TVP Historia Niedziela, 27.06.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 27 CZERWCA. Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1905 - bunt na pancerniku "Potiomkin"; 1958 - prapremiera "Policji" Sławomira Mrożka; 1968 - w Czechosłowacji opublikowano list otwarty "Dwa tysiące słów; 1978 - Mirosław Hermaszewski w kosmosie; 06:50 BIBLIA - JEZUS, CZ. 3 (THE BIBLE - JESUS P. 3) Serial religijny, 43 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1999 Reżyseria: Robert Young Aktorzy: Jeremy Sisto, Jacqueline Bisset, Luca Zingaretti, Debora Messing Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Nocującemu na pustyni Jezusowi śni się wojna światowa, która będzie mieć miejsce niemal dwa tysiące lat później. Po przebudzeniu zastanawia się, dlaczego żołnierze mordowali się wzajemnie z jego imieniem na ustach. 09:15 JANOSIK - ODC. 6/13 - WOREK TALARÓW Serial przygodowy, 44 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski Hrabia i murgrabia, stwierdziwszy, że zamkowa kasa jest pusta, nakładają na wieś nowe podatki. Zrozpaczeni chłopi błagają Janosika o pomoc. Janosik przeznacza część zbójeckich talarów na pomoc dla wsi. Wysyła do wsi dwóch zbójników z workiem talarów przeznaczonych na opłacenie kontrybucji. Po drodze między zbójnikami dochodzi jednak do bójki: jeden zabija drugiego i zamierza uciec z pieniędzmi. Niestety, zostaje schwytany przez murgrabiego, który odbiera mu talary i wysyła do wsi z workiem kamieni zamiast pieniędzy. O całym wydarzeniu dowiaduje się Jonosik. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ŻEBERKA NA TRZY SPOSOBY Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W kolejnej swojej wyprawie kulinarnej Karol zaprasza widzów do kwitnących, wiosennych sadów na potrawy z żeberek. Ten rodzaj mięsa był przez lata traktowany w kuchni polskiej trochę po macoszemu, raczej pojawiał się na naszym stole jako dodatek do zup. Ale już w kuchni chińskiej gotowane na parze, duszone czy pieczone na czerwono, w sosach pikantnych czy słodko - kwaśnych zawsze uchodziły za nie lada przysmak. Nie sposób też nie wspomnieć o grillowanych żeberkach z południa Stanów Zjednoczonych podawanych z sosami barbecue. To jedno ze sztandarowych dań, słynnych zwłaszcza w Teksasie. A jak przywrócić należny blask żeberkom spożywanym nad Wisłą? Tym właśnie zajmie się nasz kucharz. Będzie więc rosół na żeberkach wedle złamanego przez Karola polskiego przepisu z XVIII wieku. Ponadto żeberka duszone w piwie, soku z porzeczek i miodku majowym, a także żeberka duszone na grillu z polską wersją sosu barbecue. 11:10 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (119) - PERU. PERU OD TYŁU Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Cejrowski Scenariusz: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Jak wygląda sobota na prowincji i kogo wiesza się na latarniach? Co piją miejscowi i jak zrobić peruwiańskiego drinka? Dowiemy się też, że w Peru ludzie głosują na bolków i budki. 11:45 JAK POWSTAWAŁY KONTYNENTY - AUSTRALIA. ODC. 2/4 (RISE OF THE CONTINENTS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 250 milionów lat temu Ziemia wyglądała jak obiekt z innego układu słonecznego. Kontynenty, które znamy dzisiaj, były skoncentrowane w jednym obszarze lądowym - Pangei - otoczonym ogromnym oceanem. Ale około 200 milionów lat temu ten superkontynent zaczął się rozpadać: powstawały nowe baseny oceaniczne, góry wzbiły się w niebo i przez miliony lat powstało siedem nowych mas lądowych, z których każda jest wyjątkowa. To nasze kontynenty. Odc. 2. Australia Australia uznawana jest za kontynent odległy i odizolowany, od