TVP Dokument Środa, 18.05.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - OGRZEWANIE NA PUSZCZY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Na skraju Puszczy Białowieskiej mieszka ekolog i architekt Janusz Korbel. Puszcza jest dla niego świątynią i spędza tu każdą wolną chwilę. Ale jest też zagorzałym zwolennikiem zachowania tradycyjnego kształtu architektonicznego wsi puszczańskich. Sam mieszka w typowej, drewnianej chacie podlaskiej. Co jednak robić, by dla oszczędzania lasu, jak i leśnego powietrza, nie ogrzewać takich chat drewnem. Janusz zaczął od oszczędzania energii, oklejając okna specjalną przezroczystą folią, która wpuszcza energię promienistą do wewnątrz, a mało jej wypuszcza na zewnątrz. Ale przede wszystkim propaguje stosowanie źródeł czystej, odnawialnej energii, przede wszystkim domowe pompy cieplne, działające na zasadzie "odwrotności lodówki". Nasz bohater prezentuje przykłady już działających urządzeń, omawia własne do nich przymiarki i wskazuje na korzyści dla wsi w przyszłości. Ponieważ łączy w sobie naturę puszczańskiego romantyka z racjonalnym, inżynierskim spojrzeniem, jest w stanie naświetlić też kwestie ekonomiczne i zarysować perspektywy na przyszłość. 06:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 48 NOWY SĄCZ Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem Tomasz Bednarek odwiedzi Nowy Sącz. Miasto ma ponad siedem wieków historii, niezwykłą przyrodę wokół oraz malowniczą starówkę, której sercem jest duży rynek - drugi pod względem wielkości w Małopolsce, zaraz po Krakowie. O królewskiej przeszłości Nowego Sącza świadczą ruiny zamku, wzniesionego na polecenie Kazimierza Wielkiego w połowie XIV wieku. W mieście warto też zwiedzić Bazylikę św. Małgorzaty oraz Sądecki Park Etnograficzny, w którym zgromadzono 70 oryginalnych budowli, przeniesionych z całego regionu. W pobliżu Nowego Sącza znajduje się o kilka dekad starsze, bratnie miasto - Stary Sącz. W przeszłości było ono ważnym punktem szlaku handlowego prowadzącego na Węgry. Pamiątką tamtych czasów jest świetnie zachowany średniowieczny układ rynku. Obydwa miasta oferują mnóstwo atrakcji. Do tego w każdej chwili można wejść na jedną z okolicznych gór, by rozkoszować się widokami na dolinę Dunajca czy Popradu. 07:00 SWALA PALA. PRZYGODY MŁODEJ IMPALI (THE ADVENTURES OF SWALA PALA, THE BABY GAZELLE / LA VIE A AVENTUREUSE DE SWALA PALA, BEBE GAZELLE) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Jean Marc Dauphin Zdjęcia: David Matthieu Film dokumentalny opowiadający historię małego samca impali, nazwanego Swala Pala. Piękny, nowo narodzony samiec waży blisko pięć kilogramów. Przypomina swoim wyglądem Bambi z bajek Disneya. Wielkie czarne oczy z długimi rzęsami oraz długie, jeszcze nieporadne nogi. Kamera śledzi go od narodzin. Choć ma zaledwie 72 godziny, już wyczuwa osobliwą relację z matką, która jest raczej zdystansowana i nie przejawia zbyt wiele macierzyńskich uczuć. W końcu młody samiec zaczyna rozumieć, że poruszając się po sawannie, musi zachować ostrożność. Przyglądamy się poczynaniom malucha oraz jego spotkaniom z innymi zwierzętami zamieszkującymi sawannę. Zobaczymy, jak radzi sobie z niebezpieczeństwami, jak podąża za matką, uczy się, dorasta i poznaje świat. Niezwykle ciepła i wzruszająca opowieść. Filmowcy śledzili jego losy przez prawie trzy lata. 08:05 ROZMIAR MA ZNACZENIE - ODC. 1 IM WIĘKSZE TYM LEPSZE (SIZE MATTERS 1. THE BIGGER THE BETTER / AUF DIE GRÖE KOMMT ES AN) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Willem Villjoen Film dokumentalny o wielkości różnych rzeczy, stworzeń i zjawisk. Dlaczego owady są małe, a planety duże? Dlaczego Ziemia