TVP Kultura Wtorek, 29.06.2021 08:20 POWIDOKI PLATON OBRONA Dysk./wywiad/debata, 11 min, Polska, 2020 Scenariusz: Piotr Nowak Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący), Barbara Schabowska (prowadząca) "Powidoki" to program publicystyczny poruszający istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest dzieło Platona "Obrona Sokratesa". 08:40 RZECZ POLSKA - BANKNOT 50 ZŁ Film dokumentalny, 11 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Gdy w sklepie wyciągamy z portfela pieniądze, rzadko mamy okazję przyjrzeć im się dokładnie, przeanalizować ich symbolikę, zastanowić się nad użytymi środkami wyrazu. Dlatego w tym odcinku zastanowimy się nad tym polskim projektem, który jest produkowany w ogromnej skali - nad banknotem. Banknoty Narodowego Banku Polskiego weszły do obiegu w 1994 roku - w wyniku denominacji. Ich autorem jest zmarły w zeszłym roku Andrzej Hardziej, polski grafik, autor książkowych ilustracji czy właśnie projektant banknotów i znaczków pocztowych. To z jego autorskiej serii Wielcy Polacy pochodzi banknot pięćdziesięciozłotowy. Jest na nim uwieczniony król Kazimierz Wielki (inspiracją do tego wizerunku była rycina Jana Matejki), a całość została zaprojektowana w kolorystyce granatowo - niebieskiej. Na awersie banknotu znajdziemy również ornament gotycki oraz charakterystyczne "K" będące monogramem królewskim z drzwi katedry na Wawelu. Z kolei na rewersie znajdziemy orła z pieczęci majestatycznej Kazimierza Wielkiego, insygnia królewskie (jabłko i berło) oraz panoramę Krakowa i Kazimierza. W odcinku wyjaśnimy, skąd pochodzą wymienione symbole i jakie jest znaczenie. Za pomocą specjalnych świateł zaprezentujemy zabezpieczenie, jakie posiada każdy banknot. Zastanowimy się nad fenomenem numizmatyki oraz postaramy się pokazać proces produkcyjny pieniądza. We współpracy z Centrum Pieniądza NBP prześledzimy kolejne kroki w projektowaniu pieniędzy oraz postaramy się zdefiniować, na czym polega dobry projekt banknotu. 09:00 JESIENNA OPOWIEŚĆ (CONTE D'AUTOMNE) Film obyczajowy, 106 min, Francja 1998 Scenariusz i reżyseria: Eric Rohmer Zdjęcia: Diane Baratier Aktorzy: Marie Riviere, Beatrice Romand, Alain Libolt, Didier Sandre, Alexia Portal, Stephane Darmon, Aurelia Alcais, Mathieu Davette i inni "Jesienna opowieść" kończy cykl "Opowieści czterech pór roku", który Eric Rohmer zapoczątkował w 1989 r. Reżyser uznawany jest za jedynego kontynuatora francuskiej Nowej Fali. Podstawą jego filmów jest głęboko przemyślany wybór scenerii i precyzyjny scenariusz. Ostatnia z "sezonowych" opowieści jest spokojna, nieśpieszna, pełna nieco literackich, nieco teatralnych dialogów, ale jednocześnie wciągająca w głąb intrygi jak dobra literatura. Całość skąpana jest w łagodnym, jesiennym słońcu południowej Francji, urzeka malarskością pejzaży i melancholijnym nastrojem. Bohaterkami swojego filmu reżyser uczynił kobiety dojrzałe, powierzając główne role: Marie Riviere (ekranowej Isabelle) oraz Beatrice Romand (Magali). Dolina Rodanu, okolice miasteczka Montelimar. Czterdziestoparoletnia Magali, właścicielka winnicy, po śmierci męża i odejściu dorosłych już dzieci z domu, czuje się bardzo samotna. Bez reszty oddana swej pracy, mocno związana z naturą, tęskni jednak za towarzystwem ludzi, a zwłaszcza bliskiego mężczyzny. Jej przyjaciółka, Isabelle, wzorowa żona i matka, właścicielka księgarni w mieście, chce jej pomóc w znalezieniu kandydata na męża i w tajemnicy przed Magali zamieszcza ogłoszenie matrymonialne w lokalnej gazecie. Na anons odpowiada Gerald, przystojny mężczyzna w średnim wieku, z którym Isabelle zaczyna się spotykać, żeby