TVP Historia Czwartek, 08.07.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 8 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1943 - żołnierze AK rozlepili w Warszawie setki klepsydr z nekrologiem Władysława Sikorskiego; 1945 - powrót inż. Eugeniusza Kwiatkowskiego (budowniczy Gdyni i COP) do kraju; 1946 - zmarł Józef Mehoffer; 1980 - strajk w WSK w Świdniku; 07:05 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 2/18 - HOTEL EXCELSIOR Serial przygodowy, 61 min, Polska, 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Lucyna Winnicka, Halina Kosznik, Tadeusz Bartosik, Andrzej Konic, Mieczysław Kalenik, Bronisław Pawlik, Tadeusz Gwiazdowski Staszek Koliński jako Hans Kloss trafia do Gdańska. Kontaktuje się z polskimi agentami. Ma dotrzeć do Ingrid Heizer, która jest szefową siatki szpiegowskiej. Niestety, kobieta ginie w tajemniczych okolicznościach. Kloss próbuje wytropić mordercę. Ślad prowadzi do Hotelu Excelsior. Okazuje się, że podejrzanych jest wielu: dyrektor, recepcjonistka, sprzątaczka Kluge. Dzielny Kloss rozwiązuje zagadkę. 08:15 W KOTLE HISTORII - TRAKTAT WERSALSKI. MENU DLA POKOJU. Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) 28 czerwca 1919 roku po I wojnie światowej na mapy świata wróciła Polska. W kolejnym odcinku programu przyglądamy się, jak wyglądało menu pokojowe na zakończenie Konferencji Paryskiej. Jedną z potraw była sola a la meuniere. Prowadzący w ten sam sposób przyrządzi zamiast soli flądrę. Z Konferencją Paryską kojarzy się również kura soubise. 08:45 PRZEPIS NA SUKCES Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Geremek Scenariusz: Tomasz Muller, Marek Stremecki, Rafał Geremek Zdjęcia: Michał Jarosiński Sylwetka Mariana Dąbrowskiego, założyciela i redaktora naczelnego "Ilustrowanego Kuriera Codziennego", najpopularniejszego dziennika w II Rzeczpospolitej; IKC ukazywał się w Krakowie w latach 1910 - 1939. 09:35 "SENSACJE XX WIEKU" - SZABLA POLSKA (BITWA POD KOMAROWEM) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Grzegorz Małecki, Marcin Czarnik, Piotr Grabowski, Tomasz Sobczak, Artur Dziurman Bitwa stoczona pod Komarowem 31 sierpnia 1920 roku zawsze pozostawała w cieniu bitwy warszawskiej, która przesądziła o biegu wojny polsko - bolszewickiej i polskim zwycięstwie. Pod Warszawą i w wyniku kontrofensywy znad Wieprza armie Tuchaczewskiego zostały pokonane i uciekały w stronę Prus Wschodnich, jednakże z południa nadchodziło nowe niebezpieczeństwo. Armia Konna Budionnego (z opóźnieniem) podjęła marsz na Zamość, aby po zdobyciu miasta, dotrzeć przez Krasnystaw pod Warszawę. Był to związek wystarczająco potężny (31 tysięcy szabel), aby zaznaczyć się w historii tamtej wojny. Jednakże w bitwie pod Komarowem, ostatniej bitwie kawalerii, wielka armia Budionnego została rozbita i przestała liczyć się jako zwarty związek. Rrealizowane w Zamościu i na polach pod Komarowem widowisko z udziałem 150 - 200 kawalerzystów ma odtworzyć tamten czas heroicznego starcia polskich żołnierzy i kunsztu naszych dowódców (gen. Stanisław Haller), którzy w jednodniowej bitwie przed murami Zamościa potrafili zatrzymać potężnego wroga i rozbić go, ostatecznie przesądzając o wielkim polskim zwycięstwie w wojnie 1920 roku. Ta bitwa kryje też tajemnicę, którą były działania naszego radiowywiadu, mającego istotny udział w wielkim zwycięstwie. 10:35 U ŹRÓDŁA - MAREK CECUŁA Film dokumentalny, 31 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dorota Kosierkiewicz Scenariusz: Dorota Kosierkiewicz Zdjęcia: Krzysztof Pęczalski Marek Cecuła to artysta światowej sławy związany z Kielcami i Ćmielowem. Tutaj mieszka i tworzy instalacje i defragmentacje, nowatorskie rzeźby i ceramikę. Rozlicza nas z wielonarodowości i różnic religijnych. Jest Żydem, którego historia wpisuje się w dzieje naszego kraju. Powinien nazywać się Marek Kohn i jest synem Motla (Mordechaja) Kohna i Jadwigi z Kowalików. Jan Cecuła, przyjaciel Motla, w czasie II wojny światowej, podarował mu dokumenty swojego zmarłego brata Stanisława Cecuły, ratując w ten sposób życie swojemu żydowskiemu przyjacielowi. 