TVP Kultura Poniedziałek, 28.06.2021 08:55 KONTRAKT Film obyczajowy, 108 min, Polska 1980 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Sławomir Idziak Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Maja Komorowska, Tadeusz Łomnicki, Magda Jaroszówna, Krzysztof Kolberger, Nina Andrycz, Zofia Mrozowska, Beata Tyszkiewicz, Janusz Gajos, Edward Lubaszenko, Ignacy Machowski, Christine Paul, Peter Bonke, Leslie Caron, Liliana Głąbczyńska Piotr jest synem ordynatora jednej ze stołecznych klinik, budującego swój dobrobyt na łapówkach uzyskiwanych od pacjentów, Lilka - córką wojewódzkiego dygnitarza. Stąd na ślubie tych dwojga gromadzą się najróżniejsze figury i grube ryby - ordynator, dyrektor zakładów, tajemniczy przyjaciel, dziewczyna, której marzeniem jest ślub ze Szwedem, humanista związany z redakcją jednego z pism, a nawet pani z klubów inteligencji katolickiej i bogata ciotka z Ameryki. Młodzi nie potrafią się zdecydować czy ważniejszy jest ślub kościelny, czy cywilny, czy przyjąć prezent od ojca, czy odrzucić - tak naprawdę nie są do końca przekonani, czy w ogóle chcą się pobrać. Lilka w czasie ceremonii ślubu kościelnego mówi "nie" i ucieka sprzed ołtarza. Wybucha skandal, który za wszelką cenę starają się zatuszować rodzice młodych. "Zanussi oczywiście nie atakuje całych warstw społecznych, ukazuje jedynie nieautentyczność pewnych awansów kulturowych, których motorem są wyłącznie pieniądze. Rozwój wypadków unaocznia bowiem, że posiadająca liczne powiązania artystyczne familia szanowanego lekarza w sferze mentalności niewiele wyrosła jeszcze ponad kołtuństwo Dulskich (...) podczas gdy ojciec panny młodej, mimo dobrze skrojonego garnituru i limuzyny z kierowcą nie przestaje być plebejuszem." - pisano w jednej z recenzji filmu. "Kontrakt" był realizowany jednocześnie z innym filmem Zanussiego, "Constansem". Reżyser tłumaczył to trudnościami produkcyjnymi. Ponieważ udało mu się zgromadzić na planie wielu aktorów, z którymi chciał pracować, postanowił wykorzystać ten fakt i nakręcić dwa filmy jednocześnie. W roli bogatej ciotki z Ameryki wystąpiła amerykańska aktorka francuskiego pochodzenia Leslie Caron, która zagrała także w innym filmie Zanussiego - w "Niedostępnej". 11:00 W SŁOŃCU I W DESZCZU - ODC. 4/7 - NA WSZYSTKIE FRONTY Serial obyczajowy, 49 min, Polska 1979 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Marian Pilot Występują: Jarosław Kopaczewski, Wanda Łuczycka, Hanna Bieniuszewicz, Marzena Trybała, Tatiana Sosna - Sarno, Włodzimierz Musiał, Zdzisław Szymański, Ryszard Mróz, Ryszard Kotys, Marian Glinka, Bolesław Płotnicki, Wanda Neumann i inni Bolek znów ma poważne kłopoty. Za niewywiązanie się w terminie z umowy bankowej grozi mu nawet utrata gospodarstwa, które odziedziczył po ojcu. Udział w bijatyce w kościele kończy się rozprawą przed kolegium. Julkę drażnią kolejne wyskoki chłopaka, pomiędzy młodymi dochodzi do jeszcze jednej sprzeczki. 12:00 W SŁOŃCU I W DESZCZU - ODC. 5/7 - KOŃSKIE WESELE Serial obyczajowy, 46 min, TVP 1979 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Marian Pilot Występują: Jarosław Kopaczewski, Wanda Łuczycka, Hanna Bieniuszewicz, Marzena Trybała, Tatiana Sosna - Sarno, Włodzimierz Musiał, Zdzisław Szymański, Ryszard Mróz, Ryszard Kotys, Marian Glinka, Bolesław Płotnicki, Wanda Neumann i inni Bolek i Julka stają wreszcie na ślubnym kobiercu. Podczas hucznego przyjęcia weselnego nadchodzi wiadomość, że w gospodarstwie Małolepszych ze stajni wyprowadzono ukochanego konia pana młodego, jego pięknego siwka. Zdenerwowany nowożeniec natychmiast wyrusza na poszukiwania. 