TVP Historia Wtorek, 29.06.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 29 CZERWCA. Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1931 - Fleming odkrył czynnik bakteriobójczy pleśni - penicylinę; 1940 - kolejna fala sowieckich czystek etnicznych na zagrabionych kresach II RP; 1941 - zmarł Ignacy Jan Paderewski; 1955 - debiut Pelego; 07:25 CZTEREJ PANCERNI I PIES - ODC. 16/21 - DALEKI PATROL Serial wojenno - przygodowy, 57 min, Polska 1969 Reżyseria: Konrad Nałęcki Scenariusz: Stanisław Wohl, Janusz Przymanowski, Maria Przymanowska Zdjęcia: Romuald Kropat Muzyka: Adam Walaciński Aktorzy: Janusz Gajos, Franciszek Pieczka, Włodzimierz Press, Wiesław Gołas, Pola Raksa, Małgorzata Niemirska, Witold Pyrkosz, Mieczysław Czechowicz, Wiesław Michnikowski i inni W wyzwolonym mieście załoga "Rudego" oczekuje na dalsze rozkazy. Janek i Marusia spotykają się w ruinach kościoła, zaskakuje ich grupa SS - manów. Nieoczekiwanie z pomocą przychodzą im Gustlik, Grigorij i Tomek. Przypadkiem znajdują także wycieńczonego jeńca, który uciekł z pobliskiego obozu koncentracyjnego. Jeniec pokazuje Jankowi plany zabudowań i mówi mu, że więźniowie są tam zmuszani do produkcji pocisków przeciwpancernych. Sierżant Kos przekazuje wszystkie informacje pułkownikowi. Namawia go do przeprowadzenia ataku na obóz. Do akcji ma się także włączyć wewnątrzobozowa organizacja zbrojna. Czterej pancerni dostają nowy czołg i wraz z grupą podchorążego "Magneto" Łażewskiego zostają przydzieleni do wykonania zadania. Całym oddziałem dowodzi porucznik Kozub. Napotkany po drodze stary niemiecki pasterz pomaga Polakom ominąć nieprzyjacielskie punkty oporu. Oddział dociera do obozu i wraz z więźniami go wyzwala. 08:25 HISTORIA I FILM - CZTEREJ PANCERNI I PIES, ODC. 16 - DYSKUSJA Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2008 Autor: Roman Wróbel Scenariusz: Roman Wróbel Po filmie rozmowa z dr Piotrem Gontarczykiem. 09:10 BYLIŚMY PIERWSI. POZNAŃ 56 Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Tomasz Kornat Film o pragnących wolności chłopakach z poznańskich ulic, którzy dziś mają już około osiemdziesiątki. Z bronią w ręku walczyli z systemem komunistycznej władzy, gdy związkowcy z zakładów "Cegielskiego" i innych, domagający się jedynie spełnienia postulatów, dotyczących standardów pracy i płacy, wycofali się do domów. Wydarzenia poznańskie opowiedziane przez różne grupy uczestników, przez byłych związkowców z kilku zakładów, przez grupę bojowników dowodzonych przez Janusza Kulasa ps. Edi Polo, przez chłopaków z rogów poznańskich ulic, byłych rockandrollowców, jazzmanów z kręgu Komedy związanego z Poznaniem, studentów, bikiniarzy i innych. Wszyscy oni walczyli przeciw systemowi i przeciw radzieckiej dominacji. W filmie wystąpią też młodzi ludzie z poznańskich szkół, potomkowie uczestników czerwcowej rewolty, dla których tamte wydarzenia są czymś bardzo ważnym i inspirującym. Pierwszy w PRL - u strajk generalny i demonstracje uliczne zostały krwawo stłumione przez wojsko i milicję, a samo wydarzenie propaganda PRL - u określiła jako wypadki czerwcowe lub wręcz przemilczała. Obecnie Czerwiec ’56 bywa określany jako poznański bunt, rewolta, powstanie poznańskie. Strajk wybuchł o godz. 6:30, 28 czerwca 1956 roku w tak zwany czarny czwartek w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski Poznań, które wówczas nosiły nazwę Zakłady im. Józefa Stalina. Strajk przerodził się w spontaniczny protest przeciw władzy. Został stłumiony przez liczące ponad 10 tys. żołnierzy oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem wywodzącego się z Armii Czerwonej generała Stanisława Popławskiego. Po pacyfikacji - jak się wyraził - zbuntowanego miasta, chwalił się on wykorzystaniem w Poznaniu swoich doświadczeń ze Stalingradu. W czerwcu 1956 roku