TVP Historia Sobota, 26.06.2021 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 CZERWCA. Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1959 - w Kraśniku władze komunistyczne usunęły kapliczkę - były starcia z milicją; 1961 - zmarł pisarz Andrzej Bobkowski; 1963 - J. F. Kennedy w Berlinie: "Ich bin ein (sic!) berliner"; 1977 - ostatni koncert Presleya; 07:05 BIBLIA - JEZUS, CZ. 2 (THE BIBLE - JESUS, P. 2) Serial religijny, 45 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1999 Reżyseria: Robert Young Aktorzy: Jeremy Sisto, Jacqueline Bisset, Luca Zingaretti, Debora Messing Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Nocującemu na pustyni Jezusowi śni się wojna światowa, która będzie mieć miejsce niemal dwa tysiące lat później. Po przebudzeniu zastanawia się, dlaczego żołnierze mordowali się wzajemnie z jego imieniem na ustach. 07:55 Z ANDRUSEM PO GALICJI - ŻYWIEC Magazyn, 24 min, Polska, 2015 O Putoszach, Przystaczach, Jukacach, blokersach i ziomalach mieszkających w Żywcu opowiada czternasty odcinek galicyjskiej serii, której gospodarzem jest Artur Andrus. Jest to pierwszy odcinek zrealizowany w mieście leżącym w województwie śląskim. Na zakończenie jak zawsze piosenka. Tym razem o spójniku "że". 08:35 JANOSIK - ODC. 5/13 - TAŃCOWALI ZBÓJNICY Serial przygodowy, 49 min, Polska 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcja: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski Hrabia postanawia wydać wielki bal z okazji przyjazdu córki z Wiednia. Murgrabia zaś dla uatrakcyjnienia zabawy sprowadza siłą młode góralki. Zbójnicy Janosika przychodzą na bal w ubraniach zabranych zatrzymanym gościom. Zostają jednak zdemaskowani i muszą ratować się ucieczką. 09:35 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - NA JAGODY Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W swojej kolejnej wyprawie kulinarnej Karol opowie o jagodach. Te niewielkie leśne owoce, zbierane z maleńkich krzaczków, sprzedawane są nie tylko na bazarach i w sklepach, ale także wzdłuż niemal wszystkich w naszym kraju przez całe lato. Można by je nazwać czarnym złotem naszych lasów, są bowiem wyjątkowo bogate w cenne składniki odżywcze i lecznicze. Lista ich zalet jest niezwykle długa, więc póki można trzeba cieszyć się ich smakiem. Zbiór jagód rozsławiła w swoim wierszu "Na jagody" Maria Konopnicka. Poetka pisała, że: "jagody zaraz dano, z miałkim cukrem i śmietaną". Karol Okrasa pokaże, że jagody nadają się do wielu wspaniałych potraw, nie tylko słodkich. Przygotuje trzy potrawy z jagodami w roli głównej. Nie zabraknie nowego przepisu na jagodzianki, będzie też sałatka z pieczonych buraków z jagodową salsą i wędzonym łososiem, a także zupa jagodowa, ale na słono z ziemniakami i okrasą. 10:05 SZLAK NADZIEI - /3/ Reality show, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadząca), Łukasz Nowicki Prowadząca Ida Nowakowska, Kasia, Gosia, Janek, Jacek, Sławek i Rafał docierają do polskiej wsi Wierszyna na Syberii, gdzie w podziękowaniu za gościnę pomagają mieszkającym tam rodakom. Po pobycie w Wierszynie ekipa rusza w dwudniową podróż koleją transsyberyjską. W Nowosybirsku poznają rolę powołanych przez generała Andersa mężów zaufania i dowiedzą się o kolejnych etapach tułaczki Andersowców. Następnym celem jest Kazachstan. Po męczącej podróży uczestnicy docierają do leżącego u stóp gór Tienszan Kanionu Szaryńskiego. Od tej chwili na kolejne trzy dni żegnają się z cywilizacją 11:05 Z NURTEM ŻYCIA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Kotaś, Krzysztof Sarapata Film dokumentalny jest podróżą w głąb Małopolski. Pokazuje piękno polskiej przyrody oraz magiczne zakątki rzeki Skawy na tle nowo budowanego zbiornika wodnego w Świnnej Porębie. Opowiada historię natury i człowieka. Jednakże to nie człowiek jest tu głównym bohaterem, tę role przejmują zwierzęta - te dobrze nam znane, jak i te nieco bardziej płochliwe, zamieszkujące w głębi lasu czy nad brzegiem rzeki, doskonale unikające ludzi, a równocześnie egzystujące tuż obok nas, a jest ich ponad 80 gatunków. To pierwszy Polski dokument realizowany w technologii