TVP Kultura Czwartek, 24.06.2021 09:20 RYSA Dramat psychologiczny, 84 min, Polska 2008 Scenariusz i reżyseria: Michał Rosa Zdjęcia: Marcin Koszałka Muzyka: Stanisław Radwan Występują: Jadwiga Jankowska - Cieślak, Krzysztof Stroiński, Ewa Telega, Mirosława Marcheluk, Teresa Marczewska, Ryszard Filipski, Stanisław Radwan, Jerzy Schejbal i inni "Obawiam się, że zanika u nas poczucie odpowiedzialności za własne czyny, nasze większe i drobniejsze zdrady, nielojalności. Mówimy: wszystko jest ludzkie, wszystko jest normalne, mylimy przestępcę z ofiarą. A przecież, wydawałoby się, jeszcze niedawno ludzie mieli poczucie grzechu albo przynajmniej dyskomfortu moralno - psychicznego. Dziś wartościowanie czynów uważa się za coś nieprzyzwoitego. Mówi się, że człowiek nie ma prawa oceniać postępowania drugiego człowieka. W tej sytuacji nie widzę innego wyjścia, jak zostać twórcą mieszczańskim. Wiem, że to strasznie brzmi, ale spokojnie - to, co nazywam kinem mieszczańskim, odwołuje się do wartości i zasad etycznych, uznaje je za coś rzeczywistego" - mówił po premierze "Rysy" reżyser Michał Rosa. W tym wielokrotnie nagradzanym filmie zasadą etyczną, wokół której osnuto fabułę jest lojalność. Podczas rodzinnej uroczystości w mieszkaniu krakowskich intelektualistów Joanny i Jana jeden z gości podrzuca kasetę wideo. Na kasecie nagrany jest fragment programu lokalnej stacji telewizyjnej z udziałem mało znanego historyka, który jednoznacznie sugeruje, że mąż Joanny był przed laty współpracownikiem UB. Miał on rzekomo za zadanie ożenić się z Joanną, by inwigilować poczynania jej ojca, emerytowanego polityka - opozycjonisty z dawnego mikołajczykowskiego PSL - u. Jan bagatelizuje całą sprawę, widząc w niej jedynie niską chęć zyskania rozgłosu przez niemającego większych sukcesów badacza. Joanna, żyjąc z mężem pod jednym dachem od czterdziestu lat, również nie daje wiary kasetowym rewelacjom, ale jest o wiele bardziej zbulwersowana. Postanawia odnaleźć historyka z telewizji i zażądać dowodów na jego tezy. Kiedy jej się to wreszcie udaje, okazuje się, że Marczak nie dość, że nie ma wykształcenia historycznego, to jeszcze jest byłym ubekiem z procesem o bicie na koncie. Pomimo to uparcie broni swej wersji o kolaboracji Jana, powołując się na jego własnoręczne deklaracje współpracy, podpisane, kiedy był nastolatkiem. Zdenerwowana Joanna nie rozpoznaje na nich charakteru pisma swego męża. Grozi więc Marczakowi wytoczeniem procesu i wychodzi. Jednak myśl o tym, że fundamentem jej czterdziestoletniego małżeństwa mogłoby być kłamstwo, nie daje jej spokoju. Rozpoczyna prywatne śledztwo, mające rozwiać wątpliwości. Stopniowo też chcąc nie chcąc odsuwa się od męża. Na domiar złego zauważa, że jej zmysły smaku i powonienia zostają wytłumione. Zaniepokojona odwiedza znajomą lekarkę psychiatrę, lecz na pytanie o swoje problemy nie udziela odpowiedzi. Jej próby dotarcia do prawdy o Janie również okazują się bezowocne. Pomimo to nie potrafi zapanować nad rosnącą nieufnością, a nawet fizyczną odrazą do męża. Zaczyna spać w osobnym pokoju, myje spirytusem dotykane przez niego klamki, nawet naczynia po wspólnych posiłkach zmywa w gumowych rękawiczkach. Nie mogąc poradzić sobie w nowej sytuacji, bierze