TVP Kultura Sobota, 10.07.2021 07:50 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - FROMBORK Felieton, 5 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Program przedstawia najciekawsze pominiki i zabytki polskiej kultury. Tym razem oko kamery skierowane jest na zespół katedralny we Fromborku. Oryginalna więźba dachowa z XIV i XVI wieku. Bogato zdobione barokowe organy. Gotycki ołtarz z XVI wieku czy stalla siedziskowa fundowana przez biskupa Watzenrode, wuja Mikołaja Kopernika. To tylko niektóre skarby, jakie kryje katedra we Fromborku. Ten Pomnik Historii łączy cechy architektury krzyżackiej, cysterskiej i nadreńskiej. 08:05 15 KRAJOWY FESTIWAL PIOSENKI POLSKIEJ OPOLE '77 - NASTROJE. NAS TROJE Koncert, 67 min, Polska, 1977 Reżyseria: Tomasz Dembiński Wykonawcy: Magda Umer, Wojciech Młynarski, Renata Lewandowska, Halina Frąckowiak, Zbigniew Frankowski, Wiesław Gołas, Marek Grechuta, Maryla Rodowicz, Jonasz Kofta, Łucja Prus, Bogusław Mec, Urszula Sipińska, Andrzej Rosiewicz, Jacek Zieliński, Włodzimierz Nahorny Aktorzy: Anna Nehrebecka Koncert - show, na którym Wojciech Młynarski, Agnieszka Osiecka i Jonasz Kofta "podsumowali" swój dorobek literacki, prezentując piosenki z ich tekstami wykonywane podczas festiwali opolskich na przestrzeni 15 lat. 09:50 CAŁA NAPRZÓD (FAST FORWARD) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Gilles Vernet Dokument przybliża pojęcie upływającego czasu. Dlaczego można odnieść wrażenie, że czas biegnie coraz szybciej? Jakie czynniki na to wpływają? Jak zmieniło się podejście do tego zagadnienia na przestrzeni ostatnich dekad? Poświęcenie czasu na zadawanie fundamentalnych pytań pozwoli rozwiązać największą zagadkę epoki, w której żyjemy. 10:55 SERIALOWA NOSTALGIA - U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 2/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Wielkanoc. Przed kościołem tłum ludzi odświętnie ubranych okrążastoły zastawione koszyczkami. Ksiądz odmawia modlitwę, a potem zbliża się do stołu i błogosławi Boże dary, kropiąc kropidłem. Świadek koronny, Bocian, zajeżdża pod sklep. Po drugiej stronie wyrostek bierze zamach wiadrem pełnym wody. Bocian jest szybszy. Wyjmuje zza pasa pistolet i mierzy prosto w oczy chłopaka. Chłopak zamiera ze strachu, po chwili ucieka. Ksiądz i Ratajowa pracują w warzywniku. Przez furtkę w płocie wchodzą komendant i burmistrz, mocno podenerwowani. Skarżą się na zachowanie Bociana. Ksiądz obiecuje pomoc. 11:45 TAMTE LATA, TAMTE DNI - TERESA LIPOWSKA Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuc - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem gościem programu jest popularna aktorka Teresa Lipowska. 12:20 GARSONIERA (THE APARTMENT) Komedia obyczajowa, 125 min, USA, 1960 Reżyseria: Billy Wilder Scenariusz: I. A. L. Diamond, Billy Wilder Zdjęcia: Joseph LaShelle Muzyka: Adolph Deutsch Występują: Jack Lemmon, Shirley MacLaine, Fred MacMurray, Ray Walston, David Lewis, Jack Kruschen, Edie Adams, Joan Shawlee i inni 6 Oscarów - dla najlepszego filmu roku oraz za scenariusz, reżyserię, montaż, scenografię i dekorację. Jury festiwalu w San Sebastian przyznało nagrodę dla najlepszej aktorki, pełnej wdzięku i temperamentu, rudej i piegowatej Schirley MacLaine, zdobywczyni Oscara w 1983 r. za czułe słówka. Partneruje jej trzykrotny laureat najwyższej nagrody, Jack Lemmon, który w świecie filmu zasłynął zarówno dzięki komediom, jak i rolom pełnym dramatyzmu. Garsonierę wyreżyserował jeden z największych hollywoodzkim mistrzów, Billy Wilder, twórca "Sabriny", "Stalagu 