14:30 PAMIĘTNIK ZNALEZIONY W GARBIE (PAMIĘTNIK ZNALEZIONY W GARBIE) Tragikomedia, 104 min, Polska/Kanada 1992 Reżyseria: Jan Kidawa - Błoński Scenariusz: Jacek Kondracki, Jan Kidawa - Błoński, Zenon Olejniczak Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Maciej Biront Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Katarzyna Skrzynecka, Marzena Trybała, Anna Majcher, Edward Linde Lubaszenko, Bogusław Linda, Andrzej Grabarczyk, Siergiej Jurskij, Olga Kabo, Aleksander Miedwiediew, Bernard Krawczyk, Barbara Babilińska, Jan Bógdoł, Adam Siemion, Jurij Kuzniecow Tragikomiczna historia pewnej rodziny, składająca się z czterech sekwencji: "Poczęcie", "Dzieciństwo", "Wiek męski" i "Epilog". Akcja filmu obejmuje kilkadziesiąt lat; rozpoczyna się w roku 1939, a kończy w latach dziewięćdziesiątych. Opowieść o życiu kobiety, dwóch mężczyzn jej życia, oraz jej syna, Janka Garbusa, oglądamy oczami tego ostatniego - "poczętego przez stryja enkawudzistę w noc po wkroczeniu armii radzieckiej". Poczęcie. Jest rok 1939. Marię odwiedza rodzony brat jej męża Ewalda, Antoni, w mundurze oficera NKWD i brutalnie ją gwałci. Dzieciństwo. Pierwsze lata po wojnie. Marię, Ewalda i garbatego Janka znowu odwiedza Antoni, teraz ważny działacz partyjny. Proponuje Ewaldowi pomoc materialną w zamian za ukorzenie się przed władzą ludową. Ewald odmawia. Po jego śmierci Maria zaczyna żyć z Antonim. Młodość. Koniec lat sześćdziesiątych. Janek wyjeżdża na studia do Moskwy i zakochuje się w Żydówce Nadii Akselbaum. Antoni żąda, by syn zerwał z dziewczyną, gdyż małżeństwo z nią przeszkodzi mu w karierze partyjnej i zawodowej. Na uroczystości wręczenia legitymacji partyjnych Janek wygłasza przemówienie. W pewnym momencie załamuje się i ze słowami "mam was w dupie" wybiega z sali. Wraca do kraju. Wiek męski. Lata osiemdziesiąte. Francik, który przed laty wyemigrował do Niemiec, namawia Janka i jego żonę, by także wyjechali, a on pomoże im w urządzeniu się. Janek zwleka z podjęciem decyzji, w końcu ulega presji żony i 13 grudnia 1981 roku jadą do Niemiec. Tuż przed granicą psuje im się samochód. Żona Janka pieszo zmierza ku granicy, on mimo ponagleń zostaje. Epilog. Lata dziewięćdziesiąte. Antoni i Maria, bogaci biznesmeni mieszkający od lat w Niemczech, odwiedzają ojczyznę. Ojciec proponuje synowi, by razem "rozkręcili" interes związany z przeróbką śmieci. Gdy Antoni idzie po szampana, żeby uczcić przyszłe zyski, Janek odchodzi. Ojca Antoniego i syna Janka grają także ojciec i syn - Edward Linde - Lubaszenko i Olaf Lubaszenko. Jan Kidawa - Błoński debiutował filmem "Trzy stopy nad ziemią", który otrzymał Nagrodę Kinematografii za debiut 85. 16:30 JESIENNA OPOWIEŚĆ (CONTE D'AUTOMNE) Film obyczajowy, 106 min, Francja 1998 Scenariusz i reżyseria: Eric Rohmer Zdjęcia: Diane Baratier Aktorzy: Marie Riviere, Beatrice Romand, Alain Libolt, Didier Sandre, Alexia Portal, Stephane Darmon, Aurelia Alcais, Mathieu Davette i inni "Jesienna opowieść" kończy cykl "Opowieści czterech pór roku", który Eric Rohmer zapoczątkował w 1989 r. Reżyser uznawany jest za jedynego kontynuatora francuskiej Nowej Fali. Podstawą jego filmów jest głęboko przemyślany wybór scenerii i precyzyjny scenariusz. Ostatnia z "sezonowych" opowieści jest spokojna, nieśpieszna, pełna nieco literackich, nieco teatralnych dialogów, ale jednocześnie wciągająca w głąb intrygi jak dobra literatura. Całość skąpana jest w łagodnym, jesiennym słońcu południowej Francji, urzeka malarskością pejzaży i melancholijnym nastrojem. Bohaterkami swojego filmu reżyser uczynił