TVP Kultura Środa, 05.05.2021 08:30 NIEDZIELA Z... WITOLDEM DĘBICKIM Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2021 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Agata Konarska (prowadząca) O aktorstwie wcale nie marzył, mawia, że jeżeli nie ma się wybitnych talentów, to nie ma co udawać, że się je ma. Bo w teatrze nie liczy się nic prócz szczerości. Sam na deskach teatralnych, i planach filmowych stworzył kilkaset ról. Przyjaciele mówią, że poraża profesjonalizmem, ale nigdy nie daje odczuć, że jest ze świecznika. Bohaterem kolejnego odcinka Niedzieli z... jest Witold Dębicki. 09:25 TATARAK Dramat obyczajowy, 82 min, Polska, 2009 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Paweł Mykietyn Wykonawcy: Jakub Mazurek Aktorzy: Krystyna Janda, Paweł Szajda, Jan Englert, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Julia Pietrucha, Roma Gąsiorowska, Krzysztof Skonieczny, Paweł Tomaszewski, Mateusz Kościukiewicz, Marcin Łuczak "Tatarak", film oparty na opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza, jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, wydaje się na początku subtelną i wzruszającą historią o niemożliwej miłości, jednak Andrzej Wajda idzie dalej, tworząc wielowymiarową opowieść o miłości, która przychodzi za późno, i o śmierci, która zawsze przychodzi za wcześnie. Marta, kulturalna kobieta w średnim wieku, która jest żoną Doktora (Jan Englert) z małego miasteczka, nie wie o tym, że jest śmiertelnie chora. Od lat opłakuje śmierć swoich dwóch synów, którzy zginęli w powstaniu warszawskim. Pewnego dnia Marta poznaje znacznie młodszego od siebie mężczyznę, prostego robotnika Bogusia, który oczarowuje ją swoją młodością i niewinnością. Ich spotkania na brzegu rzeki porośniętej tatarakiem są naznaczone wzajemną fascynacją dwóch istnień, z których jedno zmierza do przedwczesnego końca, drugie zaś wkracza dopiero w dojrzałość. Jednak los obchodzi się z nimi okrutnie. To dopiero pierwsza warstwa historii, bo "Tatarak" to również film o tworzeniu filmu, a główna bohaterka jest nie tylko fikcyjną Martą, ale i aktorką, która ją gra. Andrzej Wajda wplótł w opowiadanie Iwaszkiewicza autentyczne monologi Krystyny Jandy na temat przedwczesnej śmierci jej męża, cenionego operatora Edwarda Kłosińskiego, któremu film jest dedykowany. W ten sposób obie kobiety - Krystyna i Marta - zlewają się w jedną głęboko zranioną istotę, która musi znaleźć w sobie siłę i poradzić sobie z perspektywą nieuniknionej śmierci. 11:00 SIEDLISKO - ODC. 7/9 Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1998 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Wanda Majerówna, Zofia Nasierowska Występują: Anna Dymna, Leonard Pietraszak, Renata Dancewicz, Agnieszka Wagner, Paweł Deląg, Piotr Machalica, Łukasz Mechanicki, Danuta Szaflarska, Wanda Majerówna, Zofia Merle, Piotr Gąsowski, Stanisława Celińska, Leszek Zduń, Michał Pawlicki, Marian Opania, Krzysztof Kowalewski, Magdalena Cielecka, Jerzy Zelnik, Jerzy Kamas, Igor Przegrodzki, Lech Ordon, Stanisław Brejdygant, Olgierd Łukaszewicz, Grażyna Marzec, Stanisław Brudny i inni Marianna planuje zburzenie jednej ze ścian i budowę kominka. Do wykonania tej pracy zamierza zaangażować fachowca. Helena proponuje, by zamiast niego zatrudnić Józka i Wójcika. Krzysztof jedzie do miasta po zakupy. Po drodze spotyka