zawsze. Tymczasem jej historia jest całkiem inna. Naukowcy zaglądają pod spaloną słońcem powierzchnię pustyni, by poznać przeszłość tego kontynentu, zapisaną w skałach i w ziemi, a nawet w żyjących tu zwierzętach. Te znaleziska mówią o przeszłości, kiedy Australia była całkiem inna, jak też o tym, co zdecydowało o dzisiejszym wyglądzie kontynentu, jego charakterystycznej faunie, wyjątkowych złożach naturalnych oraz o warunkach, które umożliwiły zasiedlenie tej surowej krainy. Powierzchnia Ziemi kształtuje się nieprzerwanie, więc Australia znalazła się o krok od kolejnej wielkiej zmiany. 12:40 DZIKIE KRAINY AUSTRALII. PUSTYNNE SERCE KONTYNENTU (AUSTRALIA’S WILD PLACES. 5) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory Mcguinness / Australia’s Wild Places. The Red Desert/ Kontynent australijski jest osobnym lądem od blisko pięćdziesięciu milionów lat. Jego dzisiejszą postać ukształtowały zarówno wezbrania wód, jak i dotkliwe upały. Rozległa czerwona pustynia w centrum Australii. Legendarny outback. W tej spalonej słońcem krainie próżno dziś szukać zielonych lasów deszczowych, które porastały ją 90 milionów lat temu, kiedy Australia była częścią superkontynentu Gondwana. Australijskie torbacze należą do ostatnich żyjących świadków odległej przeszłości. Dlaczego rozwinęły się tylko tutaj, i to tak licznie? Wypolerowane kopuły piaskowcowych monolitów Kata Tjuta i Uluru zostały wyrzeźbione przez wiatr w ciągu milionów lat. Tego świętego dla aborygenów miejsca strzeże jeden z największych orłów świata - orzeł australijski. Jałowy krajobraz pożłobiły sporadyczne, gwałtowne wezbrania rzek, po których opadnięciu w glebie zachowuje się niewiele wilgoci. Trawa spinifex nie należy do soczystych roślin. Obficie porasta nieurodzajną czerwoną glebę, ale smakuje jak słoma. Nie jedzą jej nawet dzikie wielbłądy. Ich przodków sprowadzono tu w XIX wieku jako zwierzęta pociągowe. Dziś żyje ich tu blisko milion. To największa populacja dzikich wielbłądów jednogarbnych na świecie. Tutejsze trawy zapewniają jednak odpowiednie środowisko wielu owadom. W Australii żyje ponad 1200 gatunków mrówek. Im nigdy nie jest za gorąco. Upał tworzy warunki idealne dla zmiennocieplnych gadów. Tu występuje największe nagromadzenie jaszczurek na świecie. 13:35 W KOTLE HISTORII - PIERWSZE WYDANIE "PANA TADEUSZA". KUCHNIA I EPOPEJA. Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W tym odcinku prowadzący program Łukasz Modelski zainspirował się pierwszym wydaniem poematu Adama Mickiewicza "Pan Tadeusz" (ukazał się 28 czerwca 1834 roku w Paryżu. Poznamy przepis na chłodnik litewski na zakwasie chlebowym i zaskakujący przepis na zaparzenie kawy. 14:10 NIUNIEK Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2020 Reżyseria: Kazimierz Bihun Scenariusz: Kazimierz Bihun Zdjęcia: Kazimierz Bihun Film o Krzysztofie Klenczonie. W filmie wykorzystano niepublikowane wcześniej materiały, archiwalne wypowiedzi współdziałających z Krzysztofem osób (w tym kilku już nieżyjących, jak: Janusz Kondratowicz, Marek Karewicz, Jerzy Kossela i Janusz Popławski), jak i późniejsze rejestracje oraz materiały z prywatnych zbiorów rodziny Krzysztofa Klenczona. 