kobiety dojrzałe, powierzając główne role: Marie Riviere (ekranowej Isabelle) oraz Beatrice Romand (Magali). Dolina Rodanu, okolice miasteczka Montelimar. Czterdziestoparoletnia Magali, właścicielka winnicy, po śmierci męża i odejściu dorosłych już dzieci z domu, czuje się bardzo samotna. Bez reszty oddana swej pracy, mocno związana z naturą, tęskni jednak za towarzystwem ludzi, a zwłaszcza bliskiego mężczyzny. Jej przyjaciółka, Isabelle, wzorowa żona i matka, właścicielka księgarni w mieście, chce jej pomóc w znalezieniu kandydata na męża i w tajemnicy przed Magali zamieszcza ogłoszenie matrymonialne w lokalnej gazecie. Na anons odpowiada Gerald, przystojny mężczyzna w średnim wieku, z którym Isabelle zaczyna się spotykać, żeby sprawdzić, czy będzie on właściwym partnerem dla jej przyjaciółki. Przy tej okazji uświadamia sobie, że sama nie byłaby daleka od zdrady. O wyswataniu Magali myśli także Rosine, sympatia syna Magali i jego koleżanka ze studiów. Dziewczyna sugeruje, że jej były kochanek, Etienne, wykładowca uniwersytecki, chętnie poznałby Magali. Ślub córki Isabelle jest okazją, żeby przedstawić Magali obu panów. Ale, jak zwykle w takich sytuacjach, dochodzi do rozmaitych qui pro quo. 18:30 SERIALOWA NOSTALGIA - JANKA - ODC. 10 - BALBINA (BALBINA) Serial dla młodych widzów, 29 min, Niemcy/Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Zofia Merle, Agnieszka Krukówna, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath, Krzysztof Kowalewski, Grzegorz Wons Dzieci są zafascynowane nowym wynalazkiem. Proszą operatora, żeby pokazał im "prawdziwe kino". Żuber obiecuje wyświetlić im filmy, jeśli do zajazdu zostanie doprowadzony prąd. Bromski ulega prośbom Janki i wyraża na to zgodę, pod warunkiem, że będzie mógł korzystać z łąki starego Nowaka. "Wilki" i "Orły"zastępują w zajeździe chorą Adelę i udobruchany dziadek dobija targu z Bromskim. Wraca Żuber, ale nie zamierza dotrzymać danej dzieciom obietnicy. Tymczasem ucieka mu małpka. W zamian za sprowadzenie niesfornej Balbiny z dachu Żuber wyświetla dzieciom filmy. 19:00 SERIALOWA NOSTALGIA - JANKA - ODC. 11 - OŚWIADCZYNY (OŚWIADCZYNY) Serial dla młodych widzów, 29 min, Niemcy/Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Zofia Merle, Agnieszka Krukówna, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath, Krzysztof Kowalewski, Grzegorz Wons Do Stawiska przyjeżdżają dwaj wspólnicy, proponując Bromskiemu założenie poczty lotniczej. Jakub z entuzjazmem przystępuje do budowy nowych samolotów. Julek, obiecawszy pochopnie dzieciom, że stryjek przewiezie je samolotem, wymyśla wciąż nowe ćwiczenia i zawody, aby odwlec chwilę, kiedy przyjdzie mu wywiązać się z danego słowa. Kolejni kandydaci do podniebnych wojaży odpadają z konkurencji. Bromski zwabia Martę do samolotu i szybując w powietrzu prosi ją o rękę. Marta ze strachu godzi się, ale po wylądowaniu wszystko odwołuje. W dodatku stary Oskar Nowak cofa dane sąsiadowi pozwolenie na korzystanie z łąki. 19:40 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /93/ - "MOJA I TWOJA NADZIEJA" - HEY Felieton, 9 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Knittel Scenariusz: Tomasz Knittel Wykonawcy: Hey W programie historia piosenki "Moja i twoja nadzieja". 22:20 POWIDOKI PLATON OBRONA Dysk./wywiad/debata, 11 min, Polska, 2020 Scenariusz: Piotr Nowak Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący), Barbara Schabowska (prowadząca) "Powidoki" to program publicystyczny poruszający istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest dzieło Platona "Obrona Sokratesa". 