TVP Kultura Czwartek, 27.05.2021 08:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - RYSZARD KARCZYKOWSKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuc - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do krainy dzieciństwa i młodości zabiera nas wybitny tenor, Ryszard Karczykowski. 11:00 KRÓLEWSKIE SNY - ODC. 7/8 Serial historyczny, 67 min, Polska, 1988 Reżyseria: Grzegorz Warchoł Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Tomasz Wert Aktorzy: Janusz Michałowski, Paweł Nowisz, Krzysztof Tyniec, Renata Zarębska, Halina Rasiakówna, Gustaw Holoubek, Adam Ferency, Jerzy Tkaczyk, Marek Obertyn, Jan Janga-Tomaszewski, Grzegorz Wons Witold zaprasza Jagiełłę na polowanie. Mimo protestów Sonki i doradców król przyjmuje zaproszenie. Towarzyszy mu Oleśnicki, którego wpływy i znaczenie wzrosły - jemu właśnie Jagiełło pozostawia decyzję o przyznaniu korony Witoldowi. Książę próbuje Oleśnickiego przekupić, ale jego zabiegi nie przynoszą rezultatu. Zdrowie Witolda nagle się pogarsza, książę umiera. Świdrygiełło zatrzymuje króla jako zakładnika, chcąc wymusić na nim prawa do korony dla siebie. Hińcza rusza do Wilna z odsieczą. Uwięziony i torturowany przez ludzi Świdrygiełły wyznaje, że ku granicom Litwy zmierza armia polska. Jagiełło zostaje zwolniony. Po powrocie na Wawel zastaje Jadwisię umierającą. Królewska córka twierdzi, że została otruta przez Sonkę, dopiero przed śmiercią odwołuje oskarżenie. 12:20 KRÓLEWSKIE SNY - ODC. 8/8 Serial historyczny, 71 min, Polska, 1988 Reżyseria: Grzegorz Warchoł Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Tomasz Wert Aktorzy: Janusz Michałowski, Paweł Nowisz, Krzysztof Tyniec, Renata Zarębska, Halina Rasiakówna, Gustaw Holoubek, Adam Ferency, Jerzy Tkaczyk, Marek Obertyn, Jan Janga-Tomaszewski, Grzegorz Wons Po zwycięstwie nad Świdrygiełłą, który zagrażał Koronie, Jagiełło musi stawić czoło Krzyżakom i odebrać zajętą przez nich Wielkopolskę. Król postanawia poprosić o pomoc Czechów, czemu ostro sprzeciwia się biskup Oleśnicki. Jagiełło przyjmuje jednak poselstwo z Pragi i decyduje się zawrzeć przymierze. Połączone armie odnoszą zwycięstwo. Na Wawel przybywa poseł z Czech, proponując polskiemiu królowi koronę czeską, Jagiełło jednak jej nie przyjmuje. Zbyszko Oleśnicki jawnie występuje przeciwko monarsze, mając poparcie rady królewskiej. Znękany wewnętrznymi waśniami Jagiełło umiera. Teraz już nic nie przeszkodzi Zbyszkowi i jego stronnictwu w sięgnięciu po władzę. 14:45 JACK LEMMON - NIEPRZECIĘTNY EVERYMAN (JACK LEMMON, A TRUE TROUPER (ROBOCZY JACK LEMMON, NOBODY IS PERFECT)) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2019 Reżyseria: Clara Kuperberg, Jula Kuperberg W dokumencie mówią o Jacku Lemmonie: Marc Wanamaker, Tony Maietta, Joe McBride. Zasłynął niezapomnianymi rolami filmowymi, chociaż jak sam mówi początkowo interesował go wyłącznie teatr. Jego kariera na ekranie trwała ponad 40 lat. Debiutował pod koniec Złotego Wieku Hollywoodu, gdzie niepodzielnie rządziły wielkie wytwórnie filmowe, ale odnalazł się także we współczesności, pracując niemal do końca swych dni. Sprawdził się w "Pół żartem pół serio", "Dziwnej parze", ale także w kontrowersyjnym "Chińskim syndromie" i prowokacyjnym dramacie politycznym "Zaginiony". Przybył do Hollywood w latach 50. , kiedy triumfy święcili Clark Gable, John Wayne, Gary Cooper. A w przemyśle filmowym pojawiło się wówczas zapotrzebowanie na postaci charakterystyczne, do których pasował właśnie Jack Lemmon. Bez trudu wcielał się w przeciętnych bohaterów, chłopaków z sąsiedztwa. Przylgnął