Kotulę, u którego zamawia cement i cegły. Przed bankiem natrafia na dr. Kulę. Wspomina z nim dawne, dobre, studenckie czasy. Zwierza się, że otrzymuje regularne listy od doktorantki Basi. Kula zaś prosi Kalinowskiego o pomoc w organizowanej przez siebie aukcji, z której dochód chce przeznaczyć na zakup ultrasonografu. Wie bowiem, że syn Krzysztofa jest filmowcem i zna wielu sławnych aktorów. Może jeden z nich dałby się namówić na poprowadzenie aukcji, przez co znacznie zyskałaby na atrakcyjności. Niedługo później do Panistrugi przyjeżdżają Kasia z Robertem. Kasia z pasją uprawia swój zawód artysty - fotografika i na razie nie myśli o powiększeniu rodziny. Podczas spaceru Marianna przeprowadza z córką poważną rozmowę na temat wiary i szczęścia. Namawia ją też, by zaryzykowała i zdecydowała się na dziecko. Po obiedzie Helena okazuje zaniepokojenie długą nieobecnością Wolfa. Złe przeczucia zaczynają też trapić Mariannę, która postanawia sprawdzić, dlaczego ich znajomy tak długo nie daje znaku życia. 12:05 SIEDLISKO - ODC. 8/9 Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1998 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Wanda Majerówna, Zofia Nasierowska Występują: Anna Dymna, Leonard Pietraszak, Renata Dancewicz, Agnieszka Wagner, Paweł Deląg, Piotr Machalica, Łukasz Mechanicki, Danuta Szaflarska, Wanda Majerówna, Zofia Merle, Piotr Gąsowski, Stanisława Celińska, Leszek Zduń, Michał Pawlicki, Marian Opania, Krzysztof Kowalewski, Magdalena Cielecka, Jerzy Zelnik, Jerzy Kamas, Igor Przegrodzki, Lech Ordon, Stanisław Brejdygant, Olgierd Łukaszewicz, Grażyna Marzec, Stanisław Brudny i inni Listonosz Pacała przywozi pocztę. Wśród korespondencji Marianna znajduje list Basi do Krzysztofa. Zdenerwowana jedzie rowerem do profesora Wanata. Zastaje u niego doktorantkę Krzysztofa. Odbywa z dziewczyną poważną rozmowę. W drodze powrotnej spotyka męża i zaczyna mu robić wymówki. Krzysztof, zaskoczony zazdrością żony, wsadza ją do samochodu i zabiera do domu. Nazajutrz po małżeńskim konflikcie nie ma śladu. Kalinowscy w błogim nastroju spożywają śniadanie. Idyllę przerywa krzyk pobitej przez męża Kotulowej. Wkrótce zjawia się sam Kotula z furmanką pełną prosiąt, gęsi i kaczek. Zamierza to wszystko sprzedać, by zdobyć pieniądze na wysyłkę do firmy, która obiecała mu wielką wygraną. Kalinowscy usiłują mu wytłumaczyć, że najprawdopodobniej padł ofiarą oszustwa. Tymczasem Wolf zostaje wypisany ze szpitala. Marianna z Krzysztofem zabierają go do siebie i otaczają niezwykle troskliwą opieką. Mimo to starzec niebawem umiera. Po pogrzebie zwraca się do Kalinowskich mecenas Duży. Okazuje się, że Wolf zapisał w testamencie Mariannie lasy, ziemie i browar, zarekwirowane przez państwo w 1945 r. W łóżku Wolfa zaś Kalinowscy znajdują szkatułkę pełną złotych carskich pięciorublówek, tzw. świnek. 13:05 BOGDAN I RÓŻA Film fabularny telewizyjny, 15 min, Polska, 2017 Reżyseria: Milena Dutkowska Scenariusz: Milena Dutkowska Zdjęcia: Igor Połaniewicz Aktorzy: Maria Ciunelis, Jerzy Rogalski Życie małżeństwa z wieloletnim stażem upływa na milczeniu i wzajemnych złośliwościach. 