22:35 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - GDY OPADNIE PYŁ (ONCE THE DUST SETTLES) Film dokumentalny, 85 min, Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: John Appel Amatrice w środkowych Włoszech, Czarnobyl i Aleppo to trzy miasta, w których mieszkańcy czuli się bezpiecznie, dopóki trzęsienie ziemi, katastrofa nuklearna i wojna nie przyniosły im śmierci oraz zniszczenia. Film koncentruje się na ludziach, którzy przeżyli te wydarzenia, a teraz, gdy już opadł kurz, próbują odbudować swoje życie na zgliszczach. Pewna kobieta w Aleppo przed wojną była przewodnikiem. Dziś oprowadza turystów po ruinach dawnej perły syryjskiej architektury. Sergiej pracował kiedyś w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, po wybuchu zapadł na chorobę popromienną. Gdy już z niej wyszedł, postanowił pokazywać ludziom dawne miejsce pracy, gdzie pamięć o czasie sprzed katastrofy stopniowo zanika. Film przywołuje wspomnienie o pojawiających się kiedyś na pierwszych stronach światowych gazet miejscach, które uległy zniszczeniu na skutek naturalnych lub wywołanych przez człowieka katastrof. Pokazuje również, co dzieje się z nimi dalej, gdy nie są już w centrum medialnej uwagi. Czas biegnie, a pamięć zaciera wspomnienie o przeszłości. Wygląda na to, że świadomie uprawiana turystyka oparta na pielęgnowaniu przeszłości nie tylko może temu zaradzić, ale stać się narzędziem oswajania traumatycznych przeżyć. 00:15 KINO NOCNE - DROGA DO SZCZĘŚCIA (REVOLUTIONARY ROAD) Film obyczajowy, melodramat, 114 min, Wielka Brytania/USA 2008 Reżyseria: Sam Mendes Scenariusz: Justin Haythe Aktorzy: Kate Winslet, Leonardo diCaprio, Christopher Fitzgerald Dobrze przyjęty przez krytykę i publiczność film był nominowany do Oscara za najlepsze kostiumy, scenografię oraz za rolę drugoplanową Michaela Shannona. Złoty Glob dla najlepszej aktorki zdobyła Kate Winslet. Scenariusz filmu powstał na podstawie wydanej w 1961 roku pierwszej powieści amerykańskiego pisarza Richarda Yatesa, zatytułowanej "Revolutionary Road", która rok później znalazła się na prestiżowej liście finalistów National Book Award. Jest rok 1948. Na przyjęciu Frank Wheeler poznaje April. On jest robotnikiem portowym i marzy, by dostać posadę kasjera. Ona chce zostać aktorką. Ta znajomość przeradza się w trwały romans i zakochana para wstępuje w związek małżeński. Państwo Wheelerowie przeprowadzają się do domu gdzieś na przedmieściach, w stanie Connecticut. Wkrótce April zachodzi w ciążę. Małżonkowie zaprzyjaźniają się z pośredniczką nieruchomości Helen Givings i jej mężem Howardem, a także z sąsiadką Milly Campbell i jej mężem Shepem. Dla przyjaciół Wheelerowie to idealna para, ale tak naprawdę ich związek zaczyna przeżywać poważny kryzys. Składa się na to wiele czynników. April jest rozczarowana, że nie udało się jej zostać aktorką, a Frank stale narzeka na nudną pracę. W swoje 30. urodziny mężczyzna zaprasza sekretarkę z pracy na drinka do baru. Ten niewinny wypad w miasto kończy się w hotelowym pokoju. Kryzys małżeński pogłębia się. Znudzeni życiem i sobą Wheelerowie w końcu postanawiają wyjechać do Paryża, by w tym pięknym mieście nad Sekwaną naprawić swoje relacje, zacząć wszystko od nowa, zapomnieć o przykrych sprawach i szarej codzienności. Opowiadają o swoich planach znajomym, ale nikt nie podziela ich entuzjazmu. Jedyną osobą, która rozumie i akceptuje ich wybór, jest chory syn Helen, John, który przebywał w zakładzie psychiatrycznym. Mimo wielu przeciwności małżonkowie podejmują jednak decyzję o wyjeździe i zaczynają się przygotowywać do przeprowadzki. I właśnie wtedy Frank dostaje lepszą posadę, a April odkrywa, że spodziewa się kolejnego dziecka. 