przeciwko demonstrantom użyto broni palnej. W pacyfikacji Poznania uczestniczyło 360 czołgów. W wyniku walk ulicznych obrażeń doznało 800 osób, zginęło 58. Poznański Czerwiec stał się początkiem gomułkowskiej odwilży, która nastąpiła w październiku 1956 roku, a też w pewnym sensie zaczynem do powstania przeciwko komunistycznej władzy na Węgrzech. O poznańskim powstaniu opowiedzą też kobiety, które czynnie brały udział w wydarzeniach, przypadkowi uczestnicy zajść, przechodnie, świeżo upieczeni maturzyści, rodziny ofiar, m.in. 13 - letniego Romka Strzałkowskiego, najmłodszej śmiertelnej ofiary walk ulicznych, wśród siedemnastu nieletnich. Romek wyszedł z domu po zakupy. Gdy natknął się na demonstrujący tłum, przyłączył się z transparentem "Żądamy nauki religii w szkole". Na ul. Kochanowskiego z okien budynku bezpieki w kierunku tłumu padły strzały. Romek pod gradem kul podniósł sztandar, co wywołało entuzjazm demonstrantów. Został zastrzelony. Dziś istnieje kilka interpretacji świadków tego wydarzenia. Sprawców do dziś nie ukarano. Strzałkowski stał się symbolem i bohaterem licznych utworów literackich. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. I Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W końcu 1944 roku wojna miała się ku końcowi, Hitler liczył na ostatnie uderzenie swoich wojsk. Ofensywa w Ardenach miała rozdzielić wojska amerykańskie od brytyjskich i doprowadzić do zajęcia przez Niemcy portu w Antwerpii. Istotnym elementem operacji była akcja Otto Skorzennego, którego żołnierze przebrani w amerykańskie mundury siali zamęt wśród aliantów. Ofensywa niemiecka załamała się, co wzmorzyło bombardowanie niemieckich miast. Żołnierze SS rozpoczęli masową grabież bogactw zgromadzonych przez Rzeszę. Bogactwa te miały być kluczem w ucieczce. 10:55 W IMIĘ PRAWDY Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jarosław Mańka Scenariusz: Jarosław Mańka W IMIĘ PRAWDY Dokument o historii powstania i działalności tajnego Instytutu Katyńskiego założonego w Krakowie w 1978 roku przez kilku zagorzałych antykomunistów: Andrzeja Kostrzewskiego (żołnierza AK), Adama Macedońskiego (znanego artystę grafika) oraz Stanisława Tora. 12:00 CZAS PIENIĄDZA - ODC. 12 BANKOMAT I KARTA Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Ten odcinek "Czasu pieniądza" będzie poświęcony historii ułatwień dla klientów w dostępie do usług bankowych. Zaczęło się w 1960 roku, kiedy amerykański wynalazca ormiańskiego pochodzenia Luther G. Simjian zbudował urządzenie o nazwie Bankograph, protoplastę współczesnego bankomatu. Maszynę usunięto po pół roku działania, ze względu na to, że korzystały z niego przede wszystkim osoby z półświatka, które świadomie wolały unikać identyfikacji, nieuniknionej, kiedy wypłaca się pieniądze w okienku kasowym. Kariera bankomatu zaczęła się 7 lat później, w 1967 roku, kiedy powstała maszyna zaprojektowana przez Johna Shepherda - Barrona dla londyńskiego oddziału Barclays Bank. Jak działał ten pierwszy bankomat i o pierwszych bankomatach, które pojawiły się w Polsce w połowie lat 80. XX wieku opowiemy w tym odcinku programu. Przybliżymy także historię kart płatniczych, które zaczęłą się przez przypadek. W 1949 roku Amerykanin Frank McNamara, będąc razem z przyjaciółmi w nowojorskiej restauracji, chcąc zapłacić rachunek, zorientował się, że zapomniał wziąć ze sobą portfela. Konsekwencją tego wydarzenia było opracowanie dokumentu, który byłby honorowany przez wybrane restauracje zamiast noszenia przy sobie gotówki. McNamara w 1950 roku założył z Ralfem Schneiderem firmę Diners Club, która zajmowała się emisją kart, które po dzień dzisiejszy funkcjonują na rynku kart płatniczych. Wynalazek w Europie pojawił się dopiero w latach 60. XX wieku i to z konieczności obsługi amerykańskich turystów i firm, regulujących swoje swoje wydatki właśnie posiadanymi kartami. W Polsce karty bankowe stały się popularne dopiero po 1989 roku. Późno, ale za to staliśmy się pionierami w popularyzacji płatności zbliżeniowych. W tym odcinku opowiemy także o obecnie wkraczających przebojem na rynek cyfrowych pieniądzach, czyli bitcoinach. 