TVP Kultura Sobota, 17.07.2021 07:50 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - GRUNWALD Reportaż, 6 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Miejsce, które wszyscy doskonale znamy z lekcji historii i filmu Aleksandra Forda. To właśnie tu rozegrała się jedna z najsłynniejszych bitew średniowiecznej Europy. Zwycięstwo wojsk polsko - litewskich nad zakonem krzyżackim było początkiem zmierzchu jego potęgi. Bitwa pod Grunwaldem przeszła do historii i stała się źródłem inspiracji. I to właśnie to niezwykłe miejsce odwiedzimy w kolejnym odcinku cyklu "Pomniki Historii. Szlakiem miejsc niezwykłych". Bitwa pod Grunwaldem była przez Jagiełłę dobrze przygotowana taktycznie i logistycznie. Król obserwował jej przebieg ze wzgórza, dzięki czemu mógł doskonale kontrolować sytuację. Do historii przeszedł wspaniałomyślny gest Jagiełły, który rozkazał na polu bitwy odnaleźć zwłoki wielkiego mistrza i odesłać je z honorami do Malborka. O znaczeniu pola bitwy oraz o tym co wiemy tak naprawdę o słynnym dniu 15 lipca 1410 roku, porozmawiamy z Szymonem Drejem - dyrektorem Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku oraz Piotrem Nowakowskim - kierownikiem działu archeologicznego Muzeum Bitwy pod Grunwaldem. 09:35 OPOWIEŚCI OFFENBACHA (TALES OF OFFENBACH) Film dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania/Francja, 2019 Reżyseria: Reiner E. Moritz Jacques Offenbach (1819 - 1880), twórca operetki francuskiej. W związku z inscenizacjami swych utworów odbywał podróże po Europie i Ameryce Północnej. Jego operetki (ok. 90) wystawiane po raz pierwszy na ogół w Paryżu, cechuje lekkość, wdzięk i zręczna instrumentacja, libretta są często dowcipną satyrą na życie francuskiej arystokracji II Cesarstwa; największą popularność zyskały: "Orfeusz w piekle" (1858) i "Piękna Helena" (1864), będące parodiami mitów greckich; ponadto "Życie paryskie" (1866), "Wielka księżna Gerolstein" (1867), "La Prichole" (1868), "Madame Favart" (1878). Z kilku oper Offenbacha trwałą pozycję zdobyły "Opowieści Hoffmanna" do libretta J. Barbiera i M. Carrgo według opowiadań fantastycznych E. T. A. Hoffmanna. 10:45 SERIALOWA NOSTALGIA - U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 3/12 Serial komediowy, 40 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Oddział elewów szkoły policyjnej zmaga się na torze ćwiczeń. Ubrani w polowe mundury młodzieńcy jeden po drugim pokonują przeszkody. Na trybunie obserwatorów kilku wyższych rangą oficerów ocenia ich umiejetności. Jeden z elewów, Marian Cielęcki, usiłuje nadążyć za kolegami, ale na każdej przeszkodzie widać, jak wielkie mu to sprawia trudności. Wszystkim udaje się przeskoczyć rów z wodą, jeden Marian wpada do niego, mocząc się po pas. Dwaj sanitariusze zabierają go na noszach. Generał Piecuch, komendant szkoły nie widzi możliwości zaliczenia Marianowi tego egzaminu. Ale okazuje się, że chłopak ma silnego protektora, a więc zdać musi. Komisja postanawia go promować, ma być wysłany do małego posterunku na prowincji. Wybór pada na miasteczko Królowy Most. Tam przynajmniej młody policjant za bardzo się nie skompromituje. 