14:55 DOM - ODC. 6/25 - NOSIĆ SWOJĄ SKÓRĘ Serial obyczajowy, 96 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lechman, Jerzy Michotek, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Andrzej i Basia są szczęśliwi w pierwszych miesiącach małżeństwa. Nie zdają sobie sprawy z rozterek, jakie przeżywają państwo Lawinowie, ilekroć odbierają listy od Łukasza z Kanady. Andrzej popada w konflikt z uczelnianą organizacją ZMP, martwi go też tryb życia jego brata, Bronka. Pomimo trudności Talar kończy studia, otrzymuje wymarzony dyplom inżyniera. Życie Bronka przypomina natomiast staczanie się po równi pochyłej; dawny bohater pracy socjalistycznej, zapijaczony i wykolejony, ginie tragicznie. Najmłodszy z braci, Leszek, obwinia Andrzeja o jego śmierć. Propagandowa szopka, jaką urządzają podczas pogrzebu szefowie organizacji młodzieżowej, pogłębia rozdźwięk w rodzinie Talarów. Konflikty i kłopoty osobiste nie pozwalają Andrzejowi w pełni cieszyć się sukcesami w fabryce, gdzie właśnie uruchomiono produkcję pierwszego samochodu marki Warszawa. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 38. ZAKON KRZYŻACKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) To był jeden z trzech największych, obok templariuszy i joannitów, zakonów rycerskich, które powstały na fali krucjat XI i XII wieku. Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Znany nam wszystkim doskonale jako Zakon krzyżacki. Ich dewizą było: Helfen, Heilen und Wehren, czyli pomagać, leczyć i bronić. A jak było w praktyce? Wydaje nam się, że wiemy. Jednak obraz Krzyżaków, który wynieśliśmy z książki Sienkiewicza, filmu Aleksandra Forda, przedstawień malarzy oraz interpretacji XIX - i XX - wiecznych historyków jest dość stereotypowy i jednowymiarowy. W tym odcinku teleturnieju Giganci historii zmierzymy się z historią zakonu krzyżackiego. 17:55 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 15/21 - SKOK ŚMIERCI Serial sensacyjny, 69 min, Polska, 1984 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz, Andrzej Korzyński Aktorzy: Bronisław Cieślak, Ewa Florczak, Jerzy Rogalski, Zdzisław Tobiasz, Ewa Wencel, Karol Strasburger, Danuta Kowalska, Tadeusz Wojtych, Ryszarda Hanin, Andrzej Szaciłło, Jerzy Łapiński, Ewa Konstanciak, Paweł Dłużewski W różnych miastach w Polsce dokonywane są napady na zamożnych ludzi - lekarzy, jubilerów. Pozornie zdarzenia te nie mają ze sobą nic wspólnego. Trwa żmudne dochodzenie. Porucznik Zubek przechodzi na emeryturę. Nowym partnerem Borewicza i Olszańskiej zostaje porucznik Jaszczuk, siostrzeniec Zubka - wcale nie "orzeł". We troje znajdują jednak trop, który wiedzie do zespołu cyrkowego, konkretnie - do dwóch mężczyzn i kobiety uprawiających akrobacje na trapezie. Wzajemne relacje między nimi mocno się skomplikowały. Kobieta stała się niewygodna, więc musi umrzeć. 19:20 GENIUSZE I MARZYCIELE. ZYGMUNT PUŁAWSKI - POLSKIE SKRZYDŁA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jarosław Minkowicz Film o największych osiągnięciach polskich pilotów i konstruktorów lotniczych nie musi być nudnym wykładem z historii. Szczególnie, gdy prawie całą historię można oprzeć na romansie zdolnego inżyniera i pięknej malarki. "Polskie skrzydła" to opowieść o zazdrości i namiętności, które z jednej strony okażą się zgubne, ale z drugiej zaowocują rozwojem całego polskiego przemysłu lotniczego na skalę, o jakiej nikt nawet nie śmiał marzyć. Jest piękna kobieta. Są wspaniali mężczyźni i ich maszyny. Podziw tłumów. Namiętność i tragedia. Klęska i nowa nadzieja. Zygmunt Puławski - pilot i inżynier, konstruktor lotniczy. Opracował nowe rozwiązania w lotnictwie: podwozie nożycowe, oryginalny układ skrzydeł nazywany płatem Puławskiego. 