TVP Historia Sobota, 15.05.2021 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 MAJA. ODC. 563 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1891 - encyklika "Rerum novarum"; 1951 - Czesław Miłosz, attache kulturalny PRL w Paryżu ogłosił, że nie wraca do kraju; 1963 - premiera "Osiem i pół" Felliniego; 1977 - demonstracja w Krakowie po śmierci Stanisława Pyjasa; 07:05 BIBLIA - DAWID, CZ. 2 (THE BIBLE - DAVID P. 2) Serial religijny, 44 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2002 Reżyseria: Robert Markowitz. Aktorzy: Nathalniel Parker, Sheryl Lee, Jonathan Price, Leonard Nimoy Biblijna historia Dawida, najsławniejszego króla Izraela. Służył na dworze króla Saula, którego gniew i smutek potrafił odpędzić grą na cytrze. Kiedy Dawid dorósł i odniósł zwycięstwo nad Filistynami, Saul zazdrosny o jego sławę i miłość ludu, postanowił go zgładzić. Nie takie były jednak wyroki Pana. Po śmierci Saula, starszyzna Izraela namaściła Dawida na króla. Odtąd panował sprawiedliwie, staczał zwycięskie bitwy i rozpoczął budowę świątyni. Jego najtrwalszym dziełem były psalmy, które po sobie pozostawił. 07:55 Z ANDRUSEM PO GALICJI - SUCHA BESKIDZKA Magazyn, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz Cykl satyrycznych spotkań z Arturem Andrusem, który odwiedza galicyjskie miasta, opowiada o ich historii, dniu dzisiejszym i ich niezwykłym klimacie. Artur Andrus tym razem odwiedził Suchą Beskidzką. 08:45 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 5/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Na łące pod lasem trwa festyn. Burmistrz przecina wstęgę we włoskich kolorach narodowych, orkiestra strażacka usiłuje odegrać "Bandera rossa", a wszystkiemu asystuje pop z popadią. Maselli, włoski biznesmen, bohater uroczystości, ma wmurować kamień węgielny pod budowę swojego hipermarketu. Pop kropi kamień święconą wodą. W najlepsze trwa zabawa. Do tłumu podjeżdża zaciekawiony Bocian. Niespodziewanie zatrzymuje się jak wryty. Oliwia, przyjaciółka Masellego, to jego dawna narzeczona, której od dawna poszukuje. Rozwścieczony Bocian rzuca się na Włocha z pięściami, ale natychmiast obezwładniają go ochroniarze Masellego. Powalony przez nich Bocian z trudem się podnosi. Musi się napić piwa na uspokojenie. Niechcący ochlapuje piwem bujny dekolt barmanki Struzikowej, atrakcyjnej wdowy. 09:40 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - SMAK MIĘSA Z KOŚCIĄ Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Adam Kubiak Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Co pokaże widzom Karol Okrasa w swojej kolejnej wyprawie kulinarnej? Tym razem wytłumaczy, jak właściwie przyrządzić mięsa z kością. Zaganiani zazwyczaj sięgamy po ładnie wycięte, czyste, pozbawione kości, skóry i tłuszczu kawałki mięsa, jak choćby filet z kurczaka, by szybko przygotować posiłek. Ale nasi przodkowie woleli piec duże kawałki mięsa z kością. Dlaczego? Bo kość nadaje potrawie lepszy smak, a mięso staje się niezwykle soczyste. Dodatkowo amatorzy mogą sobie taką kość poobgryzać ze smakiem. Nie tylko kość, ale też odpowiednia warstwa tłuszczyku, będąca też nośnikiem smaku, dobrze chroni mięso przed wysuszeniem. Warto też je zabezpieczyć przed utratą soków, poprzez krótkie obsmażanie na patelni. To tylko przykłady porad Karola, jak otrzymać soczyste, miękkie i rozpływające się w ustach mięso. Jakie mięsa z kością przygotuje kucharz? Będzie to: stek wołowy z antrykotu z kością, podany z kolorową marchewką i ubitym masłem ziołowym oraz duszona goleń wołowa w pikantnym, korzennym sosie z puree ze słodkich ziemniaków ze śmietaną i orzeszkami. 