12:35 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 33 (SERIA III ODC. 7) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Joanna Niczyj, Wiktor Piątkowski Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Danuta Stenka, Aleksandra Justa, Józef Pawłowski, Peter Wolf, Mathias Gall, Mickey Hardt, Maria Dębska, Eryk Kulm, Sebastian Jasnoch, Marta Żmuda-Trzebiatowksa, Magdalena Smalara Na wiejskim cmentarzyku w Karczewie najbliżsi żegnają symbolicznie Kamila, którego ciało zostało zabrane przez Niemców. Schneider obwinia Wolfganga o akcję w kawiarni. Brodzki miał być ujęty żywcem. W antykwariacie Kruk informuję Irkę, że jest zawieszona w działalności konspiracyjnej, jednak Leokadia informuje załamaną dziewczynę, że poręczyła za nią przed Krukiem, ma wrócić do pracy i nie przerywać kontaktów z Instytutem Żywienia. Pracownicy laboratorium otrzymują z Berlina rozkaz, mają zakaz kontaktowania się z kimkolwiek z zewnątrz. Marysia spotyka Celinę, której kuzyn pracuje u urszulanek w Nałęczowie. Kobietom udaje się zorganizować transport do sióstr dla synka Celiny, Zoji i kilku potrzebujących osób. 13:30 LWÓW - MIASTO I LUDZIE NIEPODLEGŁEJ RZECZYPOSPOLITEJ - ODC. 7/9 Reportaż, 20 min, Polska, 2018 Zdjęcia: Tomasz Smyk Reportażowy przewodnik po Lwowie śladami wybitnych Polaków. Odcinek 7. "Bo gdzie jeszcze ludziom tak dobrze" Popularne audycje Szczepcia i Tońcia, 5 - 6 milionów słuchaczy. Kawiarnia Szkocka, restauracja Atlas, Pan Edzio. Rozrywka przedwojennego Lwowa, a także fragmenty archiwalnych audycji powojennego Radia Lublin z nagraniami dawnych pracowników. Maria Pyż, redaktor naczelna Radia Lwów, opowiada o tych przedwojennych czasach i o budynku, który miała okazję zwiedzać. O pracy współczesnego radia opowiadają redaktor naczelna i prezes stowarzyszenia, a także dziennikarz Artur Żak. Marian Orlikowski, konsul Rzeczypospolitej Polskiej we Lwowie, podsumowuje wszystko stwierdzeniem, że to tworzy atmosferę miasta i świadczy o jego duchu to odwołanie do przedwojennej świetności Lwowa. Rozrywka przedwojennego Lwowa to temat kolejnego odcinka serii reportaży. 14:10 LWÓW - MIASTO I LUDZIE NIEPODLEGŁEJ RZECZYPOSPOLITEJ - ODC. 8/9 Reportaż, 19 min, Polska, 2018 Zdjęcia: Tomasz Smyk 9 - odcinkowy, reportażowy przewodnik po Lwowie śladami wybitnych Polaków. Odcinek 8 "Lwów każdemu zdrów" Klub Sportowy Pogoń, Kazimierz Górski, naftusia w Truskawcu, wycieczka w Gorgany to sportowe i turystyczne atrakcje przedwojennych mieszkańców Lwowa. O tym opowiada kolejny odcinek z serii reportaży. 14:35 ROBOTNICY '80 Film dokumentalny, 93 min, Polska, 1980 Reżyseria: Andrzej Zajączkowski, Andrzej Chodakowski Zdjęcia: Michał Bukojemski Wykonawcy: Halina Paszkowska, Jacek Petrycki, Witold Popkiewicz, Maryla Szymańska, Joanna Wojtulewicz, Krystyna Tunicka Palluth, Waldemar Tymoszuk "Robotnicy 80" to relacja z przebiegu akcji strajkowej i sierpniowych negocjacji Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z przedstawicielami Komisji Rządowej. Mikrofon i kamera na sali obrad pozwoliły zarejestrować najbardziej dramatyczne chwile wydarzeń, lecz również pokazać nową jakość, którą reprezentuje w negocjacjach strona robotnicza. Nagroda Fipresci w Lille, Francja 1981. 