TVP Historia Wtorek, 11.05.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1838 - zmarł Jędrzej Śniadecki; 1955 - powstał Układ Warszawski; 1958 - ponowne odsłonięcie odtworzonego pomnika Chopina w Łazienkach; 1971 - samobójstwo popełnił poeta Rafał Wojaczek; 07:25 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 5/24 Serial historyczno - sensacyjny, 61 min, 24 odc. , Polska 1990 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Berlin 1923 rok - Franek Relke zostaje koordynatorem przygotowań do uruchomienia w Polsce placówek niemieckiego wywiadu. Wyjeżdża do Gdańska i uruchamia oddział w gmachu miejscowej policji. Szefem mianuje radcę Wettera, który od razu zdobywa wiele materiałów obciążających w oczach polskich władz porucznika Konrada Piątkowskiego. Wykorzystując jego skłonność do hazardu i alkoholu, szantażuje go i zmusza do zostania płatnym niemieckim informatorem. Chełmno 1923 rok - Czarek Adamski ulega namowom majora i angażuje się w pracę polskiego kontrwywiadu. Argumentem, który pomógł Czarkowi w podjęciu decyzji, jest wiadomość o pracy Franka w niemieckim wywiadzie. Pierwszym zadaniem Adamskiego jest rozszyfrowanie anonimowego informatora, którym jest prowokator pracujący przy sprawie Konrada. 08:50 PLATERÓWKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Kieres Scenariusz: Daniel Jasiński Zdjęcia: Marcin Grobelny, Piotr Marcjasz, Artur Stroiński, Jerzy Szota, Miłosz Mickiewicz Film opowiada o losach młodych Polek, które po wybuchu II wojny światowej, w wieku kilkunastu lat, zostały wywiezione przez NKWD ze wschodniej Polski w głąb ZSRR. Pracując katorżniczo chciały wrócić do Polski. Zrobiły to, przyłączając się do formowanego pod kuratelą Stalina Wojska Polskiego. Jako żołnierki 1. Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater ruszyły na Zachód, walcząc z niemieckim okupantem, własnym strachem i kpinami kolegów żołnierzy. Młode żołnierki bohatersko walczyły o powrót do Polski, do swoich domów na wschodzie II Rzeczpospolitej. Po ustaleniach w Jałcie ten powrót okazał się jednak niemożliwy. Żołnierki często musiały osiąść na terenach znienawidzonego, niemieckiego wroga, na Ziemiach Odzyskanych i tam stworzyć swój nowy dom, nową Polskę. 1. Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater był wyjątkową jednostką w historii polskiej armii, a celem filmu ma być oddanie hołdu kobietom walczącym o Polskę. Platerówki, występujące w filmie: Helena Jabłońska, z domu Figura, Anna Lewkowska, z domu Figura, Wiktoria Leoniarek z domu Krzywoń, Maria Starczewska, z domu Kamińska. Film przybliża dramatyczne losy kobiet i ich rodzin po zajęciu Kresów przez Armię Czerwoną: wstąpienie do armii i chęć walki o Polskę, udział w boju (od rzeki Oki do Warszawy), a potem zakończenie wojny. Było ono dla tych kobiet często gorzkie, bo walcząc o Polskę, walczyły o domy na wschodnich terenach II Rzeczpospolitej, które musiały opuścić i do których nie było już powrotu. Powrót do powojennej Polski oznaczał już powrót do Polski po Jałcie, w której ziemie zachodnie przypominały o niemieckiej kulturze, przypominały znienawidzonego wroga. W filmie pokazano również skomplikowane położenie tych kobiet w ogólnej polityce aliantów walczących z III Rzeszą. Żołnierki były prostymi dziewczynami chłopkami, szlachciankami, wyrwanymi brutalnie z własnych domów przez Armię Czerwoną. W tych przedwojennych domach pielęgnowano patriotyczne i religijne wartości. Problem walki z faszystowskimi Niemcami, u boku wcześniejszych katów - Sowietów - był dla nich szczególnie bolesny i miał wymiar tragiczny. