TVP Kultura Czwartek, 20.05.2021 08:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - MARTA LIPIŃSKA Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem swoje dzieciństwo i wspomina znana i popularna aktorka filmowa i teatralna, Marta Lipińska. Rozmowa toczy się w warszawskim parku Królikarnia, miejscu dziecięcych zabaw małej Marty. 09:00 KOLA (KOLYA) Dramat, 106 min, Czechy, 1996 Reżyseria: Jan Sverak Scenariusz: Zdenek Sverak Zdjęcia: Vladimir Smutny Aktorzy: Zdenek Sverak, Andrei Chalimon, Libuse Safrankova, Odrej Vetchy, Stella Zazvorkova Starzejący się muzyk zawiera fikcyjne małżeństwo z młodą Rosjanką. Jemu potrzebne są pieniądze, a jej czeskie obywatelstwo. Wkrótce wyjeżdża do Niemiec, zostawiając u krewnej pięcioletniego Kolę. Kiedy ta umiera, opiekunem chłopca zostaje fikcyjny mąż. To obce dziecko zmienia życie zatwardziałego kawalera, jakim był Frantisek Louka. Nagrody: 1997 - Oskar - wygrana w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny 1997 - Złoty Glob - wygrana w kategorii najlepszy film zagraniczny 11:00 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 4/7 NOWY TROP Serial przygodowo - historyczny, 53 min, Polska 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Występują: Krzysztof Jasiński, Olgierd Łukaszewicz, Gustaw Lutkiewicz, Wiesław Wójcik, Danuta Kowalska, Jan Nowicki, Wirgiliusz Gryń, Krzysztof Różycki, Roman Wilhelmi, Jerzy Binczycki, Wojciech Standełło, Grażyna Kruk i inni Czorgut nie wraca do domu. Juliusz znajduje go śpiącego na polu. Damazy czekał na Eugenię, by porównać ją z dziewczyną widzianą w zaklętym dworze - jego zdaniem są to dwie różne osoby, choć bardzopodobne. Komisarz Kraxelhuber przywozi do sędziego Gągolewskiego schwytanego maziarza. Jednak aresztant ucieka, zanim ktokolwiek zdążył go przesłuchać. Juliusz każe sędziemu zatuszować całą sprawę. Czorgut wypytuje arendarza Chaima o maziarza. Dochodzi do wniosku, że może to być tajemniczy kwestarz, opiekujący się dawniej starościcem Mikołajem. W nocy Bulij zakrada się do aresztu, by zabić Horawę. Okazuje się jednak, że ten uciekł. 12:05 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 5/7 ZAGROŻENIE Serial przygodowo - historyczny, 57 min, Polska 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Występują: Krzysztof Jasiński, Gustaw Lutkiewicz, Zygmunt Zintel, Roman Wilhelmi, Danuta Kowalska, Andrzej Żarnecki, Wojciech Standełło, Wirgiliusz Gryń, Jerzy Binczycki, Zofia Czerwińska, Krzysztof Różycki i inni Żachlewicz, rządca hrabiego Zygmunta, przybywa do sędziego Gągolewskiego, by zapewnić sobie jego poparcie w sprawie obalenia testamentu. Gągolewski ochoczo na to przystaje - w zamian za pewne korzyści finansowe. Zadłużony po uszy hrabia Zygmunt wzywa Chaima. Chce sprzedać znaczną część swoich lasów. Dowiedziawszy się, że nocą w zamku znowu widać było światło, Juliusz i Damazy udają się do zaklętego dworu. Zamierzają jeszcze raz ostrzec Bulija. Tymczasem w zamku zastają dziewczynę podobną do Eugenii. Natomiast Bulij uparcie twierdzi, że nie ma żadnych powodów do niepokoju. 13:10 HAMADRIA Film dokumentalny, 21 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jacek Schmidt Zdjęcia: Przemysław Skwirczyński Muzyka: Leszek Orlewicz Utrzymana w konwencji sennego marzenia, a raczej wizji psychodelicznej, impresja na temat twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza. Poszczególne sekwencje filmu obrazują fragmenty utworów Witkacego, a całość zdaje się być komentarzem do zdania: "Noc tę pamiętam, kiedy przerażenie bezbrzeżne objęło najtajniejsze fibry mego mózgu i słyszałem tylko ten straszny bełkot w rozdziawionej paszczy niewiadomego, tego czegoś ślepego, zwróconego ostrzem ku samemu siebie". 14:40 FRANK LLOYD WRIGHT I ARCHITEKTURA ORGANICZNA (FRANK LLOYD WRIGHT: THE MAN WHO BUILT AMERICA) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Ian Michael Jones Architekt Jonathan Adams przemierza Stany Zjednoczone Ameryki, odkrywając prace Franka Lloyda Wrighta, jednego z największych architektów Ameryki. W filmie oprócz jego twórczości, poznajemy także niezwykłą historię prywatnego życia wybitnego projektanta. 