TVP Historia Niedziela, 06.06.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 06 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1885 - Pasteur pierwszy raz zastosował szczepionkę przeciw wściekliźnie; 1944 - lądowanie w Normandii; 1953 - nakazano zakładom radiowym w Warszawie i Dzierżoniowie usunięcie z produkowanych odbiorników zakresów fal nadawania Wolnej Europy; 1990 - koniec cenzury w Polsce; 06:50 BIBLIA - JEREMIASZ CZ. 1 (THE BIBLE - JEREMIAH P. 1) Serial religijny, 45 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1994 Reżyseria: Harry Winer Aktorzy: Patrick Dempsey, Vincent Regan, Anita Zagaria, Oliver Reed Cykl opowiadający o głównych postaciach biblijnych. W tym odcinku życie proroka Jeremiasza, który zostawia rodzinę i udaje się do Jerozolimy. Tu przepowiada jej zniszczenie przez Babilon. 09:15 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 12 OST. Serial komediowy, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Przed gospodą Zapiecek Stasiek Niemotko rozlepia plakat wyborczy. Zza rogu nadbiega banda wyrostków. Dopadają go i w brutalny sposób atakują. Nagle z pomocą zjawia się Marina Chmiel. W kilka sekund obezwładnia napastników, którzy uciekają w popłochu. Półprzytomny Stasiek wdzięczny i zachwycony Mariną, prosi ją o rękę. Słychać syreny strażackie. Płonie Panderoza, lokal Śliwiaka, w którym zamierzał urządzić festyn przedwyborczy. Bilans walki wyborczej okazuje się fatalny w skutkach. Szef sztabu pobity, a lokal spalony. Załamany Śliwiak postanawia uciec się do bardziej radykalnych posunięć. Banda Gruzina, 10 lat wcześniej wygnana z miasteczka przez komendanta, teraz wraca na zaproszenie Śliwiaka. Od tej pory rozboje, haracze, wymuszenia stają się smutną codziennością mieszkańców Królowego Mostu. 10:05 SKARBY OPACTWA W KRZESZOWIE Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2012 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Zdzisław Cozac, Stanisław Plewa Wykonawcy: Janusz Szydłowski Mamy jeszcze w Polsce mało znane miejscowości, które mogą się poszczycić zabytkami najwyższej światowej klasy. Jednym z takich miejsc, budzących największe zdziwienie i podziw, jest Krzeszów koło Kamiennej Góry na Dolnym Śląsku. W malowniczym krajobrazie sudeckim dominuje monumentalne pocysterskie opactwo, którego początki sięgają XIII wieku, dziś sanktuarium Matki Bożej Łaskawej, określane przez znawców europejską perłą baroku. Filmową opowieść o historii i skarbach opactwa rozpoczyna słynna toccata d - mol Jana Sebastiana Bacha wykonana na krzeszowskich organach, o wschodzie słońca, przez wybitnego organistę prof. Andrzeja Chorosińskiego. Końcówka tego samego utworu, o zachodzie słońca, stanowi zakończenie filmu. Ta muzyczna klamra zawiera prezentację najważniejszych obiektów opactwa: Bazylikę Łaski Najświętszej Maryi Panny o dwuwieżowej fasadzie z unikalną dekoracją rzeźbiarską, Mauzoleum Piastów świdnicko - jaworskich, kościół pw. św. Józefa oraz okazały budynek klasztorny. Obiekty te kryją wspaniałe dzieła sztuki: m.in. malowidła sklepienne śląskiego Rembrandta Michała Willmanna; zaliczane do najwspanialszych w Europie, bogato dekorowane figurami świętych stalle; największe na Śląsku organy czy ikonę Matki Bożej Łaskawej z połowy XIII wieku - najstarszy wizerunek maryjny w Polsce. W olśniewającej barokowej oprawie toczy się współczesne życie krzeszowskiego Sanktuarium: uroczyste msze i procesje. To wielkie dzieło mecenasów sztuki i artystów wielu nacji dzięki rewaloryzacji przeprowadzonej przez Diecezję Legnicką z pomocą funduszy unijnych, prezentuje się dziś okazale, jak nigdy w swojej długiej, burzliwej historii. Warto to miejsce odwiedzić! 