkodzić ich delikatne mięso. Karol pokaże, jak je zabezpieczyć i jak grillować. Skupi się głównie na dodatkach, czyli sosach do ryb. Bo to właśnie wiosenne dodatki sprawią, że wiosenny rybny grill może zachwycić najwybredniejszego smakosza. Jakie potrawy przygotuje znany kucharz? Będą grillowane filety z okonia morskiego podane z sosem z roszponki, jabłek i orzechów. Będzie też makrela z sosem z jabłek, pieczonych młodych cebulek i buraczków oraz pieczony w popiele okoń morski z wiosennymi zielonymi szparagami i sosem z jaj, orzechów i świeżych ziół. 10:40 PRZYRODNIK NA TROPIE - /10/ - JASZCZURKA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Wykonawcy: Łukasz Bożycki (prowadzący) Bohaterką tego odcinka jest jaszczurka żyworodna. Dowiemy się między innymi, jaki jest jej mechanizm obronny, gdzie możemy je spotkać oraz jakie są zależności między nimi a naszymi kocimi pupilami. 11:15 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (112) - PERU. SZKOŁA KUSKEŃSKA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Cejrowski Scenariusz: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Wojciech Cejrowski - podróżnik, fotograf, pisarz, publicysta, członek rzeczywisty Królewskiego Towarzystwa Geograficznego w Londynie. Łączy pasję zwiedzania świata i docierania do najbardziej egzotycznych zakątków z niezwykłym zmysłem obserwacyjnym oraz poczuciem humoru. Każdy program to filmowa gawęda pełna dygresji i żartów, urozmaicona rozmowami z miejscową ludnością, prezentacją kultury ludowej i ciekawostek. Po konkwiście w Peru pojawili się katoliccy misjonarze. Zaczęto wznosić pierwsze kościoły. Budulec był na miejscu, ale skąd wziąć obrazy na ściany świątyń? Z Europy przypływały pojedyncze sztuki, a potem kopiowano je taśmowo. Tak powstała kuskeńska szkoła malarstwa. Funkcjonuje do dziś. Wojciech Cejrowski zabiera widzów do kilku pracowni, pokazuje jak powstają obrazy i objaśnia jak je postarzyć, aby wyglądały identycznie jak oryginał liczący 500 lat. 12:20 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - PÓŁWYSEP ARABSKI KRAINA ZŁUDZEŃ (ARABIA - LAND OF ILLUSION) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: James Hemming Wykonawcy: Aleksandra Biernacka Odc. 5 Półwysep Arabski to przede wszystkim pustynie, a wśród nich jeden z największych na świecie piaszczystych obszarów Rub Al - Chali. Żyje tu jednak zaskakująca liczba zwierząt. To dom dla oryksów, które zostały ocalone przed wyginięciem, dzięki staraniom rządu Omanu. Raz do roku, monsuny przynoszą chmury nad południowo - wschodnie wybrzeże, które na kilka miesięcy zamienia się w oazę zieleni. 13:25 CHINY: STARODAWNE KRÓLESTWO PRZYRODY (CHINA: NATURE’S ANCIENT KINGDOM) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Lucinda Axelsson Film dokumentalny. Trzy części poświęcone przyrodzie Chin. Odkryjemy ją w niezwyklych parkach narodowych tego kraju.. Seria rozpoczyna się w górzystych terenach Chin, gdzie lisy, antylopy i lamparty śnieżne żyją w trudnych warunkach. Następnie przeniesiemy się do gęstych lasów, w których żyją niezwykłe małpy o zadartych nosach i kultowe gigantyczne pandy. Poznamy obrzeża miast, gdzie ludzie muszą robić miejsce dla natury i znajdować sposób na życie obok zwierząt. 20% Chin zostało wyznaczonych jako obszary chronione, w jaki więc sposób Chińczycy dostosowują się do zasad ochrony swojego środowiska naturalnego? Czy ten przełomowy projekt zainspiruje podobne projekty na całym świecie? 