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Niemieckie armie od północy i południa szły na Warszawę, spychając pobite i wykrwawione polskie wojska. Armia Poznań była pośrodku tych wielkich kleszczy. Nieatakowana przez Niemców zachowała pełnię sił. Mogła, jak proponował jej dowódca gen. Tadeusz Kutrzeba, uderzyć w bok niemieckiej 8. Armii. Jednakże marszałek Rydz - Śmigły odrzucił tę możliwość. Od 3 września 1939 roku zatem Armia Poznań, zgodnie z jego rozkazem, cofała się z Wielkopolski w stronę Warszawy, aby zająć pozycje obronne za Wisłą. Czas mijał. Marsz na Warszawę nie mógł być szybki. Wszystkie drogi zapełnili uchodźcy i części niezmobilizowanych oddziałów. Posuwanie się wojska utrudniał też nieład panujący na tyłach. Noce nie wystarczały do marszu, trzeba więc było iść dniami, narażając się na ataki niemieckiego lotnictwa. Tysiące ludzi uciekających przed ogniem wojny mieszało się z wojskiem, blokując i tak powolny marsz kolumn żołnierzy i konnych taborów. Niemiecka doktryna wojny błyskawicznej przewidziała wykorzystanie takiej sytuacji. Samoloty wroga bombardowały wsie i miasteczka, które nie miały strategicznego znaczenia, by w ten sposób zmusić ludzi do ucieczki. Potem atakowały bezbronny tłum. Płonące wozy, rozbite samochody hamowały ruch polskich wojsk. Generał Bortnowski stracił jedną trzecią swojej armii. Bardzo to przeżywał, ale chciał się bić. Gotów był przejść pod rozkazy gen. Kutrzeby, którego żołnierze, ciągle w odwrocie, szli już siódmy dzień i jeszcze nie widzieli wroga. Bez rozkazu naczelnego wodza Tadeusz Kutrzeba nic jednak nie mógł zrobić. Gdyby uderzył na skrzydło niemieckiej 8. Armii, napotkałby tylko jedną niespodziewającą się ataku dywizję piechoty, rozciągniętą na przestrzeni 25 kilometrów. W dodatku przewaga liczebna byłaby po polskiej stronie. Tadeusz Kutrzeba niecierpliwie czekał na zgodę marszałka. Wreszcie połączył się ze sztabem. Do telefonu podszedł szef sztabu, gen. Stachiewicz, który właśnie przygotowywał się, by opuścić Warszawę i wyruszyć do Brześcia, śladem marszałka Rydza - Śmigłego. Kutrzeba spytał, czy ma uderzyć w kierunku Ozorkowa i czy może współdziałać z nim armią Pomorze gen. Władysława Bortnowskiego. Szef sztabu nie mógł sam podjąć decyzji w tej sprawie. Czas naglił. W końcu Stachiewicz wyraził wstępną zgodę, miał jednak jeszcze przysłać potwierdzenie, że marszałek propozycję zaaprobował. Kutrzeba poprosił Stachiewicza, by przyjechał osobiście omówić plan wielkiego przedsięwzięcia, które mogło zmienić bieg kampanii wrześniowej. Nie udało się to. Następnego dnia, tj. 9 września, szef sztabu wyjechał z Warszawy do Brześcia. Nie przysłał też nikogo w swoim zastępstwie. 10:55 MAGIK Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Włodzimierz Gołaszewski Scenariusz: Włodzimierz Gołaszewski Jest to filmowa opowieść o najmłodszym kawalerze orderu Virtuti Militari, Jerzym Bartniku, pseudonim Magik. Wręczył mu go sam generał Bór - Komorowski, podczas trwającego jeszcze Powstania Warszawskiego. Czternastoletni kapral Jurek został nim udekorowany za bohaterski czyn: ryzykując życiem, pod ostrzałem, wyskoczył z kolegą zza barykady na placu Zamkowym i przeciął saperką kabel Goliata, małego, opancerzonego i załadowanego trotylem pojazdu na gąsienicach, zdalnie sterowanego za pomocą długiego kabla. 12:05 CZAS PIENIĄDZA - ODC. 5. NIEPODLEGŁA I JEJ GOSPODARKA Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Odcinek poświęcony zmianom w polskim systemie monetarnym i gospodarczym w okresie XX - lecia międzywojennego, reformom Władysława Grabskiego i Eugeniusza Kwiatkowskiego oraz ugruntowaniu polskiego złotego. Polska wychodziła z I wojny jako kraj zniszczony, ubogi. Dotychczasowe rynki zbytu dla polskich przedsiębiorstw, w związku ze zmianą sytuacji geopolitycznej, zniknęły. Tereny dawnych zaborów rosyjskiego, austriackiego i niemieckiego były de facto trzema odrębnymi bytami gospodarczymi i społecznymi. Każda z nich w gospodarce państwa zaborczego pełniła inną funkcję. Królestwo Polskie było zapleczem przemysłowym dla rynku rosyjskiego. Wielkopolska