TVP Historia Środa, 21.07.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1798 - bitwa pod piramidami (na północ od Kairu) zakończona zwycięstwem Francuzów; 1944 - powołanie PKWN; 1958 - rewizja SB na Jasnej Górze; 1969 - pierwsi ludzie na Księżycu; 07:10 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 11/18 - HASŁO Serial przygodowy, 55 min, Polska 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Leszek Herdegen, Lidia Korsakówna, Eliasz Kuziemski, Andrzej Polkowski, Leonard Pietraszak, Edward Lubaszenko, Zdzisław Kuźniar, Igor Przegrodzki, Zbigniew Lesień, Halina Buyno - Łoza Kloss wyrusza do Normandii. Na miejscu ma z nim nawiązać kontakt francuski partyzant, Hubert. Wskutek niefortunnego zbiegu okoliczności w oznaczonym dniu przybywa do miasta inny oficer niemiecki i Hubert jemu zdradza hasło: "W Paryżu najlepsze kasztany są na placu Pigalle". Aresztowany partyzant umiera w więziennym szpitalu. Porucznik von Vormann domyśla się jednak, że z miejscowym ruchem oporu współpracuje inny oficer niemiecki. Na hasło prawidłowym odzewem reaguje Kloss. Von Vormann zaczyna go szantażować, m. in. żąda pieniędzy na odrestaurowanie rodowych włości. Kloss zwodzi go, a jednocześnie naprowadza majora Ehlerta na trop Vormanna jako agenta. Przygotowuje także akcję odbicia jeńców z niemieckiego więzienia. 08:10 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - SZABAT - ZIMNY BUFET I STYGNĄCY PIEC Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W tym odcinku poznamy potrawy serwowane w czasie szabatu. Pierwsza to danie jednogarnkowe - czulent z kaszą i ciecierzycą, a druga - śledź korzenny z rodzynkami. 08:45 KAROL JAROSZYŃSKI - HISTORIA NAJBOGATSZEGO POLAKA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grażyna Czermińska Scenariusz: Grażyna Czermińska, Bogdan Czermiński Zdjęcia: Grażyna Czermińska Wykonawcy: Artur Kalicki Karol Jaroszyński był jednym z najbogatszych Polaków w historii, geniuszem ówczesnego biznesu i bankowości. Po odziedziczeniu, na początku XX wieku, majątku po ojcu, traci niemal wszystkie pieniądze w kasynie w Monte Carlo. Ale w końcu rozbija bank i wygrywa ogromną fortunę. Zaczyna inwestować w przemysł i w krótkim czasie staje się finansowym potentatem. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku, mając poparcie kół rządowych, zaczął organizować w Rosji przemysł wojenny i uzyskał na ten cel kredyt w Banku Państwa do 400 milionów rubli. W 1917 roku stał na czele wielkiego koncernu, w skład którego wchodziły kopalnie, huty, fabryki, banki, cukrownie, towarzystwa ubezpieczeniowe, towarzystwa kolejowe, lasy, a nawet towarzystwa łowieckie i duże hotele. Wszystko stracił po dojściu do władzy bolszewików. Doradca cara Mikołaja II i Józefa Piłsudskiego. Urodzony i wychowany w Rosji nigdy nie przestał być polskim patriotą. Współzałożyciel Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego, największym odznaczeniem papieskim, nadawanym osobom świeckim za szczególne zasługi dla Kościoła. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - POLOWANIE NA MÓZGI Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odtworzenie nieznanej historii ostatnich miesięcy II wojny światowej, gdy specjalne jednostki amerykańskie i radzieckie usiłowały schwytać niemieckich konstruktorów rakiet. 