do niego wizerunek zwyczajnego faceta, który znalazł się w niezwykłej sytuacji. Bez trudu przechodził od scen komediowych do dramatycznych. To typowe dla aktorów teatralnych. Miał znakomity warsztat. Często występował też w telewizji. Zanim stał się sławny, zagrał około pięciuset ról telewizyjnych. Łowca talentów z wytwórni Columbia zwrócił na niego uwagę Harry’ego Cohna, który był znaną postacią w Hollywood, właścicielem Columbii i jednym z wielkich magnatów filmowych. Decydował o wszystkim, panował nad całą wytwórnią. Lemmon opowiadał, jak wszedł do gabinetu Cohna i stanął przed jego biurkiem sztywny ze strachu. Ten chciał, by Lemmon zmienił nazwisko, które mu nie pasowało. Ale Jack kategorycznie odmówił. W latach 50. Jack Lemmon i Judy Holliday zagrali razem w pierwszym filmie To może się zdarzyć każdemu, w reżyserii jedynego w swoim rodzaju George’a Cukora. Przedtem Jack występował tylko w teatrze i w telewizji. Na początku hollywoodzkiej kariery grał między innymi w filmie "Mister Roberts", którego akcja rozgrywa się na statku. Przypominał komików z lat 30. i 40. , grających w szalonych komediach i wygłaszających w szybkim tempie trudne dialogi. W jego wykonaniu były bezbłędne i bardzo płynne. Od głównej roli w komedii romantycznej To się może zdarzyć każdemu z Judy Holliday, przeszedł bez przeszkód do takich filmów, jak "Kowboj", z Glennem Fordem. Przez całą karierę był niezwykle wszechstronny. Billy Wilder chciał, żeby Jack zagrał w "Pół żartem pół serio". Mimo Oscara za drugoplanową rolę w filmie "Mister Roberts", nie był jeszcze gwiazdą pierwszej wielkości. Ale Wilder pragnął z nim współpracować, dostrzegł jego niespodziewany temperament i skłonność do szaleństwa. Okazał się niezastąpiony w filmach "Pół żartem pół serio" i "Garsoniera". Jack Lemmon był bezbłędnie obsadzany w latach 60. Zagrał z Shirley MacLaine w "Słodkiej Irmie". W filmie "Dni wina i róż" z Lee Remick wcielił się w nieszczęsnego alkoholika. On sam miał ten problem, podobnie jak wielu jego przyjaciół, więc chciał się jakoś przyczynić do promocji zdrowia psychicznego. "Ocalić tygrysa" to bardzo mroczny, przygnębiający film. Jego bohater, Harry Stoner, odcisnął silne piętno na Lemmonie. Zidentyfikował się z tą postacią bardziej niż z innymi rolami, które grał w tym okresie. Harry Stoner to moralny bankrut. Nie miał uprzedzeń w wyborze filmów i to zapewniło mu długowieczność. Kiedy w latach 60. pojawiła się francuska Nowa Fala, wystąpił w "Kwietniowych szaleństwach" z Catherine Deneuve, jedną z największych światowych gwiazd. W latach 70. zagrał w "Makaroniarzach" z Marcello Mastroiannim. Miał europejską wrażliwość, która podobała się Europejczykom i wdzięk typowego Amerykanina. Ale jak każdy wspaniały aktor, był kameleonem, który może się przemieniać, przyjmując dowolną postać. 15:50 MŁYN I KRZYŻ (MILL AND THE CROSS, THE) Dramat, 91 min, Polska/Szwecja, 2010 Reżyseria: Lech Majewski Scenariusz: Michael Francis Gibson, Lech Majewski Zdjęcia: Adam Sikora, Lech Majewski Muzyka: Lech Majewski, Józef Skrzek Aktorzy: Rutger Hauer, Michael York, Charlotte Rampling, Joanna Litwin, Dorota Lis Inspiracją stała się książka amerykańskiego pisarza, historyka i krytyka sztuki, Michaela F. Gibsona "Młyn i Krzyż", będąca wnikliwą analizą obrazu "Droga krzyżowa", Pietera Bruegla. W zrealizowanym z ogromną dbałością o szczegóły filmie, reżyser ukazuje losy 12 postaci z namalowanego w 1564 roku słynnego obrazu. Niezwykłe, ekranowe dzieło Lecha Majewskiego powstawało trzy lata, większość zdjęć kręcono w plenerach Jury Krakowsko - Częstochowskiej. Sfilmowany materiał poddano precyzyjnej obróbce komputerowej, z wykorzystaniem najnowszych technologii. Rok 1564. Niderlandzki malarz Pieter Bruegel (w tej roli Rutger Hauer), na zamówienie antwerpskiego bankiera i kolekcjonera dzieł sztuki, Nicolaesa Jonghelincka, rozpoczyna prace nad obrazem, przedstawiającym procesję na Kalwarię. 