była pruskim spichlerzem. Galicja i Lodomeria, czyli Małopolska były jednocześnie obszarami rolniczymi jak i zagłębiami przemysłowymi, w których ważną rolę odgrywał przemysł wydobywczy. Najbardziej rozwiniętym regionem był Śląsk mający kopalnie i huty. Ogromnym problemem było bardzo duże rozwarstwienie pomiędzy miastem a wsią. Wieś była bardzo biedna, przeludniona i zacofana technicznie. Zadaniem odrodzonej niepodległej Polski było uczynienie z tych odrębnych gospodarek jednego bytu państwowego. Na przeszkodzie stała ogromna inflacja i niewydolność systemu poboru podatków. Reforma Władysława Grabskiego wprowadziła polską gospodarkę na nowe tory. Polegała z jednej strony na przewalutowaniu i wprowadzeniu polskiego złotego. Z drugiej na uszczelnieniu systemu podatkowego, zwiększeniu dochodów państwa i zbilansowaniu budżetu państwa. Ograniczyła również inwestycje publiczne i państwowe dotacje dla przedsiębiorstw. Wprowadziła rygorystyczną politykę oszczędnościową w zakresie wydatków na administrację publiczną. Stała się początkiem reformy monetarnej, a także rozwoju przemysłu. Wielki kryzys przełomu lat 20. i 30. XX wieku zachwiał wątłymi ekonomicznymi podstawami państwa polskiego. Reformy przeprowadzone po jego ustaniu przez wicepremiera i ministra skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego doprowadziły do odbudowania przemysłu, rozbudowy portu w Gdyni i powstania Centralnego Okręgu Przemysłowego. II Rzeczpospolita była producentem ropy naftowej i gazu ziemnego. 12:25 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 12/13 Serial wojenno - sensacyjny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński W Niemczech komandosi rozstają się: Compaigne i Czerny jadą do Rosenheim, skąd nadeszło hasło, o którym informował ich Jorg. Wciąż nie wiedzą, co oznacza hasło "Orillo". Do pustoszejącej Czochy przybywa Wolf, wysłany przez Sauera, aby wyrównać rachunki z Jorgiem. W podziemiach zamku nieświadom zagrożenia Jorg i Afgan przygotowują się do jego opuszczenia. Jorgowi udaje się uniknąć zasadzki, jaką przygotował Wolf, i wraz z Afganem umyka z Czochy. Obaj mają jeszcze jedną misję do spełnienia. Docierają do pobliskiej elektrowni, która zasila pompy w odbudowanym ośrodku nuklearnym. Wysadzenie generatorów ma doprowadzić do zalania betonowych tuneli. Przedzierają się do elektrowni i niszczą ją. Teraz muszą dostać się do Rosenheim, gdzie są już Compaigne i Czerny, którzy od miejscowego komendanta dowiadują się, że telefonicznie zgłosił się człowiek nazwiskiem Orillo. Teraz mają czekać na następną wiadomość. Beer zawozi Sauera do sztolni w pobliżu Książa, gdzie SS ukryło skrzynie ze złotem Wrocławia. Sauer, oszołomiony widokiem złotych sztab i wizją ogromnego bogactwa, nie zauważa, że Beer zatknął pochodnię w wieko skrzyni i zniknął w ciemnościach, unikając śmierci. Jorg i Afgan, przedzierając się przez tereny zajęte przez wojska radzieckie, są świadkami egzekucji niemieckich oficerów. Wśród nich jest Kerstin Nowolk. Jorg zaczyna strzelać do Rosjan, ratując w ten sposób Kerstin. Sam zostaje ranny w nogę. Afgan osłania go, dzięki czemu Jorg może się wycofać. Ale sam Afgan przepada. Czy zabili go Rosjanie? W górach Sauer i Wolf nadzorują wysadzanie sztolni i rozstrzeliwanie więźniów. Nagle Wolf strzela do Sauera. Ranny Jorg dociera do Rosenheim, gdzie z Czernym i Compaignem mają czekać na tajemniczego Orillo. 