RAW. Fenomenalne obrazy dopełniają wysublimowane dźwięki przyrody wraz z muzyką, która skomponowana jest specjalnie na potrzeby filmu. Podczas realizacji zdjęć starano się uchwycić jak najwięcej piękna i różnorodności naszych rodzimych terenów Małopolski, które poprzez ingerencję człowieka już niedługo znajdą się pod wodą. Zamknięci w kadrach rdzenni mieszkańcy doliny, którzy nie mają prawa głosu i nie mogą obronić swego domu, przegrywając z planem zagospodarowania przestrzennego. Powstała pamiątka dla przyszłych pokoleń, jak również wspomnienie dla znających i odwiedzających te urokliwe i pełne rozmaitych gatunków flory i fauny miejsca. Film był pokazywany w kinach. Premierę miał 22 kwietnia 2017 roku. Został nagrodzony na wielu prestiżowych, międzynarodowych festiwalach filmów dokumentalnych. 12:05 BRAZYLIA. HISTORIA NATURALNA. LABIRYNT JEZIOR (WILD BRAZIL) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Reżyseria: Christian Baumeister, Paul Reddish Dokument o Brazylii. Pantanal to największa tropikalna równina bagnista na naszej planecie. Cudowna kraina z mokradłami i źródłami jak sznury klejnotów - jest domem wielu gatunków zwierząt. Wygląda jak raj. Ten raj ma jednak ciemną stronę. Losy żyjących tu zwierząt nieustannie się zmieniają, ponieważ co roku cały region znika pod wodą, a potem znowu wysycha. W Pantanal przetrwanie nawet dla tych najsilniejszych nigdy nie jest stuprocentowo pewne. Pantanal znajduje się w samym sercu kontynentu południowoamerykańskiego. To łagodna niecka w południowo - zachodniej części wyżyny brazylijskiej. Rzeki płyną z otaczających nieckę gór, tworząc labirynt lasów, łąk, rzek i jezior. Pod koniec pory deszczowej Pantanal jest zalana. Staje się wodną krainą, a stworzenia tu żyjące - muszą sobie radzić z nieustannie zmieniającym się krajobrazem. Największe na świecie gryzonie i wydry zdane są na te tropikalne wody. Pantanal jest siedzibą zadziwiająco dużej liczby jaguarów, które polują w labiryncie rzek. To kraina obfitości i głodu. Tu los każdego stworzenia zależy od pory roku, a zagłada jednego oznacza zysk innego. 13:05 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - STRASZNY WIEK XVII Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kolejnym odcinku poznamy przepis na werenikes. Werenikes czyli po prostu wareniki, potrawa ukraińska, w Polsce znana jako pierogi. Można przyrządzać z dowolnym farszem. Prowadzący program Łukasz Modelski przygotuje pierogi ze śliwką, a drugim daniem będą knysze. 13:35 TU WSZYSTKO JEST POLSKĄ - ODC. 3 OŁTARZ I TRON Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł Nowakowski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Przez pryzmat Wawelu pokazujemy ciągłość naszej historii i znaczenie, jakie to miejsce odegrało w dziejach narodu i państwa polskiego. Widok z Wawelu na Wisłę jest urzekający. Ale spojrzenie z tego samego miejsca na Skałkę przywodzi historyczne napięcie konfliktu króla Bolesława z biskupem Stanisławem. Sporu, o którym niewiele wiemy, a bez którego nie jesteśmy w stanie zrozumieć wielowiekowego kształtowania się relacji władzy, Kościoła i społeczeństwa w Polsce. Co właściwie wiemy o sporze Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem? Rozmowy na ten temat z zaproszonymi gośćmi prowadzi Piotr Legutko. 14:05 DOM - ODC. 5/25 - PONAD 200 CZWARTKÓW Serial obyczajowy, 97 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Basia Lawinówna trafia do szpitala w Otwocku. Choroba zbliża ją do Andrzeja, który okazuje dziewczynie wiele czułości, a w końcu odważy się zaproponować jej małżeństwo. Los nie szczędzi mu jednak zmartwień. Będąc potajemnie w rodzinnym Sierpuchowie, Talar jest świadkiem zabójstwa młodego ZWM - owca. Oskarżony o popełnienie zbrodni zostaje Wiktor. Andrzej wie, że jego przyjaciel z dawnych lat jest niewinny, usiłuje mu pomóc, lecz niewiele może zdziałać. W sanatorium w Otwocku przypadkiem spotyka dawnego dowódcę. Za dezercję Andrzeja oficer został zdegradowany, przez całe lata żył myślą o zemście. Następny konflikt wywołuje pojawienie się w Warszawie drugiego z braci Talarów. Bronek zyskał sławę bohatera pracy socjalistycznej. Wyrwany ze środowiska wiejskiego, chce użyć życia w stolicy, nic sobie nie robi z braterskich przestróg. Wszystkie niepowodzenia rekompensuje jednak Andrzejowi ślub z Basią. Państwo Lawinowie cieszą się szczęściem córki. Cios spada nieoczekiwanie. Nazajutrz po ślubie przychodzi list z Kanady od Łukasza. Dawny narzeczony Basi żyje. 16:50 SPÓR O HISTORIĘ - WOJNA AGRESORÓW Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) "Kiedy zacznie się operacja" Barbarossa", świat wstrzyma oddech z podziwu i nic nie powie" - tak Adolf Hitler skomentował plany ataku na Związek Sowiecki. 