10:45 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - CZAS NA SZPARAGI Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa zaprasza widzów na szparagową ucztę. Przełom maja i czerwca to szczyt szparagowego sezonu. I jak zawsze pojawiają się pytania od smakoszy tego wykwintnego warzywa: czy lepsze są białe czy zielone i czym się właściwie różnią - tylko kolorem czy może także smakiem. Nasz kucharz postara się odpowiedzieć na te pytania, ponadto pokaże jak się szparagi uprawia, jak się zbiera, a także opowie, jak i kiedy trafiły one na polskie stoły. Szparagi będą królować pośród składników, z jakich Karol przygotuje swoje propozycje. Pokaże, jak przyrządzić łopatkę wieprzową duszoną w szparagach, jak podać białe szparagi po polsku czy szparagową sałatkę z wędzoną makrelą, kaparami i ogórkiem. 11:20 PRZYRODNIK NA TROPIE - /14/ - ROSICZKA OKRĄGŁOLISTNA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Wykonawcy: Łukasz Bożycki (prowadzący) Tematem odcinka jest sieć powiązań rosiczki okrągłolistnej z innymi gatunkami roślin i zwierząt zasiedlających polskie torfowiska. Ten delikatny ekosystem będzie miał szansę przetrwać i cieszyć swoją bioróżnorodnością przyszłe pokolenia, tylko wtedy, gdy będziemy prowadzili rozsądną gospodarkę wodną, przeciwdziałającą odwadnianiu torfowisk i mokradeł. 11:55 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (116) - PERU. LAMA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Cejrowski Scenariusz: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Lama to coś jak skrzyżowanie wielbłąda z owcą. U Inków lama była jedynym zwierzęciem jucznym i dostawcą wełny na ciepłe poncza, czapki i dywany. W żywieniu niewybredna jak koza. Uparta i wredna jak osioł. Jeździć na niej się nie da. Kopie, gryzie i pluje - o czym pan Cejrowski przekonał się wiele razy. 12:45 300 MILIONÓW LAT - WIELKA KOLIZJA - ODC. 1 (EP. 1) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i wyjątkowych zdjęć filmu ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 13:45 DZIKIE KRAINY AUSTRALII. ALPY AUSTRALIJSKIE (AUSTRALIA’S WILD PLACES. THE ALPS) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory Mcguinness Pięcioczęściowa dokumentalna opowieść o dzikich krainach Australii - prastarego kontynentu, pełnego skrajności. Kraju najbardziej jadowitych węży, osobliwych gatunków zwierząt i roślin. Przez dziesiątki tysięcy lat ludzie przystosowywali się tu do życia. Znosili ekstremalne warunki środowiskowe tej nieokiełznanej krainy, by z czasem ją pokochać. Od bujnych lasów deszczowych po spieczone słońcem pustynie i ośnieżone góry. Dzikie piękno tego kontynentu do dziś zachowało się w parkach narodowych. Zima w Alpach Australijskich. Zimne fronty atmosferyczne, nadciągające znad Oceanu Południowego, pokrywają białą powłoką stare drzewo, zwane śnieżnym eukaliptusem. Najbardziej odporne z eukaliptusów rozwijają się w chłodnym klimacie na dużych wysokościach. Rosną powoli, osiągając nieco ponad trzydzieści metrów. W rejonie Góry Kościuszki, najwyższego szczytu Australii, temperatura spada zimą do minus 20 stopni Celsjusza. Ponadto wieje tu silny mroźny wiatr. Tutejsze zwierzęta i rośliny przechodzą ciężki test wytrzymałości. Podczas gdy niektóre zwierzęta zapadają w sen zimowy, wombat jest aktywny przez całą zimę. Prowadzi głównie nocny tryb życia, ale teraz, z powodu braku pożywienia, wyszukuje je w ciągu dnia. Wieczorem jest