11:40 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ANNA DYMNA Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Tym razem swoje dzieciństwo i młodość wspomina popularna wybitna aktorka. Anna Dymna. Rozmowa toczy się w krakowskim Parku Jordana - miejscu jej dziecięcych zabaw, w Piwnicy pod Baranami, związanej z miłością życia - Wiesławem Dymnym oraz za kulisami sceny Starego Teatru, na której artystka odnosiła swoje pierwsze aktorskie sukcesy.. 14:35 KOMEDIOWE LATO - ZEMSTA Film komediowy, 100 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Roman Polański, Janusz Gajos, Andrzej Seweryn, Katarzyna Figura, Daniel Olbrychski, Agata Buzek, Rafał Królikowski, Lech Dybik, Cezary Żak, Jerzy Nowak, Tadeusz Wojtych, Henryk Gołębiewski, Jerzy Słonka, Magdalena Smalara Chociaż słynna sztuka Aleksandra hrabiego Fredry należy do najczęściej grywanych na polskich scenach, decyzja Andrzeja Wajdy o jej ekranizacji wywołała powszechne zaskoczenie, tym bardziej że istniała już jej filmowa wersja zrealizowana w 1957 r. przez Antoniego Bohdziewicza i Bohdana Korzeniewskiego. Do nakręcenia nowej wersji ostatecznie zdopingował reżysera kinowy sukces jego "Pana Tadeusza". W klasycznej sztuce Wajda dojrzał wciąż aktualną komedię o wadach narodowych Polaków, które w przeszłości wielokrotnie były przyczyną naszych narodowych klęsk, a i dziś nie sprzyjają budowaniu ładu i dobrobytu. Krytyczny impet ustąpił jednak miejsca dobrodusznej kpinie z arogancji i obłudy, pieniactwa i przekupności, zawiści i chciwości. Prawdziwą sensacją okazało się powierzenie roli Papkina Romanowi Polańskiemu, któremu partnerują takie znakomitości jak Janusz Gajos (Cześnik) i Andrzej Seweryn (Rejent). Charakterystyczną rolę Dyndalskiego Wajda powierzył jednemu ze swych ulubionych aktorów, Danielowi Olbrychskiemu. Fredrowską "Zemstę" zainspirowała autentyczna historia trwającego niemal 30 lat sporu, jaki w XVII w. wiedli ze sobą dwaj współwłaściciele zamku w Odrzykoniu koło Krosna: Jan Skotnicki i Piotr Firlej. U Fredry opisane wydarzenia rozgrywają się prawdopodobnie, zdaniem historyków literatury, ok. roku 1815. Wajda natomiast umieścił akcję swojego filmu w XVIII w. , uważając go za ciekawszy wizualnie i barwniejszy obyczajowo niż następne stulecie. Zdjęcia plenerowe kręcono głównie w zrujnowanym zamku w Ogrodzieńcu pod Olkuszem, który trzeba było przedtem poddać dość znacznym pracom konserwatorskim, by wyglądał na zamieszkany. Wnętrza wybudowano w WFDiF w Warszawie. Krytyka zgodnie chwaliła pomysł realizacji filmu zimą, co nadało całej opowieści nowy walor, pozwoliło w naturalny sposób stworzyć klimat tajemniczości i napięcia. Niestety, natura nie zawsze sprzyjała zamierzeniom filmowców, w niektórych ujęciach śnieg jest więc sztuczny. Cześnik Raptusiewicz mieszkający po sąsiedzku w tym samym zamku ze znienawidzonym Rejentem Milczkiem, pragnie ożenić się z ponętną wdówką, Podstoliną. Świadom niedoskonałości swej urody i braku ogłady towarzyskiej prosi wezwanego na pomoc Papkina, aby go z nią wyswatał. Kreujący się na pożeracza niewieścich serc Papkin sam jest zakochany w Klarze, bratanicy Cześnika, tymczasem ona kocha z wzajemnością Wacława, syna Rejenta. Jednak ani Cześnik, ani Rejent nie zamierzają się zgodzić na ten związek, a wzajemną niechęć podsyca spór o mur graniczny. Aby pomieszać szyki Cześnikowi, Rejent wpada na szatański pomysł ożenienia Wacława z Podstoliną. 