11:45 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 15 TURNIEJ O RÓG KRÓLOWEJ Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski rusza do Anglii w towarzystwie polskich rycerzy, którzy będą bronili honoru Rzeczpospolitej na Turnieju Rycerskim o Jubileuszowy Róg Królowej i Miecz Honoru. W 2015 roku polscy reprezentaci okazali się najlepsi! Czy powtórzą sukces w 2016 roku? Przy okazji widzowie poznają tajemnice turniejów rycerskich organizowanych w przeszłości i dzisiaj. Jakie zwyczaje z nimi związane przetrwały do dzisiaj? Jaką rolę pełniły dawniej? 12:20 DO PRZERWY 0:1 - ODC. 1/7 - PIŁKA Serial dla młodych widzów, 27 min, Polska 1968 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz na podstawie własnej powieści: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Aktorzy: Józef Nalberczak, Marian Tchórznicki, Mirosław Domański, Janusz Smoliński, Aleksander Fogiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Milski, Wanda Łuczycka, Józef Nowak, Henryk Bąk i inni Ten serial - obok "Podróży za jeden uśmiech", "Stawiam na Tolka Banana" i "Wakacji z duchami" - przyniósł twórcom nagrodę zespołową Komitetu ds. Radia i Telewizji w dziedzinie filmowej twórczości telewizyjnej 1972/73 dla scenarzysty Adama Bahdaja i reżysera Stanisława Jędryki. Film, podobnie jak powieść, oddaje specyficzny klimat powojennej Warszawy. Bohaterami są dzieci z niezbyt zamożnych rodzin, niektóre z domów ocierających się o patologię. Życie nieraz zmusza je do zdawania trudnych egzaminów, wykazania się hartem ducha i odpowiedzialnością. Chłopcy samorzutnie tworzą podwórkowe drużyny piłkarskie, zamierzają wystartować w organizowanych przez "Życie Warszawy" zawodach o miano najlepszego zespołu. W paczce rówieśników wyróżnia się Maniuś zwany Paragonem, chłopak zadziorny, obrotny życiowo, dzielny, choć trochę pechowy. Ulubionym powiedzonkiem Paragona jest słówko "legalnie", choć niektóre jego poczynania mają tylko pozory legalności. Chłopcy przygotowują się właśnie do rozegrania meczu z drużyną z sąsiedniej ulicy. Nie stać ich na kupienie kostiumów sportowych czy odpowiedniego obuwia. Ale największy problem stanowi piłka, która już zupełnie się rozlatuje. Paragon zobowiązuje się wobec kolegów zdobyć nową. Legalnie, choć może niezupełnie. 12:55 DO PRZERWY 0:1 - ODC. 2/7 - RATUJ PARAGON Serial dla młodych widzów, 27 min, Polska 1969 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz na podstawie własnej powieści: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Wykonawcy: Wiślanie 69 Aktorzy: Aleksander Fogiel, Józef Nalberczak, Roman Wilhelmi, Tadeusz Bartosik, Magdalena Celówna, Marian Tchórznicki, Mirosław Domański, Jerzy Porębski, Jan Smoliński, Józef Nowak, Jerzy Turek, Zbigniew Skowroński Mecz pomiędzy dwiema "dzikimi" drużynami budzi szalone emocje wśród graczy i widzów. Kibice gotowi są założyć się o wszystko, że ich pupile będą górą. Chłopcy z drużyny Paragona, mniej rośli i słabsi fizycznie, muszą przyznać, że przeciwnicy "włupili im legalnie" pierwszego gola. Wynik do przerwy 0:1. Teraz wszyscy gracze z "Syrenki" liczą na piłkarskie umiejętności Paragona. 13:30 WYNALAZKI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - SAMOLOT. ODC. 2/6 (REVOLUTIONS: THE IDEAS THAT CHANGED THE WORLD) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Nat Sharman Samochód. Samolot. Smartfon. Rakieta. Robot. Teleskop. Uznajemy te urządzenia za coś oczywistego, ale każde z nich jest szczytem ludzkich osiągnięć, a jego historia sięga daleko w przeszłość. Powstawały latami, często w wyniku zaskakujących przypadków albo dzięki wielkim przełomowym odkryciom, a nawet cudom. Kosztowały lata walki i poświęcenia zdeterminowanych jednostek. Każdy z tych wynalazków zrodził się, aby zaspokoić podstawowe ludzkie potrzeby i zrealizować odwieczne marzenia człowieka: potrzebę komunikacji, pragnienie odnalezienia naszego miejsca we wszechświecie czy potrzeby odkrywania i podróżowania. Ta seria to podróż przez historię człowieka, opowiedziana z perspektywy tych sześciu technologicznych cudów. Ujawnia, jak nauka, wynalazczość, często przypadek rozwijały się i uzupełniały, w wyniku czego zmieniły świat na zawsze, ale i ukształtowały współczesnego człowieka. Bohaterem odcinka jest samolot. 