13:30 RZECZ POLSKA - LOGO CPN Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Logo Centrali Przemysłu Naftowego jest uznawane za jedno z najlepszych w historii krajowego wzornictwa i funkcjonuje także jako jeden z najbardziej popularnych znaków graficznych w Polsce. Choć logo zniknęło ze stacji benzynowych w 2000 roku i zostało zastąpione nową identyfikacją wizualną Orlenu, to wciąż bez problemu jest rozpoznawalne jako przykład świetnego projektu. Co czyni to logo tak wyjątkowym? Ten biało - pomarańczowy znak przedstawiający litery CPN został zaprojektowany w 1967 roku przez Ryszarda Bojara, Stefana Solika i Jerzego Słowikowskiego. Trzy litery miały swoim kształtem przywoływać symbol rozdzielnika paliwa w latach 60. Nowe logo było częścią poprawienia wizerunku firmy, która w tamtych czasach reglamentacji paliwa, nie budziła pozytywnych skojarzeń. O ile dziś takie myślenie jest standardem, to w latach 60. nie była to codzienna praktyka. Ponadczasowe logo przez ponad pół wieku nie wymagało odświeżenia. Mało tego: w 2019 roku reaktywowano stację pod marką CPN, głównie z powodu świetnego loga, które wywołuje pozytywne skojarzenia wśród konsumentów. Jak mówili przedstawiciele firmy Orlen: "Marka wciąż żyje w świadomości Polaków, którzy traktują ją z dużym sentymentem. Reaktywując markę, chcemy naszym klientom dać okazję do tego, by mogli bezpośrednio obcować z dziedzictwem nierozerwalnie związanym z historią Polski i rodzimej motoryzacji. W odcinku zastanowimy się, na czym polega fenomen dobrego znaku graficznego. Przywołując inne ikoniczne przykłady, postaramy się pokazać, jak wiele świetnych projektów powstało na przestrzeni ostatnich dekad. Naszym gościem będzie Patryk Hardziej - ilustrator, projektant i wykładowca akademicki, który jest autorem wydanej w zeszłym roku książki"CPN. Znak, identyfikacja, historia". 13:45 POMNIK. EUROPA ŚRODKOWO - WSCHODNIA 1918 - 2018 Reportaż, 15 min, Polska, 2018 Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Reportaż wokół wystawy Pomnik. Europa Środkowo - Wschodnia 1918 - 2018. Agnieszka Tarasiuk kuratorka, oprowadza widzów telewizyjnych po galerii, prezentując najciekawsze realizacje. Na wystawie zobaczymy m.in. makietę pomnika na Górze Świętej Anny, zrealizowanego przez Xawerego Dunikowskiego. Jest to przykład monumentu, który miał przypieczętować zwycięstwo bitewne, a jego wymowa zmieniała się w zależności od państwowych granic: teren ten po roku 1945 został włączony do Polski. Innym omawianym pomnikiem są Organy Władysława Hasiora; w tym wypadku to, co uratowało pomnik przed rozebraniem po 1989 roku, była rewolucyjna forma. W audycji poruszymy również wątek pomników, które nigdy nie zostały zrealizowane (np. Droga Oskara Hansena), ponieważ były zbyt rewolucyjne na swój czas, jak i przedstawimy te z nich, które powstały z pominięciem oficjalnych władz: np. Pomnik Poległych Stoczniowców 1970. 14:05 TAMTE LATA, TAMTE DNI - WIESŁAW OCHMAN Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuc - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do przeszłości zabiera nas wybitny śpiewak operowy Wiesław Ochman. 14:40 ŚWIAT KINA W OBIEKTYWIE AGENCJI MAGNUM (CINEMA THROUGH THE EYE OF MAGNUM) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Sophie Bassaler Historia agencji fotograficznej Magnum, założonej w 1947 roku przez czterech wybitnych fotoreporterów - Roberta Capę, Henriego Cartier - Bressona, George'a Rodgera i Davida Chim Seymoura. Członkowie Magnum dokumentowali najważniejsze wydarzenia społeczno - polityczne na całym świecie. Fotografowie Magnum cechowali się oryginalnością stylu, świeżym spojrzeniem, ich prace wprowadziły nową jakość i nowe podejście do fotografii. Angażowali się także w pracę przy planach zdjęciowych, dokumentowali poszczególne etapy pracy nad filmem. 