sprawdzić, czy będzie on właściwym partnerem dla jej przyjaciółki. Przy tej okazji uświadamia sobie, że sama nie byłaby daleka od zdrady. O wyswataniu Magali myśli także Rosine, sympatia syna Magali i jego koleżanka ze studiów. Dziewczyna sugeruje, że jej były kochanek, Etienne, wykładowca uniwersytecki, chętnie poznałby Magali. Ślub córki Isabelle jest okazją, żeby przedstawić Magali obu panów. Ale, jak zwykle w takich sytuacjach, dochodzi do rozmaitych qui pro quo. 11:00 W SŁOŃCU I W DESZCZU - ODC. 6/7 - SZCZĘŚLIWY TEN DOM Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1979 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Marian Pilot Występują: Jarosław Kopaczewski, Hanna Bieniuszewicz, Wanda Łuczycka, Bolesław Płotnicki, Leszek Grzmociński, Marek Frąckowiak, Wanda Neumann, Janusz Paluszkiewicz, Piotr Sowiński, Marzena Trybała, Kazimierz Musiał, Stanisław Michalski W domu Małolepszych dochodzi do poważnych nieporozumień. Julkę i teściową wiele różni, nie tylko wiek, także stosunek do życia, wychowanie, zwyczaje i nawyki. Obora, która wreszcie została zbudowana, i cielęta to domena młodej gospodyni, która stopniowo próbuje przejąć ster gospodarstwa. Staje się to kamieniem obrazy dla matki. Miary złego dopełnia sprzedaż konia za namową Julki, która chce, aby Bolek kupił traktor. Matka gwałtownie protestuje, bez skutku. Stwierdziwszy, że nie ma dla niej miejsca w gospodarstwie, wyjeżdża do starszego syna - adwokata w pobliskim miasteczku. 12:00 W SŁOŃCU I W DESZCZU - ODC. 7/7 - NARZECZENI Serial obyczajowy, 54 min, Polska 1979 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Marian Pilot Aktorzy: Jarosław Kopaczewski, Hanna Bieniuszewicz, Wanda Łuczycka, Bolesław Płotnicki, Leszek Grzmociński, Marek Frąckowiak, Wanda Neumann, Janusz Paluszkiewicz, Piotr Sowiński, Marzena Trybała, Kazimierz Musiał, Stanisław Michalski Od czasu, kiedy z domu odeszła matka i sprzedany został koń, stosunki między młodymi nie układają się najlepiej. Tymczasem z więzienia wychodzi były narzeczony Julki. Przychodzi pod jej dom, w rezultacie wywołując awanturę, w czasie której pijany Bolek brutalnie odpycha ciężarną żonę. Rozgniewana Julka wyprowadza się do rodziców. Młodzi tęsknią, ale żadne z nich nie potrafi wyciągnąć ręki do zgody. Godzi wszystkich - bo i matkę, która źle czuje się w mieście - dziecko, które przychodzi na świat w same żniwa. 13:30 GDY OPADNIE PYŁ (ONCE THE DUST SETTLES) Film dokumentalny, 85 min, Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: John Appel Amatrice w środkowych Włoszech, Czarnobyl i Aleppo to trzy miasta, w których mieszkańcy czuli się bezpiecznie, dopóki trzęsienie ziemi, katastrofa nuklearna i wojna nie przyniosły im śmierci oraz zniszczenia. Film koncentruje się na ludziach, którzy przeżyli te wydarzenia, a teraz, gdy już opadł kurz, próbują odbudować swoje życie na zgliszczach. Pewna kobieta w Aleppo przed wojną była przewodnikiem. Dziś oprowadza turystów po ruinach dawnej perły syryjskiej architektury. Sergiej pracował kiedyś w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, po wybuchu zapadł na chorobę popromienną. Gdy już z niej wyszedł, postanowił pokazywać ludziom dawne miejsce pracy, gdzie pamięć o czasie sprzed katastrofy stopniowo zanika. Film przywołuje wspomnienie o pojawiających się kiedyś na pierwszych stronach światowych gazet miejscach, które uległy zniszczeniu na skutek naturalnych lub wywołanych przez człowieka katastrof. Pokazuje również, co dzieje się z nimi dalej, gdy nie są już w centrum medialnej uwagi. Czas biegnie, a pamięć zaciera wspomnienie o przeszłości. Wygląda na to, że świadomie uprawiana turystyka oparta na pielęgnowaniu przeszłości nie tylko może temu zaradzić, ale stać się narzędziem oswajania traumatycznych przeżyć. 