nie jest wielkości Jowisza? A ludzie nie są wielkości myszy? A co by się stało, gdybyśmy to wszystko zmienili? Ale rozmiar naprawdę ma znaczenie. Zbadamy fascynującą sieć pojęć naukowych, aby odkryć nie tylko, dlaczego rzeczy są takie, jakie są, ale także dlaczego nigdy nie mogłyby być inne. W odcinku pierwszym przekonamy się, jak ważny jest rozmiar i w jaki sposób wszystko określa. Wasz sposób postrzegania świata i samych siebie diametralnie się zmieni. Obserwując życie codzienne normalnego człowieka, zobaczymy, co będzie, gdy zwiększymy rozmiary gwiazd, planet i żywych istot. Dowiemy się, czy stan obecny jest jedynym możliwym i sprawdzimy, co by się działo, gdyby wszystko było większe. Zmieniając rozmiar obiektów, zbadamy prawa przyrody i dowiemy się, czy powiększanie rozmiarów podlega jakimś ograniczeniom. Dzięki temu lepiej zrozumiemy, jak działa prawdziwy świat. Zaczniemy od powiększenia samej Ziemi. Wbrew niektórym opiniom, większy nie zawsze znaczy lepszy. Większy to gorętszy, słabszy, bardziej niebezpieczny. A rozmiar naprawdę ma znaczenie. 09:10 OUTBACK - OUTBACK. ODLUDNE TERENY AUSTRALII ODC. 1 (OUTBACK) Film dokumentalny, 53 min, Australia, 2016 Reżyseria: Brendan Fletcher Scenariusz: Tosca Looby Miniseria zabiera widzów w niesamowitą podróż po nieznanych cudach natury Australii. W pierwszej części poznamy Region Kimberley. To jeden z ostatnich prawdziwie dzikich obszarów na świecie, który od dziesiątków tysięcy lat pozostał niezmieniony. Rozciągający się na powierzchni trzykrotnie większej niż terytorium Anglii, jest zamieszkany zaledwie przez 40 tys. osób, co czyni go jednym z najrzadziej zaludnionych miejsc na ziemi. W regionie Kimberley na północnym zachodzie kraju porę deszczową kończy potężna ulewa. W Kimberley spotkać można nie tylko krokodyle różańcowe, ale i kangury oraz mnóstwo innych zwierząt. Zrealizowany w technologii 4K serial odkrywa przed widzami wyjątkowe krajobrazy - od czerwonych pustyni po szmaragdowe zatoki, od bezkresnych przestrzeni po prehistoryczne wąwozy i formacje skalne. Przedstawia również mieszkańców tej krainy - zarówno rdzenne plemiona, jak i białych osadników, a także naukowców badających ten obszar i różnego rodzaju ludzi z pasją (pilotów, strażaków, obrońców przyrody) walczących o ochronę tego wyjątkowego miejsca. Poznajemy łowców krokodyli, którzy pilnują harmonii między tymi groźnymi zwierzętami a lokalnymi rybakami, opiekunów małych, osieroconych kangurów i pływających wśród rekinów poławiaczy pereł. 10:15 TAJEMNICE ZAMKU CHENONCEAU (CHENONCEAU: ROYALS OF THE RIVER) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 W sercu Francji od pięciu stuleci stoi niezwykły budynek: Chateau de Chenonceau, jedyny zamek na świecie, który dzięki kultowemu mostowi stoi właściwie na rzece. Od techniki budowy kolumn mostu po symetryczne i pięknie zdobione elewacje, po genialne, spiralne schody, oszałamiającą jasność i galerię łączącą dwa brzegi rzeki - te ekstrawaganckie elementy są świadectwem poziomu umiejętności wizjonerskich inżynierów, którzy zbudowali Chateau de Chenonceau. Początkowo ufortyfikowany młyn, potem średniowieczny donżon i luksusowa rezydencja, Chenonceau było czasami nawet szpitalem wojskowym i strategicznym punktem przejścia do Wolnej Strefy podczas II wojny światowej. Jego historia splata się z kobietami, takimi jak królowa Katarzyna Medycejska, która odebrała zamek kochance męża. Każda z nich odcisnęła piętno na tym wyjątkowym miejscu do tego stopnia, że nazwano je Zamkiem Pań. Dzięki ekspertom poznamy, drugi po Wersalu, najczęściej odwiedzany zamek w całej Francji i odkryjemy sekrety jego budowy dzięki wyjątkowym obrazom generowanym komputerowo. 