17", "Podwójnego ubezpieczenia", "Straconego weekendu", "Bulwaru Zachodzącego Słońca", "Świadka oskarżenia", "Słodkiej Irmy" i nieśmiertelnego "Pół żartem, pół serio". Współautorem scenariusza jest I. A. L. Diamond, z którym Wilder tworzył znakomity duet przez 25 lat. Autorem nagrodzonej scenografii był Alexander Trauner, z którym współpracę reżyser bardzo sobie cenił. To właśnie węgierski scenograf wyczarował słynną scenę biura z 5000 tysiącami biurek. Kręcenie tego ujęcia wspomina Wilder: Trudno byłoby wpakować tyle mebli do jednej hali zdjęciowej. Na szczęście miałem czarodzieja Traunera. Ustawił 40 normalnych biurek i 60 mniejszych, przy których posadził niższych statystów. Dalej siedziały karły, a jeszcze dalej były wycięte z papieru sylwetki. Bohaterem filmu jest Bud Baxter (Jack Lemmon), szary urzędnik potężnego nowojorskiego towarzystwa ubezpieczeniowego. W firmie, gdzie jest zatrudnionych ponad 30 tysięcy ludzi, trudno o awans. Lecz Bud szybko pnie się po szczeblach kariery zawodowej. W ten sposób dyrektorzy nagradzają swego pracownika za lojalność wobec nich. A wszystko dzięki tytułowej garsonierze, której jest właścicielem. Udostępnia ją szefom na godziny, co pozwala żonatym mężczyznom na organizowanie dyskretnych spotkań z przyjaciółmi. W tym czasie Bud spędza samotne wieczory w barze lub parku, czasem marznąc okropnie i przypłacając swoją usłużność gorączką lub katarem. Któregoś dnia kluczem do jego kawalerki zaczyna interesować się dyrektor działu kadr, Sheldrake (Fred MacMurray). I pewnie wszystko by układało się jak dawniej, gdyby nie urocza windziarka z firmy, Fran Kubelik (Schirley MacLaine). To właśnie z nią Sheldrake spędza romantyczne chwile w garsonierze, zwodząc i kusząc obietnicami małżeństwa młodą i naiwną dziewczynę, chociaż wcale nie ma zamiaru się rozwodzić. Przez następny miesiąc wszystkie poniedziałki i czwartki są zarezerwowane dla Sheldrake' a i jego przyjaciółki. Ale Fran pragnie czegoś więcej, niż potajemnych schadzek z ukochanym. Gdy przekonuje się, że ten nie ma wobec niej uczciwych zamiarów, zrozpaczona postanawia popełnić samobójstwo. Zażywa w garsonierze tabletki nasenne, lecz na szczęście Baxter odnajduje ją w porę i z pomocą sąsiada, doktora Dreyfusa (Jack Kruschen), ratuje życie dziewczynie. Dwa dni Bud czuwa przy powracającej do zdrowia Fran. W końcu uświadamia sobie, że jest w niej zakochany. Na drodze do jego szczęścia staje dyrektor Sheldrake, którego opuściła żona dowiedziawszy się, o romansach męża. Dyrektor znowu pragnie spotykać się z Fran, ale tym razem Bud odmawia przełożonemu. 14:35 KOMEDIOWE LATO - ZEZOWATE SZCZĘŚCIE Komediodramat, 110 min, Polska 1960 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Lipman i Krzysztof Winiewicz Muzyka: Jan Krenz Występują: Bogumił Kobiela, Maria Ciesielska, Helena Dąbrowska, Barbara Kwiatkowska, Krystyna Karkowska, Barbara Połomska, Irena Stalończyk, Tadeusz Bartosik, Henryk Bąk, Aleksander Dzwonkowski, Wojciech Lityński, Kazimierz Opaliński, Jerzy Pichelski, Wojciech Siemion, Wiesław Gołas, Adam Pawlikowski i inni "...powoli zaczynam rozumieć impulsy, które kierowały moim postępowaniem. Otóż chyba zawsze usiłowałem, całkiem nieświadomie, przystroić się w szaty uznanego przez opinię bohatera danego historycznego okresu. W życiu dziecka był nim harcerz, później podchorąży, wreszcie konspirator... Wszystkie te etapy przebiegłem w bezowocnej pogoni za życiowym powodzeniem. Czy mogłem przypuszczać, że wszędzie czeka mnie nieuchronna klęska?..." - tak podsumował swoje pechowe życie główny