16:25 ZAGINIONE SKARBY - "PORTRET JOHANNA SCHWARZWALDTA" Film animowany, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Wykonawcy: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Hans Holbein młodszy "Portret Johanna Schwarzwaldta" (1543). Najmniejsze, pięciocentymetrowe dzieło ulubionego malarza króla Henryka VIII. W 1941 roku miniatura znalazła się w wykazie niemieckich narodowych dóbr kultury. Trafiła do rejestru wraz z tym, co było na tym terenie najcenniejsze. Na liście znalazły się: tryptyk "Sąd Ostateczny" Hansa Memlinga i rzeźba "Pięknej Madonny" z Bazyliki Mariackij w Gdańsku. 16:35 RETRO KINO - WINNETOU - III - OSTATNIA WALKA (WINNETOU, TEIL 3) Film przygodowy, 89 min, Niemcy/Jugosławia/Włochy 1965 Reżyseria: Harald Reinl Scenariusz na podstawie powieści Karola Maya: J. Joachim Bartsch, Harald G. Petersson Aktorzy: Pierre Brice, Lex Barker, Rik Battaglia, Ralf Wolter, Carl Lange, Sophie Hardy, Mihail Baloh, Dusan Antonijevic i inni Ekranizacja kolejnej powieści Karola Maya, której akcja rozgrywa się w dzikich i malowniczych ostępach Dzikiego Zachodu. Nastają ciężkie czasy dla wodza Apaczów, Winnetou, i jego ludzi. Tuż po zakończeniu wojny domowej w Ameryce następuje wielki przypływ osadników zza wielkiej wody. Przybysze coraz głośniej domagają się powiększenia obszaru swoich ziem na Dzikim Zachodzie. A to oznacza, że z miesiąca na miesiąc zmniejsza się terytorium dawnych władców tych terenów - Indian. Grozi im nędza i zagłada! Wódz Winnetou, widząc narastające zagrożenie, próbuje znaleźć sposoby na to, żeby uratować swój lud i jego ziemie. Jak zawsze, pomaga mu w tym jego biały przyjaciel, Old Shatterhand. 18:10 MÓJ CZAS Felieton, 7 min, Polska, 2021 Program montażowy na bazie odcinków archiwalnych cyklu "Rok 2020". Wybrani przez redakcję bohaterowie: Emilian Kamiński, Jan Jakub Kolski, Alicja Węgorzewska, Teresa Lipowska, Jan Englert, Urszula Dudziak, Piotr Machalica, Joanna Rawik, Wojciech Adamczyk, Maryla Rodowicz, Stanisława Celińska, Mariusz Wilczyński, Włodek Pawlik, Magdalena Zawadzka, Jerzy Maksymiuk, Krzysztof Zanussi, Golce, Janusz Stokłosa, Robert Gonera, Zygmunt Kukla. 18:55 SAMI YAFFA NA TROPIE DŹWIĘKÓW - ODC. 7 - AMERYKA, CZ. 1 (SAMI YAFFA - SOUND TRACKER - EP. 7) Film dokumentalny, 50 min, Finlandia, 2014 Reżyseria: Otso Tiainen Wykonawcy: Sami Yaffa Seria poświęcona muzyce świata. Gwiazda fińskiego rocka i miłośnik muzyki Sami Yaffa podróżuje po świecie i odkrywa muzykę różnych kultur - od Nowego Jorku, przez Serbię, Brazylię, Argentynę, Hiszpanię, Etiopię, Jamajkę, Turcję, po Senegal, Indie i Indonezję. 