11:15 NAJWIĘCEJ MAM KŁOPOTÓW Reportaż, 19 min, Polska, 1987 Scenariusz: Małgorzata Kałużyńska-Jasak Zdjęcia: Stanisław Ścieszko, Dariusz Gąsowski Tamara marzy o włosach do ziemi, o pracy w sklepie, o domu, w którym każdy z rodziny miałby własne piętro, ale żeby tak było, budynek musiałby mieć ich piętnaście... "Najwięcej mam kłopotów..." Małgorzaty Kałużyńskiej - Jasak to opowieść o życiu codziennym czternaściorga rodzeństwa i ich ojca. Starsze dzieci, po śmierci mamy, musiały przejąć wiele obowiązków domowych i opiekę nad młodszymi. Główną bohaterką reportażu jest Tamara, która choć nie jest najstarszą z córek, bardzo pomaga w domu. Dziewczynka opowiada nam o swoich marzeniach i troskach, a jej wypowiedzi ilustrują sceny z życia rodzinnego. 11:45 PENDERECKI. DROGA PRZEZ LABIRYNT. (PENDERECKI. DROGA PRZEZ LABIRYNT) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy/Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Anna Schmidt Zdjęcia: Adam Bajerski, Bogumił Godfrejow, Stephan Boerger, Sebastian Hattop, Carsten Waldbauer Wykonawcy: Krzysztof Penderecki, Anne-Sophie Mutter, Julian Rachlin, Janine Jansen, Andrzej Wajda, Johnny Greenwood, Elżbieta Penderecka Autorka, która znała Krzysztofa Pendereckiego, towarzyszyła kompozytorowi przez rok poprzedzający 80. rocznicę jego urodzin. Kamera Anny Schmidt podąża za Pendereckim w drodze z Krakowa do Monachium, z Wiednia do Lipska, z miejskich salonów do jego wiejskiej posiadłości w Lusławicach. Obserwuje każdy aspekt twórczego procesu Pendereckiego: podczas komponowania, planowania parku czy sadzenia nowych drzew, ale też z rodziną - spacerującego po plaży lub komponującego muzykę z wnuczką. Widz staje się świadkiem tworzenia nowych dzieł. W filmie pokazano prawykonanie "Podwójnego koncertu" przez solistów Janine Jansen i Juliana Rachlina 22 października 2012 roku w wiedeńskim Musikverein z towarzyszeniem Sinfonieorchester des Bayerischen Rundfunks pod batutą Mariss Jansons. Kamery Anny Schmidt nie zabrakło też podczas premierowego wykonania Epiphany cantata napisanej dla Chóru Chłopięcego św. Tomasza z kościoła św. Tomasza w Lipsku w styczniu 2013 roku. Premiera zamknęła rok uroczystości z okazji 800 - lecia chóru. W filmie wzięły udział postaci odgrywające kluczowe role w artystycznym i prywatnym życiu Krzysztofa Pendereckiego, między innymi Anne - Sophie Mutter, Lorin Maazel, Valery Gergiev, Mariss Jansons, Jonny Greenwood, Andrzej Wajda, Elżbieta Penderecka. Trudno powiedzieć, że "Penderecki. Droga przez labirynt" jest standardowym dokumentem biograficznym. To osobisty, intymny i zabawny portret wybitnego kompozytora, którego muzyczne i towarzyskie powiązania łączą Wschód z Zachodem, tradycję z nowoczesnością. 12:45 ŚWIĘTA WOJNA ROSJAN Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Walentyn Bodrow "Rosja jest niezwyciężona i da odpór każdemu wrogowi" - mówią Rosjanie. Słynna monumentalna pieśń "Święta wojna", która zagrzewała żołnierzy Armii Czerwonej do walki z hitlerowcami, dziś znów rozbrzmiewa na Krymie i w Moskwie. I to nie tylko z powodu 70. rocznicy zwycięstwa nad faszyzmem. Także w kontekście konfliktu na wschodzie Ukrainy. - Jak słyszę pierwsze słowa "Wstawaj kraju ogromny, wstawaj do śmiertelnego boju", to aż chcę chwycić za broń - mówi 50 - letni Wowa, weteran wojny w Afganistanie. Jego koledzy walczą dziś jako ochotnicy w Donbasie. - Bronią naszych przed ukraińskimi faszystami - tłumaczy z przekonaniem. Wytrzymaliśmy w chłodzie i głodzie 2, 5 roku blokady Leningradu, to i sankcje wytrzymamy, podkreśla emerytka z Petersburga. Dla niej, tak jak dla 80% Rosjan, triumf w II wojnie światowej stanowi główny