15:45 PARĘ OSÓB, MAŁY CZAS Dramat psychologiczno - obyczajowy, 105 min, Polska 2005 Scenariusz na podstawie książki Jadwigi Stańczakowej "Dziennik we dwoje" i reżyseria: Andrzej Barański Zdjęcia: Dariusz Kuc Aktorzy: Krystyna Janda, Andrzej Hudziak, Igor Przegrodzki, Monika Obara, Arkadiusz Detmer, Krystyna Tkacz, Elżbieta Kępińska, Witold Skaruch, Zdzisław Wardejn Andrzej Barański już w połowie lat 80. myślał o przeniesieniu na ekran "Zawału" Mirona Białoszewskiego, ale na przeszkodzie stawały mu kłopoty z pozyskaniem praw autorskich i zdobyciem funduszy na produkcję. Pod koniec lat 90. miał już gotowy scenariusz o jego serdecznej przyjaciółce i sekretarce, niewidomej Jadwidze Stańczakowej, ale znów musiało minąć kilka lat, nim wreszcie projekt doczekał się realizacji. Za kanwę scenariusza posłużyła książka Jadwigi Stańczakowej "Dziennik we dwoje", na podstawie której powstała kameralna i subtelna, niezwykle ciepła, ale przenikliwa opowieść o przyjaźni dwojga artystów pióra, uhonorowana m. in. na FPFFw Gdyni w 2005 r. nagrodą za wybitną kreację Krystyny Jandy i nagrodą dziennikarzy, oraz nagrodą na festiwalu w Karlovych Varach za główną rolę męską dla równie znakomitego Andrzeja Hudziaka. Akcja filmu obejmuje lata 1975 - 1982 i ukazuje złożone relacje Mirona Białoszewskiego i Jadwigi Stańczakowej z punktu widzenia tej ostatniej. Trudno jednak powiedzieć, że jest to wyłącznie jej relacja: niewidoma kobieta oglądała bowiem i poznawała świat oczyma Mirona, czy to podczas przejażdżek z nim po mieście (co prawda, często w środku nocy, bo pisarza drażnili ludzie i światło słoneczne), czy to poprzez jego teksty opisujące rzeczywistość. Potrzebowali siebie nawzajem, mimo że nie umieli nazwać tego, co ich łączyło: przyjaźń, bliskość duchowa, platoniczne uczucie? On - nadwrażliwy egoista, kapryśny introwertyk, odsuwał od siebie wszystko, co stanowiło prozę codziennej egzystencji. Potrzebował kogoś, kto by się nim opiekował i pilnował bieżących spraw: od kupowania ubrań, sprzątania i prania, poprzez załatwianie spraw urzędowych, po przepisywanie jego tekstów, umawianie spotkań z wydawcami i czytelnikami. Ona pragnęła za wszelką cenę żyć jak ludzie widzący, być aktywna i samodzielna, czuć się potrzebna. Po rozstaniu z wieloletnim przyjacielem, nazwanym w filmie Jackiem, Białoszewski stał się jeszcze bardziej zależny od niej i grona znajomych, sąsiadów, przyjaciół, którzy dbali o niego i jego sprawy pod dyskretne dyktando Jadwigi. On nie bardzo umiał okazywać wdzięczność, bywał wobec niej opryskliwy, ale też potrafił jak nikt inny pocieszyć ją w samotności i depresji, na którą cierpiała. Gdy Jadwiga też zapragnęła pisać, bezceremonialnie krytykował jej wiersze, powodowany doświadczeniem, ale i zawodową zazdrością. Nie chciał mieć przy sobie konkurentki, która początkowo podejmowała te same tematy, opisywała te same miejsca i osoby co on, lecz jednocześnie udzielał jej cennych wskazówek pisarskich. Gdy zdołał ją przekonać, że powinna się skupić na swych odczuciach i przeżyciach osoby niewidomej, przyniosło to korzyść im obojgu: jej wiersze zyskały na autentyzmie i