21:30 U PANA BOGA W OGRÓDKU Komedia obyczajowa, 114 min, Polska 2007 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Wojciech Solarz, Emilian Kamiński, Małgorzata Sadowska, Krzysztof Dzierma, Agata Kryska, Andrzej Zaborski, Aleksander Skowroński, Mieczysław Fiodorow, Jan Wieczorkowski, Marian Krawczyk i inni Uhonorowana Nagrodą Specjalną Jury na FPFF w Gdyni w 2007 r. komedia obyczajowa będąca kontynuacją przeboju kinowego Jacka Bromskiego "U Pana Boga za piecem". Reżyser po raz kolejny przeniósł widzów w nostalgiczno - sielankowy krajobraz białostockiej prowincji z jej zaśpiewną, kresową mową, nieśpiesznym życiem małego miasteczka i zręcznie nakreślonymi, nietuzinkowymi bohaterami, którzy bronią się przed zgiełkiem świata, ale i do nich docierają w końcu modne nowinki techniczne i, niestety, także współczesne plagi (mafia i supermarkety). Całość okrasił dużą dawką humoru i wątkiem kryminalnym, też potraktowanym z przymrużeniem oka. Równolegle przygotował 8 - odcinkową wersję telewizyjną tej opowieści, a Dwójka emitowała ten serial. Mimo upływu czasu w małej mieścinie Królowy Most, gdzie życie płynie leniwie i spokojnie, niewiele się zmieniło. Rząd dusz nadal sprawuje ten sam ksiądz proboszcz regularnie opowiadający Najświętszej Panience o wydarzeniach w okolicy i radzący się Jej w trudnych sprawach. Porządku w miasteczku i na posterunku pilnuje ten sam komendant, ale teraz przybyło mu trosk. Agenci CBŚ właśnie tam przywożą bowiem gangstera Józefa Czaplę, pseudonim Żuraw, świadka koronnego w procesie mafijnym. W ramach programu ochrony świadków dają mu nową tożsamość (teraz Czapla nosi nazwisko Jerzy Bocian), umieszczają w luksusowej willi na uboczu i przydzielają świetnie wyposażony samochód, przekonani, że na takim odludziu nikt Czapli vel Żurawia vel Bociana nie znajdzie. W całą sprawę wtajemniczają tylko komendanta, który i bez tego ma dość zmartwień. Ojciec komendanta, emerytowany ogniomistrz, co i raz wspina się na wysoki fabryczny komin i trzeba go stamtąd ściągać, angażując ekipę strażacką i bufetową Struzikową, której obfity biust ma wielką siłę oddziaływania na staruszka. Komendant nie może też znaleźć męża dla swej córki Luśki, która - choć nad wyraz ponętna - ma nieślubnego potomka. Ojciec każe więc podwładnym łapać kierowców za rzekome wykroczenia i na posterunku poddaje ich bacznej lustracji w nadziei, że któryś z nich nada się na zięcia. W związku z nowymi zadaniami podwładnych zaczyna brakować, ale na szczęście z centrali zostaje przysłany na służbę do Królowego Mostu nowy pracownik - aspirant Marian Cielęcki. Co prawda, był najgorszym studentem szkoły policyjnej i przełożeni specjalnie wysłali go na głuchą prowincję uznawszy, że tam nie będzie miał czego zepsuć, ale tego komendant już nie wie. Nowo przybyły trochę się dziwi miejscowym obyczajom i darzy niekłamanym zachwytem córkę komendanta, lecz ona nie odwzajemnia jego zainteresowania. Tymczasem Bocian nie za bardzo chce żyć w ukryciu i rozbija się po okolicy swoją terenówką. Ksiądz i komendant, każdy na swój sposób, zajmują się jego zbłąkaną duszą, ale skutek ich zabiegów jest mizerny. Dopiero kiedy mafia namierza kryjówkę byłego gangstera i organizuje na niego nocny zamach, z którego Bocian wychodzi cało tylko dzięki opiece Najświętszej Panienki, następuje w nim nagła przemiana. Nawraca się i jeszcze zakochuje w kuszącej Struzikowej. Mafia jednak nie odpuszcza i postanawia zrobić wszystko, żeby Bociana uciszyć. I tu nieoczekiwanie bardzo pomocny okazuje się aspirant Cielęcki, który wyrasta na prawdziwego bohatera. 23:35 MATA HARI - ODC. 4 (MATA HARI) Serial historyczny, biograficzny, 46 min, Rosja, 2016 Reżyseria: Julius Berg, Dennis Berry Scenariusz: Oleg Kiryłow, Igor Ter - Karapietow Aktorzy: Vahina Giocante, John Corbett, Alekisej Guskow, Ksenia Rappoport, Rutger Hauer, Christopher Lambert, Grard Depardieu Po aresztowaniu Kirijewskiej Margareta stara się odzyskać nadszarpniętą reputację i wychodzi za mąż za Gabriela Astruca. Prowadzi w Paryżu kwiaciarnię, ale szczęśliwe i beztroskie życie to tylko pozory. Udaje jej się zdobyć poparcie sędziego Stollbakkena w sprawie opieki nad córką. Ale w ostatniej chwili na sali pojawia się brat MacLeoda, generał Vernhel. Przekonuje sędziego, by ten zmienił zdanie, a Non została przy ojcu. Na przyjęciu u ministra Messiniego wchodzi w konflikt z hiszpańskim hrabią Castello. 