powód do dumy narodowej. W Moskwie i w Petersburgu żadne inne święto nie jest obchodzone tak hucznie i z takim rozmachem jak 9 maja. A wszystko, co rzuca jakikolwiek cień na sukces Armii Czerwonej, odbierane jest jak zamach na świętość. Dlaczego Rosjanie uważają, że wojna jest święta, czy są gotowi bronić własnych interesów bez względu na cenę, jak postrzeganie historii II wojny światowej wpływa na odbiór współczesności, zwłaszcza konfliktu na Ukrainie, i co myślą na temat zaangażowania ich żołnierzy w Donbasie? Odpowiedzi na te pytania autorka szuka w Moskwie, w Petersburgu i na prowincji. Rozmawia m. in. z uczestniczką blokady Leningradu, z żołnierzami, którzy walczyli w Afganistanie i Czeczenii, z członkami chóru Aleksandrowa, który wykonuje monumentalną pieśń "Święta wojna", a także z dziennikarką, która brała udział w tajnych pogrzebach spadochroniarzy poległych na Ukrainie i z krewnymi zabitego w Donbasie rosyjskiego żołnierza ochotnika. 13:45 OUTBACK. ODLUDNE TERENY AUSTRALII ODC. 3 (OUTBACK) Film dokumentalny, 53 min, Australia, 2016 Reżyseria: Brendan Fletcher Scenariusz: Tosca Looby W ostatniej części miniserii o nieznanych cudach natury Australii pozostajemy w Regionie Kimberley, jednym z ostatnich prawdziwie dzikich obszarów na świecie, który od dziesiątków tysięcy lat pozostał niezmieniony. Z nadejściem monsunu susza ustępuje powodzi. Początek wiosny. Dni stają się nieznośnie upalne. Z każdą dobą wilgotność powietrza maleje. Lokalni mieszkańcy nazywają ten okres porą przesilenia, podczas której panuje szaleństwo. Zrealizowany w technologii 4K serial odkrywa przed widzami wyjątkowe krajobrazy - od czerwonych pustyń po szmaragdowe zatoki, od bezkresnych przestrzeni po prehistoryczne wąwozy i formacje skalne. Przedstawia również mieszkańców tej krainy - zarówno rdzenne plemiona, jak i białych osadników, a także naukowców badających ten obszar i pasjonatów (pilotów, strażaków, obrońców przyrody) walczących o ochronę tego wyjątkowego miejsca. Poznajemy łowców krokodyli, którzy pilnują harmonii między tymi groźnymi zwierzętami a lokalnymi rybakami, opiekunów małych, osieroconych kangurów i pływających wśród rekinów poławiaczy pereł. 14:50 ZATOPIONY LAS (THE SUNKEN FOREST / LA FORET ENGLOUTIE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Reżyseria: Jean Marie Cornuel, Frederic Lepage Raz do roku wody lądowe Amazonki osiągają wyjątkowy poziom. Woda zalewa całe połacie lasu. Zwierzęta ratują się ucieczką na wyższe partie drzew i krzewów. Wszyscy przedstawiciele fauny muszą się jakoś ratować przed potopem. Umiejętności i spryt ratują im życie. Niesamowite zdjęcia, dramatyczne sytuacje, ciekawe zjawiska w tych niedostępnych ekosystemach brazylijskiej przyrody pozostawią niezapomniane wrażenie. O tej porze roku wody Amazonki i jej dopływów osiągają swój najniższy poziom. Rybitwy amazońskie przybywają, by złożyć jaja na nadbrzeżnych plażach. Ale ta sceneria wkrótce zaniknie. Las znajdzie się niemal trzydzieści metrów pod wodą. Po wezbraniu tylko nieliczne wierzchołki drzew będą wystawać ponad powierzchnię wody. Zwierzęta rozpoczną walkę o przetrwanie. Ten wodny świat dla jednych jest dobrodziejstwem, dla innych przekleństwem. Wydawałoby się, że więcej wody być już nie może. Ale ulewa powraca, tworząc kolejne wezbranie, które dopełnia dzieła całkowitego zatopienia lasu. Maj. Poziom wody wzrasta do 28 metrów. W maju poziom wody osiąga największą wysokość. Ale wezbranie nie rozkłada się równomiernie. Jest tak potężne tylko w kilku regionach. Promienie słońca docierają tu tylko do wierzchołków drzew i najwyżej rosnących gałęzi. Ale za jakiś czas woda znów zacznie opadać. 