17:50 RZECZ POLSKA - PLAKAT ZAMECZNIKA I POLSKA SZKOŁA PLAKATU Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2021 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Jednym z najciekawszych fenomenów artystycznych, który rozwinął się w naszym kraju w latach 60. XX wieku była Polska Szkoła Plakatu. Nigdy nie stanowiła formalnej grupy i choć badacze sztuki spierają się dziś, czy narodziła się w latach 20. czy w 50. , to zgodnie mogą wymienić jej najważniejszych przedstawicieli: Tomaszewski, Mroszczak, Cieślewicz, Fangor, Lenica, Świerzy czy Zamecznik. Początkowo plakaty były tworzone do reklamowania filmów, ale artyści, którzy podjęli się ich wykonywania, szybko zrozumieli, z jak wdzięcznym medium mają do czynienia: tanie w produkcji, powstające w wielu egzemplarzach i egalitarnie docierające do widzów plakaty stanowiły świetną przestrzeń do własnych poszukiwań artystycznych. Plakaty tamtych lat wyróżniają się prostym przekazem graficznym, oszczędną formą, malarskim sznytem i dobrym liternictwem. Wszystko to sprawiło że ten polski fenomen zdobył rozgłos na całym świecie. Wśród wymienionych twórców wyróżniał się Wojciech Zamecznik. Ten znakomity artysta łączący w swojej twórczości różne media, rozwijał nowoczesny język masowej wizualności. Zamecznik znany jest przede wszystkim za sprawą swoich plakatów, w których udało mu się w eksperymentalny sposób wykorzystać fotografię. Jednym z najbardziej znanych jest plakat, jaki przygotował dla 9. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. Wspólnie z Galerią Archeologia Fotografii postaramy się prześledzić proces twórczy, by pokazać, jak udało się artyście stworzyć ten projekt. Przybliżymy również historię festiwalu i opowiemy o fenomenie jazzu w latach 60. Zastanowimy się, na czym polegała wyjątkowość Polskiej Szkoły Plakatu i czy dziś ma ona swoich kontynuatorów? Co składa się na dobry plakat i czy jest możliwe wypunktowanie cech koniecznych do stworzenia plakatu, którego nie sposób zapomnieć. 18:05 ZIMNA REWOLUCJA. SPOŁECZEŃSTWA EUROPY ŚRODKOWO - WSCHODNIEJ WOBEC SOCREALIZMU Reportaż, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks W zimnym klimacie lat 50. , narastających napięć międzynarodowych i umacniania się dyktatur komunistycznych w krajach Europy Środkowo - Wschodniej dokonała się rewolucja społeczna. Była to rewolucja w znaczeniu głębokich przeobrażeń prowadzących do ustanowienia nowych hierarchii społecznych i urzeczywistnienia dyktatury proletariatu, ściśle powiązanych z gwałtowną industrializacją i urbanizacją w tej części Europy. Kuratorzy wystawy podejmują krytyczną refleksję na temat zachodzących wówczas przemian, obrazując ich skalę i dynamikę za pomocą materiału wizualnego z dziedziny malarstwa, fotografii, filmu, wzornictwa i architektury. Obejmuje on ponad 400 prac z sześciu krajów dawnego bloku wschodniego: Polski, Czechosłowacji, NRD, Bułgarii, Rumunii i Węgier. Sztukę tamtego okresu sprowadza się na ogół do przepojonych wiarą w świetlaną przyszłość wizerunków radosnych robotników czy heroicznych przedstawień ich pracy, to jednak tylko część produkcji wizualnej socrealizmu. Aby nakreślić jej pełniejszy, bardziej zniuansowany obraz, kuratorzy sięgają