TVP Historia Sobota, 24.07.2021 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1888 - John Dunlop opatentował pneumatyczną oponę; 1978 - odbyła się premiera "Wodzireja" Feliksa Falka; 1991 - zmarł Isaac Bashevis Singer; 07:05 BIBLIA - APOKALIPSA ŚWIĘTEGO JANA CZ. 2 (THE BIBLE - APOCALYPSIS REVELATION P. 2) Serial religijny, 48 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2002 Reżyseria: Raffaele Mertes Aktorzy: Richard Harris, Vittoria Belvedere, Benjamin Sadler, Christian Kochlund Część druga ostatniego odcinka cyklu o głównych postaciach biblijnych. Azja Mniejsza, rok 90 naszej ery. Rzymski cesarz Domicjan prowadzi wojnę z chrześcijanami. Apostoł Jan więziony przez Rzymian na wyspie walczy o przetrwanie swoich współwyznawców. Chrześcijanka Irena, chcąc zobaczyć Jana dostaje się do więzienia. Ten powierza jej dokument będacy zapisem wizji Boga i prosi o rozpowszechnienie wśród chrześcijan. 08:00 Z ANDRUSEM PO GALICJI - BOGUCHWAŁA Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Boguchwała, mimo że sąsiaduje z Rzeszowem, zachowała swoją niepowtarzalną odrębność i o tym opowiada ten odcinek. 08:30 PIOSENKA POLSKA. TALENTY I "PÓŁKOWNICY" (PIOSENKA POLSKA. TALENTY I "PÓŁKOWNICY") Film dokumentalny, 25 min, Białoruś, 2015 Reżyseria: Władimir Bokun Scenariusz: Władimir Bokun Film opowiada o historii festiwalu piosenki polskiej w Witebsku w 1988 roku. W filmie udział wzięły gwiazdy polskiej i radzieckiej estrady. 09:05 JANOSIK - ODC. 13/13 - ZDRADA Serial przygodowy, kostiumowy, 44 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski, Ewa Ciepiela Janosik decyduje się na ożenek z Maryną. Szczęśliwa para bierze ślub. Niespodziewanie kościół otaczają oddziały wojska. Janosik i jego zbójnicy zostają skazani na śmierć. Świadkiem egzekucji jest młody góral, który postanawia podjąć dzieło tatrzańskiego zbójnika. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - POTRAWY Z PODLASKIEGO MIODU Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa uda się do skansenu kurpiowskiego w Nowogrodzie nad Narwią. Tu oprócz pięknych, tradycyjnych drewnianych chałup, znajdują się liczne pamiątki po kwitnącym w dawnych wiekach polskim bartnictwie. I choć dziś to ziemniaki królują w podlaskiej kuchni regionalnej, to aż do początku XIX wieku były niemal nieobecne na tutejszych stołach. A miód był tu obecny od zawsze. Karol z kolei przedstawi widzom swoje propozycje. Jak pisze Zygmunt Gloger w swej Encyklopedii Staropolskiej: Gdy nie znano jeszcze cukru, miód zastępował jego użytek i służył do sycenia napoju, pożądanego w krainie, gdzie nie dojrzewała dostatecznie winna jagoda. Toteż ludzie, oddający się hodowli pszczół leśnych, byli bardzo pożyteczni i poszukiwani. W programie Karol wraz z gośćmi opowie o historii polskiego bartnictwa, o obecnych próbach jego odtworzenia, a także pokaże kilka kulinarnych propozycji inspirowanych smakiem miodu. W trakcie gotowania Karol spotka się z włodarzami województwa podlaskiego. W pięknej scenerii urokliwego skansenu Karol przygotuje trzy potrawy: 1/ pstrąg łososiowy w glazurze miodowej z musztardą; 2/ wątróbka ze świeżymi truskawkami z sosem miodowym; 3/ grillowany stek wołowy marynowany w miodzie i ziołach. 10:30 SZLAK NADZIEI - /7/ Reality show, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadząca), Łukasz Nowicki Uczestnicy programu przemierzają Teheran śladami cywilów, którzy przybyli do Iranu z Armią Andersa. Spotykają ostatnich żyjących uczestników historycznego szlaku nadziei i zwiedzają niezwykły cmentarz z grobami Polaków, którym nie dane było powrócić do Ojczyzny. W Isfahanie poznają prastarą perską religię i stają oko w oko z irańskimi gladiatorami oraz odkrywają losy polskich dzieci w Iranie w czasie II wojny oświatowej. 