15:55 ORKAN XYNTIA (THE CYCLONE XYNTHIA / THE TAMPETE XYNTHIA) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Edward Haywood, Julien Adam Film dokumentalny analizujący orkan Xyntia, który nawiedził zachodnie wybrzeża Europy pod koniec lutego 2010 roku. W wyniku gwałtownych wiatrów zginęło co najmniej 65 osób, a w samej Francji ponad 50 osób. Skutki orkanu nazwano "katastrofą narodową". Większość ofiar utonęła we wzbierających rzekach oraz na brzegu wzburzonego Atlantyku. Około miliona gospodarstw w zachodniej Francji zostało pozbawionych energii elektrycznej. Burza spowodowała także szkody w Portugalii i Hiszpanii. Naukowcy postanowili przeanalizować ten cyklon i dowiedzieć się czy następujące na ziemi zmiany pogodowe spowodują, że czekają nas takie kataklizmy w Europie dość regularnie. Jak im przeciwdziałać, jak się chronić, co powinniśmy wiedzieć? Całości dopełnią grafiki komputerowe, zdjęcia z akcji ratunkowych i opowiadania świadków kataklizmu, o tym co przeżyli w czasie nawałnicy. 17:05 FUTUROPOLIS - SINGAPUR - MIASTO PRZYSZŁOŚCI. CZĘŚĆ 2 (FUTUROPOLIS) Film dokumentalny, 46 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hyde Zdjęcia: Simon Nicholls Druga część dokumentu o teraźniejszości i przyszłości Singapuru. Miasto jest swoistym laboratorium rozwoju urbanistycznego i najlepszym miejscem, aby dowiedzieć się, jak będzie wyglądać życie w wielkich miastach pod koniec XXI wieku. Dzięki obszernym obrazom generowanym komputerowo [CGI], dokument bada koncepcje, pomysły i innowacje wymagane do stawienia czoła wyzwaniom nadchodzących dziesięcioleci. To ekscytująca eksploracja miasta jutra, które najprawdopodobniej będzie pionowe i pływające, wykorzystujące każdy centymetr i każde źródło energii, aby umożliwić życie mieszkańcom i przeciwstawić się zmianom klimatu. 18:00 LEGENDY EUROPY - LEGENDY EUROPY ODC. 3 NORWEGIA (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 3. NORWAY) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy w podróż po Norwegii. Kraj na północy Europy, przecięty w połowie kołem podbiegunowym. 1750 km gór wyrastających z morza. Fiordy i lodowe doliny, które ogrzać potrafią jedynie ciepłe wody Golfsztromu. Miejsce, gdzie słońce świeci o północy albo znika na całe miesiące. Kraina zorzy polarnej. Fascynuje i zachwyca. Magiczna, surowa, pełna kontrastów, od 11 tysięcy lat przyciąga człowieka. Jej niezwykły krajobraz rozpala wyobraźnię, a noc polarna w każdym budzi bajarza. W Norwegii ze wszystkim wiąże się legenda. Na początek posłuchajmy, jak wikingowie wyobrażali sobie świat - jego początek i koniec. Oto Edda, nordycka mitologia, którą skaldowie recytowali w prastarym języku przodków. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - CAPRI I JEJ SIOSTRY. WYSPY ROMANTYCZNE (FLAVORS. CAPRI ET LES ILES ROMANTIQUES) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 12 Telenowela dokumentalna TVP, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 20:40 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 13 Telenowela dokumentalna TVP, 22 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 21:10 JAZDA OBOWIĄZKOWA Film dokumentalny, 72 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Ewa Kochańska Po zaostrzeniu sytuacji politycznej na Ukrainie Marina (37 l.) i Sergiey Polniuk (39 l.) w dwa tygodnie podejmują decyzję o całkowitej zmianie swojego życia. Wypisują dzieci ze szkoły, pakują rzeczy, nowo wyremontowany dom wystawiają na sprzedaż, wsiadają w samochód i już 15 godzin później rozpoczynają całkiem nowe życie... w Warszawie. Bez pracy, bez znajomości języka, bez bliskich. Walczą z urzędowymi formalnościami, walczą z systemem szkolnym, walczą