urlop na uczelni, gdzie wykłada biologię. Odrzuca chęć pomocy oferowaną przez zaniepokojonego i rozgoryczonego męża, nie reaguje na perswazje znajomych. Wreszcie pewnego dnia nic nikomu nie mówiąc, wybiera wszystkie pieniądze z rodzinnego konta i wyprowadza się z domu. Wśród artystycznych inspiracji, mających wpływ na taki a nie inny kształt swego filmu Michał Rosa wskazywał na "Ukryte" Michaela Hanekego. Część krytyki dopatrzyła się też podobieństwa "Rysy" do kinowych psychodram Ingmara Bergmana. Powoływano się na kameralną inscenizację, niemal paradokumentalne zdjęcia, dramat o uniwersalnym znaczeniu rozgrywający się w małżeńskim mikrokosmosie. I wstrzemięźliwość w ferowaniu kategorycznych moralnych wyroków, tak jak często niełatwo ferować je w codziennym życiu, nie powodując niczyjej krzywdy. Jak pisał branżowy Film: W "Rysie" nie znajdziemy prostych odpowiedzi. Reżyser pokazuje, że każda historia ma indywidualny charakter, w każdej trzeba szukać prawdy na nowo. I każdy musi się z własną historią zmagać sam. I ten, kto wyparł z pamięci swoją przeszłość, i ten, kto po latach konfrontuje się ze świadomością czynów najbliższych mu ludzi. 11:00 NOCE I DNIE - ODC. 12/12 - A POTEM NASTĄPI NOC Serial obyczajowy, 56 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth, Grzegorz Kędzierski Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Barbara Rachwalska, Zbigniew Koczanowicz, Wanda Łuczycka, Janina Traczykówna, Jan Nowicki, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Jerzy Kamas i inni Życie Barbary płynie spokojnie i monotonnie. Kaliniec wydaje się sielską wyspą, którą ominą burze wojny rozpoczętej w sierpniu 1914 roku. Wojska rosyjskie opuszczają miasteczko, przychodzą Prusacy. Gdy wydaje się, że to już koniec zawieruchy, na przedmieścia Kalińca wracają jednak Kozacy. Dowódca niemiecki każe rozstrzelać kilkudziesięciu zakładników, zabiera z wojskiem kilkuset, a miasto ogarnia pożar wzniecony przez Prusaków. W tłumie uciekinierów Barbara wraz ze służącą Julką odbywa dramatyczną wędrówkę, przejęta strachem o los własny i najbliższych. 12:05 W SŁOŃCU I W DESZCZU - ODC. 1/7 - PRAWO JAZDY Serial obyczajowy, 55 min, Polska 1979 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Marian Pilot Zdjęcia: Tomasz Wert Aktorzy: Wanda Łuczycka, Bolesław Płotnicki, Jarosław Kopaczewski, Hanna Bieniuszewicz, Ryszard Mróz, Kazimiera Utrata, Janusz Paluszkiewicz, Stanisław Michalski, Lech Grzmociński, Antoni Jurasz, Marek Frąckowiak, Wanda Neumann i inni Serial według scenariusza Mariana Pilota, jednego z czołowych przedstawicieli tzw. nurtu chłopskiego we współczesnej literaturze polskiej. Pisarz nakreślił obraz wsi u progu lat 80. na przykładzie filmowej rodziny Małolepszych ze wsi Gudzewo. Gospodarują oni na paru hektarach, starsze dzieci wyjechały do miasta, urządziły się, jeden z synów został nawet adwokatem. Przy rodzicach pozostał dwudziestoparoletni Bolek, chłopak skory "do bitki i do wypitki", włóczący się z rówieśnikami równie nieokrzesanymi jak on, samotny, bo dziewczyny w większości pouciekały do miasta. Feliks Małolepszy, wiekowy już gospodarz, czując zbliżającą się śmierć, każe wezwać wszystkie swoje dzieci. Myśli głównie o tym, żeby gospodarstwo przekazać w całości najmłodszemu Bolkowi, który pozostał na wsi - i nie zastosować się do zwyczajowego prawa, nakazującego spłacić rodzeństwo, które odeszło z gospodarki. Po śmierci ojca, zaraz na stypie, dochodzi do awantury. W rezultacie Bolek wybrania się, odwraca nawet sytuację, każe bowiem zapłacić sobie symboliczną sumę za to, że pozostanie na gospodarstwie. 