zbyt zimno. Gruba warstwa śniegu utrudnia odnalezienie i dotarcie do pokarmu, jednak tego dnia pogoda mu sprzyja. Słońce ogrzewa jego gęste futro, a postępująca odwilż odsłania skrawki ziemi i rwący potok. Wombaty są bardzo silne. Ostrymi pazurami wykopują podziemne tunele. By dotrzeć do pożywienia, potrafią przebić się przez twardą lodową skorupę. Góry Śnieżne to najwyższa część łańcucha Wielkich Gór Wododziałowych, ciągnących się 3500 kilometrów wzdłuż wschodnich wybrzeży Australii od północnej, tropikalnej części stanu Queensland po stan Wiktoria. To trzeci pod względem długości łańcuch górski na świecie. Ale tylko w tej części wznoszą się wysokie szczyty i leży śnieg. W Górach Śnieżnych żyją tysiące dzikich koni sprowadzonych tu niegdyś przez osadników z Europy. W Alpach Australijskich konie te nazywane są brumby. Właśnie w tej górskiej krainie narodziła się legenda o Człowieku znad Śnieżnej Rzeki. Pod koniec września śnieg topnieje. Woda spływa rzekami, zasilając zieloną roślinność. Parki Narodowe Alp Australijskich to jedenaście obszarów chronionych na jedynych terenach wysokogórskich na tym rozległym kontynencie. Gdy na alpejskich pastwiskach znika lód i śnieg, powracają zgłodniałe kangury olbrzymie. Wiosną również płazy wyłaniają się na powierzchnię. Korobory z rodziny żółwinkowatych występują tylko w Alpach Australijskich. Wzory na ich ciele przypominają rysunki na ciałach aborygenów. W przeciwieństwie do większości gatunków żab, te nie skaczą i nie pływają. Niestety trafiły na australijską listę gatunków najbardziej zagrożonych wyginięciem. Kakadu żółtoczuba to duża papuga występująca na wschodnich obszarach Australii. Początki Alp Australijskich sięgają czasów, kiedy rozpadł się superkontynent Gondwana, z którego wyodrębniły się Australia, Ameryka Południowa, Indie, Afryka i Antarktyda.Olbrzymi bąbel wulkanicznej magmy uniósł skorupę ziemską, tworząc gigantyczny płaskowyż, który zapadł się w środkowej części. Jeden fragment pochłonęło morze, ale krawędź uskoku zachowała się w postaci wschodniego wybrzeża Australii. Po rozpadzie Gondwany poszczególne płyty kontynentalne zderzały się, powodując wypiętrzanie się gór. Przez całe epoki geologiczne postrzępiony, nowo powstały łańcuch górski był rzeźbiony przez wiatr, wodę i lód. Potem w dolinach rzek zamieszkali aborygeni. Co roku latem plemiona spotykały się wśród górskich szczytów, by pożywiać się ćmami. Wykurzali dymem owady z jaskiń, a potem wytwarzali z nich bogate w białko placki, które służyły im za pożywienie całe miesiące. Karłowaty opos górski. Jest symbolem Alp Australijskich. Jako jedyne australijskie zwierzę żyje ponad linią śniegu. Wyspecjalizowany, żywi się miejscowymi ćmami, które przybywają tu latem i odlatują zimą. Zjada także nasiona roślin rosnących tylko na okolicznych skałach. Karłowate oposy górskie, ćmy i drzewa Podocarpus lawrencei tworzą mały unikatowy ekosystem. Narodowe parki i rezerwaty na obszarze Alp Australijskich chronią jedyne wysokogórskie środowisko na kontynencie. Wszystko to w jedynej części Australii, którą można nazwać alpejską. 15:15 PORWANA PRZEZ KOMANCZÓW (COMANCHE STATION) Western, 70 min, USA 1960 Reżyseria: Budd Boetticher Scenariusz: Burt Kennedy Aktorzy: Randolph Scott, Nancy Gates, Claude Akins, Skip Homeier, Richard Rust Jefferson Cody wiele lat spędził przemierzając samotnie kraj w poszukiwaniu swojej żony, która została uprowadzona przez Indian. Dotychczas nie udało mu się jej odnaleźć. Teraz dobija targu z Komanczami w sprawie uwolnienia innej białej kobiety, Nancy Gates, porwanej przez nich. Mąż ofiary obiecał dużą nagrodę temu, kto sprowadzi Nancy do domu. W drodze powrotnej do Cody`ego przyłącza się bandyta ze swoimi pomagierami. Szybko okazuje się, że to dawny wróg Jeffersona. Nadal wielkie zagrożenie stanowią Indianie, którzy są na wojennej ścieżce. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 35. UPADEK KOMUNIZMU W EUROPIE Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Wyrwij murom zęby krat/ Zerwij kajdany połam bat/ A mury runą, runą, runą - śpiewał Jacek Kaczmarski. I wyśpiewał. W 1989 roku mury w końcu runęły. Zaczęło się w Polsce. Od sierpniowych strajków, Solidarności, okrągłego stołu, po pierwsze częściowo wolne wybory wygrane przez opozycję, i rozwiązanie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od tej iskry zajął się cały Blok Wschodni. Kolejne państwa zrzucały jarzmo komunizmu: Węgry, Niemiecka Republika Demokratyczna, Bułgaria, Czechosłowacja i wreszcie Rumunia, gdzie polała się krew. Rewolucja nazwana Jesienią Narodów doprowadziła do ostatecznego upadku komunizmu w Europie. Żelazna kurtyna dzieląca nasz kontynent od ponad 4 dekad zniknęła. Jak do tego doszło? Dlaczego rewolucja miała stosunkowo łagodny przebieg? Czy odbyła się za cichym przyzwoleniem Moskwy? I czy Polska była laboratorium pierestrojki? W tym odcinków teleturnieju Giganci historii - ile wiemy o wydarzeniach, które doprowadziły do Upadku komunizmu w Europie. 17:50 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 9/21 - ROZKŁAD JAZDY Serial kryminalny, 72 min, Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Jerzy Piotrowski Scenariusz: Andrzej Kamiński Zdjęcia: Jan Hesse Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Jerzy Janeczek, Ewa Florczak, Wojciech Standełło, Andrzej Malec, Zdzisław Kozień, Ewa Szykulska, Jerzy Karaszkiewicz, Zbigniew Buczkowski, Magda Celówna, Jerzy Moes, Jerzy Bielenia W dwu różnych miejscach w Polsce giną, w identyczny sposób - od rzutu nożem w serce, kobieta i mężczyzna. Prowadzący śledztwo milicjanci: Borewicz, Zubek i Olszańska nie mogą znaleźć niczego, co łączyłoby te osoby. Zaczynają więc szukać w środowisku cyrkowym mistrzów w miotaniu nożami. Odkrywają, że przed laty ciężarna żona Jana Sulimy, przestraszona przez grupę podpitych wesołków, zmarła. Zamordowane teraz osoby należały do tej grupy. Po Sulimie zaś ślad zaginął - zmienił nazwisko, nie wiadomo, co robi i gdzie mieszka. Borewicz ustala, kto z biorących udział w tamtym zdarzeniu został przy życiu i w jego domu zastawia pułapkę na mordercę. 19:20 GENIUSZE I MARZYCIELE. JAN SZCZEPANIK Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tadeusz Śmiarowski Bohaterem filmu jest niezwykły polski wynalazca - Jan Szczepanik, którego dokonania z przełomu XIX i XX wieku miały ogromny wpływ na rozwój takich dziedzin, jak tkactwo oparte na technikach fotograficznych, film i fotografia barwna, telewizja, jak również energetyka, technika rolnicza i wojskowa. 20:25 STULECIE NA TAŚMIE FILMOWEJ - POCZĄTEK WIEKU PEŁNEGO TRAGEDII. ODC. 1/6 (A CENTURY ON FILM) Film dokumentalny, 52 min, Japonia, 2019 Seria przedstawia wiele ciekawych wątków z historii burzliwego XX. wieku. Dzięki dostępowi do rzadkich materiałów archiwalnych z czasów pierwszej wojny światowej, z antywojennych protestów w Wietnamie, propagandowych materiałów niemieckich z czasów II wojny światowej czy obrazujących powstanie globalnych organizacji terrorystycznych autorzy uchwycili najważniejsze momenty tego dramatycznego dla ludzkości stulecia. Odc. 1 