16:50 MARZYCIELE - MINISTER KWIATKOWSKI Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko(Prowadzący), Paweł Nowakowski Eugeniusz Kwiatkowski był w okresie międzywojennym wicepremierem, ministrem przemysłu i handlu, ministrem skarbu. Zainicjował budowę COP - u (Centralnego Okręgu Przemysłowego), budowę portu i miasta Gdyni. Przyczynił się do powstania Stalowej Woli i do rozwoju polskiego przemysłu chemicznego. Jak pisał Jan Nowak - Jeziorański, przyjaciel rodziny: "Przeszedł Kwiatkowski do historii jako twórca Gdyni, ale określenie to znacznie zawęża jego rolę. Polegała ona na ocaleniu i umocnieniu niezależności gospodarczej, bez której Polska nie mogła się ostać jako niepodległe Państwo". 17:20 PADEREWSKI. CZŁOWIEK CZYNU, SUKCESU I SŁAWY Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2013 Reżyseria: Wiesław Dąbrowski Scenariusz: Wiesław Dąbrowski Wykonawcy: Dariusz Odija, Andrzej Krajewski Film dokumentalny o Ignacym Paderewskim, prezentujący życiorys genialnego Polaka, światowej sławy artysty, wielkiej muzycznej gwiazdy swoich czasów, wybitnego patrioty, męża stanu, polityka i filantropa. 18:40 CZTEREJ PANCERNI I PIES - ODC. 17/21 - KLIN Serial wojenno - przygodowy, 54 min, Polska 1970 Reżyseria: Konrad Nałęcki Scenariusz: Janusz Przymanowski, Maria Przymanowska Muzyka: Adam Walaciński Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Aktorzy: Janusz Gajos, Franciszek Pieczka, Włodzimierz Press, Wiesław Gołas, Pola Raksa, Małgorzata Niemirska, Witold Pyrkosz, Tadeusz Fijewski, Mieczysław Czechowicz, Wiesław Michnikowsi, Janusz Kłosiński i inni Załoga "Rudego" stacjonuje w wyzwolonym obozie. Gustlik postanawia odwiedzić Polkę ze Śląska, Honoratę, którą poznał wcześniej w dworku niemieckiego generała. Niespodziewanie dom otaczają Niemcy. Na szczęście, Gustlikowi i Honoracie udaje się zbiec samochodem generała przed osaczającymi ich wrogimi oddziałami. W drodze auto się jednak psuje. Honorata musi dotrzeć do obozu, by prosić Polaków o pomoc. Gustlik pozostaje na leśnej polanie. Sam powstrzymuje Niemców przed zajęciem mostu. Magneto prosi Kozuba, aby na pomoc Gustlikowi ruszył cały oddział. Porucznik obawia się jednak ataku i przydziela Łażewskiemu znacznie osłabione siły. Tymczasem Gustlikowi zaczyna brakować amunicji, ale wciąż się broni. W krytycznym momencie przybywa załoga "Rudego" oraz pluton podchorążego Magneto. W tym samym czasie obóz atakuje niemiecka grupa dywersyjna. Polski oddział wraz z jeńcami odpiera atak. Porucznik Kozub zostaje ciężko ranny. Załoga "Rudego" otrzymuje kolejne zadanie. Czołgiści mają dostarczyć rozkazy dowódcy brygady haubic walczącemu pod Berlinem. 19:35 HISTORIA I FILM - CZTEREJ PANCERNI I PIES, ODC. 17 - DYSKUSJA Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2008 Autor: Roman Wróbel Scenariusz: Roman Wróbel Po filmie rozmowa z prof. Januszem Ciskiem. 21:05 WIELKI GŁÓD W CHINACH (MAO'S GREAT FAMINE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2011 Reżyseria: Patrick Cabouat W latach 1958 - 1962 Chiny przeżyły ogromną tragedię. Wielki skok naprzód, program gospodarczy ogłoszony przez Mao po to, aby zacofane Chiny wyprzedziły największe gospodarki świata i osiągnęły autonomię od potężnego sąsiada ZSRR, doprowadził do katastrofalnego głodu. W jego wyniku zginęło od 36 do 55 milionów ludzi. Komunistyczna Partia Chin uzasadnia tę tragedię trwającymi trzy lata klęskami żywiołowymi. Tymczasem, podczas gdy Chińczycy umierali z głodu, magazyny były pełne zboża. Film oparty jest na relacjach ocalałych świadków, rzadkich materiałach archiwalnych, tajnych dokumentach i wypowiedziach czołowych historyków. Przedstawia prawdziwy obraz wielkiego skoku naprzód. Bada mechanizmy i decyzje polityczne, które doprowadziły do głodu, ujawnia tajemnice i demaskuje kłamstwa funkcjonujące do dziś, dotyczące tego, kto był za nie odpowiedzialny oraz jaki był ich prawdziwy ludzki koszt. 