13:30 KOMEDIA TO NIE ZABAWA. JIRI MENZEL (JIRI MENZEL: TO MAKE A COMEDY IS NO FUN) Film dokumentalny, 78 min, Szwajcaria, 2016 Reżyseria: Robert Kolinsky Dokument "Komedia to nie zabawa. Jiri Menzel" po raz pierwszy przedstawia historię Jiriego Menzela, wyjątkowego czeskiego twórcy filmowego. W 1968 roku czechosłowacki reżyser Jiri Menzel otrzymał Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny za swój pierwszy film fabularny "Pociągi pod specjalnym nadzorem". Zaledwie rok później jego kolejny film, "Skowronki na uwięzi", został zakazany przez rząd. Menzel postanowił jednak pozostać w Czechosłowacji i nadal pracować jako reżyser i aktor teatralny i filmowy. W swojej twórczości delikatnie testował granice tolerancji socjalistycznej władzy. Jego komedie i dramaty kostiumowe zawierały głęboko ukryte przesłanie polityczne i stawały się komercyjnymi sukcesami. Dziś wśród jego wielbicieli i przyjaciół znajdują się tacy twórcy jak Ken Loach, Emir Kusturica czy Istvan Szabó. (źródło: canalplus.pl) 15:00 SYZYFOWE PRACE Serial historyczno-obyczajowy, 98 min, Polska, 2000 Autor: Stefan Żeromski Reżyseria: Paweł Komorowski, Waldemar Prokopowicz Scenariusz: Paweł Komorowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Bartek Kasprzykowski, Franciszek Pieczka, Andrzej Wichrowski, Alicja Bachleda Curuś, Zofia Kucówna, Ewa Wichrowska, Jakub Papuga, Tomasz Piątkowski, Marcin Przybylski, Walentin Gołubienko, Andrzej Kozak, Sebastian Domagała, Krzysztof Wakuliński, Aleksander Kiriłłow Kinowa wersja serialu telewizyjnego z 1998 r. Filmowa adaptacja "Syzyfowych prac" (1898), pierwszej liczącej się w dorobku Stefana Żeromskiego powieści, do dziś pozostającej w kanonach lektur szkolnych. Paweł Komorowski wykorzystał jej najbardziej dramatyczną część: ostatnie 3 lata nauki bohatera, Marcina Borowicza, w kieleckim gimnazjum. Lata 90. XIX wieku w Królestwie Polskim to okres wzmożonej rusyfikacji. Marcin, syn szlachcica, daje się wciągnąć przez nauczycieli i dyrekcję gimnazjum w "naukową" działalność propagującą ideę panslawizmu - ukrytą formę rusyfikacji. Swoje zniewolenie dostrzega dopiero w atmosferze działań patriotycznych inspirowanych przez nowego kolegę, Bernarda Zygiera, wyrzuconego ze szkoły w Warszawie za działalność w konspiracyjnych kołach młodzieżowych. Swoistym kontrapunktem dla dziejów Borowicza jest historia drugiego bohatera powieści i filmu - Andrzeja Radka, chłopskiego syna, który z uporem zdobywa wiedzę. Zdarzenia, w których chłopcy wzajemnie sobie pomagają, stają się początkiem ich przyjaźni. W "Syzyfowych pracach" nie brak też wątku pierwszej miłości. Marcin zakochuje się w pięknej pensjonarce - Birucie. Po maturze ich uczucie wystawione jest na ciężką próbę - okazuje się, że dziewczyna wraz z całą rodziną wyjechała w głąb Rosji. 