bohater opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego "Sześć wcieleń Jana Piszczyka". Nowela stała się kanwą scenariusza do "Zezowatego szczęścia" - filmu, który ugruntował wysoką pozycję Andrzeja Munka wśród polskich reżyserów debiutujących po wojnie. O klasie tego twórcy wiele mówiła już "Eroica" (1958) - do dziś uznawana za arcydzieło szkoły polskiej. "Zezowate szczęście" dowiodło jednak, że Munk to nie tylko mistrz w obnażaniu fałszu narodowych stereotypów i symboli. Pokazało biegłość twórcy w operowaniu zarówno językiem tragedii, jak i komedii. Stało się też świadectwem wyczulenia reżysera na problemy współczesności, takie jak choćby przerost biurokracji i jego konsekwencje. Wartość "Zezowatego szczęścia" ujawnia się jeszcze w czym innym. Film ów jest mianowicie zdumiewająco udanym połączeniem różnych stylów i poetyk. Krytycy znaleźli w dziele Munka zjadliwą ironię, groteskę, elementy czysto komediowe i dramatyczne oraz cechy powiastki filozoficznej w duchu wolteriańskim. Przy tak dużej różnorodności i "rozrzucie" stylistycznym próżno szukać w "Zezowatym szczęściu" zgrzytów, zbędnych scen, chybionego aktorstwa. W warstwie fabularnej film Munka stanowi studium postawy obecnej w każdej epoce i w każdym społeczeństwie. "Zezowate szczęście" opowiada bowiem o - by użyć określenia krytyka - "żywocie oportunisty poczciwego". Jest nim Jan Piszczyk, rewelacyjnie grany przez Bogumiła Kobielę. Już od wczesnej młodości jego głównym celem było płynąć na fali koniunktury, być zawsze "kimś", jak najlepiej dopasować się do aktualnej tendencji społecznej i politycznej. Zaczął już przed wojną, kiedy jako chłopiec zapisał się do harcerstwa. Niestety, mimo usilnych starań, skompromitował się na defiladzie. Niezrażony niepowodzeniem zapragnął zostać korporantem, lecz podczas antysemickich zajść na uniwersytecie wzięto go za Żyda. Podczas wojny założył upragniony mundur podchorążego, ale trafił do oflagu. Tu na domiar złego uznano go za szpiega. Nie lepiej powiodło mu się w konspiracyjnej organizacji podziemnej. Wreszcie wraz z nastaniem socjalistycznego państwa wydawało się, że los wreszcie się do Piszczyka uśmiechnął. Nie na długo. 16:30 ZAGINIONE SKARBY - AUTOPORTRET ANNIBALE CARRACCIEGO Film animowany, 6 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Zdjęcia: Sławomir Frank Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Autoportret Annibale Carracciego został zakupiony przez Stanisława Augusta Poniatowskiego od Stanisława Kostki Potockiego. Obraz zaginął w czasie II wojny światowej. Losy kolekcji Pałacu Błękitnego Krasińskich, zostają wplecione w tło nakreślonej historii zinstytucjonalizowanej grabieży dzieł sztuki podczas okupacji. 16:40 RETRO KINO - WINNETOU - II - OSTATNI RENEGACI (WINNETOU, TEIL 2 (LAST OF THE RENEGADES)) Film przygodowy, 89 min, Niemcy/Jugosławia/Włochy 1964 Reżyseria: Harald Reinl Scenariusz na podstawie powieści Karola Maya: H. G. Peterson Aktorzy: Pierre Brice, Lex Barker, Klaus Kinski, Terence Hill, Anthony Steel, Karin Dor, Renato Baldini, Velemir Chytil, Mirko Boman i inni Śmierć ojca staje się punktem zwrotnym w życiu Winnetou. Teraz on zostaje wodzem odpowiedzialnym za los Apaczów. Młody wódz uznaje również, że jego zadaniem jest działanie w interesie wszystkich Indian. Aby zapobiec rozlewowi krwi, stara się, wraz ze swoim niezawodnym przyjacielem Old Shatterhandem szerzyć przyjaźń między białymi i czerwonoskórymi. Pewnego dnia ratuje córkę Leśnego Niedźwiedzia, piękną dziewczynę o imieniu Biały Kwiat. Młodzi zakochują się w sobie, ale