13:25 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - ROSJA W KRĘGU "KULTURY" Magazyn, 28 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) W tym odcinku: Zmiana nastawienia Polaków do Rosji, wykorzenienie historycznych antagonizmów to był fundament polityki rosyjskiej Jerzego Giedroycia. Redaktor przestrzegał: Boję się, by walka z sowietyzacją, z komunizmem nie przekształciła się w walkę antyrosyjską. Te odruchy są szalenie groźne. Musimy im przeciwdziałać. Powtarzał: Rosja fascynuje mnie jako kultura, literatura, poezja i zagrożenie. Oswajał czytelników Kultury z Rosją na wygnaniu i dysydentami w ZSRS. A przyjaciół Moskali nauczał: Nie może być wolnej Rosji bez wolnej Polski. Jego strategia dobrych stosunków z Ukrainą, Litwą, Białorusią i przede wszystkim Rosją nie znajduje precedensu w dziejach polskiej myśli politycznej. (Cykl powstaje we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej.) 14:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ANNA BRETOŃSKA, KRÓLOWA FRANCJI (ANNE OF BRITTANY) Film dokumentalny, 93 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Anna Bretońska, królowa Francji. Księżna Anna z Bretanii urodziła się w Nantes w roku 1477. Jest jedyną kobietą w historii Francji, która była dwukrotnie królową. Na przełomie średniowiecza i renesansu o jej rękę zabiegali władcy Niemiec i Francji. Dzięki małżeństwu z francuskim królem Karolem VIII, a następnie z Ludwikiem XII połączyła Bretanię z Francją. Burzliwe panowanie Anny z Bretanii było osadzone w legendarnych budowlach: od Nantes - stolicy Bretanii, po najpiękniejsze zamki położone nad najdłuższą z francuskich rzek - Loarą: Langeais, Amboise i Blois. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to program francuskiej telewizji publicznej, prezentowany przez znanego dziennikarza Stephane'a Berna. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej, jednocześnie prezentując bogactwo europejskiego dziedzictwa kultury. 15:50 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 2 WIELKA WĘDRÓWKA Film dokumentalny, 13 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Wykonawcy: Krzysztof Mroczkowski (prowadzący) Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II Wojny Światowej. Historia Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie pisana jest najczęściej językiem historycznych statystyk, danych osobowych, dat zestrzeleń, typów maszyn. Planowany cykl "Ci cholerni Polacy" nie będzie historią poszczególnych dywizjonów, ale opowieścią o lotnikach, uzupełnioną o dane bitewne, czy też techniczne i materiały wspomnieniowe, dotąd niepublikowane, pochodzące ze zbiorów Fundacji Charytatywnej Stowarzyszenia Lotników Polskich w Londynie. Obecnie w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego. Cykl opowie o lotnikach, którzy walczyli w szeregach Polish Air Force w latach 1939 - 1941, czyli od chwili ewakuacji, po zakończeniu działań we wrześniu 1939 roku, po koniec Bitwy o Anglię. 16:35 MARZYCIELE - PREMIER PIĘCIU RZĄDÓW Dysk./wywiad/debata, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Kazimierz Bartel - matematyk, rektor Politechniki Lwowskiej, minister Kolei Żelaznych, obrońca Lwowa 1918 - 19, premier rządu po zamachu majowym w 1926 roku. W 1930 roku wrócił na Politechnikę Lwowską, we wrześniu 1939 stanął na czele Komitetu Obywatelskiego w obronie Lwowa. Zamordowany przez Niemców w lipcu 1941 roku. Jego marzeniem był sprawny rząd fachowców, poszanowanie przeciwników, współpraca z przedstawicielami mniejszości narodowych. 17:10 WIGILIE ANNY SZAŁAŚNEJ Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Jan Gajewski Muzyka: Igor Awdiejew Ten godzinny film dokumentalny prezentuje postać pani Anny Szałaśnej, etnomuzykolog, byłej więźniarki obozów koncentracyjnych w Auschwitz i Ravensbruck. We wrześniu 1939 roku Anna Szałaśna straciła nogę w ostrzelanym przez niemiecki samolot pociągu, którym wraz z rodziną ewakuowała się z Torunia. Pomimo kalectwa przeżyła prawie trzy lata obozowego koszmaru, o którym opowiada na spotkaniach z polską i niemiecką młodzieżą. Wspomina też lata powojenne, studia muzykologiczne oraz lata pracy polegającej na dokumentowaniu muzyki ludowej. 