16:55 SONATA KSIĘŻYCOWA (MOONLIGHT SONATA) Melodramat, 83 min, Wielka Brytania 1937 Reżyseria: Lothar Mendes Scenariusz: Edward Knoblock Aktorzy: Ignacy Jan Paderewski, Charles Farell, Marie Tempest, Barbara Greene, Eric Portman, Graham Browne, Queenie Leonard, Lawrence Hanray i inni Przedwojenny program, jaki polscy widzowie oglądający "Sonatę Księżycową" mogli nabyć w kinach przed seansem, tak reklamował film Lothara Mendesa: "Na usilne prośby całego świata mistrz Paderewski zgodził się wystąpić po raz pierwszy w filmie, aby pozostawić potomności dokument swego wielkiego geniuszu. Powstał film o wartości nieprzemijającej, a przy tym przepiękna opowieść o czarodziejskim wpływie muzyki na kochające się serca". Dla współczesnych odbiorców "Sonata Księżycowa" ma przede wszystkim walor dokumentalny jako zapis gry sławnego pianisty i kompozytora. Mistrz wykonuje w filmie utwory Beethovena, Chopina, Griega, Liszta oraz słynny Menuet G - dur własnego autorstwa. Tło akcji filmu stanowią londyńskie pałace i malownicze szwedzkie plenery. Eric Molander, zarządca majątku ziemskiego baronowej Lindenborg, kocha się w jej wnuczce, pięknej Ingrid. Młoda dziewczyna nie jest jednak pewna stanu swych uczuć i powstrzymuje się od jednoznacznych deklaracji. Przymusowe lądowanie na terenie posiadłości baronowej samolotu pasażerskiego lecącego do Paryża, sprowadza pewnego dnia pod jej dach troje niespodziewanych gości. Jednym z nich jest światowej sławy pianista Ignacy Jan Paderewski. Drugi, Mario de la Costa, wygląda na osobnika o dość wątpliwej reputacji, ale na Ingrid, która wiodła dotąd dość nudne, niemal pustelnicze życie na prowincji, jego sprytna, uwodzicielska gra wywiera duże wrażenie. Naiwna, łatwowierna dziewczyna gotowa jest niebawem uciec z nim z domu. Gdy Molander odkrywa zamiary ukochanej, bezskutecznie próbuje ją ostrzec. Wreszcie, zdesperowany, informuje baronową, że de la Costa to łowca posagów, w dodatku już żonaty. Ale baronowa, podejrzewając, że zarządcą kieruje jedynie zazdrość, lekceważy jego ostrzeżenia i nakazuje mu opuścić posiadłość. Wydaje się, że nieszczęsny Eric już na zawsze utraci ukochaną. 18:30 SERIALOWA NOSTALGIA - JANKA - ODC. 6 - KAPRYŚNA KRÓLEWNA (KAPRYŚNA KRÓLEWNA) Serial dla młodych widzów, 29 min, Polska/Niemcy, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Krzysztof Kowalewski, Agnieszka Krukówna, Grzegorz Wons, Zofia Merle, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath "Wilki" wykradają czarodziejski pierścień, który Janka dostała od umierającej ciotki Weroniki, aby wypróbować jego cudowną moc. Tymczasem do Podklasztorza przyjeżdża wędrowny teatr. Córka dyrektora Bukaro, Nelly, nagle zachorowała i Janka musi w zastępstwie wystąpić w roli księżniczki. Julek z bandą "Wilków" postanawiają zrobić dziewczynie kawał. Zakradają się za kulisy, przebierają Julka w kostium pijanego aktora i wypychają chłopaka na scenę. Janka spostrzega na palcu rzekomego Zawiszy swój pierścionek, w lot domyśla się, jaki podstęp uknuli chłopcy. Sprytnie zmienia tekst sztuki, tak że Julek musi na scenie ofiarować pierścień królewnie. Publiczność jest zachwycona, a dyrektor Bukaro z wdzięczności za uratowanie przedstawienia daje Jance i Julkowi kruka Sebastiana, który wprawdzie nie lata, ale mówi "ludzkim" głosem. Dzieci ustalają, że niezwykły ptak będzie przebywał na zmianę tydzień w dworku Bromskich w Stawiskach i tydzień - w zajeździe Nowaków w Podklasztorzu. 