15:10 RIFIFI PO SZEŚĆDZIESIĄTCE Komedia, 80 min, Polska 1989 Reżyseria: Paweł Trzaska Scenariusz: Maciej Krasicki Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Janusz Stokłosa Aktorzy: Mieczysław Czechowicz, Wiesław Michnikowski, Wiesław Gołas, Marian Kociniak, Witold Pyrkosz, Katarzyna Figura, Hanna Stankówna, Krystyna Borowicz, Mieczysław Hryniewicz, Jacek Strzemżalski, Jolanta Fajkowska, Zofia Merle, Wiesława Mazurkiewicz, Andrzej Szenajch, Artur Barciś, Bogdan Bear i inni "Rififi po sześćdziesiątce" to, wbrew tytułowi, komedia nie tylko dla starszych panów. Wartka akcja, plejada aktorskich gwiazd, świetna muzyka Janusza Stokłosy i dowcipna, wpadająca w ucho piosenka Wojciecha Młynarskiego stanowią wystarczający magnes także dla młodszej widowni. Bohaterami filmu są dziarscy panowie po sześćdziesiątce, niegdyś szkolni koledzy, a przy okazji istne utrapienie dla nauczycieli. Do nauki nie zawsze się garnęli, lecz gdy trzeba było sprytnie zagrać na nosie ciału pedagogicznemu - nie było lepszych. Po szkole każdy poszedł w swoją stronę. Kilku osiadło na prowincji, w miejscowości o wdzięcznej nazwie Nowe Jorki. Trochę niespodziewanie dla siebie z biegiem lat zasmakowali w statecznej, wręcz mieszczańskiej egzystencji. Do czasu. Przyszedł bowiem moment, że wspomnienia z burzliwych "szczenięcych lat" wróciły z wielką siłą. Znów pojawiła się sztubacka chęć brojenia i pokazania wszystkim, że jeszcze do reszty nie "zdziadzieli". A wszystko za sprawą jednego z dawnych kumpli, w przeciwieństwie do reszty nałogowego pokerzysty, który wpadł w tarapaty finansowe. Jak wiadomo, prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie. Niefortunny gracz zbiera więc szkolnych kolegów i proponuje im ni mniej, ni więcej tylko... napad na bank. Sprawa tylko z pozoru wygląda beznadziejnie. Tak bowiem się składa, że ktoś z dawnej ferajny przepracował w tym banku 40 lat jako kasjer, ktoś inny zaś jest ordynatorem szpitala, którego budynek sąsiaduje z bankiem. A poza wszystkim któż by podejrzewał starszych, siwiejących, łysiejących panów o zamiar prucia kasy? Koniec końców dziarskim sześćdziesięciolatkom udaje się przedostać do skarbca i stają się bogaci. Niestety, nie na długo. 16:45 LATO 1993 (ESTIU 1993) Dramat, 94 min, Hiszpania 2017 Scenariusz i reżyseria: Carla Simon Zdjęcia: Santiago Racaj Muzyka: Pau Bogues Aktorzy: Laia Artigas, Paula Blanco, Bruna Cusi, Etna Campillo, David Verdaguer, Jordi Figueras Akcja filmu zaczyna się latem 1993 roku. Po śmierci rodziców, który zmarli na tajemniczą chorobę, 6 - letnia Frida opuszcza Barcelonę i swoich dziadków, by zamieszkać na prowincji z wujem Estevem i jego żoną Margą. Dziewczynka próbuje się odnaleźć w nowej dla niej rzeczywistości, poznaje górzyste okolice, farmę ze starym domem z kamienia, otoczoną gęstym lasem. Na szczęście jej nowi rodzice okazują się bardzo życzliwi dla swej podopiecznej. Frida odnajduje też bratnią duszę i towarzyszkę zabaw w 3 - letniej Annie, córce wujostwa. Mimo że czas spędzony na farmie przypomina permanentne wakacje, to jednak dziewczynka wciąż nie może się pogodzić ze stratą rodziców, żyje wspomnieniami o świecie, którego już nie ma. Choć z drugiej strony potrafi docenić, że ma nowy dom i nową kochającą rodzinę, stara się od nowa budować swoje szczęście. Czy Fridzie uda się pokonać wszystkie lęki i problemy? 