22:05 POZNAŃ 56 Dramat, 106 min, Polska 1996 Reżyseria: Filip Bajon Scenariusz: Filip Bajon i Andrzej Górny Zdjęcia: Łukasz Kośmicki Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Tadeusz Karolak Aktorzy: Daniel Olbrychski, Jerzy Radziwiłowicz, Piotr Prońko, Marta Stanisławska, Mariusz Puchlowski, Bogdan Kupisiewicz, Jan Nowicki, Maciej Talaga, Stefan Sendecki, Robert Siwak, Piotr Nadolski, Tadeusz Szymkow, Michał Żebrowski, Mateusz Hornung, Arkadiusz Walkowiak Najżywiej komentowany film podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1996 roku. Kontrowersje i spory wokół "Poznania '56" dotyczyły niemal wszystkiego: perspektywy narracyjnej, zgodności z faktami, montażu, a nawet stylu uprawiania manifestacji politycznych. Filip Bajon zaproponował bowiem nowy sposób opowiadania o dramatach najnowszej historii. Doniosłe i tragiczne dzieje poznańskiego powstania ukazał w sposób, jak sam mówił, "antyrocznicowy, antykombatancki, antymartyrologiczny, antypolityczny i antyrozrachunkowy". Tego nie było ani w "Człowieku z żelaza", ani w "Dreszczach", ani w żadnej innej produkcji z rodzimego kanonu. Gdy w Poznaniu wybuchły rozruchy, Filip Bajon miał dziewięć lat. "To wszystko działo się w mojej dzielnicy. Nagle na ulicach i podwórkach, na których bawiliśmy się w wojnę, zaczęła się wojna naprawdę. Pojawił się czołg, na dachu stał karabin maszynowy, wokół pełno łusek..." - mówił o tym fragmencie swej biografii reżyser. Jego pamięć stanowi jedyną kanwę scenariusza. Wpłynęła też na wybór czarno - białej taśmy, na której nakręcono film. "Tak we wspomnieniach widzę ówczesną rzeczywistość" - dowodził Bajon w jednym z wywiadów. Głównymi bohaterami "Poznania'56" są dwaj chłopcy w wieku 10 - 12 lat. To z ich perspektywy widz śledzi rozwój wydarzeń. Dzieci w tym wieku mają naturalną skłonność "pchania się tam, gdzie dzieje się coś ciekawego". Posiadają jednak także instynkt samozachowawczy. Dlatego kamera ukazuje rozruchy uliczne z głębi ciemnych bram, poprzez sztachety płotów, zagracone podwórka. W filmie Bajona nie ma akcji w klasycznym rozumieniu tego słowa. Panuje chaos, dezorientacja. Rewolucyjny mechanizm napędza się niejako sam, unosi kolejnych ludzi, zaskoczonych tym, co sami sprowokowali. Poszczególne sceny nie tworzą przyczynowo - skutkowego ciągu, lecz coś w rodzaju "powstańczej magmy". Zdaniem reżysera, ta reportażowa technika dobrze oddaje spontaniczność poznańskiego zrywu, gwarantuje jego wiarygodny obraz. Oprócz dwójki uczniów, trochę bezładnie "oprowadzających" widza po powstańczym teatrum, w filmie Bajona można odnaleźć jeszcze kilka innych wątków. Najważniejsze z nich to perypetie Zenka - młodego robotnika, który, uniesiony emocjonalnym porywem staje się mimowolnym przywódcą protestu oraz losy pięciu profesorów, którzy zdążając na sympozjum naukowe do Szczecina, trafiają w sam środek rozruchów. Ich wagon zostaje przez władze odłączony od reszty składu, zaryglowany i pozostawiony na bocznym torze. Z tej perspektywy obserwują i komentują rozgrywające się wokół wydarzenia. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. I Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Piotr Grabowski, Marek Barbasiewicz, Z Pędziwiatr, A Wesołowska, P Warszawski, Z Paterak W końcu 1944 roku wojna miała się ku końcowi, Hitler liczył na ostatnie uderzenie swoich wojsk. Ofensywa w Ardenach miała rozdzielić wojska amerykańskie od brytyjskich i doprowadzić do zajęcia przez Niemcy portu w Antwerpii. Istotnym elementem operacji była akcja Otto Skorzennego, którego żołnierze przebrani w amerykańskie mundury siali zamęt wśród aliantów. Ofensywa niemiecka załamała się, co wzmorzyło bombardowanie niemieckich miast. Żołnierze SS rozpoczęli masową grabież bogactw zgromadzonych przez Rzeszę. Bogactwa te miały być kluczem w ucieczce. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Magazyn, 27 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia, oraz prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.