10:40 BITWA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Student malarstwa - Ireneusz Rolewski porywa się na coś zupełnie szalonego - chce wykonać pierwszą wierną kopię "Bitwy pod Grunwaldem" Jana Matejki (w skali 1:1). Zadanie wykraczające poza wyobrażenia zwykłego śmiertelnika nie jest pierwszą bitwą, do której musiał stanąć nasz bohater. Jest wychowankiem domu dziecka w Strobowie pod Skierniewicami, żyje niezwykle skromnie, nie ma stałych dochodów ani sponsorów. Przeciwności losu tylko wzmagają jego determinację w dążeniu do realizacji wyznaczonych celów i umacniają w przekonaniu, że warto żyć dla spraw wyższych. Kamera śledziła go przez dwa lata, obserwowała wszystkie etapy powstawania kolejnych fragmentów dzieła (z racji na rozmiar oryginału kopia powstaje w kilkunastu częściach, które na koniec zostaną ze sobą zszyte), od rozpięcia płótna na krośnie, poprzez jego gruntowanie metodami znanymi Matejce, wytwarzania farb wg. starych recept, nanoszenie pierwszych kresek, po transport gotowych fragmentów z Warszawy do Łodzi zwiniętych na rurach kanalizacyjnych. Niezwykle uzdolniony artysta okazuje się człowiekiem silnym duchem i zarazem bardzo empatycznym. 11:45 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 24 W ŚWIECIE ŁEMKÓW Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Dlaczego podróżując po polskim Beskidzie Niskim, możemy natrafić na samotne drzwi, które stoją w środku pola? Kto je tam zostawił? Co symbolizują? Radek Kotarski rusza ich śladem i odkrywa barwną kulturę Łemków. Sprawdza, jak wielu zostało ich w Polsce, czym tradycyjnie się zajmowali i co dawniej jedli. Zapraszamy na magiczną podróż do świata tajemniczych górali. 12:25 WOJNA DOMOWA - ODC. 10/15 - ZAGRANICZNY GOŚĆ Serial komediowy, 53 min, Polska 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Irena Kwiatkowska, Kazimierz Rudzki, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Alina Janowska, Jarema Stępowski, Andrzej Szczepkowski, Kazimierz Brusikiewicz, Marek Gowland, Jacek Fedorowicz, Bogumił Kobiela, Maria Chwalibóg, Jerzy Karaszkiewicz Do państwa Jankowskich przyjeżdża kolega pana Kazimierza z oflagu, równocześnie trwają przygotowania do przyjazdu Rysia - młodego kuzyna z Anglii. Pani Irena poucza Jankowskich o angielskich zwyczajach, podstawowych zwrotach. Na lotnisku okazuje się, że Rysio mówi po polsku, zachowuje się zupełnie inaczej niż sugerowała pani Irena i w ogóle jest zupełnie normalny - nadaje się na kolegę dla Pawła. Jest grudzień - wycieczka po Warszawie się nie udaje, bo przez zamarznięte okna autokaru nic nie widać. Główną atrakcją stają się dla Rysia rozmowy z panią Ireną. Rysio i Paweł jadą do Zakopanego, państwo Jankowscy tymczasem bawią się kupionymi dla Rysia ołowianymi żołnierzykami. Na nartach Rysio łamie rękę i nogę, ale wyjeżdża z Polski szczęśliwy i zaprasza Pawła na wakacje. 17:05 POLSKIE 100 LAT - POLACY NA EMIGRACJI 1945 - 1956 Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Cykl filmów dokumentalnych opowiadających o najważniejszych wydarzeniach i postaciach w historii Polski od przełomu XIX i XX wieku po rok 2004. Po II wojnie światowej poza granicami kraju znalazły się tysiące przedstawicieli elit politycznych, wojskowych, literackich, naukowych, artystycznych, sportowych oraz zwykłych emigrantów. Tysiące Polaków, aresztowanych i wywiezionych z kraju w latach 1939 - 1945, opuszczało wyzwalane obozy w Niemczech. Wszyscy zadawali sobie pytanie: czy jest sens powrotu do kraju? Wielu z nich nie miało dokąd wracać, bowiem ich domy znalazły się na terenach Związku Sowieckiego. Wielu obawiało się powrotu do Polski, spodziewając się represji komunistycznych. W 1945 roku poza krajem przebywało około 2, 5 miliona Polaków, których wojna wyrzuciła z kraju. Największe ich skupisko znajdowało się w Anglii. Emigranci, niezależnie od wewnętrznych sporów i kłótni, stosunku do nieuznawanego przez świat zachodni rządu emigracyjnego, tworzyli szkoły, teatry, instytuty naukowe, wydawnictwa książkowe i prasowe. Do najważniejszych instytucji, które miały znaczenie także w kraju należało Radio Wolna Europa i Instytut Literacki Jerzego Giedroycia. Biorąc pod uwagę całokształt działalności środowisk emigracyjnych uprawnione wydaje się stwierdzenie, że Polakom udało się stworzyć państwo polskie na obczyźnie. Był to jedyny tego rodzaju przypadek w dziejach powojennej Europy. 