po dzieła odbiegające od tych stereotypowych wyobrażeń, często dalekie od propagandowego entuzjazmu, niekiedy naznaczone melancholią czy niepokojem. Podejmują polemikę z utrwalonym przekonaniem, że socrealizm był odciętym od rzeczywistości społecznej spektaklem, który kreował nową rzeczywistość (Evgeny Dobrenko). Spośród licznych przedstawień wybierają takie, które dotychczas pozostawały w cieniu, a dziś mogą rzucić nowe światło na surowe realia tamtej epoki. Skupiają uwagę na roli, jaką w tworzeniu socjalistycznego ładu społecznego i dowartościowywaniu nowych elit odgrywały kultura i sztuka. Świadomi rozbieżności między prezentowanymi obrazami a rzeczywistą sytuacją aktorów społecznych śledzą losy robotników (migracje ze wsi do miasta, zdobywanie nowej pozycji zawodowej, określanie na nowo własnej tożsamości) i próbują za pomocą wybranych dzieł uchwycić towarzyszące im emocje: entuzjazm, niepokoje i rozczarowania. Wystawa pokazuje zmieniające się oblicze klasy robotniczej: konflikty i napięcia w obrębie tej niejednorodnej grupy, a także jej niejednoznaczny stosunek do władzy. Jednym z założeń projektu jest także włączenie socrealizmu (nazywanego wielkim Innym XX wieku) w procesy transformacji sztuki XX stulecia i ukazanie go w jego zaskakującej różnorodności i wieloznaczności. (...) Na wystawie znajdą się prace m.in. takich artystów jak Aurl Bernth, Walerian Borowczyk, Hans Grundig, Renato Guttuso, Wojciech Fangor, Emil Filla, Arno Fischer, Jiri Kroha, Jan Lenica, Max Lingner, Jnos Mattis - Teutsch, Andrzej Munk, Evelyn Richter, Willi Sitte, Henryk Stażewski, Władysław Strzemiński, Alina Szapocznikow, Jiri Trnka, Werner Tübke, Kurt Weiler, Andrzej Wróblewski, Karel Zeman. Źródło opisu: https: //zacheta.art.pl 21:30 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - CZARNY KOT, BIAŁY KOT Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2021 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Czarny kot, biały kot" w reż. Emira Kusturicy. 21:35 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - CZARNY KOT, BIAŁY KOT (CRNA MACKA, BELI MACOR / BLACK CAT, WHITE CAT) Komedia, 124 min, Francja/Niemcy /Jugosławia/Austria 1998 Reżyseria: Emir Kusturica Scenariusz: Gordan Mihic Występują: Bajram Severdzan, Srdan Todorovic, Branka Katic, Florijan Ajdini, Ljubica Adzovic, Zabit Memedov, Miki Manojlovic, Sabri Sulejmani i inni Tytułowy czarny i biały kot, a właściwie czarna kotka i biały kocur, staną się świadkami pewnego cygańskiego wesela, ale zanim do niego dojdzie, na ekranie wiele się wydarzy: jedni się zakochają, inni popadną w tarapaty, ktoś umrze, a przynajmniej tak się będzie wydawało, będą oszustwa i ucieszne żarty, ucieczki i pogonie. Jak każdy film Emira Kusturicy, tak i "Czarny kot...", nagrodzony Srebrnym Lwem na festiwalu w Wenecji w 1998 r. , tryska życiem, energią, barwami, urzeka nonszalanckim luzem i absurdalnym humorem, rozbrzmiewa żywiołową muzyką. Jego bohaterowie żyją niejako w stanie nieważkości, nie za bardzo przejmując się codziennymi problemami. Bo przecież zawsze wszystko jakoś się układa, nawet tym, których los lubi wystawiać do wiatru. Niewiele brakowało, żeby ten film wcale nie powstał. Zniechęcony niejednoznacznym przyjęciem "Undergroundu" Kusturica rozważał nawet wycofanie się z dalszego robienia filmów. Ostatecznie dał się namówić na nakręcenie dokumentu o muzykach z "Undergroundu". Z czasem skromny projekt rozrósł się do rozmiarów pełnometrażowego dzieła, do którego scenariusz napisał Gordan Mihić, scenarzysta legendarnego już "Czasu Cyganów". Obibok