oryginalności, on przestał się obawiać rywalizacji i porównań. Nie ma w tym filmie wyraźnie zarysowanej akcji, linearnej fabuły, są za to drobne obrazki z PRL - owskiej codzienności, w której oboje żyli (kłopoty z zaopatrzeniem, problemy ze zdobyciem telefonu, biurokracja, nie najłatwiejsze warunki mieszkaniowe itp.), ale także z cowtorkowych spotkań literackich w mieszkaniu pisarza, z jego wieczorów autorskich, spacerów z Jadwigą po mieście. Film Andrzeja Barańskiego opowiada również o tym, jak ta zgrzebna rzeczywistość przekształca się w sztukę, staje się tworzywem literackim, dając dzieła najwyższej próby. 17:55 URODZENI ARTYŚCI - BEATA I KAROLINA LEGIERSKIE Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Wykonawcy: Emilia Komarnicka - Klynstra (prowadząca), Redbad Klynstra - Komarnicki (prowadzący) Para popularnych aktorów Emilia Komarnicka - Klynstra i Redbad Klynstra - Komarnicki ponownie rusza w Polskę. Tym razem gospodarze programu odwiedzają ludzi, którzy w uprawianych dziedzinach wykazują się najwyższym profesjonalizmem i miłością do zawodu. Bohaterkami tego odcinka są kobiety z trzech pokoleń koronczarek: matka, córka i wnuczka, Beata, Karolina i Laura Legierskie. 21:05 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - FRANTZ (FRANTZ) Dramat historyczny, 109 min, Niemcy/Francja, 2016 Reżyseria: Francois Ozon Scenariusz: Francois Ozon Zdjęcia: Pascal Marti Muzyka: Philippe Rombi Aktorzy: Pierre Niney, Paula Beer, Ernst Stötzner, Marie Gruber, Johann Von Bülow, Cyrielle Clair, Anton Von Lucke Niewielkie niemieckie miasto, lata 20. , tuż po wojnie. Młoda Niemka, Anna, odwiedza miejsce spoczynku poległego na froncie narzeczonego. Ku swemu zdumieniu, dziewczyna spotyka nad grobem Frantza tajemniczego mężczyznę obcego pochodzenia. Mężczyzna, Adrien, okazuje się przybyszem z Francji. Przedstawia się jako przyjaciel zmarłego. Z biegiem czasu między Francuzem a Niemką zaczyna się rodzić osobliwa więź. Tylko czy Adrien rzeczywiście jest tym, za kogo się podaje? 23:10 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - OCZY ORSONA WELLESA (THE EYES OF ORSON WELLES) Film dokumentalny, 110 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Mark Cousins Scenariusz: Mark Cousins Zdjęcia: Mark Cousins Welles, ikona kina XX wieku, bywalec salonów i kochanek wielkich gwiazd, skrywał pewną pasję - rysowanie. Wiele lat po śmierci mistrza autor tego dokumentu spotyka Beatrice Welles, która pokazuje mu sekretne pudełko z rysunkami ojca. "Co jest w pudełku, Orson?" - pyta Cousins swoim niepodrabialnym staccato i tak zaczyna się filmowy list do wielkiego twórcy, niemający nic wspólnego z klasyczną biografią. Badając poszczególne rozdziały życia Wellesa, Cousins odbywa kilka podróży: od Irlandii przez Maroko po Nowy Jork. Wszędzie, gdzie dociera, stara się ustawić kamerę tam, gdzie stawiał ją Orson. Ma obsesję, by zobaczyć świat jego oczami, ujrzeć dokładnie to, co on widział. Oczy są metaforą myślenia wizualnego, portalem umożliwiającym wniknięcie w świat wyobraźni wielkiego artysty. 01:10 DZIEDZINIEC KULTURY NCK - MISTRZOWIE MUZYKI KLASYCZNIE JAZZUJĄCEJ Koncert, 107 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Marcin Masecki, Paweł Janas Koncert Marcina Maseckiego i zespołu Paweł Janas Duo, którzy zaprezentują muzyczne dialogi z mistrzami muzyki klasycznie jazzującej.