10:15 PEKIN. BIOGRAFIA CESARSKIEJ STOLICY - CENTRUM WSZECHŚWIATA ODC. 1/3 (BEIJING - BIOGRAPHY OF AN IMPERIAL CAPITAL) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2008 Reżyseria: Mike Ellery Scenariusz: Asha Gill Pekin zawsze był niezwykłą stolicą. Położony na peryferiach starożytnych Chin mógł pozostać mało znaczącym przygranicznym miastem, ale dzięki wizji kilku osób, które dostrzegły jego strategiczną wartość, stał się wielką stolicą. W tej fascynującej trzyczęściowej serii, dzięki niesamowitym animacjom komputerowym, Pekin ożywa. Każda część skupia się na innej sile, która ukształtowała długą historię stolicy Chin, od jej unikalnego położenia po wpływy czynników zewnętrznych. 12:25 OPOWIEŚCI O YELLOWSTONE - ODC. 1. ZIMA (YELLOWSTONE TALES FROM THE WILD) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Andrew Murray Zdjęcia: John Aitchison Muzyka: Edmund Butt Zimą 1807 roku samotny traper, John Colter, dotarł w samo serce Gór Skalistych w Ameryce Północnej. W okolicach górnego biegu rzeki Yellowstone odkrył zaginiony świat. W tym malowniczym krajobrazie królują: lód, ogień i siarka. Kraina wielkich kontrastów jest dużym wyzwaniem dla każdego organizmu, żyjącego tu i walczącego o przetrwanie. Yellowstone - to jeden z najcenniejszych skarbów przyrody na ziemi. Pierwszego marca 1872 roku amerykański prezydent Ulisses Simpson Grant docenił wyjątkowość tego miejsca, tworząc tu pierwszy w świecie park narodowy. Seria BBC "Opowieści o Yellowstone" składa się z trzech odcinków: "Zima", "Lato" i "Jesień". Całość tworzy niezwykły obraz przyrody najstarszego parku narodowego. Żyjące tu zwierzęta muszą przystosować się do ekstremalnych warunków, wynikających w nietypowego usytuowania tej krainy. Pod powierzchnią rozciągającego się tu wulkanicznego płaskowyżu znajduje się olbrzymia komora magmowa. Yellowstone to najbardziej rozległy obszar geotermalny na Ziemi. Słynie m. in. z gejzerów, gorących źródeł i wodospadów. Każda pora roku jest tu wyrazista. Niektóre zwierzęta odwiedzają to miejsce sezonowo, lokalne gatunki muszą stawić czoło zmianom zachodzącym wraz z kolejnymi porami roku. Brytyjscy dokumentaliści przybliżają widzom zwyczaje żyjących tu drapieżników i roślinożerców. Kamera podpatruje m. in. wilki, niedźwiedzie grizzly, bieliki amerykańskie, bizony i jelenie wapiti. Zima to raj dla wilków. Właśnie o tej porze roku te drapieżniki nabierają sił, polując na swoje ofiary osłabione mrozami. Kamera śledzi stado wilków, jedną z największych i najpotężniejszych watah w Yellowstone, które otaczają samca jelenia wapiti. Ten jednak nie daje łatwo za wygraną i szala zwycięstwa przechyla się raz na jedną, raz na drugą stronę. Wilki muszą działać razem nawet przeciwko pojedynczemu osobnikowi. To właśnie życie w stadzie pozwala im przetrwać. Mieszkańcami Yellowstone są także bizony, dobrze przystosowane do panujących tu zimą ciężkich warunków. Grube futro dobrze chroni je przed mrozem, zapewnia ciepło nawet przy temperaturze do minus 35 stopni Celsjusza. Te ostatnie stada bizonów przetrwały dziesiątki tysięcy lat. W ekstremalnych warunkach skupiają się na jedzeniu. Aby uniknąć głodu przed nadejściem wiosny, bizony muszą za wszelką cenę zachować cenną energię, która pozwoli im dotrzeć do pożywienia ukrytego pod grubą i twardą warstwą śniegu. Sroga zima w Yellowstone trwa. W lutym, gdy większość zwierząt jest już na skraju wyczerpania, wataha wilków jest w pełni sił. O tej porze młode samice wkraczają w okres rozrodczy. Ale wraz z końcem zimy nadchodzi zmierzch panowania wilków. Z legowiska wyłania się bowiem samica niedźwiedzia grizzly z potomstwem. 