14:30 SZLAK NADZIEI - /5/ Reality show, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadząca), Łukasz Nowicki Uczestnicy wyprawy przemierzają ośnieżone góry Tien - szan w Kazachstanie. Dalsza część szlaku nadziei prowadzi grupę do miejscowości Dolinka w pobliżu Karagandy. Wizyta w jednym z największych stalinowskich łagrów stanowi dla nich ogromne przeżycie. Kolejny wieczór ekipa spędza w serdecznej gościnie u mieszkającej w Karagandzie Polonii. Wzruszające spotkanie z panem Wiktorem na długo pozostanie w pamięci całej szóstki. 16:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - CZYNY WARTE POMNIKÓW Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku: Naturalną koleją rzeczy, wraz z upływem czasu ważne wydarzenia w społecznej pamięci przechodzą na coraz wyższy stopień ogólności. Indywidualne losy są zastępowane przez wielkie liczby, niezwykła dramaturgia bojów przeradza się w syntetyczny opis sytuacji. My regularnie idziemy pod prąd tych prawidłowości ku jednostkowym wydarzeniom i ich bohaterom. Dziś, będąc na przedmościu Warszawy, wspomnimy postać porucznika Stefana Pogonowskiego, uczestnika bitwy warszawskiej. Chcemy odnaleźć miejsce jego bohaterskiej śmierci, a także zbadać pobliskie tereny, by znaleźć dowody zaciekłych, polsko - bolszewickich walk sierpnia 1920 roku. 16:40 16 MM HISTORII - CIEŃ RADOGOSZCZA Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz: Jacek Tokarczyk Wykonawcy: Jacek Tokarczyk (prowadzący) Pełna patosu impresja filmowa o hitlerowskim obozie na ówczesnych przedmieściach Łodzi, gdzie w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 roku, na kilka godzin przed wyzwoleniem miasta, zamordowano około 2 tysięcy osób. Była to największa niemiecka zbrodnia wojenna dokonana między Bugiem a Odrą. 17:10 TAK BLISKO... TAK DALEKO... Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Dutkiewicz Scenariusz: Michał Komar Zdjęcia: Jacek Knopp Muzyka: Jan Komar Film dokumentalny "Tak blisko... tak daleko" to opowieść Szewacha Weissa - polskiego Żyda, polityka, dyplomaty i dziennikarza - o trudnych relacjach między Polakami i Żydami po II wojnie światowej. Tytuł filmu został zaczerpnięty z wypowiedzi profesora Szewacha Weissa. 18:35 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 3/18 - ŚCIŚLE TAJNE Serial przygodowy, 54 min, Polska, 1967 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Wanda Koczeska, Leon Niemczyk, Igor Śmiałowski, Emil Karewicz, Lech Ordon, Marian Opania Rok 1942. Schwytany zostaje dr Pulkowski, który przed wojną zajmował się badaniami nad nowym typem silnika odrzutowego. Inżynier Erwin Reil próbuje namówić go na współpracę z Niemcami. Zadanie odbicia polskiego naukowca otrzymuje Kloss. Kloss i Rioletto przygotowują plan działania. Akcja kończy się sukcesem. Wkrótce doktor zostaje uwolniony. Udaje się zbiec także Edwardowi i Kazikowi. Podejrzenie o szpiegostwo zostaje skierowane na Puschkego, który ginie z rąk Rioletta. 19:35 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ANDRZEJ OSIPÓW Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Andrzej Osipów - Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych nr 12 w Oliwie. 21:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 6 WŁADYSŁAW ŁOKIETEK Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Pozornie nie miał szansy na sukces. Złośliwe przezwisko miało piętnować jego wzrost. A jednak dumnie przeszło do historii. Nosił je król zwycięzca, który zdobył koronę i zjednoczył kraj. Władysław Łokietek. Wiedza o nim będzie bronią w walce o zwycięstwo w tym odcinku Gigantów historii. Giganci historii to teleturniej dla miłośników. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza historyczna, znajomość realiów epoki, niuansów, ciekawostek, faktów. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji lekcja historii. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta historii i nagroda 20 tys. PLN. 22:25 KANAŁ AUGUSTOWSKI. DZIEŁO ŻYCIA IGNACEGO PRĄDZYŃSKIEGO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2020 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Osią scenariuszową tego filmu jest dychotomia: człowiek i jego dzieło. Człowiek to Ignacy Prądzyński generał, inżynier, fortyfikator, genialny strateg i budowniczy. Dzieło to Kanał Augustowski, jeden z polskich cudów techniki, działający od blisko dwustu lat zabytek, od lat przygotowywany do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. I człowiek, i jego dzieło są wprawdzie obecne w świadomości historycznej Polaków, nawet rozpoznawalne, ale Ignacy Prądzyński kojarzony jest głównie z powstaniem listopadowym, sytuowany gdzieś pomiędzy Chłopickim, Skrzyneckim i Bemem, zaś Kanał Augustowski znany głównie jako wakacyjna atrakcja turystyczna, często lokowany bywa gdzieś na Mazurach. Jak zwykle więc wiedza o rzeczach ważnych jest powierzchowna i stereotypowa. 