18:55 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 6/24 Serial historyczno - sensacyjny, 59 min, 24 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Beata Paluch, Włodzimierz Adamski, Alicja Jachiewicz, Marek Lewandowski, Janusz Bukowski i inni Współpracownik polskiego wywiadu w gdańskiej policji niemieckiej, Hubert, ujawnia Czarkowi istnienie przecieku w sztabie WP. Radca Wetter, jego zastępca Voraczek i wysłannik berlińskiej centrali, porucznik Relke, w komórce Abwehry w Gdańsku czekają na tajny dokument ze sztabu WP. Jego cenę ustalono z polskim oficerem na 10 tys. dolarów. Dowodem prawdomówności Huberta jest kopia jednego z dawnych dokumentów sztabu WP, rozesłanych do jednostek. W którejś z nich zaginął? Tropy wiodą do jednostki w Chełmnie. Dowodzi nią por. Sarna, wśród oficerów jest por. Konrad. Czarek i Sarna zastawiają pułapkę. Aresztowany Konrad usiłuje popełnić samobójstwo. Jego nieświadomym wspólnikiem okazuje się porucznik Rubanek. Zdezorientowana niestawieniem się Konrada na spotkanie Abwehra szuka przecieku w komórce gdańskiej. 20:05 CAŁA PRAWDA O WIKINGACH - ŚLADAMI WIKINGÓW. ODC. 1/2 (THE VIKINGS UNCOVERED) Film dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Harvey Lilley Wikingowie tworzyli swoje imperium przez 500 lat, eksplorując i dokonując wielu krwawych podbojów. Potrafili przetrwać w surowym klimacie, przesuwając granice ludzkiej wytrzymałości. Odkryli Amerykę 500 lat przed Kolumbem. Jak osiągnęli tak wielkie sukcesy? I dlaczego u szczytu swojej potęgi nagle zniknęli z zajętych wcześniej terenów? Archeolog Sarah Parcak podróżuje z wschodniego wybrzeża Szkocji do Islandii, Grenlandii i Ameryki Północnej, aby odkryć tajemnice tego rozległego imperium wikingów. Wykorzystując specjalistyczne zdjęcia satelitarne stanowisk archeologicznych i najnowsze techniki badań kryminalistycznych DNA, poszerza stan wiedzy o tej fascynującej cywilizacji. Film pokazuje, że ci nieustraszeni marynarze byli o wiele bardziej wyrafinowani, bezbronni i zwyczajnie ludzcy, niż wskazywałaby na to dotychczasowa opinia o nich. 22:05 BITWA O ANGLIĘ (BATTLE OF BRITAIN) Dramat wojenny, 126 min, Wielka Brytania 1969 Reżyseria: Guy Hamilton Scenariusz: Wilfred Greatorex, James Kennaway Zdjęcia: Freddie Young Muzyka: Ron Goodwin Aktorzy: Laurence Olivier, Trevor Howard, Patrick Wymark, Christopher Plummer, Susannah York, Michael Caine, Ralph Richardson, Robert Shaw, Ian McShane, Barry Foster, Michael Bate Epicki dramat w gwiazdorskiej obsadzie powstał na podstawie książki "The Narrow Margin", którą napisał Derek Wood i która przyniosła autorowi spory rozgłos. Akcja filmu rozgrywa się podczas II wojny światowej, a główny wątek skupia się na powietrznej kampanii toczonej między lotnictwem niemieckim a brytyjskim. Inwazja znana jako Bitwa o Anglię rozpoczęła się 10 lipca w 1940 roku. Ponad półtora tysiącowi bombowców i z górą tysiącowi myśliwców Luftwaffe marszałek sir Hugh Dowding mógł przeciwstawić zaledwie siedemset spitfire'ów i hurricane'ów. I choć bilans zestrzeleń był korzystny dla obrońców, Brytyjczykom szybciej zaczęło brakować wyszkolonych lotników. Wtedy do boju pod angielskim niebem wystartowali trzymani dotąd na ziemi doświadczeni piloci polscy, ale także Francuzi, Czesi i ochotnicy amerykańscy. RAF rzucił do walki ostatnie odwody, tymczasem Niemcy wzmagali nacisk. Już nie tygodnie, ale najbliższe dni miały rozstrzygnąć losy bitwy. 00:25 RAPORT Z AUSCHWITZ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2020 Reżyseria: Krzysztof Brożek Scenariusz: Krzysztof Brożek Film publikuje nieznane wcześniej wywiady z więźniami, a przede wszystkim nigdy niepublikowane dokumenty z archiwów w Anglii. Są to raporty Polskiego Państwa Podziemnego na temat obozów i KL Auschwitz. Świadczą one o tym, że raportowanie PPP to nie tylko raporty Pileckiego czy Karskiego, ale setki stron informacji i apeli od końca 1940 r do końca wojny. "Raport z Auschwitz", pod patronatem Prezydenta RP miał swoją premierę w Parlamencie Europejskim w listopadzie 2019 roku oraz pokaz w Londynie. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICE DOLINY KACANKI Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tajemnice Doliny Kacanki. To bardzo zaskakująca cecha naszego czasu - świat coraz szerzej staje przed nami otworem, rzeczy i miejsca niegdyś niewyobrażalnie odległe okazują się osiągalne, ale jednocześnie uważniej rozglądamy się wokół i odkrywamy niezwykłość najbliższej okolicy. Tak właśnie jest ze Świętokrzyską Grupą Eksploracyjną. To ludzie różnych zawodów, połączeni wspólną pasja. Dziś razem z nimi cofniemy się w czasie do pierwszej wojny światowej, by odwiedzić zabytkową szkołę z tamtego czasu i zbadać zapomniany wojenny cmentarz. 02:10 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Niemieckie armie od północy i południa szły na Warszawę, spychając pobite i wykrwawione polskie wojska. Armia Poznań była pośrodku tych wielkich kleszczy. Nieatakowana przez Niemców zachowała pełnię sił. Mogła, jak proponował jej dowódca gen. Tadeusz Kutrzeba, uderzyć w bok niemieckiej 8. Armii. Jednakże marszałek Rydz - Śmigły odrzucił tę możliwość. Od 3 września 1939 roku zatem Armia Poznań, zgodnie z jego rozkazem, cofała się z Wielkopolski w stronę Warszawy, aby zająć pozycje obronne za Wisłą. Czas mijał. Marsz na Warszawę nie mógł być szybki. Wszystkie drogi zapełnili uchodźcy i części niezmobilizowanych oddziałów. Posuwanie się wojska utrudniał też nieład panujący na tyłach. Noce nie wystarczały do marszu, trzeba więc było iść dniami, narażając się na ataki niemieckiego lotnictwa. Tysiące ludzi uciekających przed ogniem wojny mieszało się z wojskiem, blokując i tak powolny marsz kolumn żołnierzy i konnych taborów. Niemiecka doktryna wojny błyskawicznej przewidziała wykorzystanie takiej sytuacji. Samoloty wroga bombardowały wsie i miasteczka, które nie miały strategicznego znaczenia, by w ten sposób zmusić ludzi do ucieczki. Potem atakowały bezbronny tłum. Płonące wozy, rozbite samochody hamowały ruch polskich wojsk. Generał Bortnowski stracił jedną trzecią swojej armii. Bardzo to przeżywał, ale chciał się bić. Gotów był przejść pod rozkazy gen. Kutrzeby, którego żołnierze, ciągle w odwrocie, szli już siódmy dzień i jeszcze nie widzieli wroga. Bez rozkazu naczelnego wodza Tadeusz Kutrzeba nic jednak nie mógł zrobić. Gdyby uderzył na skrzydło niemieckiej 8. Armii, napotkałby tylko jedną niespodziewającą się ataku dywizję piechoty, rozciągniętą na przestrzeni 25 kilometrów. W dodatku przewaga liczebna byłaby po polskiej stronie. Tadeusz Kutrzeba niecierpliwie czekał na zgodę marszałka. Wreszcie połączył się ze sztabem. Do telefonu podszedł szef sztabu, gen. Stachiewicz, który właśnie przygotowywał się, by opuścić Warszawę i wyruszyć do Brześcia, śladem marszałka Rydza - Śmigłego. Kutrzeba spytał, czy ma uderzyć w kierunku Ozorkowa i czy może współdziałać z nim armią Pomorze gen. Władysława Bortnowskiego. Szef sztabu nie mógł sam podjąć decyzji w tej sprawie. Czas naglił. W końcu Stachiewicz wyraził wstępną zgodę, miał jednak jeszcze przysłać potwierdzenie, że marszałek propozycję zaaprobował. Kutrzeba poprosił Stachiewicza, by przyjechał osobiście omówić plan wielkiego przedsięwzięcia, które mogło zmienić bieg kampanii wrześniowej. Nie udało się to. Następnego dnia, tj. 9 września, szef sztabu wyjechał z Warszawy do Brześcia. Nie przysłał też nikogo w swoim zastępstwie. 03:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NARODZINY WOJNY - LUFTWAFFE CZ. 2 Magazyn, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego genezie wojny, pokazująca przygotowania Niemiec do rozpoczęcia działań militarnych. Audycja poświęcona Luftwaffe. Obraz w całości tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.