20:00 BILET DO KINA - POWRÓT BENA (BEN IS BACK) Dramat, 98 min, USA, 2018 Reżyseria: Peter Hedges Aktorzy: Julia Roberts, Lucas Hedges, Courtney B. Vance, Kathryn Newton Akcja rozgrywa się w okresie przedświątecznym, kiedy wszyscy są pochłonięci przygotowaniami do nadchodzącego Bożego Narodzenia. Holly Burns właśnie wraca do domu ze świątecznych zakupów i na schodach zastaje niespodziewanego gościa, swojego syna Bena (Lucas Hedges). Uzależniony od narkotyków chłopak trafił do ośrodka odwykowego i nadal powinien tam przebywać. Wprawdzie Holly zdaje sobie sprawę, że ryzykuje wiele przyjmując syna pod swój dach, ale nie ma sumienia odesłać go do ośrodka, zwłaszcza przed świętami, kiedy wszyscy spędzają czas w gronie rodzinnym. Chce wierzyć, że Ben jest już wyleczony i przeżyją razem z całą rodziną najwspanialszą Gwiazdkę. Sprawy się jednak komplikują. Wizyta Bena ściąga na nich ogromne kłopoty. A Holly zrobi wszystko, by ratować rodzinę i ukochanego syna. 21:50 BEE GEES - ONE FOR ALL TOUR. LIVE IN AUSTRALIA (BEE GEES - ONE FOR ALL TOUR. LIVE IN AUSTRALIA) Koncert, 107 min, Wielka Brytania, 1989 Reżyseria: Adrian Woods Wykonawcy: Bee Gees Rejestracja koncertu, który odbył się w listopadzie 1989 roku. Artyści powrócili w ramach międzynarodowej trasy koncertowej "One For All Tour" do Melbourne w Australii. Zespół Bee Gees zagrał program promujący album studyjny "One" przed kilkunastotysięczną publicznością National Tennis Centre. 23:50 MOCNE KINO - WSTRĘT (REPULSION) Dramat psychologiczny, 100 min, Wielka Brytania, 1965 Reżyseria: Roman Polański Scenariusz: Gerard Brach, Roman Polański Zdjęcia: Gilbert Taylor Muzyka: Chico Hamilton Aktorzy: Catherine Deneuve, Ian Hendry, John Fraser, Patrick Wymark, Yvonne Furneaux, Renee Houston, Helen Fraser, Valerie Taylor, James Villiers "Wstręt" to pierwsza długometrażowa fabuła zrealizowana przez Romana Polańskiego po wyjeździe z Polski. Film powstał za pieniądze brytyjskiej wytwórni Compton, która w połowie lat sześćdziesiątych robiła wiele, by ugruntować swój wizerunek kompanii promującej artystów ambitnych i nietuzinkowych. Chętnie więc zgodziła się finansować produkcję Polańskiego, tym bardziej że Polak miał już na koncie entuzjastycznie przyjęty na Zachodzie "Nóż w wodzie" (nominacja do Oscara) i jako świeżo upieczony emigrant nie miał wygórowanych oczekiwań co do budżetu filmu. Po ustaleniu warunków reżyser zabrał się do pracy. Miał pełną świadomość, jak wiele zależy od efektu jego starań. W rezultacie powstał film, który dziś krytycy zgodnie zaliczają do klasyki dreszczowca i horroru, stawiając go na równi z "Psychozą" Alfreda Hitchcocka czy "Halloween" Johna Carpentera. "Wstręt", choć nie okazał się wielkim sukcesem frekwencyjnym, otrzymał znakomite recenzje. Wychwalano nie tylko reżyserską wirtuozerię i znakomite zdjęcia, lecz także popisową grę dwudziestojednoletniej Francuzki Catherine Deneuve. Zarówno dla niej, jak i dla Polańskiego "Wstręt" stał się przepustką na filmowy Olimp. Fabuła "Wstrętu" jest niezwykle prosta. Młoda Belgijka Carol Ledoux dzieli wraz z siostrą Helen mieszkanie w Londynie. Mimo niewątpliwej urody, Carol nie tylko nie ma chłopaka, lecz także nie potrafi normalnie rozmawiać z mężczyznami. Zamknięta w sobie, pełna seksualnych zahamowań, unika ludzkiego wzroku i towarzystwa. Jej siostra nie zadaje sobie nawet trudu, by zrozumieć dziwne zachowanie dziewczyny. Całkowicie pochłania ją własna osoba i romans z żonatym mężczyzną. Nie wyobraża sobie nawet, że jej głośne jęki rozkoszy słyszy zza ściany