12:40 NEANDERTALCZYCY. POZNAJ SWOICH PRZODKÓW - POZNAJ SWOICH PRZODKÓW. ODC. 2/2 (NEANDERTHALS: MEET YOUR ANCESTORS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Neandertalczycy. Przywykliśmy myśleć o nich jako o prymitywach i małpoludach, jak o nieudanym prototypie nowoczesnego człowieka. Najnowsze badania jednak wykazują, że neandertalczycy wcale nie zniknęli. Wciąż żyją. W nas. Według naukowców większość dzisiejszych mieszkańców planety nosi w DNA geny neandertalczyków. Można to wytłumaczyć tylko w jeden sposób. Gdzieś, kiedyś neandertalczycy i praprzodkowie człowieka współczesnego musieli mieć wspólne dzieci. Co więcej, neandertalskie dziedzictwo wciąż daje o sobie znać. Wpływa na naszą skórę, układ odpornościowy, ryzyko zachorowania na raka. W filmie autorzy spróbują rozwikłać niektóre zagadki tajemniczych przodków ludzi. Na podstawie zachowanych szczątków stworzą najwierniejszy w historii komputerowy portret neandertalczyka. Zbadają ich siłę, umiejętności adaptacyjne i inteligencję, a nawet mowę. Następnie poproszą Andy’ego Serkisa, hollywoodzkiego eksperta od nowoczesnych technologii filmowych, by wyczarował cyfrowego neandertalczyka, przenosząc widzów o tysiąclecia wstecz. Z drugiej części filmu widzowie dowiedzą się, dlaczego neandertalczycy zniknęli, co dziesiątki tysięcy lat temu przeważyło szalę na stronę homo sapiens, jakim cudem neandertalczycy nie wygrali i jak to możliwie, że ludzie wciąż tu są, a oni odeszli? 13:45 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - SUKKOT: CO JADANO W SZAŁASACH? Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W tym odcinku poznamy przepis na kreplach, czyli pierogi oraz na holiszkes, czyli liście kapusty nadziewane mięsem w sosie słodko - kwaśnym. 14:20 TU WSZYSTKO JEST POLSKĄ - ODC. 7 W ZAGROŻENIU Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł Nowakowski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Przez pryzmat Wawelu pokazujemy ciągłość naszej historii i znaczenie, jakie to miejsce odegrało w dziejach narodu i państwa polskiego. W kolejnym odcinku prowadzący program Piotr Legutko rozmawia o zagrożeniach, jakie dotykały Wawel. Wprawdzie baszty dają poczucie mocy, ale i one nie były wolne od zagrożeń. Okazuje się, że nie ma siły i potęgi, która nie byłaby zagrożona... Na Wawelu widać to dość dobrze - dotykały go pożary w różnych momentach. Niektóre z nich dziś mogą skłonić do historycznej refleksji także nad tym, jakie zarzewia kłopotów czekały Rzeczpospolitą. 14:45 DOM - ODC. 13/25 - COŚ SIĘ KOŃCZY, COŚ SIĘ ZACZYNA Serial obyczajowy, 78 min, Polska 1996 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Bogusław Lambach Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Tomasz Mędrzak, Jan Englert, Bożena Dykiel, Zbigniew Buczkowski, Wirgiliusz Gryń, Leonard Andrzejewski, Helena Kowalczykowa, Jerzy Bończak i inni Jest rok 1968. W domu przy Złotej nowe porządki zaprowadza prymitywny dozorca Prokop. Zaszczuty przez niego doktor Kazanowicz wyskakuje przez okno. Podczas demonstracji po zdjęciu z afisza "Dziadów" do aresztu trafiają Gosia i Mietek, lecz zostają wypuszczeni przez Gienka Popiołka, kierującego akcją milicji. Łukasz Zbrożny, usunięty z uczelni za działalność polityczną, tego samego dnia dowiaduje się, że został ojcem. 17:20 SPÓR O HISTORIĘ - POWSTANIE LWOWSKIE 1944 Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) 22 lipca 1944 roku oddziały Armii Krajowej - w ramach Akcji "Burza" - przystąpiły do wyzwalania będącego w rękach niemieckich Lwowa. Armia Krajowa zamierzała opanować Lwów jeszcze przed wkroczeniem do miasta nacierających w kierunku zachodnim oddziałów Armii Czerwonej i wystąpić w roli gospodarza. Powstanie lwowskie zakończyło się 27 lipca. W walkach o miasto - obok oddziałów Armii Czerwonej - uczestniczyło około 3 tys. żołnierzy Armii Krajowej. Zginęło około 700. Kilka dni później NKWD aresztowało cywilne władze polskie oraz dowództwo i żołnierzy Armii Krajowej uczestniczących w powstaniu. Wielu z nich wywieziono do sowieckich łagrów. Do dzisiaj nie wiemy, ilu spośród żołnierzy polskich walczących we Lwowie zostało rozstrzelanych. Goście: dr Damian Markowski Instytut Pamięci Narodowej, dr hab. Witold Wasilewski Instytut Pamięci Narodowej. 