Winnetou poświęca swoje uczucie i doprowadza do ślubu Indianki z synem pułkownika Merrila sprawującego z ramienia rządu władzę nad terytorium Apaczów. Niestety, z trudem osiągnięte porozumienie omal nie zostaje zerwane, gdy do obozu Merrila nadchodzi wieść o spowodowanej rzekomo przez Indian rzezi w wiosce białych osadników. Mimo sprzeciwów syna, który ma pełne zaufanie do Indian, pułkownik zarządza karną ekspedycję. Old Shatterhand odkrywa, że masakry dokonali biali bandyci pod wodzą niejakiego Forrestera, ale sam też wpada w ich ręce, zanim uda mu się ostrzec pułkownika. Ratuje go niezawodny Winnetou. Tymczasem banda napada na plemię Ponków. Sprzymierzeni z wojskiem Indianie ruszają im na pomoc. 18:55 SAMI YAFFA NA TROPIE DŹWIĘKÓW - ODC. 6 - ETIOPIA (SAMI YAFFA - SOUND TRACKER - EP. 6) Film dokumentalny, 47 min, Finlandia, 2014 Reżyseria: Otso Tiainen Wykonawcy: Sami Yaffa Seria poświęcona muzyce świata. Gwiazda fińskiego rocka i miłośnik muzyki Sami Yaffa podróżuje po świecie i odkrywa muzykę różnych kultur - od Nowego Jorku, przez Serbię, Brazylię, Argentynę, Hiszpanię, Etiopię, Jamajkę, Turcję, po Senegal, Indie i Indonezję. 21:30 DIRE STRAITS: ON THE NIGHT (DIRE STRAITS: ON THE NIGHT) Koncert, 93 min, Wielka Brytania, 1992 Reżyseria: Paul Cummins, Christine Strand Wykonawcy: Dire Straits Koncert legendarnej grupy Dire Straits z 1992 roku podczas trasy koncertowej "On Every Street Tour". Całość została zarejestrowana podczas występów na Les Arenes w Nimes oraz Feijenoord Stadion w Rotterdamie. Nie zabrakło w nich największych hitów grupy: "Walk of Life", "Money for nothing", "The Bug", "Solid Rock" czy "Romeo and Juliet". 23:15 MOCNE KINO - LABIRYNT (PRISONERS) Thriller, 146 min, USA 2013 Reżyseria: Denis Villeneuve Scenariusz: Aaron Guzikowski Aktorzy: Hugh Jackman, Jake Gyllenhaal, Paul Dano, Melissa Leo, Viola Davis, Maria Bello, Terrence Howard Film nominowany do nagrody Oscara za najlepsze zdjęcia. Główny wątek skupia się wokół porwania dwóch dziewczynek. Keller Dover i jego żona Grace wiodą spokojne i szczęśliwe życie. Wraz z nastoletnim synem Ralphem i 6 - letnią córką Anną mieszkają w Pensylwanii. W Święto Dziękczynienia dochodzi do tragedii, która na zawsze odmieni ich życie. Ten dzień spędzają razem z przyjaciółmi Franklinem i Nancy oraz ich córkami Elizą i Joy. Po świątecznym obiedzie okazuje się nagle, że Anna i Joy zniknęły. Policja wszczyna śledztwo w tej sprawie. Akcją poszukiwawczą kieruje detektyw Loki. Podejrzenie o porwanie dziewczynek pada na Alexa Jonesa, którego samochód był zaparkowany w pobliżu miejsca ich zaginięcia. Z braku mocnych dowodów, musi jednak wypuścić na wolność aresztowanego Alexa. Wobec fatalnej decyzji stróżów prawa, z którymi Keller Dover początkowo współpracował, teraz postanawia na własną rękę schwytać porywacza. Przekonany o winie Alexa, dopada drania w pobliżu komisariatu. Więzi go i torturuje w opuszczonym budynku. Ciągle jednak nie wiadomo, gdzie są zaginione dziewczynki? 04:35 DESERT COFFEE Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2017 Reżyseria: Mikael Lypiński W kalifornijskiej części pustyni Sonora, w bliskim sąsiedztwie baz wojskowych, znajduje się "dzikie" miasteczko Slab City, zamieszkałe przez uciekinierów z "amerykańskiego snu". Są w różnym wieku, przywieźli ze sobą różne historie, ale wszyscy wybrali wolność, nawet za cenę najbardziej podstawowych wygód. Jedynym miejscem wyposażonym w elektryczność jest tu prowizoryczna kafejka internetowa prowadzona przez Roba, serwująca "najlepszą kawę w okolicy".