Carol, na próżno starająca się zasnąć (tropiciele filmowych ciekawostek ustalili, że "Wstręt" jest pierwszy angielskim filmem, w którym można usłyszeć odgłosy orgazmu). Prawdziwy dramat zaczyna się wszakże z chwilą wyjazdu Helen i jej kochanka na wakacje do Włoch. Carol zostaje w domu sama. Coraz bardziej sparaliżowana przez strach przestaje chodzić do pracy i stopniowo pogrąża się w obłędzie. Tykanie zegara, kapanie wody z kranu urastają w jej świadomości do zwiastunów nieokreślonego, monstrualnego niebezpieczeństwa. Na domiar złego Carol zaczyna mieć halucynacje. Słyszy wyimaginowane kroki na korytarzu, czuje, jak ze ścian nagle wyrastają ręce i obejmują ją za piersi. Zaszczuta przez własną psychikę traci kontakt z rzeczywistością i przestaje odpowiadać za swoje czyny. Niekłamana groza obecna w filmie Polańskiego powstaje wskutek mistrzowsko wcielonego w życie pomysłu realizacyjnego. Widz ogląda bowiem świat przedstawiony na ekranie z punktu widzenia głównej bohaterki. Jej przerażenie i paranoja stają się przez to wyjątkowo realistyczne, odbierane jako coś znajomego, lecz trwożliwie spychanego w podświadomość. Wrażenie potęguje klaustrofobiczna atmosfera utworu. Gros akcji rozgrywa się przecież w czterech ścianach mieszkania Carol, które staje się dobrowolnym więzieniem dziewczyny, a jednocześnie obrazem jej udręczonej świadomości. Specjalna Nagroda Jury dla Romana Polańskiego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie w 1965 roku. 02:20 KINO NOCNE - INTRUZ (EFTERSKALV / THE HERE AFTER) Dramat, 97 min, Szwecja/Polska/Francja 2015 Scenariusz i reżyseria: Magnus von Horn Zdjęcia: Łukasz Żal Aktorzy: Ulrik Munther, Mats Blomgren, Ellen Jelinek, Loa Ek, Felix Goransson, Stefan Cronwall, Wiesław Komasa, Inger Nilsson Akcja filmu inspirowanego prawdziwymi wydarzeniami została osadzona w realiach szwedzkiej prowincji. 17 - letni John spędził parę lat w poprawczaku, gdzie trafił za zbrodnię popełnioną pod wpływem silnych emocji. Teraz wychodzi na wolność i wraca do rodzinnego domu, do ojca i młodszego brata. John chciałby zapomnieć o przeszłości, z ufnością patrzy w przyszłość, ma nadzieję, że rozpocznie nowe życie. Ale lokalna społeczność wciąż pamięta morderstwo, którego był sprawcą. Nigdy mu nie wybaczyli, że zabił swoją dziewczynę. Obecność Johna wzbudza w nich najgorsze instynkty, z dnia na dzień atmosfera się zagęszcza. W powietrzu wisi tragedia, wydaje się, że lincz na znienawidzonym nastolatku jest tylko kwestią czasu. John czuje się odtrącony przez dawnych przyjaciół i bliskich, których kocha. Traci nadzieję, a wzbierająca w nim agresja może go znowu popchnąć do zbrodni. Nie mogąc uciec od przeszłości, postanawia zmierzyć się z nią. 04:10 ORSON WELLES - BLASK I CIENIE (ORSON WELLES - SHADOWS & LIGHT) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2016 Reżyseria: Elisabeth Kapnist Orson Welles był człowiekiem, który na nowo wymyślił język teatru i kina w wieku zaledwie 24 lat. Był mężczyzną o tysiącu twarzy, ciągle pojawiającym się w nowych formach, odsłaniającym nieskończenie niewidzialne oblicza. Sylwetka artysty, którego film "Obywatel Kane" na zawsze zmienił amerykańskie kino.