18:00 ALTERNATYWY 4 - ODC. 1/9 - PRZYDZIAŁ Serial komediowy, 59 min, Polska 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybiński Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Wojciech Pokora, Stanisława Celińska, Witold Pyrkosz, Bożena Dykiel, Janusz Gajos, Mieczysław Voit, Jerzy Bończak, Jan Kobuszewski, Kazimierz Kaczor, Jerzy Kryszak, Bronisław Pawlik, Gustaw Lutkiewicz i inni Zdjęcia do "Alternatywy 4" rozpoczęto w grudniu 1981 roku, na krótko przed stanem wojennym. Zrealizowany w 1983 r. serial długo "odpoczywał na półce". Emisji (w wersji okrojonej przez cenzurę) doczekał się dopiero na przełomie 1986 i 1987 roku, zaskarbiając sobie sympatię i zainteresowanie widzów. Nieco mniej przychylna była krytyka. Wytykano serialowi brak spójności, nierówne tempo, chaotyczny montaż. Zastrzeżenia recenzentów budziła także konstrukcja fabuły, w myśl której cała akcja, choć "zjednoczona" losami mieszkańców nowego bloku, zasadza się na mniej lub bardziej autonomicznych miniscenkach i skeczach. Mimo utyskiwań krytyki kolejne odcinki "Alternatywy 4" systematycznie przykuwały do telewizorów miliony widzów. Zasługa to nie tylko humorystycznych perypetii głównych bohaterów, ale też niemal całej polskiej czołówki aktorskiej, która zaludniła ironiczno - prześmiewczy świat serialu. Na Ursynowie powstają nowe bloki. Prezes spółdzielni mieszkaniowej jest oblegany przez kandydatów do otrzymania upragnionego przydziału. Jedni proponują łapówki, inni powołują się na swą bardzo trudną sytuację mieszkaniową. W dniu wywieszania list do spółdzielni przybywa ekipa telewizyjna, by na miejscu zarejestrować reakcje szczęśliwców, którzy właśnie zostali posiadaczami nowych mieszkań. W ogólnym rozgardiaszu reporter wyznacza pierwszego z brzegu petenta, Dionizego Cichockiego, do opowiedzenia przed kamerą o swej radości z otrzymania przydziału. Cichockiego nie ma na liście, ale reportera niewiele to obchodzi i każe "wykonać zadanie". Reportaż ogląda szef Cichockiego i wstrzymuje mu w związku z tym przydział mieszkania zakładowego. Tymczasem w Pułtusku Stanisław Anioł, działacz miejskiego Komitetu PZPR, szykuje się do przeprowadzki do stolicy na "eksponowane stanowisko". Ma być gospodarzem domu w jednym z bloków na Ursynowie. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 17. HETMAN STANISŁAW ŻÓŁKIEWSKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) To będzie podróż do czasów, gdy Polska była środkowoeuropejskim mocarstwem. Skrzydlata jazda husaria siała popłoch i zamęt w szeregach wroga. Biliśmy Turków, Rosjan, Szwedów i Tatarów. Zajęliśmy nawet Kreml. Tą armią dowodził hetman Stanisław Żółkiewski. Uczestnicy tego odcinka teleturnieju zmierza się z wiedzą dotycząca jego biografii. 20:00 MATA HARI - ODC. 8 (MATA HARI) Serial historyczny, biograficzny, 46 min, Rosja, 2016 Reżyseria: Julius Berg, Dennis Berry Scenariusz: Oleg Kiryłow, Igor Ter - Karapietow Aktorzy: Vahina Giocante, John Corbett, Alekisej Guskow, Ksenia Rappoport, Rutger Hauer, Christopher Lambert, Gerard Depardieu Na polecenie Niemców Mata Hari rozmawia z oficerami rosyjskimi. Zwraca uwagę na przystojnego Masłowa, pogrążonego w smutku po zmarłej Zlatce Jenich. Kapitan Gabriel Ladoux z Drugiego Biura Sztabu Generalnego podejrzewa Matę Hari o zabójstwo Rastignaca i śledzi jej każdy ruch. Podczas przyjęcia w domu kurtyzany Ryfki przybywają uzbrojeni mężczyźni. Wszyscy goście, w tym Mata Hari i Astruc, zostają zabrani do lasu Vincent. 21:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ELŻBIETA I, KRÓLOWA - DZIEWICA (QUEEN ELISABETH I) Film dokumentalny, 100 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stephan Bern (prowadzący) Elżbieta I panowała przez czterdzieści pięć lat, od 1558 do 1603 roku, rządząc samodzielnie. Utrzymywała, że jest królową dziewicą, a swemu krajowi poświęciła wszystko, żyjąc w celibacie. Była córką króla mordercy, Henryka VIII i straconej przez niego Anny Boleyn. Elżbietański złoty wiek, naznaczony był wyprawami do Ameryki, teatrem Williama Szekspira i wspaniałą architekturą. Wygrana bitwa morska z królewską Armadą Hiszpanii, sprawiła, że Anglia stała się mocarstwem. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem programu jest znany dziennikarz Stephan Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków serii przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 23:00 BEN HUR (BEN HUR) Film historyczny, 118 min, USA 2016 Reżyseria: Timur Biekmambietow Scenariusz: Keith R. Clarke, John Ridley Aktorzy: Jack Huston, Toby Kebbell, Nazanin Boniadi, Morgan Freeman, Rodrigo Santoro, Film powstał według scenariusza napisanego na podstawie wydanej w 1880 roku powieści "Ben - Hur" autorstwa Lewisa Wallace'a (1827 - 1905), amerykańskiego generała, polityka i pisarza. Książka doczekała się wielu adaptacji. Pierwszą z nich, w wersji niemej, nakręcono w 1907 r. , a dwie kolejne to również niema wersja z 1925 r. w reżyserii Freda Niblo i słynna dźwiękowa wersja w kolorze Williama Wylera, nagrodzona aż 11 Oscarami (dla najlepszego filmu, za reżyserię, główną rolę męską dla Charltona Hestona, drugoplanową rolę męską dla Hugha Griffitha, a także za zdjęcia, muzykę, montaż, dźwięk, kierownictwo artystyczne, kostiumy i efekty specjalne. We współczesnej wersji z 2016 roku, określanej przez krytykę jako "nowa interpretacja" historycznej powieści "Ben - Hur" w tytułowego bohatera wcielił się brytyjski aktor telewizyjny, filmowy i teatralny Jack Huston, wnuk Johna Hustona. W roku 30 naszej ery rzymski oficer Messala przybywa do Jerozolimy, gdzie spędził dzieciństwo, aby objąć dowództwo legionów. Tu spotyka przyrodniego brata i zarazem najlepszego przyjaciela, żydowskiego księcia Judę Ben Hura. Messala zostaje przyjęty z honorami. Kiedy jednak prosi Ben Hura o pomoc w stłumieniu żydowskiej rebelii, ten stanowczo odmawia. Oskarżony o zdradę Ben Hur zostaje skazany na galery, gniew Messala dosięga także jego matkę i siostrę. Po pięciu latach katorgi, Ben Hurowi udaje się zbiec. Przybywa do Jerozolimy, by wziąć udział w wielkim wyścigu rydwanów. Spotyka nareszcie ukochaną Ester, od której dowiaduje się, że jego matka i siostra nie żyją. Teraz pragnie tylko zemsty na Messali. Kiedy jednak staje z nim oko w oko, pojawiają się rzymscy żołnierze i musi znowu uciekać. Czy jako zbiegły niewolnik, ma jeszcze szanse na wyrównanie rachunków? 01:40 BITWA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Student malarstwa - Ireneusz Rolewski porywa się na coś zupełnie szalonego - chce wykonać pierwszą wierną kopię "Bitwy pod Grunwaldem" Jana Matejki (w skali 1:1). Zadanie wykraczające poza wyobrażenia zwykłego śmiertelnika nie jest pierwszą bitwą, do której musiał stanąć nasz bohater. Jest wychowankiem domu dziecka w Strobowie pod Skierniewicami, żyje niezwykle skromnie, nie ma stałych dochodów ani sponsorów. Przeciwności losu tylko wzmagają jego determinację w dążeniu do realizacji wyznaczonych celów i umacniają w przekonaniu, że warto żyć dla spraw wyższych. Kamera śledziła go przez dwa lata, obserwowała wszystkie etapy powstawania kolejnych fragmentów dzieła (z racji na rozmiar oryginału kopia powstaje w kilkunastu częściach, które na koniec zostaną ze sobą zszyte), od rozpięcia płótna na krośnie, poprzez jego gruntowanie metodami znanymi Matejce, wytwarzania farb wg starych recept, nanoszenie pierwszych kresek, po transport gotowych fragmentów z Warszawy do Łodzi zwiniętych na rurach kanalizacyjnych. Niezwykle uzdolniony artysta okazuje się człowiekiem silnym duchem i zarazem bardzo empatycznym.