TVP Kultura Środa, 19.05.2021 Zmiany z dnia 19.05.2021 w stosunku do raportu z dnia 05.05.2021 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 13:30 RZECZ POLSKA - FSM SYRENA 105 Film dokumentalny, 11 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Samochód "FSM Syrena 105" był nazywany przez kierowców Królową Szos. Stał się on ważną częścią kultury popularnej PRL i był nawet bohaterem przygodowych książek czy komedii muzycznej z udziałem Bohdana Łazuki. Model 105 jest częścią większej rodziny pojazdów produkowanych od 1957 roku. W odróżnieniu od wcześniejszej warszawy produkowanej na licencji radzieckiej, to osobowe auto było w całości wynikiem polskiej myśli motoryzacyjnej. Poszczególne modele znacząco różniły się sposobem wykonania: o ile pierwszy model wyprodukowany w 500 egzemplarzach (później nazywany Syrena 100) nie przypadł do gustu użytkownikom - miał zbyt wielką kierownicę, hamulce działały topornie, a miejsca były niewygodne, to już Syrena Sport, zaprojektowana przez Cezarego Nawrota i zaprezentowana w Święto Pracy w 1960 roku, wzbudzała zachwyt wszystkich poza decydentami. Niestety sylwetka inspirowana samochodami sportowymi, takimi jak marki Ferrari czy Mercedes 190SL, została uznana przez władze za prowokację. Samochód, który budził skojarzenia ze "zgniłym Zachodem" nigdy nie wszedł do produkcji. Natomiast najpopularniejszy z modeli, Model 105 był produkowany masowo. Ten 2 - drzwiowy sedan z 4 - biegową manualną skrzynią biegów powstawał od 1972 roku. Dzięki swojej prostej konstrukcji pozwalał na naprawienie samodzielnie większości usterek. Dziś popularna Syrenka jest przedmiotem kolekcjonerskiego kultu, odbywają się samochodowe rajdy z jej udziałem (m.in. zdarza się nawet, że startują załogi jadące Syrenką podczas słynnego MonteCarlo Historique). Dziś kolejne pokolenia projektantów mierzą się z zadaniem zaprojektowania krajowego samochodu osobowego. W odcinku zaprezentujemy zarówno rekonstrukcje Syreny Sport, jak i pokażemy dzisiejsze polskie samochody elektryczne produkowane przez FSO Syrena w Kutnie. Model Vosco EV zaprezentowany w lipcu 2020 roku ma trafić w przyszłym roku do produkcji.