18:30 SERIALOWA NOSTALGIA - JANKA - ODC. 12 - UCIECZKA (UCIECZKA) Serial dla młodych widzów, 30 min, Niemcy/Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Zofia Merle, Agnieszka Krukówna, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath, Krzysztof Kowalewski, Grzegorz Wons Do Podklasztorza przybywa tabor cygański, Janka zaprzyjaźnia się z jedną z dziewczynek. Pod nieobecność matki i dziadka postanawia obdarować przybyłych kartoflami i kiełbasą. Gdy mama wraca i zauważa ubytki w spiżarni, podejrzewa kradzież. Janka próbuje wszystko wyjaśnić, lecz wzburzona matka nie przyjmuje do wiadomości jej tłumaczenia. Dotknięta jej zachowaniem dziewczyna ucieka z domu. Nazajutrz, jadąc w wozie cygańskim, zaczyna mieć wątpliwości, czy postąpiła słusznie. Tymczasem najbliżsi i przyjaciele szukają uciekinierki. Julek dogania tabor, podkrada się do wozu, którym podróżuje Julka. Dziewczynka postanawia wrócić razem z nim do swoich. 19:00 SERIALOWA NOSTALGIA - JANKA - ODC. 13 - WYPADEK (WYPADEK) Serial dla młodych widzów, 29 min, Niemcy/Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Zofia Merle, Agnieszka Krukówna, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath, Krzysztof Kowalewski, Grzegorz Wons "Wilki" urządzają niebezpieczną zabawę - skoki przez ognisko. Dziadek Oskar, widząc dym pod lasem, myśli tylko o tym, by zapobiec pożarowi. Sschodząc pospiesznie z drabiny, łamie nogę. Upadek okazuje się groźny w skutkach - dziadek ma wysoką gorączkę, jego stan pogarsza się z każdą chwilą. Wysłany do Stawiska po pomoc Franek w zdenerwowaniu nie może się wysłowić i Julek po prostu przepędza bełkoczącego bez sensu kolegę. Janka jedzie konno do miasteczka. Przywozi felczera, który stwierdza wylew wewnętrzny i zaleca natychmiastowy zabieg w szpitalu. Dziadek może jednak nie przetrzymać podróży bryczką do odległego szpitala. Na szczęście, Julek i Jakub Bromski dowiadują się o wszystkim. Zapada decyzja - stary Oskar poleci samolotem. 19:40 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /13/ - "SUPERMENKA" - KAYAH Felieton, 9 min, Polska, 2013 Reżyseria: Tomasz Knittel, Jacek Kęcik, Tomasz Nalewajek, Janusz Józefowicz, Janusz Kołodrubiec Scenariusz: Tomasz Knittel Zdjęcia: Michał Rułka, Kamil Hasiuk Wykonawcy: Kayah, Ice - T W programie o historii piosenki "Supermenka" mówią: Maria Szabłowska, Kajah, Maciej Chmiel, Reni Jusis, Sylwia Chutnik, Adam Jaworski, Robert Leszczyński, Rrafał Bryndal, Janek Młynarski, Piotr Więcławski, (Vienio), Janusz Panasewicz, Maria Czubaszek, L. U. C. 02:35 LES BALLETS DE MONTE - CARLO: NACHO DUATO, JOSEPH HERNANDEZ (WHITE DARKNESS & THE LAVENDER FOLLIES) Film baletowy, 73 min, Niemcy, 2018 Wykonawcy: De Monte Carlo Les Balles Nacho Duato skomponował jednoaktowy balet "Biała ciemność" jako requiem dla swojej siostry. Rezultatem jest arcydzieło, które według krytyków osiągnęło wysokość uznawaną dotychczas za niemożliwą w krajobrazie sztuki współczesnej. Zaś amerykański choreograf Joseph Hernandez, stale współpracujący z Les Ballets de Monte - Carlo, niejako dokomponował w "The Lavender Follies" estetyczne uniwersum o chęci czy wręcz żądzy życia. 04:05 KINO NOCNE - TRWOGA (EL ESPANTO / THE DREAD) Film dokumentalny, 65 min, Argentyna, 2017 Reżyseria: Martin Benchimol, Pablo Aparo W XXI wieku są jeszcze miejsca, których mieszkańcy potrafią doskonale obejść się bez osiągnięć współczesnej medycyny. W argentyńskiej wiosce El Dorado niemal każda przypadłość leczona jest tradycyjnym domowym sposobem niekoniecznie racjonalnym. Szczególną sławą w tej społeczności cieszy się niejaki Jorge, który znalazł cudowny środek na egzystencjalny lęk, określany tu słowem "el espanto". Łącząc pierwiastek magiczny z ludowym humorem, film odmalowuje niezwykły klimat argentyńskiej prowincji. [opis festiwalowy]