14:55 CRUSOE (CRUSOE) Film przygodowy, 91 min, Wielka Brytania/USA 1989 Reżyseria: Caleb Deschanel Scenariusz na podstawie powieści Daniela Defoe: Walon Green, Christopher Logue Aktorzy: Aidan Quinn, Elvis Payne, Richard Sharp, Colin Bruce, William Hootkins, Shane Rimmer, Jimmy Nail, Patrick Monkton i inni Pierwowzorem postaci Robinsona Crusoe był niejaki Alexander Selkirk, syn szewca z hrabstwa Fife w Szkocji. W 1703 r. Selkirk zaciągnął się na wyprawę Williama Dampiera na morza południowe. W trakcie rejsu pokłócił się z kapitanem statku, Thomasem Stradlingiem i został na własną prośbę pozostawiony na bezludnej wyspie M s a Tierra w archipelagu Juan Fern ndez, ze strzelbą i amunicją jako jedynym wyposażeniem. Pozostał tam przez cztery lata i cztery miesiące i dopiero komandor Woodes Rogers, kapitan przepływającego w pobliżu statku kaperskiego, zabrał go stamtąd. Opis tego wydarzenia znalazł się w dzienniku podróży Rogersa opublikowanym w 1712 r. i ogromnie zainteresował Daniela Defoe. Siedem lat później ukazała się jego powieść "Przypadki Robinsona Crusoe", w której wyraźnie widać inspirację tamtą historią. Mit Robinsona Crusoe inspirował wielu artystów, doczekał się też licznych ekranizacji, z których najbardziej znane to Buuelowski "Robinson Crusoe" z 1953 r. czy "Piętaszek i Robinson" Jacka Golda z 1976 r. Film Caleba Deschanela, znanego operatora, jest jego drugim samodzielnym dziełem. Współpracujący z nim scenarzyści skoncentrowali akcję wokół dwóch wątków: desperackiej walki Robinsona o przeżycie i jego wewnętrznej przemiany dokonującej się pod wpływem nowych przeżyć i doświadczeń. Pozwolili sobie także na parę zmian w stosunku do literackiego oryginału: przesunęli akcję z pierwszych lat XVIII w. do początków XIX stulecia, a z angielskiego żeglarza i poszukiwacza przygód uczynili bogatego, bezwzględnego handlarza czarnych niewolników z amerykańskiego Południa. W 1808 r. wyrusza on z portu Tidewater w stanie Wirginia w podróż do Afryki, gdzie zamierza kupić nowy transport taniej siły roboczej. Jego statek rozbija się w czasie sztormu i wyrzuca go, wraz z resztkami wraku, na brzeg bezludnej wyspy. Z rozbitego statku Robinson wyławia wiele rzeczy niezbędnych mu do życia w tak niecodziennym miejscu, ale początkowo bardzo mu trudno przyzwyczaić się do nowych warunków. Wreszcie zadomawia się na wyspie. Wznosi "dom" otoczony częstokołem, uprawia ziemię, hoduje gęsi i kury. Usiłuje też zbudować dużą łódź, na której mógłby się wydostać ze swego egzotycznego więzienia, ale jego wysiłki nie przynoszą rezultatu. Pewnego dnia na wyspie pojawiają się obcy: członkowie plemienia kanibali, którzy przybyli tu złożyć rytualną ofiarę z człowieka. Robinson wybawia nieszczęśnika od niechybnej śmierci, potem sam zostaje przez niego wyratowany, gdy wpada w pułapkę lotnych piasków. Obaj mężczyźni zawierają niepisane przymierze. Ale minie jeszcze sporo czasu, nim dumny Amerykanin dostrzeże w swym nowym współtowarzyszu równorzędną istotę. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 31. NOWY ŁAD W EUROPIE - LATA 1943 - 1948 Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Klęski wojsk niemieckich pod Stalingradem i Kurskiem odwróciły w 1943 roku losy II wojny światowej. Przywódcy koalicji antyhitlerowskiej mogli przystąpić do snucia planów na przyszłość. Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill, prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt oraz rosyjski dyktator Józef Stalin spotkali się w tym celu na serii konferencji. Zdecydowali wtedy nie tylko o losie Niemiec, ale całego kontynentu. Wytyczyli strefy wpływów, przesunęli granice państw, miliony ludzi zostało zmuszonych do przesiedlenia. Kraje Europy wschodniej, z Polską włącznie, znalazły się w strefie sowieckiej. Utraciły swoją suwerenność lub zostały przyłączone do Rosji. Nowy ład w Europie lata 1943 - 1948 jest tematem pytań w tym odcinku teleturnieju. 17:20 WALKA O POLSKI ŚLĄSK 1919 - 1921 - ODC. 3 Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2021 Reżyseria: Aleksandra Fudala-Barańska Scenariusz: Aleksandra Fudala - Barańska Wykonawcy: Piotr Gursztyn (prowadzący) Mija 100. rocznica III powstania śląskiego, które przyczyniło się do przyłączenia części Górnego Śląska do Macierzy. Program "Walka o wolny Śląsk" ma przypomnieć trudną drogę do wolności tego regionu Polski. Całość złożona jest z sześciu odcinków. Pierwszy, wprowadzający opisuje specyficzne miejsce Śląska na arenie międzynarodowej, przez wieki pod zaborami, uwarunkowania kulturowe i społeczne, nastawienie Górnoślązaków do Polski i polskości. Omówiona jest również sytuacja II Rzeczypospolitej po Konferencji Wersalskiej. W odcinku drugim przypominamy wydarzenia, które doprowadziły do I powstania śląskiego, jego przebieg i konsekwencje. W odcinku III zarysowane zostało społeczno - gospodarcze znaczenie Śląska w okresie międzywojennym; pokazano też polsko - niemieckie starcia, które wywołały II powstanie Śląskie. Odcinek III w całości poświęcony jest plebiscytowi na Górnym Śląsku, planom kształtu granic, akcji propagandowej oraz polsko - niemieckiej wojnie na plakaty. W kolejnym odcinku zobrazowano przebieg III powstania śląskiego i jego konsekwencje, w tym także mordy na ludności cywilnej. Szósty odcinek poświęcony jest przyłączeniu części Górnego Śląska do Macierzy oraz autonomii utworzonego Województwa Śląskiego. W każdym z odcinków oprócz rozmów z ekspertami (prof. Zygmunt Woźniczka i prof. Ryszard Kaczmarek) zamieszczono także felietony poświęcone zagadnieniom poruszanym w programie. 17:50 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 1/21 - MAJOR OPÓŹNIA AKCJĘ Serial kryminalny, 53 min, Polska, 1976 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Michał Komar, Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Wykonawcy: Grzegorz Markowski Aktorzy: Bronisław Cieślak, Edmund Fetting, Barbara Bargiełowska, Zdzisław Słowiński, Henryk Bista, Witold Dębicki, Adam Ferency, Stanisław Igar, Grażyna Wnuk, Tomasz Grochoczyński, Józef Korzeniowski, Zdzisław Kozień, Zdzisław Tobiasz, Anita Dymszówna, Dorota Kawęcka Kultowy już dziś serial o przygodach porucznika Sławomira Borewicza i jego kolegów z wydziału kryminalnego MO. Kolejne odcinki powstawały w ciągu ponad 10 lat, od 1976 do 1987 r. , ukazując - przy okazji prezentowania kolejnych zagadek kryminalnych - zmieniającą się rzeczywistość naszego kraju. Każdy odcinek stanowi odrębną historię, łączy je w całość postać głównego bohatera i jego kolegów z Komendy Stołecznej. Gang "Inżyniera" prowadzi na wielką skalę skup dewiz, przemyt złota i dzieł sztuki. Ludzie Inżyniera przyjmują nowego człowieka do ściągania długów, bicia opornych, trzymania w ryzach krnąbrnych gangsterów z Wybrzeża. Nowy, który niedawno opuścił więzienie, spisuje się bardzo dobrze. Awansuje, poznaje coraz więcej tajemnic, kanałów i ludzi, aż następuje totalna wsypa gangu. Sprawcą jest właśnie "nowy", porucznik Borewicz z Komendy Stołecznej. 