17:55 RZECZ POLSKA - FSM SYRENA 105 Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Samochód "FSM Syrena 105" był nazywany przez kierowców Królową Szos. Stał się on ważną częścią kultury popularnej PRL i był nawet bohaterem przygodowych książek czy komedii muzycznej z udziałem Bohdana Łazuki. Model 105 jest częścią większej rodziny pojazdów produkowanych od 1957 roku. W odróżnieniu od wcześniejszej warszawy produkowanej na licencji radzieckiej, to osobowe auto było w całości wynikiem polskiej myśli motoryzacyjnej. Poszczególne modele znacząco różniły się sposobem wykonania: o ile pierwszy model wyprodukowany w 500 egzemplarzach (później nazywany Syrena 100) nie przypadł do gustu użytkownikom - miał zbyt wielką kierownicę, hamulce działały topornie, a miejsca były niewygodne, to już Syrena Sport, zaprojektowana przez Cezarego Nawrota i zaprezentowana w Święto Pracy w 1960 roku, wzbudzała zachwyt wszystkich poza decydentami. Niestety sylwetka inspirowana samochodami sportowymi, takimi jak marki Ferrari czy Mercedes 190SL, została uznana przez władze za prowokację. Samochód, który budził skojarzenia ze "zgniłym Zachodem" nigdy nie wszedł do produkcji. Natomiast najpopularniejszy z modeli, Model 105 był produkowany masowo. Ten 2 - drzwiowy sedan z 4 - biegową manualną skrzynią biegów powstawał od 1972 roku. Dzięki swojej prostej konstrukcji pozwalał na naprawienie samodzielnie większości usterek. Dziś popularna Syrenka jest przedmiotem kolekcjonerskiego kultu, odbywają się samochodowe rajdy z jej udziałem (m.in. zdarza się nawet, że startują załogi jadące Syrenką podczas słynnego MonteCarlo Historique). Dziś kolejne pokolenia projektantów mierzą się z zadaniem zaprojektowania krajowego samochodu osobowego. W odcinku zaprezentujemy zarówno rekonstrukcje Syreny Sport, jak i pokażemy dzisiejsze polskie samochody elektryczne produkowane przez FSO Syrena w Kutnie. Model Vosco EV zaprezentowany w lipcu 2020 roku ma trafić w przyszłym roku do produkcji. 18:10 RZEŹBA W POSZUKIWANIU MIEJSCA Reportaż, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Wystawa "Rzeźba w poszukiwaniu miejsca" to kolejna (wcześniej odbyły się prezentacje poświęcone malarstwu i scenografii) z cyklu przekrojowych wystaw problemowych w Zachęcie, poświęconych co roku innemu artystycznemu medium. Opowiada o tożsamości rzeźby polskiej ostatnich sześćdziesięciu lat nie tyle poprzez chronologię aktywności artystycznej, ile poprzez ukazanie istotnych dla jej rozwoju zjawisk i postaw twórczych. Wystawa jest wynikiem głębokiej fascynacji i wieloletniej prac badawczej kuratorki Anny Marii Leśniewskiej, której w formie autorskiego eseju wizualnego udało się zebrać dzieła blisko stu artystów z pola sztuk wizualnych, w tym kilkunastu twórców filmowych. (zacheta.art.pl) 21:30 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - NA MLECZNEJ DRODZE Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2021 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Na mlecznej drodze" w reż. Emira Kusturicy. 00:05 MAGAZYN ROLLING STONE, REPORTAŻE ZNAD KRAWĘDZI 5 (ROLLING STONE: STORIES FROM THE EDGE) Film dokumentalny, 40 min, USA, 2017 Reżyseria: Alex Gibney, Blair Foster, Alex Gibney, Blair Foster ODCINEK 5 Ice - T i jego zespół Body Count dzielą Amerykanów swoją twórczością wytykającą brutalność policji. Jann Wenner, Hunter Thompson i P. J. O’Rourke przeprowadzają wywiad z Billem Clintonem. Rolling Stone musi ponownie zmierzyć się ze zmianą pokoleniową, ponieważ popularność zdobywają zespoły takie jak *NSYNC i Britney Spears. 01:45 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - KLIENT (FORUSHANDE) Dramat, 118 min, Iran/Francja, 2016 Reżyseria: Asghar Farhadi Scenariusz: Asghar Farhadi Zdjęcia: Hossein Jafarian Muzyka: Sattar Oraki Aktorzy: Shahab Hosseini, Taraneh Alidoosti, Babak Karimi, Farid Sajjadi Hosseini, Mina Sadati, Mehdi Koushki W 2017 roku "Klient" zdobył Oscara za najlepszy film zagraniczny, a także był nominowany do Złotego Globu i BAFTA w tej samej kategorii. Główny wątek fabularny koncentruje się na historii młodego małżeństwa z Teheranu, które nagle musi opuścić zajmowane dotąd luksusowe lokum i poszukać nowego domu, bo ich stary budynek grozi zawaleniem. Para aktorów Emad i Rana przenoszą się do mieszkania