z nauką języka, walczą o pieniądze. Podejmują ryzyko, bo stawką jest lepsza przyszłość ich dzieci: 13 - letniej Ireny, 10 - letniej Julii i 4 - letniego Zacharego. Marina, niespełniona artystka, zrobi wszystko, żeby jej dzieci miały lepszy los niż ona. Żeby zrobiły karierę i były KIMŚ. Teraz oczy wszystkich w rodzinie skierowane są na Julię. Młodsza córka ma szansę wystartować w Mistrzostwach Polski w Łyżwiarstwie Figurowym. A za tym idzie sukces, splendor, zachwyty. I szansa na obywatelstwo polskie dla całej rodziny... Czy Julia sprosta wyśrubowanym wymaganiom mamy? Czy będzie w stanie unieść ciężar jej oczekiwań? A co jeśli się nie uda? Co dalej z Julią, co z Mariną? I gdzie leży granica między miłością do dziecka a zaspakajaniem własnych, niespełnionych ambicji?... 22:35 OPTIMISTA Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Kryspin Pluta Zdjęcia: Wojciech Ostrowski, Kryspin Pluta Muzyka: Mikołaj Majkusiak "Optimista" to emocjonująca, subtelna opowieść o tym jak mało odwagi mamy w sobie i jak dużo możemy zyskać, gdy staniemy się odważni - tak mówił o swoim dokumencie w jednym z wywiadów sam autor, Kryspin Pluta. Tytuł filmu pochodzi od nazwy klasy jachtów przeznaczonych dla dzieci. Na takiej właśnie łódce regatowej ćwiczy bohater tej opowieści, 8 - letni Mateusz, uczeń szkółki żeglarskiej dla najmłodszych. Pod okiem swego trenera, Krzysztofa Kociędy, chłopiec zgłębia trudne tajniki żeglowania. Kamera krok po kroku śledzi zmagania młodego żeglarza, od bezpiecznych przygotowań na basenie, do samodzielnej wyprawy na pełne morze, od porażek i zwątpień, po pierwsze sukcesy. Puszczony samotnie na wzburzone fale Bałtyku Mateusz przechodzi prawdziwą szkołę przetrwania, stara się pokonać swoje słabości i strach, próbuje zapanować nad miotaną przez żywioł łódeczką, sam obsługuje żagiel i ster. Czy ośmiolatkowi uda się zdać swój pierwszy życiowy egzamin? 23:25 MŁODE REKINY - PROBLEMY Telenowela dokumentalna TVP, 24 min, Polska, 2004 Reżyseria: Lidia Duda Sławek, student Akademii Muzycznej, od kilku miesięcy remontuje stary pawilon handlowy, w którym chce otworzyć pub muzyczny. Pub jeszcze nie zarabia, a Sławek musi już spłacać pożyczkę z Urzędu Pracy. Grozi mu bankructwo. Dodatkowo pojawiają się problemy z Urzędem Miasta. Urzędnicy nie wydali bowiem zgody na przebudowę pawilonu, a bez niej Sławek nie może otworzyć lokalu. Postanawia więc interweniować u prezydenta miasta. W poprzednim odcinku Tomkowi, uczniowi zaocznego studium, nie udało się pożyczyć w Funduszu Górnośląskim pieniędzy potrzebnych na budowę krematorium. Nie zamierza jednak rezygnować. Postanawia poszukać prywatnego sponsora. Beata i Dorota, studentki Uniwersytetu Śląskiego, starają się o pierwsze zlecenie dla swojej agencji artystycznej. Czeka je podróż do Żywca i spotkanie z wiceburmistrzem miasta. 23:55 KRYPTONIM KOMPOT Reportaż, 15 min, Polska, 1983 Zdjęcia: Stanisław Ścieszko O 40 - tysięcznym Kutnie, znanym w latach 80. głównie z produkcji leków, staje się głośno w całej Polsce w 1983 roku z powodu kradzieży 2 kg brązowej (zanieczyszczonej) i 20 dag czystej morfiny z Zakładów Farmaceutycznych "Polfa". W sprawę zamieszanych jest trzech pracowników przedsiębiorstwa (dotąd o nieposzlakowanej reputacji), dwóch kutnowskich nałogowych narkomanów i trzech, powracających z pielgrzymki do Częstochowy, z Tczewa. Całej sprawie nadano kryptonim "Kompot", ponieważ swoją przygodę z narkotykami zaczęli od zażywania pozyskiwanej ze słomy makowej "polskiej heroiny", którą potocznie nazywano "kompotem". Wszystkim grozi od 3 do 4 lat więzienia. 