13:30 W PUSTYNI I W PUSZCZY - CZ. 1 Film przygodowy, 95 min, 2 części, Polska 1973 Scenariusz i reżyseria: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Andrzej Korzyński Występują: Monika Rosca, Tomasz Mędrzak, Stanisław Jasiukiewicz, Jerzy Kamas, Edmund Fetting, Zygmunt Hobot, Zygmunt Maciejewski, Ahmed Marei, Ahmed Hegazi, Ibrahim Shemi, Emos Bango, Malija Mekki i inni Ekranizacja jednej z najpoczytniejszych powieści Henryka Sienkiewicza. Powstała w roku 1911 i była ostatnim ukończonym dziełem pisarza. Pierwowzorem Nel stała się 10 - letnia adoptowana córka przyjaciela Sienkiewicza. Próby sfilmowania "W pustyni i w puszczy" podejmowali przed wojną Amerykanie, a także Włosi i Niemcy. Jednak przewidując duże trudności, wycofali się przed rozpoczęciem zdjęć. Film Władysława Ślesickiego jest wierną adaptacją Sienkiewiczowskiej powieści. Wprowadzone przez reżysera zmiany są nieliczne i polegają głównie na skondensowaniu akcji. Odtwórców ról Stasia i Nel wybrano spośród blisko 7 tysięcy dziewcząt i chłopców. Nel zagrała Monika Rosca, wówczas ośmioletnia uczennica szkoły muzycznej. W roli Stasia wystąpił urodzony w roku 1955 Tomasz Mędrzak, wówczas uczeń IV klasy liceum, dziś znany aktor teatru "Na Woli", którego widzowie pamiętają m.in. z serialu "Dom". Film realizowano - z przerwami - blisko trzy lata. W Egipcie kręcono plenery kairskie, w Bułgarii powstały kulminacyjne sceny I części filmu - zabicie lwa i Beduinów oraz sceny ze słoniem, natomiast w Sudanie - II część filmu. Meę i Kalego zagrali amatorzy z Sudanu, a epizodyczną rolę piastunki Nel, panny Oliver - pani Stefania Mędrzakowa, matka Tomasza. W roli Saby wystąpiły dwa płowe dogi - Łoś i Apacz. Treserem obu psów był płk Franciszek Szydełko, który wcześniej przygotowywał filmowego Szarika z "Czterech pancernych". Poczciwym słoniem Kingiem, zamiast powieściowego słonia afrykańskiego był łagodny słoń indyjski z bułgarskiego cyrku. Wykorzystano też wiele cennych rekwizytów - m.in. dziewiętnastowieczny sztucer, egzemplarz "Pana Tadeusza" wydany w Paryżu w połowie ubiegłego stulecia. 16:25 NIEZWYKŁE MIASTA - AMSTERDAM. ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 1) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Wykonawcy: Janina Ramirez (prowadząca), Alastair Sooke (prowadzący) Fascynujące historie zabytków sztuki, które ukształtowały trzy olśniewająco piękne miasta. Amsterdam, Sankt Petersburg i Barcelona są odwiedzane przez turystów, którzy spacerują po wydeptanych ścieżkach wokół wielkich galerii, pałaców i placów. Ale w tej serii historyk sztuki Janina Ramirez i krytyk sztuki Alastair Sooke odkrywają istotę każdego miasta w świeży i fascynujący sposób, schodząc z utartych szlaków, odwiedzając wybrane przez siebie zabytki, które ich zdaniem trzeba zobaczyć. W Amsterdamie badają kontrasty w sercu miasta, które podsycały mistrzów takich jak Rembrandt i Vermeer. W Petersburgu odkrywają, w jaki sposób sztuka została wykorzystana do zwiększenia władzy przywódców. W Barcelonie pokazują miasto naznaczone katalońską walką o pełną niezależność. 17:25 SPÓR O HISTORIĘ - POLSKIE ZWYCIĘSTWA. BITWY MOŁDAWSKIE Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) W 1506 roku, w czasie wojny z hospodarem mołdawskim, Bohdanem III o Pokucie, hetman wielki koronny Mikołaj Kamieniecki rozbił Mołdawian pod Czerniowcami. Sporne terytorium ponownie przyłączono do Rzeczypospolitej. Oddziały polskie wkroczyły na Bukowinę. Nie zakończyło to jednak trwającego od 1502 roku konfliktu z hospodarem. W 1509 w drodze powrotnej, podczas przeprawy przez Dniestr, oddziały Kamienieckiego zostały zaatakowane przez Mołdawian. Wojska hospodara poniosły klęskę. Bitwa nad Dniestrem zmusiła hospodara do rokowań pokojowych. Traktat pokojowy został zawarty 23 stycznia 1510 roku w Kamieńcu Podolskim. 