17:35 HISTORIA JEDNEJ FOTOGRAFII Film dokumentalny, 31 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Królikowski Film opowiada o polskiej bohaterce narodowej, Marii Kwaśniewskiej, oszczepniczce, brązowej medalistce olimpijskiej w rzucie oszczepem na XI Igrzyskach Olimpijskich, w 1936 roku w Berlinie. W filmie należne miejsce znajdzie zarówno wątek dotyczący osiągnięć sportowych jak i opowieść o dramatycznych losy i przeżyciach wojennych bohaterki. Dzięki swojej postawie, odwadze i zaangażowaniu oraz osiągnięciom sportowym Maria Kwaśniewska uratowała życie wielu osób. Pomogła ponad stu więźniom niemieckiego, nazistowskiego obozu przejściowego Dulag 121 Pruszków. Stąd, więźniowie: powstańcy warszawscy i wysiedleni mieszkańcy Warszawy, trafiali na roboty przymusowe w głąb Rzeszy lub do obozów koncentracyjnych. Skuteczną pomocą w ratowaniu więźniów okazały się zarówno osiągnięcia sportowe, w tym przede wszystkim zdobyty brązowy medal olimpijski, jak i posiadana przez Marię Kwaśniewską okolicznościowa fotografia, na której uwieczniono ją przyjmującą gratulacje od Adolfa Hitlera. Bohaterka filmu została odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski w 2005, dwukrotnie otrzymała Order Olimpijski Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, a ponadto medal Kalos Kagathos, przyznawany wybitnym sportowcom za działalność pozasportową. 18:35 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 12/18 - ZDRADA Serial przygodowy, 63 min, Polska 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Beata Tyszkiewicz, Lidia Korsakówna, Leszek Herdegen, Ryszard Filipski, Wojciech Duryasz, Artur Młodnicki, Eugeniusz Kujawski, Adolf Chronicki, Roman Sykała, Anna Seniuk, Marek Barbasiewicz Do Berlina wyrusza łączniczka podziemnej organizacji z bardzo ważnymi informacjami. Ma je przekazać agentce - szwedzkiej aktorce Christin Kield. W rzeczywistości Christin jest agentką podwójną. Kiedy jej narzeczony, niemiecki oficer Heini, został zabity przez Polaków, Christin poprzysięgła zemstę polskiemu ruchowi oporu. Kloss musi albo ją zlikwidować, by nie wsypała łączniczki, albo przekonać Christin, że jest w błędzie: Heiniego zabili gestapowcy, gdyż pracował dla Polaków. Tymczasem z usług szwedzkiej aktorki chce skorzystać zarówno gestapo, jak i kontrwywiad. Christin zostaje porwana, a Kloss ma się natychmiast zameldować u samego admirała Canarisa. 19:45 TWARZE SOLIDARNOŚCI - LECH CIĘŻKI, TADEUSZ BEDNARSKI Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w 2020 roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda, czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Lublin, strajk 11 - 14 lipca, Fabryka Samochodów Ciężarowych Polmo im. Bolesława Bieruta. 21:00 WINDSOR. NAJWIĘKSZA MIŁOŚĆ ELŻBIETY II - LATA 1992 - 2016: TRAGEDIA I TRIUMF. ODC. 1/4 (ODC. 1/4) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Paul Nelson Scenariusz: Paul Nelson Seria opowiada o historii zamku Windsor, w którym mury zamku i wieżyczki wciąż strzegą najgłębszych tajemnic rodziny królewskiej. Zamek w Windsorze jest czymś więcej niż tylko zamkiem i domostwem: od prawie 1000 lat jest sceną, na której występowały niektóre z największych nazwisk w historii Wielkiej Brytanii, gdzie planowały i realizowały swoje najbardziej kontrowersyjne posunięcia. Windsor, największy i najdłużej zamieszkiwany zamek na świecie, był świadkiem niezliczonych królewskich narodzin, zgonów i zaślubin, a także wytrzymał liczne oblężenia i bitwy. Dzięki porywającym rekonstrukcjom, szczerym wywiadom i nowym materiałom archiwalnym, seria ujawnia prawdę o najsłynniejszej brytyjskiej rodzinie. 