00:20 NOTACJE - BOGDAN PAPROCKI. GRUPA REWELERSÓW Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2009 Autor: Maria Nockowska Bogdan Paprocki, polski śpiewak operowy, tenor, urodzony 23 września 1919 r. w Toruniu, zawodową karierę śpiewaczą rozpoczął w Operze Śląskiej w 1946 r. , grając Alfreda w operze "Traviata" Giuseppe Verdiego. Wielokrotnie wykonywał arie w operach Stanisława Moniuszki: Jontka w operze "Halka" i Stefana w operze "Straszny dwór". Paprocki, jeden z czołowych artystów polskiej sceny operowej doby powojennej, odegrał szczególną rolę w naszym życiu muzycznym. Do dziś wykazuje niezwykłą aktywność sceniczną. Jego dorobek artystyczny stanowi wspaniałą kartę w historii powojennej opery polskiej. Niewielu jest śpiewaków o takiej sławie i estymie, jaką cieszy się ten zasłużony artysta. W czerwcu 1999 roku 2684. spektaklem operowym zakończył swój 53. sezon operowy! W ciągu ponad pół wieku zawodowego śpiewania ugruntował mocno swoją pozycję w topografii operowej. Stał się wielką postacią teatru operowego, z prostotą i naturalnością przechodząc przez wszystkie muzyczne wtajemniczenia, budząc podziw dla kultury wokalnej i interpretacji śpiewanych partii. Rozumne dysponowanie głosem pozwoliło mu na długą i piękną karierę. 00:35 ŁÓŻKO LENINA Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1996 Reżyseria: Krzysztof Magowski Zdjęcia: Leon Kotowski Aktorzy: Zbigniew Sobociński W sześć lat po likwidacji Muzeum Lenina Krzysztof Magowski odwiedził Poronin, aby zobaczyć, co ocalało z komunistycznych świętości. W postać Lenina wcielił się Zbigniew Sobociński. Filmowa groteska ukazuje fikcję komunistycznej propagandy, począwszy od samego muzeum, na eksponatach skończywszy. 01:05 PASTEUR ZNAD WISŁY - RZECZ O PROFESORZE HILARYM KOPROWSKYM Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2005 Autor: Krzysztof Magowski, Piotr Poraj - Poleski Reżyseria: Krzysztof Magowski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Muzyka: Dariusz Żebrowski, Hilary Koprowsky Hilary Koprowsky to jeden z najwybitniejszych lekarzy naszych czasów, zajmujący się od blisko 60 lat wirusami. Profesor Koprowsky jest wynalazcą pierwszej przyjmowanej doustnie szczepionki przeciw poliomyelitis wywołującego chorobę polio. Prace nad szczepionką rozpoczął w 1947 i zajęła mu ona blisko 10 lat. Jego szczepionka była pierwszą podawaną masowo na wszystkich kontynentach. W Polsce przyjęło ją blisko 9 milionów dzieci. Jak podaje WHO, dzięki profesorowi Koprowskiemu można powiedzieć że świat jest wolny od polio. Ale nie tylko medycyna jest wielką namiętnością profesora, znaczącą rolę w jego życiu odgrywa także muzyka. Koprowsky ukończył dwie prestiżowe uczelnie muzyczne: Warszawskie Konserwatorium Muzyczne, a także rzymskie konserwatorium Santa Cecilia. Do dziś, mimo ukończonych 90 lat, Hilary Koprowsky prowadzi wyjątkowo aktywne życie naukowe, jest dyrektorem Instytutu Biotechnologii Uniwersytetu Thomasa Jeffersona w Filadelfii. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - JAŚLISK WIZERUNEK NOWY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Po latach funkcjonowania naszego programu, w całym kraju rozrosła się sieć naszych przyjaciół. To miejsca, które żartobliwie określamy naszymi oddziałami terenowymi. Do takich miejsc należy prywatne Muzeum Pól Bitewnych Podkarpacia w Krośnie. To jednostka niezwykła, gdzie pracownicy nie tylko odkurzają gabloty, ale i poszukują w terenie, gromadzą relacje i budują pewną środowiskową świadomość historyczną. Dziś przywiodła nas tu bardzo szczególna sprawa. W niedalekich Jaśliskach powstaje nowa placówka, Muzeum Regionalne - Kuźnia Tradycji, w której tworzenie zaangażowała się także ekipa z Krosna. 