19:00 SERIALOWA NOSTALGIA - JANKA - ODC. 7 - GDZIE JEST SEBASTIAN? (GDZIE JEST SEBASTIAN?) Serial dla młodych widzów, 29 min, Polska/Niemcy, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Krzysztof Kowalewski, Agnieszka Krukówna, Grzegorz Wons, Zofia Merle, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath Walek i Pyskacz przekonują Julka, że Janka jest niesłowna i na pewno nie dotrzyma warunków umowy, może nawet zechce zatrzymać niezwykłego kruka u siebie. Zakładają się z przywódcą "Wilków", że dziewczyna nie odda mu Sebastiana w przewidzianym terminie. W przeddzień umówionego przekazania kruka Julkowi chłopcy porywają ptaka i wrzucają do beczki w pobliżu zajazdu. Janka nie może znaleźć Sebastiana, szuka go wszędzie i zamartwia się, co powie Julkowi. Mądry ptak ucieka jednak z niewoli, dostaje się do pokoiku Janki, co więcej - wskazuje winowajców. Zgodnie z warunkami zakładu, Walek i Pyskacz muszą teraz jak niepyszni przemaszerować przez wieś w dziewczyńskich sukienkach. 19:40 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /20/ - "BABĘ ZESŁAŁ BÓG" - RENATA PRZEMYK Felieton, 9 min, Polska, 2013 Reżyseria: Elżbieta Skrętkowska, Tomasz Knittel, Elżbieta Skrętkowska Scenariusz: Tomasz Knittel Zdjęcia: Kamil Hasiuk, Adam Kowalczyk Wykonawcy: Renata Przemyk, Jakub Blokesz, Anna Gralek W programie historia piosenki "Babę zesłał Bóg". 20:00 ZŁOTA SETKA TEATRU TELEWIZJI - CHŁOPCY Teatr, 93 min, Polska, 1966 Reżyseria: Tadeusz Jaworski Aktorzy: Kazimierz Opaliński, Zdzisław Mrożewski, Aleksander Dzwonkowski, Gustaw Lutkiewicz, Bolesław Płotnicki, Zofia Rysiówna, Barbara Ludwiżanka, Zofia Małynicz, Jadwiga Barańska, Krystyna Borowicz, Elżbieta Zagórska Inscenizacja sztuki Stanisława Grochowiaka - dramatu stanowiącego wnikliwe, psychologiczne studium starości. Opowieść o życiu starych ludzi w domu prowadzonym przez siostry zakonne. Jedna z nich, siostra Maria, jest surowa, despotyczna i pragnie wprowadzić żelazną dyscyplinę. Część z pensjonariuszy usiłuje zachować niezależność i w trochę groteskowej walce postępuje chwilami jak w czasie swojej młodości. 21:45 TAMTE LATA, TAMTE DNI - CEZARY HARASIMOWICZ Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Tym razem lata dzieciństwa i młodości oraz trudne i bolesne losy swojej rodziny wspomina scenarzysta i pisarz, Cezary Harasimowicz. W swej opowieści szczególnie dużo miejsca poświęca mamie, aktorce Teatru Polskiego, która wychowywała go samotnie, oraz dziadkowi, słynnemu, przedwojennemu kawalerzyście. 22:20 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - TRZY KOLORY - CZERWONY Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2021 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Trzy kolory - Czerwony" w reż. Krzysztofa Kieślowskiego. 