18:10 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 2/21 - WISIOR Serial kryminalny, 50 min, Polska, 1976 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzisław Kozień, Ewa Dałkowska, Zdzisław Tobiasz, Elżbieta Borkowska-Szukszta, Stanisława Kowalczyk, Zofia Merle, Aleksandra Leszczyńska, Maria Chwalibóg, Wacław Kowalski, Witold Kałuski, Leon Pietraszkiewicz Podczas napadu na bank zostaje skradziony między innymi drogocenny wisior z brylantem. Nie przynosi on szczęścia swoim posiadaczom i wkrótce przepada bez śladu. Tymczasem dochodzi do porachunków między gangsterami Tymoskim i Oleszukiem i jeden z nich ginie. Na krótko właścicielką wisiora staje się prostytutka o wdzięcznym pseudonimie "Markiza". Porucznik Borewicz aresztuje sprawców napadu i mordercę, ale ciągle nie może wpaść na ślad wiosiora. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 32. JÓZEF PIŁSUDSKI. ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Fascynował ludzi za życia, fascynuje i dziś. Józef Piłsudski. Życie i działalność to temat tego odcinka teleturnieju Giganci historii. Cięty język Marszałka budził kontrowersje, a skuteczność działań respekt. Z Romanem Dmowskim spierał się o Polskę, bo dla Józefa Piłsudskiego to właśnie Ojczyzna była na pierwszym miejscu. Marzył o niepodległym kraju i walnie przyczynił się do tego, że Polska wróciła na mapę Europy po 123 latach zaborów. Te zasługi i zwycięstwo nad Rosjanami w 1920 roku sprawiły, że był kochany i gromadził tłumy na ulicach. Nie był szablonowy, popełniał też błędy, a mimo to jest uważany za największego polskiego polityka XX wieku. 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - HENRYK IV, KRÓL NAWARRY I FRANCJI (HENRY IV) Film dokumentalny, 89 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stphan Bern (prowadzący) Bohaterem kolejnego odcinka francuskiej serii, poświęconej sekretom historii, jest francuski król Henryk IV. Podobno, za życia prowadził politykę budowania swego wizerunku, dbał o to, by przedstawiano go wyłącznie w dobrym świetle, co mu się w dużej części udało, bo do historii przeszedł jako sprawiedliwy władca, dbający o swoich poddanych. To właśnie ten protestancki król jest autorem powiedzenia "Paryż wart jest mszy!" - dla zdobycia władzy potrafił zmienić wiarę. Za życia jednak wzbudzał wiele kontrowersji - nie wszyscy darzyli go sympatią, był obiektem... 25 prób zamachu. Niestety, ostatnia próba okazała się udana; 14 maja 1610 roku król Henryk IV został zasztyletowany. Zabójcą był Franois Ravaillac. Okoliczności tej zbrodni nie udało się nigdy wyjaśnić. Historia w postaciach zapisana (tytuł francuski: "Secrets d ' Histoire") to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem programu jest znany dziennikarz - Stephane Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 01:15 NASZA HYPATIA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Kamiński Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Zbigniew Jarosz, Andrzej Misaczek, Roman Piotrowski, Michał Bożek, Jeremi Grzywa Hypatia z Aleksandrii, filozofka późnego hellenizmu, żyjąca na przełomie IV i V wieku, to bohaterka najsławniejszego dzieła prof. Marii Dzielskiej. Dzieła, które zostało wybrane historyczną książką roku w USA (1995). "Hypatia z Aleksandrii" w połowie lat 90. była obecna w każdej dużej amerykańskiej księgarni. Przyniosła Marii Dzielskiej uznanie międzynarodowych środowisk naukowych, krytyki i czytelników. Film przedstawia sylwetkę zmarłej tragicznie prof. Marii Dzielskiej, zajmującej się historią starożytną. Pani Profesor stosująca w życiu zasady etyki starożytnej przyjaźniła się z wieloma znanymi osobistościami. Film oparty na relacjach osób jej bliskich, znających ją, przyjaciół, sąsiadów.