02:20 EUGENIUSZ KWIATKOWSKI. MĄŻ STANU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Mirosław Bork Zdjęcia: Andrzej Adamczyk Eugeniusz Kwiatkowski. Chyba nie ma w polskiej historii polityka i działacza gospodarczego z tak wielkimi zasługami dla rozwoju kraju. I mimo że większość słyszała o jego dokonaniach, nie ma drugiej postaci tak zapomnianej. Urodził się pod koniec XIX wieku niedaleko Zbaraża na Kresach, zmarł w 1974 w gierkowskiej Polsce. Był legionistą Piłsudskiego, brał udział w wojnie 1920 roku, scalał Polskę po zaborach, był ministrem i wicepremierem, rozwijał gospodarkę i dbał o polską monetę, przygotowywał do starcia z Niemcami, przeżył upokorzenie internowania w Rumunii, dramat śmierci syna w kampanii wrześniowej, euforię pierwszych lat po II wojnie światowej i klęskę realnego socjalizmu w stalinowskiej wersji. A potem 25 lat milczenia, skazania na polityczny i społeczny niebyt. I na sam koniec chichot historii - tuż przed śmiercią ekipa Gierka próbuje uczynić z niego swego patrona. Zmarł w 1974 roku, o czym komunistyczne gazety donosiły w kilku zdaniach na dalszych stronach. Skąd się wziął i na czym polegał fenomen człowieka, którego inicjatywy są do dzisiaj podstawą polskiej gospodarki? Dlaczego tak bezwzględnie wyeliminowano go z życia publicznego, mimo zasług, których nie zdołali zakwestionować nawet komuniści? Okres, w którym skupiają się wszystkie napięcia bogatego życia Eugeniusza Kwiatkowskiego, to czas pomiędzy rokiem 1945, kiedy wbrew wszystkim, motywowany chęcią pracy dla ojczyzny, zdecydował się na powrót do Polski, a rokiem 1948, kiedy ostatecznie usunięto go z życia publicznego, zabraniając wyjazdów na Wybrzeże i do ukochanej Gdyni. Ten krótki okres, skupiający w sobie wszystkie polskie dylematy, to podstawowa kanwa narracji. 03:15 OSTATNI MAZURZY Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Julia Wołoszyńska Ernest Kruk urodził się w krainie, która leżała na "tyłach historii". Ziemia mało znana, podobnie jak żyjący tu naród. Wszystkie tragiczne wydarzenia XX wieku odcisnęły nieodwaracalne piętno na tych ludziach. Wojny ostatecznie spowodowały, że społeczność Mazurów przestała istnieć. Mazurzy, kiedyś nazywani Prusami, przyjęli chrześcijaństwo i przez wiele lat żyli w państwie krzyżackim, wtedy byli katolikami. Potem przyszła reformacja i ponad cztery wieki Kościoła ewangelickiego. Po II wojnie światowej krajobraz Mazur po raz kolejny się zmienił, tym razem z ewangelickiego na katolicki. Niestety, okoliczności tych zmian były bardzo tragiczne. Narodu mazurskiego praktycznie na Mazurach już nie ma.... Dawne świątynie ewangelickie teraz służą katolikom. W 1945 i 1946 roku nierzadko siłą były odbierane ewangelickiej ludności mazurskiej. Dochodziło nawet do bitew pod kościołami (Ruciane - Nida, Mikołajki). Jedyna pokojowa wymiana świątyń na Mazurach odbyła się w parafii w Nidzicy. Już prawie nikt nie pamięta, kto jeszcze kilkadziesiąt lat temu był gospodarzem Krainy Wielkich Jezior. Co się stało z dawnymi mieszkańcami tych ziem? Ernest Kruk postanowił walczyć, aby pamięć o jego przodkach Mazurach nie zginęła. Propagator mazurskości, pisarz, poeta. Gdy skończyła się II wojna światowa, miał zaledwie cztery lata. Zaraz po wojnie stracił rodziców (ojciec wywieziony do ZSRR, gdzie zmarł; matka umarła na tyfus w Dobrzyniu, rodzinnej wsi Ernesta Kruka). W 1945 r. bezpowrotnie stracił swój dom. Zaraz po pogrzebie matki do domu wprowadziła się polska rodzina. Ernest trafił do domu dziecka. Rodzinnego domu nigdy już nie odzyskał. Mieszka na jednym z olsztyńskich osiedli. Zawsze zdawał sobie sprawę ze swojej inności, jego całe życie naznaczone było poszukiwaniem własnej tożsamości, odzyskaniem utraconej mazurskości.