18:55 GENIUSZE I MARZYCIELE. JAN CZOCHRALSKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Katarzyna Trzaska Scenariusz: Katarzyna Trzaska Filmowy portret genialnego naukowca, a także wielkiego polskiego patrioty - chemika i metalurga Jana Czochralskiego. Jego badania i prace naukowe z początku XX wieku położyły podstawy pod współczesny przemysł elektroniczny i fotowoltaiczny oparty na monokrystalicznych półprzewodnikach, które wytwarza się metodą Czochralskiego - powszechnie znaną w kołach naukowych na całym świecie. 20:00 NIEZNANE TAŚMY FILMOWE. INDIE - ODC. 1/2 (INDIA ON FILM) Film dokumentalny, 48 min, Chiny, 2019 Reżyseria: Jeremy Bristow Seria dokumentalna. Wyjątkowe spojrzenie na życie kolonialnych Indii z początku XX wieku. Pokazuje najstarsze uchwycone przez kamerę sceny z życia Indii - od niekończących się pochodów słoni, niosących hinduskich maharadżów, przez symboliczną wizytę brytyjskiego króla Jerzego V, po sceny z walki Gandhiego o niepodległość Indii. To okno na świat, którego już dawno nie ma. 21:00 BITWA O ANGLIĘ (BATTLE OF BRITAIN) Dramat wojenny, 126 min, Wielka Brytania 1969 Reżyseria: Guy Hamilton Scenariusz: Wilfred Greatorex, James Kennaway Zdjęcia: Freddie Young Muzyka: Ron Goodwin Aktorzy: Laurence Olivier, Trevor Howard, Patrick Wymark, Christopher Plummer, Susannah York, Michael Caine, Ralph Richardson, Robert Shaw, Ian McShane, Barry Foster, Michael Bates Epicki dramat w gwiazdorskiej obsadzie powstał na podstawie książki "The Narrow Margin", którą napisał Derek Wood i która przyniosła autorowi spory rozgłos. Akcja filmu rozgrywa się podczas II wojny światowej, a główny wątek skupia się na powietrznej kampanii toczonej między lotnictwem niemieckim a brytyjskim. Inwazja znana jako Bitwa o Anglię rozpoczęła się 10 lipca w 1940 roku. Ponad półtora tysiącowi bombowców i z górą tysiącowi myśliwców Luftwaffe marszałek sir Hugh Dowding mógł przeciwstawić zaledwie siedemset spitfire'ów i hurricane'ów. I choć bilans zestrzeleń był korzystny dla obrońców, Brytyjczykom szybciej zaczęło brakować wyszkolonych lotników. Wtedy do boju pod angielskim niebem wystartowali trzymani dotąd na ziemi doświadczeni piloci polscy, ale także Francuzi, Czesi i ochotnicy amerykańscy. RAF rzucił do walki ostatnie odwody, tymczasem Niemcy wzmagali nacisk. Już nie tygodnie, ale najbliższe dni miały rozstrzygnąć losy bitwy. 23:20 JANE EYRE - ODC. 1/4 (JANE EYRE) Serial kostiumowy, obyczajowy, 50 min, Wielka Brytania, 2006 Autor: Charlotte Bronte Reżyseria: Susanna White Scenariusz: Sandy Welch Aktorzy: Ruth Wilson, Toby Stephens, Lorraine Ashbourne, Aidan Mcardle Młoda guwernantka zakochuje się w swoim pracodawcy. Niestety jego tajemnicza przeszłość zagraża ich związkowi. 00:25 ZRODZENI DO SZABLI Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2019 Reżyseria: Paweł Deląg, Janusz Sieniawski Scenariusz: Janusz Sieniawski Jan Jerlicz, weteran wojny moskiewskiej powraca w rodzinne strony, by za namową swojego dawnego towarzysza broni Jerzego Wronowskiego rozpocząć edukację wojskową jego syna Błażeja. Jest to fabularna opowieść o honorze, męstwie i walce widziana oczami młodego rycerza dorastającego w dawnej Rzeczypospolitej. Dokumentalna cześć filmu zabiera widza w podróż ku tajemnicy rzemiosła najwyższej jakości, którego dziełem jest polska szabla, do dziś uważana za jedną z najlepszych na świecie. Światowej klasy eksperci, w niespotykany dotychczas sposób, demonstrują staropolską sztukę jej użycia oraz tworzenia.