Początek stu lat tragedii 23:50 MATA HARI - ODC. 1 (MATA HARI) Serial historyczny, biograficzny, 46 min, Rosja, 2016 Reżyseria: Julius Berg, Dennis Berry Scenariusz: Oleg Kiryłow, Igor Ter - Karapietow Aktorzy: Vahina Giocante, John Corbett, Alekisej Guskow, Ksenia Rappoport, Rutger Hauer, Christopher Lambert, Grard Depardieu Fabuła serialu koncentruje się wokół ostatnich piętnastu latach życia Maty Hari (Vahina Giocante). Porzucona przez męża i pozbawiona prawa do opieki nad jedyną córką, Margaret McLeod zostaje bez środków do życia. Zdesperowana kobieta postanawia przenieść się do Paryża, gdzie podejmuje pracę tancerki egzotycznej ukrywającej się pod pseudonimem Mata Hari. Wkrótce zdobywa sławę wśród europejskiej elity, a drzwi luksusowych rezydencji i willi stoją przed nią otworem. Każdy występ tworzy niesamowite wrażenie. Ale w 1913 roku, kiedy świat staje w obliczu zbliżającej się I wojny światowej, kariera kobiety traci impet. Margaret zaczyna spotykać się z politykami, wojskowymi i wpływowymi ludźmi z różnych krajów, co stwarza zupełnie nowe możliwości. 00:50 KABARET ŚMIERCI Film dokumentalny, 95 min, Polska, 2013 Reżyseria: Andrzej Celiński Scenariusz: Andrzej Celiński Zdjęcia: Aleksander Dyl Aktorzy: Rafał Gąsowski, Feliks Szajnert, Piotr Dąbrowski, Jacek Milczanowski, Magdalena Wojnarowska, Andrzej Deskur, Krzysztof Szczepaniak, Miłosz Pietruski, Piotr Piecha, Sławomir Grzymkowski, Szymon Kuśmider, Rafał Jędrzejczyk, Ryszarda Bielicka-Celińska, Beata Deutschman, Jakub Giel Wojenna opowieść o artystach żydowskiego pochodzenia, walczących o przetrwanie za pomocą jedynej dostępnej im broni - twórczości muzycznej, teatralnej i filmowej. Przed niemieckim aparatem represji, bronią się za pomocą żartu, przedstawień kabaretowych, skeczy, spektakli, piosenek, koncertów. Organizują je w obozach koncentracyjnych i gettach. Walczą o życie, ale przede wszystkim - jak sami podkreślają - o duszę i godność. W serii fabularnie inscenizowanych epizodów, będących wierną rekonstrukcją faktów, śledzimy jak muzyka, skecz i żydowski szmonces stają się bronią w bitwie o podtrzymanie woli życia i ducha oporu, w grających artystach i tych, którzy ich występy oglądają, wycieńczonych katorżniczą pracą i głodem współwięźniach. Pokazujemy, jak funkcjonował humor i subtelne szyderstwo, czytelne dla ofiar, a niezrozumiałe dla ich strażników i oprawców. Grałem o życie - mówi jeden z bohaterów filmu, streszczając w krótkim zdaniu istotę tego, czym były jego występy przed komendantem obozu koncentracyjnego. Grałem tym, którzy rozstrzeliwali i grałem tym, którzy byli rozstrzeliwani... Symbolicznym przewodnikiem po pełnym paradoksów, nieprawdopodobnych wydarzeń i dramatycznych spięć świecie obozowych kabareciarzy, gwiazd wiedeńskich i warszawskich scen, aktorów, muzyków i popularnych przed wojną filmowców jest legendarna postać getta warszawskiego - uliczny błazen Rubinstein. W filmowej podróży docieramy do warszawskiego getta, obozów w Kurowicach, Jaktorowie, Buchenwaldzie, Theresienstadt, Auschwitz, Ravensbruck. W roli komentatorów wydarzeń występują współcześni artyści i pisarze, którzy zgłębiali w swojej twórczości temat sztuki za kolczastym drutem, oraz ostatni żyjący uczestnicy i świadkowie wydarzeń. 02:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA SZALIKOWCA NA UKRAINIE Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu reportaż o kibicach najsłynniejszego ukraińskiego klubu - Dynamo Kijów. Głownym bohaterem jest Żenia, magister ekonomii i jeden z przywódców tzw. "żylety".