23:50 HISTORIA TELEWIZJI. POCZĄTKI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1992 Reżyseria: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Scenariusz: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Zdjęcia: Zbigniew Maziarz, Przemysław Chrząstek, Zygmunt Januszewski, Jacek Szostak Film dokumentalny przedstawiający historię telewizji w latach 1949 - 1959. Opowieść o początkach polskiej telewizji jest poprzedzona krótkim rysem historycznym, dotyczącym okresu przedwojennego w Polsce i na świecie. Obraz początków telewizji wyłania się z wypowiedzi osób, które ją tworzyły: twórców telewizyjnych i artystów. Ilustracją są materiały archiwalne, fotografie z prób, fragmenty spektakli i programów telewizyjnych. W dokumencie wykorzystano piosenki: "Pionierska brygada szturmowa" (muz. Władysław Szpilman, sł. Franciszek Pałka), "Wesoły pociąg" (muz. Marek Sart, sł. Kazimierz Winkler), "Kasztany" (muz. Zbigniew Korepta, sł. Krystyna Wodnicka) oraz materiały archiwalne TVP i WFDiF. 00:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - CZYNY WARTE POMNIKÓW Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku: Naturalną koleją rzeczy, wraz z upływem czasu ważne wydarzenia w społecznej pamięci przechodzą na coraz wyższy stopień ogólności. Indywidualne losy są zastępowane przez wielkie liczby, niezwykła dramaturgia bojów przeradza się w syntetyczny opis sytuacji. My regularnie idziemy pod prąd tych prawidłowości ku jednostkowym wydarzeniom i ich bohaterom. Dziś, będąc na przedmościu Warszawy, wspomnimy postać porucznika Stefana Pogonowskiego, uczestnika bitwy warszawskiej. Chcemy odnaleźć miejsce jego bohaterskiej śmierci, a także zbadać pobliskie tereny, by znaleźć dowody zaciekłych, polsko - bolszewickich walk sierpnia 1920 roku. 01:20 "SENSACJE XX WIEKU" - SZABLA POLSKA (BITWA POD KOMAROWEM) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Grzegorz Małecki, Marcin Czarnik, Piotr Grabowski, Tomasz Sobczak, Artur Dziurman Bitwa stoczona pod Komarowem 31 sierpnia 1920 roku zawsze pozostawała w cieniu bitwy warszawskiej, która przesądziła o biegu wojny polsko - bolszewickiej i polskim zwycięstwie. Pod Warszawą i w wyniku kontrofensywy znad Wieprza armie Tuchaczewskiego zostały pokonane i uciekały w stronę Prus Wschodnich, jednakże z południa nadchodziło nowe niebezpieczeństwo. Armia Konna Budionnego (z opóźnieniem) podjęła marsz na Zamość, aby po zdobyciu miasta, dotrzeć przez Krasnystaw pod Warszawę. Był to związek wystarczająco potężny (31 tysięcy szabel), aby zaznaczyć się w historii tamtej wojny. Jednakże w bitwie pod Komarowem, ostatniej bitwie kawalerii, wielka armia Budionnego została rozbita i przestała liczyć się jako zwarty związek. Rrealizowane w Zamościu i na polach pod Komarowem widowisko z udziałem 150 - 200 kawalerzystów ma odtworzyć tamten czas heroicznego starcia polskich żołnierzy i kunsztu naszych dowódców (gen. Stanisław Haller), którzy w jednodniowej bitwie przed murami Zamościa potrafili zatrzymać potężnego wroga i rozbić go, ostatecznie przesądzając o wielkim polskim zwycięstwie w wojnie 1920 roku. Ta bitwa kryje też tajemnicę, którą były działania naszego radiowywiadu, mającego istotny udział w wielkim zwycięstwie. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ZBRODNIA I KARA Magazyn, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Film Bogusława Wołoszańskiego poświęcony procesowi norymberskiemu. Zdjęcia lotnicze zbombardowanego przez aliantów starego miasta i nowszych dzielnic; z gmachów publicznych w Norymberdze ocalał nienaruszony kompleks budynków sądu i więzienia. Wykorzystano nagrania z procesu zbrodniarzy niemieckich, kroniki nazistowskie, współczesne zdjęcia korytarzy i cel więzienia norymberskiego i Spandau.