00:35 CIENIE IMPERIUM Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2018 Reżyseria: Karol Starnawski Scenariusz: Tomasz Grzywaczewski, Dawid Wildstein Zdjęcia: Filip Drożdż Muzyka: Michał Drabczyk Czy można żyć w cieniu imperium? To pytanie, które niczym bumerang powraca w każdej z trzech przedstawionych w filmie historii. Choć ich bohaterów dzielą setki kilometrów, narodowość oraz wiek, łączy zbliżone, oparte na strachu, doświadczenie, ale też nadzieja na spokojne i lepsze życie. Pomimo że Związek Sowiecki zniknął z map trzydzieści lat temu, Aleksiej z Górskiego Karabachu, Timur z Ukrainy oraz Aleksander z Gruzji wciąż żyją w niepewności, każdego dnia stawiając czoło tytułowym cieniom imperium. Opowieści bohaterów pokazują skomplikowaną historię państw postsowieckich oraz ich mieszkańców, którzy wbrew wielkiej polityce starają się odwrócić swój los i podążać za marzeniami o życiu w pokoju. Na rubieżach dawnego Imperium Rosyjskiego trwają konflikty, o których zapomniała już światowa opinia publiczna. Ludzie zamieszkujący te rejony pragną tylko jednego: spokojnego życia. Bo chociaż kraj pod rządami Władimira Putina nie ma już statusu imperium, to kontynuuje działania zmierzające do uzależnienia wobec siebie sąsiadów i utrzymania dawnej strefy wpływów. 02:00 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MUZUŁMANINA W AZERBEJDŻANIE Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Kolejny odcinek z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawiających jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub innego państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem jest to reportaż z Azerbejdżanu, ukazujący życie codzienne muzułmanów, ich tradycje, kulturę, zakazy związane z wiarą oraz rolę kobiet, które zgodnie z zasadami islamu nawet we własnym domu mają inne prawa niż mężczyźni. Autorka odwiedza z ekipą filmową Nardaran - jedną z najbardziej ortodoksyjnych wiosek, w tym liberalnym kraju, gdzie niezbyt restrykcyjnie przestrzega się zasad islamu. Bohaterem jest mieszkaniec wioski, 31 - letni Nadir, który jest muzułmaninem. Wierny zasadom islamu, żyje zgodnie z jego nakazami, choć dorastał w czasach radzieckiego ateizmu. Nadir mieszka w jednym domu wraz z żoną, dziećmi i rodzicami. Utrzymuje się z gospodarstwa. Razem z ojcem hoduje drób, owce. Uprawia też sad i ogród warzywny. Nadir ma wyższe wykształcenie, ukończył wydział towaroznawstwa w Instytucie Gospodarki Narodowej. Próbował znaleźć pracę w swoim zawodzie, ale w kraju panuje wielkie bezrobocie. Nardaran leży niecałe 40 kilometrów od Baku, miasta przypominającego raczej Zachód niż Wschód. Na tle w pełni zeuropeizowanej stolicy i głównego portu państwa Nardaran wygląda jak miejsce z innej epoki. Nad wioską góruje meczet, jedna z najokazalszych świątyń na Kaukazie. Budowa meczetu trwała dziesięć lat, sfinansowali ją w całości pielgrzymi. Decyzją starszyzny, w całej wiosce obowiązuje bezwzględny zakaz sprzedaży alkoholu. Jedyną dozwoloną używką są tu papierosy. Wioska Nardaran to jedno z nielicznych miejsc w Azerbejdżanie, gdzie można poczuć prawdziwą atmosferę tradycyjnych zasad świata islamu - świata, który po zamachach terrorystycznych zaczął budzić strach i nieufność.