02:20 NIEPOCHOWANY (A TEMETETLEN HALOTT (THE UNBURIED MAN)) Dramat, 123 min, Węgry/Polska/Słowacja 2004 Reżyseria: Marta Meszaros, Eva Pataki Scenariusz: Marta Meszaros, Eva Pataki Zdjęcia: Nyika Jancso Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jan Nowicki, György Cserhalmi, Marianna Moór, Lili Horvath, Jan Frycz, Ewa Telega, Teri Tordai, Olaf Lubaszenko, Halina Łabonarska, Maria Ciunelis, Marek Frąckowiak, Jerzy Rogowski, Jarosław Domin, Zbigniew Suszyński i inni Przez trzy dekady czekał na godny pochówek. Tuż po zdjęciu z szubienicznej pętli ciało skazańca zamknięte zostało w skrzyni i przysypane piaskiem pod więziennym murem, w miejscu gdzie wyrzucano zwykle kuchenne odpadki. Później zwłoki wroga ludu trafiły do nieoznakowanej mogiły na cmentarzu komunalnym. Kolejne, tym razem symboliczne pogrzeby odbyły się we Francji, na cmentarzu Pere - Lachaise, oraz trzykrotnie w ojczyźnie. Ale dopiero w czerwcu 1989 roku, trzydzieści jeden lat po egzekucji, tłumy rodaków zgromadziły się w Budapeszcie na uroczystej ceremonii oddania ziemi ekshumowanych szczątków bohatera filmu. Los zrządził, że tego samego dnia zmarł jego oprawca... Film Marty Meszaros ukazuje losy Imre Nagya, przywódcy krwawo zdławionego przez wojska sowieckie, z czynnym udziałem miejscowych kolaborantów, powstania węgierskiego w 1956 roku. Stalin już dawno nie żył, mieszkańcy europejskich krajów satelickich radzieckiego imperium, w tym "październikowej" Polski, podnosili wyżej głowy. Wkrótce przyszło im znów je opuścić. Nadzieje na zmiany umarły skute mrozem napływającym ze Wschodu. Nadszedł czas brutalnej rozprawy z "wrogami ludu". Szczególnie dramatyczne wydarzenia rozegrały się na Węgrzech. Bo tylko premier tego kraju, Imre Nagy, miał odwagę proklamować powstanie systemu wielopartyjnego, zapowiedzieć wolne wybory, domagać się wycofania z kraju wojsk sowieckich, wreszcie ogłosić wystąpienie ojczyzny z Układu Warszawskiego i jej neutralność. Odpowiedź Kremla była szybka i zdecydowana. Do Budapesztu wjechały czołgi, na ulicach miasta polała się krew. Opór powstańców nie trwał długo. Władzę przejęli posłuszni Moskwie figuranci z Kadarem na czele. Rozpoczęły się represje, rozprawy, egzekucje. Także Nagy trafił do więziennej celi. Jego proces był kpiną ze sprawiedliwości, wyrok - formalnością. Jan Nowicki w sposób przekonujący i przejmujący wcielił się w postać głównego bohatera filmu. A ściślej, jak powiedział o swej roli - antybohatera. Niskiego, krótkowzrocznego, lekko zezującego grubaska, który choć udręczony, szykanowany, wynędzniały, opuszczony i zdradzony przez przyjaciół, do ostatnich chwil zachowywał godność i aż po swój kres miał odwagę mówić prawdę swoim katom prosto w oczy. Nie wyrzekł się swoich czynów i ideałów, nie bał się śmierci. "Jedno tylko napawa mnie wstrętem - powiedział oprawcom - że kiedyś rehabilitować mnie będą ci, którzy mnie dzisiaj zabiją". 04:35 CZEMPION Film fabularny kinowy, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Porzeziński Scenariusz: Grzegorz Porzeziński Zdjęcia: Kacper Zieliński Aktorzy: Michał Piela, Maria Patykiewicz, Marek Siudym Krótki film fabularny. Czempion, były mistrz Polski w kolarstwie, pracuje na złomowisku. Pewnego dnia postanawia znaleźć miłość. 05:00 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JAN JAKUB KOLSKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Reżyser Jan Jakub Kolski wspomina swoje dzieciństwo w domu w Popielawach, gdzie wychowywali go dziadkowie.