poleconego przez kolegę z teatru, który jednak nie wspomniał, że przedtem zajmowała je prostytutka. Ale na razie wszystko wygląda wspaniale i szczęśliwi małżonkowie szybko się aklimatyzują w nowym miejscu. Rodzinną sielankę burzy jednak niespodziewany atak na panią domu. Gdy pewnego razu ktoś dzwoni do drzwi, Rana otwiera bez sprawdzenia, przekonana, że to Emad. Sytuacja zmienia się diametralnie. Okazuje się, że Rana została brutalnie napadnięta we własnym domu i z poważnymi obrażeniami ciała przebywa w szpitalu. Tymczasem zdesperowany Emad próbuje na własną rękę schwytać napastnika. Jego bezradność przeradza się we wściekłość i agresję, co doprowadza do kryzysu w małżeństwie, a zgodny dotąd związek zostaje wystawiony na próbę. 03:55 KINO NOCNE - WAKACJE Z MADONNĄ Film obyczajowy, 82 min, Polska 1983 Reżyseria: Jerzy Kołodziejczyk Scenariusz: Ilona Łepkowska Zdjęcia: Włodzimierz Precht Muzyka: Barbara Zawadzka Aktorzy: Marta Klubowicz, Krzysztof Kiersznowski, Marta Stebnicka, Maria Stokowska, Ewa Leśniak, Ryszard Sobolewski, Andrzej Zieliński, Jerzy Kołodziejczyk, Lidia Bienias Współczesny film obyczajowy, ukazujący pierwsze miłosne i zawodowe doświadczenia młodych ludzi, pierwsze dorosłe decyzje. Ich przyjazd ze stolicy do małego miasteczka jest także pretekstem do pokazania konfliktu różnych środowisk, zderzenia odmiennych mentalności i sposobów życia. Robert, absolwent szkoły plastycznej, spotyka na plaży Dankę, która po nieudanych egzaminach na anglistykę samotnie spędza wakacje. Początkowo nieufna wobec młodego rzeźbiarza dziewczyna zgadza się niebawem spędzić z nim resztę wakacji. Razem jadą do Starego Sącza, gdzie Robert ma przeprowadzić renowację barokowej rzeźby Madonny znajdującej się na dziedzińcu tamtejszego kościoła. Młodzi zatrzymują się w domu kościelnego, stołują się na plebanii. Aby nie budzić zgorszenia, podają się za małżeństwo i tak też się zachowują. Miejscowa społeczność zresztą uważnie ich obserwuje. Już sama obecność obcych, ich sposób bycia wywołują niezdrową ciekawość i podejrzliwość. Dopiero na miejscu Robert przyznaje się Dance, że ma w Warszawie dziewczynę, Krysię, do której dzwoni regularnie z poczty i która przysyła mu listy na poste restante. Danka wpada tymczasem w oko jednemu z miejscowych chłopaków, Jurkowi, który całymi dniami obserwuje ją z daleka, nie mając odwagi nawiązać rozmowy. Danka i Robert poznają panią Jadwigę, samotną kobietę w średnim wieku, która przed kilkunastoma laty przeprowadziła się do Sącza ze stolicy, ale nadal tęskni za dużym miastem. Pokazuje Robertowi obrazy, które ma w domu, prosząc go jako fachowca o ocenę ich wartości artystycznej. Robert niezbyt pochlebnie wypowiada się o obejrzanych obrazach, nie podejrzewając, że albo są dziełem samej pani Jadwigi, albo kogoś jej bliskiego. Danka dostrzega wreszcie chodzącego za nią Jurka. Zagaduje go, częstuje jabłkami, ale nie traktuje poważnie. Pewnego dnia dochodzi niespodziewanie do tragedii. Pijany Jurek w knajpie podcina sobie żyły stłuczoną butelką. Trafia do szpitala, po kilku dniach wraca do domu. Jego matka informuje zaskoczoną Dankę, że syn zrobił to z miłości do niej. Prosi, by dziewczyna odwiedziła go, przekonała, że uczucie do mężatki nie ma przyszłości. Jednocześnie ostrzega ją, że jako pracownica poczty wielokrotnie słyszała, jak Robert dzwonił do innej kobiety i odbierał adresowane do niego damską ręką listy. Ulegając namowom kobiety, Danka składa wizytę Jurkowi i wyjawia mu, że w rzeczywistości nie jest żoną Roberta. Nie zmienia to jednak faktu, że chce z nim być, nie widzi się natomiast u boku Jurka. Urażony chłopak dzieli się z matką tajemnicą przybyszów i wkrótce wiedzą już o tym wszyscy. Danka postanawia wyjechać, ale niełatwo jej zrealizować ten zamiar. Uświadamia sobie, że naprawdę kocha Roberta, choć pamięta, że on ma w Warszawie inną. Podczas gdy Robert pracuje nad posągiem, w domu kościelnego zjawia się matka Jurka, pani Jadwiga i jeszcze jedna z sąsiadek. Oświadczają Dance, że sieje zgorszenie i ostrzegają, że jeśli natychmiast nie opuści miasteczka, doniosą o wszystkim proboszczowi. Dziewczyna próbuje oponować, wytyka im obłudę i zazdrość. Rozsierdzone kobiety rzucają się na nią z pięściami.