21:55 FOTOGRAF Film kryminalny, thriller, 107 min, Polska, 2014 Reżyseria: Waldemar Krzystek Scenariusz: Waldemar Krzystek, Krzysztof Kopka Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Maciej Zieliński Aktorzy: Tatiana Arntgolts, Aleksandr Baluev, Agata Buzek, Sonia Bohosiewicz, Tomasz Kot, Adam Woronowicz Tytułowy Fotograf to przydomek psychopatycznego seryjnego mordercy, terroryzującego mieszkańców stolicy Rosji. Za każdym razem zabójca pozostawia przy ofierze tabliczki z numerami, tak jak to robią policyjni technicy, oznaczający i zabezpieczający miejsce zbrodni. Policja jest bezradna wobec działań mordercy, nie mają konkretnych dowodów ani świadków. Wygląda na to, że nikt go nie widział i nikt nie przeżył spotkania z nim. Akcja filmu rozpoczyna się w realiach współczesnej Moskwy, gdzie po raz kolejny uderza nieuchwytny psychopata, a następnie przenosi się do Polski, do Legnicy. Badający moskiewskie zbrodnie śledczy, odkrywają bowiem, że mogą one mieć związek z mrocznymi wydarzeniami z lat 70. , kiedy w tym mieście stacjonował garnizon Armii Radzieckiej. "W filmie pewne postaci są autentyczne, a niektóre wydarzenia sam widziałem, gdy dorastałem w Legnicy" - mówi w jednym z wywiadów reżyser "Fotografa". Pokazaną w filmie scenę śmierci radzieckiego żołnierza Waldemar Krzystek przeżył osobiście jako chłopiec, stojąc na ulicy w tłumie gapiów obserwujących tragedię. Zrealizowany w konwencji thrillera "Fotograf" pokazuje zmagania głównych bohaterów: starego wygi majora Lebiadkina i młodej, ambitnej funkcjonariuszki Nataszy, prowadzących dochodzenie w sprawie moskiewskich zbrodni. Major włączył do swego zespołu Nataszę, która, jak się okazuje, jako jedyna zetknęła się z psychopatą i przeżyła to spotkanie. Podążając tropem Fotografa śledczy, docierają do Legnicy, gdzie blisko pół wieku temu znajdowała się baza wojskowa żołnierzy radzieckich. To tu doszło do aktu, który zapoczątkował cały ciąg makabrycznych wydarzeń, w które jest uwikłany Fotograf. Sekret z przeszłości stanie się kluczem do rozwikłania zagadki współczesnych zbrodni. Tymczasem żmudne dochodzenie tkwi w martwym punkcie, funkcjonariusze na razie bez rezultatów przeszukują archiwa, zbierają dowody, próbują łączyć różne fakty. Nagrody Gdynia 2014: Elena Babenko za drugoplanową rolę kobiecą oraz Nagroda Jury Młodzieżowego. 01:45 SENSACJE XX WIEKU - POLOWANIE NA MÓZGI Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odtworzenie nieznanej historii ostatnich miesięcy II wojny światowej, gdy specjalne jednostki amerykańskie i radzieckie usiłowały schwytać niemieckich konstruktorów rakiet. 02:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CHURCHILL Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony polityce Wielkiej Brytanii w pierwszej fazie wojny. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe. 03:05 WOJNA W ETERZE - ODC. 35 Felieton, 4 min, Polska, 2019 Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Cykl "Wojna w eterze" to krótkie, kilkuminutowe filmy, w których skonfrontowane są dwie strony tej wojny: Wschód i Zachód, komunistyczne władze i kraje demokratyczne, blok sowiecki i wolny świat reprezentowany przez USA i Europę Zachodnią. To OBRAZY PROPAGANDY i GŁOSY PRAWDY. Ta konfrontacja pokazana jest przez dwa zbiory multimedialne: głosy prawdy płynące do PRL spoza żelaznej kurtyny na falach zagranicznych radiostacji, oraz obrazy propagandy peerelowskiej, którymi przez dziesięciolecia zakłamywano ważne wydarzenia, wielkie postaci, znaczące zjawiska, kluczowe daty historyczne. GŁOSY PRAWDY to pół miliona minut archiwum Radia Wolności, nagrania dźwiękowe pozostałe po zamknięciu Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, a także archiwalia polskich sekcji BBC i Radia France Internationale. OBRAZY PROPAGANDY to zapisy z archiwów IPN, TVP, CAF/PAP i Polskiego Radia, będące filmowym, fotograficznym i dźwiękowym obrazem PRL.