22 czerwca 1941 roku Niemcy i oddziały sprzymierzonych uderzyły na Sowiety. Była to największa operacja, jaką Niemcy przeprowadzili podczas II wojny światowej. Do ataku na Związek Sowiecki skierowano ponad cztery miliony żołnierzy. Po raz kolejny Hitler postawił na Blietzkrieg, czyli wojnę błyskawiczną. Plan przewidywał główne uderzenie w kierunku Moskwy. Dlaczego Hitler, pomimo paktu Ribbentrop - Mołotow, zaatakował Związek Sowiecki? Czy rzeczywiście Stalin, który praktycznie nikomu nie wierzył, nie przewidział tego ataku? Goście: prof. Henryk Stańczyk - Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie i prof. Marek Dutkiewicz - Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach. 17:30 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 14/21 - HIENY Serial sensacyjny, 89 min, Polska, 1976 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzisław Kozień, Piotr Fronczewski, Zdzisław Tobiasz, Laura Łącz, Tomasz Grochoczyński, Dorota Kamińska, Liliana Głąbczyńska, Andrzej Tomecki, Wojciech Machnicki, Grażyna Szapołowska Porucznik Borewicz zostaje oddelegowany do ośrodka kempingowego na Mazurach. Podejmuje pracę ratownika, by na miejscu, incognito, sprawdzić informacje o działającej tu grupie przestępczej. Kemping okazuje się terenem ścierania się konkurencyjnych szajek, trudniących się sutenerstwem. Gdy zostaje zamordowany kierownik ośrodka, Borewicz rezygnuje z kamuflażu. Podejmuje oficjalne śledztwo. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 38. ZAKON KRZYŻACKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) To był jeden z trzech największych, obok templariuszy i joannitów, zakonów rycerskich, które powstały na fali krucjat XI i XII wieku. Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Znany nam wszystkim doskonale jako Zakon krzyżacki. Ich dewizą było: Helfen, Heilen und Wehren, czyli pomagać, leczyć i bronić. A jak było w praktyce? Wydaje nam się, że wiemy. Jednak obraz Krzyżaków, który wynieśliśmy z książki Sienkiewicza, filmu Aleksandra Forda, przedstawień malarzy oraz interpretacji XIX - i XX - wiecznych historyków jest dość stereotypowy i jednowymiarowy. W tym odcinku teleturnieju Giganci historii zmierzymy się z historią zakonu krzyżackiego. 20:00 MATA HARI - ODC. 4 (MATA HARI) Serial historyczny, biograficzny, 46 min, Rosja, 2016 Reżyseria: Julius Berg, Dennis Berry Scenariusz: Oleg Kiryłow, Igor Ter - Karapietow Aktorzy: Vahina Giocante, John Corbett, Alekisej Guskow, Ksenia Rappoport, Rutger Hauer, Christopher Lambert, Grard Depardieu Po aresztowaniu Kirijewskiej Margareta stara się odzyskać nadszarpniętą reputację i wychodzi za mąż za Gabriela Astruca. Prowadzi w Paryżu kwiaciarnię, ale szczęśliwe i beztroskie życie to tylko pozory. Udaje jej się zdobyć poparcie sędziego Stollbakkena w sprawie opieki nad córką. Ale w ostatniej chwili na sali pojawia się brat MacLeoda, generał Vernhel. Przekonuje sędziego, by ten zmienił zdanie, a Non została przy ojcu. Na przyjęciu u ministra Messiniego wchodzi w konflikt z hiszpańskim hrabią Castello. 21:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ANNA BRETOŃSKA, KRÓLOWA FRANCJI (ANNE OF BRITTANY) Film dokumentalny, 93 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Anna Bretońska, królowa Francji. Księżna Anna z Bretanii urodziła się w Nantes w roku 1477. Jest jedyną kobietą w historii Francji, która była dwukrotnie królową. Na przełomie średniowiecza i renesansu o jej rękę zabiegali władcy Niemiec i Francji. Dzięki małżeństwu z francuskim królem Karolem VIII, a następnie z Ludwikiem XII połączyła Bretanię z Francją. Burzliwe panowanie Anny z Bretanii było osadzone w legendarnych budowlach: od Nantes - stolicy Bretanii, po najpiękniejsze zamki położone nad najdłuższą z francuskich rzek - Loarą: Langeais, Amboise i Blois. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to program francuskiej telewizji publicznej, prezentowany przez znanego dziennikarza Stephane'a Berna. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej, jednocześnie prezentując bogactwo europejskiego dziedzictwa kultury. 22:55 EROICA Nowela I: SCHERZO ALLA POLACCA Nowela II: OSTINATO - LUGUBRE Dramat wojenny, 78 min, Polska 1957 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Jan Krenz Występują: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Leon Niemczyk, Kazimierz Opaliński, Kazimierz Rudzki, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Roman Kłosowski, Bogumił Kobiela, Józef Kostecki, Tadeusz Łomnicki, Józef Nowak, Wojciech Siemion Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Na VIII MFF w Mar del Plata w 1959 r. "Eroica" otrzymała III Nagrodę (za najlepszy film, najlepszy scenariusz i nagrodę FIPRESCI), a wcześniej, w 1958 r. "Syrenę Warszawską" Polskiej Kroniki Filmowej. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Gdy wybucha powstanie, Dzidziuś Górkiewicz w popłochu opuszcza stolicę. Jest dobrze zarabiającym handlarzem i nie ma ochoty ginąć. Dociera do żony w Zalesiu. Żona Dzidziusia roztacza przed nim perspektywy spokojnego życia. Tymczasem Górkiewicz ruszony porywem patriotyzmu w ostatniej chwili postanawia wrócić do walczącej Warszawy. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie - ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera - z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy. "Eroica" to nie pierwszy przykład współpracy scenarzysty Jerzego Stefana Stawińskiego i reżysera Andrzeja Munka. Wcześniej zrealizowali film "Człowiek na torach". Po wielu samodzielnych sukcesach - Stawiński jest m.in autorem scenariusza do filmu "Kanał", a Munk zdobył wiele nagród w dziedzinie filmu dokumentalnego - ich drogi spotkały się w "Eroice". W filmie tym swoją uwagę skupili na temacie bohaterstwa. W obu nowelach przedstawili bohaterstwo, które właściwie nie przyniosło żadnego konkretnego sukcesu, ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki psychiczne kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach. W ten sposób przedstawili różnorodność charakterów, bogactwo ludzkich typów - studium psychologiczne bohaterów. Film prawie całkowicie zrealizowany został w plenerach, głównie w Warszawie, w Bukowinie i na Śląsku. Jest to także pierwszy polski film szerokoekranowy. 01:05 PASZPORTY PARAGWAJU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Robert Kaczmarek Film "Paszporty Paragwaju" opowiada o działalności grupy Aleksandra Ładosia, czyli nielegalnej polsko - żydowskiej struktury, zajmującej się masowym fałszowaniem dokumentów dla ratowania Żydów podczas II wojny światowej. Dotyczy to głównie okresu tzw. Akcji Reinhardt, której celem była zagłada ludności żydowskiej. "To Polacy pomogli najwięcej, polskie państwo nie mogło zrobić więcej. Przede wszystkim polskie państwo nie miało terytorium, było okupowane, więc dyplomaci i polski rząd na uchodźstwie robili, co mogli" - powiedział jeden z bohaterów filmu, Markus Blechner, konsul honorowy RP w Szwajcarii. W skład grupy wchodzili dyplomaci żydowskiego i polskiego pochodzenia, m.in. konsul Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie w latach 1939 - 45 Konstanty Rokicki, ambasador Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz i dyplomata Juliusz Kuehl. Należeli do niej także poseł na Sejm II RP Abraham Silberschein oraz przedstawiciel organizacji żydowskich Chaim Eiss. Paszporty krajów latynoskich, głównie Paragwaju, Salwadoru, Hondurasu, Boliwii, Peru i Haiti, chroniły swoich posiadaczy w gettach przed wywózką do niemieckich obozów zagłady. Ich właścicieli kierowano do obozów dla internowanych, gdzie pewna część z nich doczekała końca wojny.