22:30 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - TRZY KOLORY - CZERWONY (TROIS COULEURS: ROUGE) Dramat psychologiczny, 95 min, Szwajcaria/Polska/Francja, 1994 Reżyseria: Krzysztof Kieślowski Scenariusz: Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Piesiewicz Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Zbigniew Preisner Aktorzy: Irene Jacob, Jean-Louis Trintignant, Samuel Lebinan, Teco Celio, Marion Stalens, Bernard Escalon, Jean Schlegel Trzecia część mistrzowskiej trylogii Kieślowskiego, nawiązującej do francuskich haseł wolności, równości i braterstwa. Ta część trylogii poświęcona jest braterstwu. "Czerwony" został nagrodzony Cezarem za muzykę. Francuscy krytycy filmowi uznali go za najlepszy film francuski w 1994. Otrzymał również nagrodę krytyków Los Angeles dla najlepszego filmu zagranicznego i nominację do Złotego Globu. Więź, jaka łączy Valentine i sędziego, jest pewnym rodzajem braterstwa. On - cynik i pesymista, pełen gorzkiej mądrości i szorstkiego wdzięku, ona - piękna, dobra, ufna i gotowa kochać - walczą ze sobą, ścierają się, a jednocześnie potrzebują siebie. Ona budzi go do życia, on - o dziwo - zaraża ją wiarą w miłość. Młoda modelka Valentine, jadąc samochodem, potrąciła psa. Zabiera go ze sobą i poszukuje właściciela, którym okazuje się emerytowany sędzia mieszkający w okazałej willi. Chcąc pokonać samotność, zajmuje się podsłuchiwaniem telefonicznych rozmów. Dziewczyna początkowo jest oburzona postępowaniem starego mężczyzny, później znajomość z nim przeradza się w fascynującą przyjaźń. Podczas spotkań sędzia otwiera przed Valentine swą duszę, co powoduje zmianę w jej patrzeniu na świat i analizowaniu rzeczywistości. 00:15 BERLIN LIVE - BILLY CORGAN (BERLIN LIVE - BILLY CORGAN) Koncert, 59 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Stefan Mathieu Wykonawcy: Billy Corgan Cykl koncertów, które od lat odbywają się regularnie na scenie berlińskiego klubu SchwuZ i są transmitowane w całej Europie. To mieszanka stylów współczesnej muzyki, wykonana w wyjątkowym klimacie nocnego życia Berlina. Występy poprzedzone są krótkimi wywiadami z artystami. W kolejnej odsłonie "Berlin Live" wystąpił Billy Corgan, lider zespołu The Smashing Pumpkins. Artysta wykonał najbardziej emocjonalne piosenki ze swojego repertuaru. Możemy usłyszeć m.in. utwory "Aeronaut", "Today", "To Sheila". 01:30 NOCNY DOKUMENT - RESSACA (RESSACA) Film dokumentalny, 86 min, Francja, 2018 Reżyseria: Vincent Rimbaux, Patrizia Landi Po latach nadziei i rozwoju Brazylia podupada. Między rokiem 2009, w którym Brazylia była gospodarzem igrzysk olimpijskich, a 2017 r. minęła prawie dekada, podczas której losy kraju uległy zmianie. Dokument przybliża Operę w Rio, ikonę cudownego miasta, która teraz jest na skraju bankructwa, a jej pracownicy zostają pozbawieni źródła zarobku i miejsca, które od lat kochali i wspólnie tworzyli. 03:10 W TRZY MIESIĄCE DOOKOŁA ŚWIATA - ODDECH (BREATH) Dramat, 110 min, Australia, 2017 Reżyseria: Simon Baker Scenariusz: Simon Baker, Gerard Lee Zdjęcia: Marden Dean Muzyka: Harry Gregson - Williams Aktorzy: Simon Baker, Elizabeth Debicki, Richard Roxburgh, Samson Coulter, Ben Spence, Jacek Koman Lata siedemdziesiąte. Pikelet i Loonie dorastają w małej, spokojnej miejscowości na zachodnim wybrzeżu Australii. Każdą wolną chwilę po szkole spędzają, szukając przygód i adrenaliny, nieustannie ze sobą rywalizując. Chłopcy zaprzyjaźniają się z podstarzałym i charyzmatycznym surferem Sando, który namawia ich do podejmowania coraz większego ryzyka.