i drobny oszust Matko Destanov mieszka z synem Zare w cygańskiej wiosce nad rzeką. Ojciec Matko, Zarije, szanowany właściciel cementowni, jest dobrym przyjacielem samego Grgi Piticia, cygańskiego ojca chrzestnego i potentata finansowego. Co prawda, obaj starcy nie widzieli się od 25 lat, ale nie tym mierzy się siłę przyjaźni. Matko od jakiegoś czasu nosi się z zamiarem zrobienia większego interesu na nielegalnej sprzedaży benzyny pochodzącej z pociągu towarowego przewożącego paliwo. Ale zanim będzie mógł cieszyć się zyskami, musi sporo zainwestować. Ponieważ nie może pożyczyć pieniędzy od ojca, niechętnego jego pomysłom, udaje się do Grgi, któremu oświadcza, że stary Zarije umarł. Poruszony tym Grga daje mu pieniądze, a nawet postanawia odwiedzić grób przyjaciela. Dla większego powodzenia swojego przedsięwzięcia Matko wchodzi w spółkę z Dadanem Karambolo, uzależnionym od narkotyków królem cygańskich rzezimieszków. Dadan bez skrupułów wykorzystuje jego naiwność i łatwowierność. Pozbawiwszy Matko przytomności, zabiera mu pieniądze, a cały pociąg cystern wywozi w nieznanym kierunku. Podwójnie oszukany Matko musi teraz przystać na warunki Dadana, który domaga się rekompensaty za poniesione rzekomo straty. W ramach zadośćuczynienia młody Zare ma poślubić siostrę Dadana, Afrodytę, karlicę zwaną przez wszystkich Biedroneczką. Niestety, Zare kocha się od dawna i z wzajemnością w pięknej kelnerce Idzie, podczas gdy Biedroneczka marzy o delikatnym olbrzymie, który nosiłby ją na rękach. Mimo że na krótko przed ślubem Zarije naprawdę umiera, Dadan, dorwawszy wreszcie narzeczonego dla Afrodyty, nie chce słyszeć o żadnej zmianie terminu. Obłożony bryłami lodu Zarije czeka więc na strychu na swój pochówek. W dniu ślubu zdesperowani młodzi postanawiają jednak nie poddawać się dyktatowi Dadana i Zare pomaga Afrodycie uciec zza weselnego stołu. Kiedy Dadan spostrzega, że został wystrychnięty na dudka, zarządza pogoń za siostrą. Ale nieoczekiwanie w lesie Afrodyta natrafia na swój ideał mężczyzny. 00:15 MAGAZYN ROLLING STONE, REPORTAŻE ZNAD KRAWĘDZI 6 (ROLLING STONE: STORIES FROM THE EDGE) Film dokumentalny, 40 min, USA, 2017 Reżyseria: Alex Gibney, Blair Foster, Alex Gibney, Blair Foster ODCINEK 6 Szokujące expose w magazynie Rolling Stone niszczy jednego z najpotężniejszych generałów USA z wojny w Afganistanie. Czasopismo cierpi z powodu skandalu dziennikarskiego. Pisarze polityczni Janet Reitman i Matt Taibbi śledzą losy amerykańskiej demokracji. 03:30 KINO NOCNE - ZGODA Dramat wojenny, 82 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Sobieszczański Aktorzy: Jakub Gierszał, Zofia Wichłacz, Danuta Stenka Poruszająca historia miłosna, której akcja rozgrywa się w trudnych czasach u schyłku II wojny światowej. Opowieść o dwóch młodych mężczyznach zakochanych w jednej dziewczynie. Jest rok 1945. Właśnie kończy się wojna. W Świętochłowicach na Śląsku organy bezpieczeństwa tworzą obóz pracy dla Niemców, Ślązaków i Polaków. Pod pretekstem ukarania zdrajców narodu polskiego UB dokonuje czystek wśród "niechętnych komunistycznej władzy". Do pracy w obozie zgłasza się młody chłopak Franek. Próbuje ocalić Annę, w której jest zakochany. Nie wie, że wśród osadzonych znalazł się Erwin, Niemiec, jego przyjaciel sprzed wojny, który od dawna skrycie kocha się w dziewczynie. Franek dołącza do komunistów, naiwnie licząc, że uda mu się oszukać system. Już pierwsze dni pracy w obozie odzierają go ze złudzeń. A z czasem przekonuje się, że aby ocalić swoją ukochaną, będzie musiał poświęcić wszystko... (filmpolski.pl)