TVP Kultura Czwartek, 22.07.2021 09:10 LEPIEJ BYĆ PIĘKNĄ I BOGATĄ (LEPIEJ BYĆ PIĘKNĄ I BOGATĄ) Komedia obyczajowa, 94 min, Polska/Niemcy/Ukraina/Francja 1993 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Adrianna Biedrzyńska, Daniel Olbrychski, Marek Kondrat, Anna Prucnal, Ryszard Pietruski, Aleksander Bielawski, Dorota Pomykała, Maria Chwalibóg, Cezary Pazura, Eugeniusz Priwieziencew, Bronisław Pawlik, Barbara Brylska i inni Kiedy na przełomie lat 80. i 90. zmieniła się całkowicie polska rzeczywistość, musiał zmienić się i polski film. Język politycznych aluzji, martyrologia i tematyka rozrachunkowa nie pasowały do nowych realiów. Wielu uznanych reżyserów musiało na nowo szukać porozumienia z widzem, nie zawsze z sukcesem. W wypadku Filipa Bajona dopiero "Lepiej być piękną i bogatą" jest utworem, w którym w pełni odbija się duch nowych, kapitalistyczno - demokratycznych czasów. Poprzednia, zrealizowana po 1989 roku komedia pt. "Sauna", tematycznie wyraźnie nawiązywała do epoki PRL - u, dość nieśmiało dotykając problemów teraźniejszości. Za inspirację dla "Lepiej być piękną i bogatą" posłużyła autentyczna opowieść biznesmenki, którą autor "Wahadełka" spotkał podczas rejsu na Bornholm. Już przy pisaniu scenariusza nie było wątpliwości, kto zagra najważniejszą postać. "Rolę Doroty pisałem od początku dla Biedrzyńskiej" - powie w jednym z późniejszych wywiadów reżyser. Intuicja nie myliła doświadczonego twórcy. Adrianna Biedrzyńska zebrała doskonałe recenzje, pozostawiając w cieniu takie aktorskie asy jak Daniel Olbrychski czy Marek Kondrat. "Lepiej być piękną i bogatą" jest filmem nieodparcie zabawnym, ale i niepozbawionym poważniejszej refleksji. Dowcip sytuacyjny i słowny częściej wywołuje tu uśmiech niż salwy beztroskiego śmiechu. Romansowo - biznesowe perypetie bohaterki zawierają bowiem wiele dość gorzkiej prawdy o sposobach robienia pieniędzy we współczesnej Polsce. Bajonowi udało się zgrabnie połączyć współczesną wersję bajki o Kopciuszku z satyrą na wynaturzenia rodzimego kapitalizmu. W łódzkiej przędzalni trwa strajk. Wśród protestujących wyróżnia się niejaka Dorota Waltz, wnuczka założyciela i właściciela fabryki. Wkrótce przyjeżdża z Francji mecenas, który na mocytestamentu czyni Dorotę wyłączną właścicielką przedsiębiorstwa i przylegających doń gruntów. Niepozorna tkaczka w ciągu jednego dnia przebywa drogę "z nędzy do pieniędzy". A że tupetu i sprytu jej nie brak, szybko odnajduje się w roli kobiety interesu. Postanawia za wszelką cenę uratować zakład przed bankructwem. Pomaga jej w tym mecenas, lecz niezupełnie bezinteresownie. Pragnie bowiem przejąć majątek dziewczyny i połączyć go z firmą odzieżową swej żony we Francji. Jednak rezolutną Dorotę nie tak łatwo przechytrzyć. 11:00 DOKTOR EWA - ODC. 4/9 - OBOWIĄZEK LEKARZA Serial obyczajowy, 45 min, 9 odc. , TVP 1971 Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Reżyseria: Henryk Kluba Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Jolanta Lothe, Ewa Berger - Jankowska, Joanna Jędryka, Franciszek Pieczka, Katarzyna Łaniewska, Bogdan Baer, Edmund Fetting, Janusz Kłosiński, Ryszard Pietruski, Igor Śmiałowski i inni Lekarka stwierdza u pacjenta hemofilię. Ponieważ jego córka ma właśnie wyjść za mąż, doktor Ewa decyduje się na przeprowadzenie trudnej rozmowy z dziewczyną. Uważa, że musi ją poinformować, iż młoda kobieta nie powinna mieć własnych dzieci. Jest nosicielką choroby, którą by im przekazała. 11:50 DOKTOR EWA - ODC. 5/9 - PRZEOCZENIE Serial obyczajowy, 45 min, 9 odc. , Polska 1971 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Jolanta Lothe, Ewa Berger - Jankowska, Joanna Jędryka, Franciszek Pieczka, Katarzyna Łaniewska, Bogdan Baer, Edmund Fetting, Janusz Kłosiński, Ryszard Pietruski, Bogusław Sochnacki, Igor Śmiałowski, Zygmunt Zintel Grupa dzieci z kolonii bawi się ze znalezionym małym liskiem. Doktor Ewa każe im natychmiast wypuścić zwierzaka. Następnego dnia dowiaduje się, że w okolicy znaleziono wściekłe lisy. Podejmuje decyzję o niezwłocznym zaszczepieniu dzieci. Przyjeżdżają zawiadomieni o wszystkim rodzice, z głaszają pretensje pod adresem młodej lekarki, że postąpiła niewłaściwie. 12:45 I TAK UPŁYNĄŁ WIECZÓR I PORANEK Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2017 Reżyseria: Giovanni Pierangeli Scenariusz: Giovanni Pierangeli Zdjęcia: Mateusz Czuchnowski Dom spokojnej starości w małym miasteczku we Włoszech. Ada i Angelo mają po 83 lata, z czego ostatnie 10 lat spędzili w tym miejscu. Zdystansowana i delikatna obserwacja ich codziennego życia od zmierzchu do świtu. (źródło: filmpolski.pl) 13:30 CUNNINGHAM. CHOREOGRAF WSPÓŁCZESNOŚCI (CUNNINGHAM) Film dokumentalny, 88 min, Niemcy/Szwajcaria/Francja, 2019 Reżyseria: Alla Kovgan Scenariusz: Alla Kovgan Merce Cunningham to ikona naszych czasów. Legendarny amerykański tancerz i jeden z największych choreografów XX wieku, okrzyknięty w 2000 roku przez The Guardian największym żyjącym choreografem na świecie, był rewolucjonistą i wizjonerem na miarę Wacława Niżyńskiego. Cunningham jest uważany za rebelianta, który fundamentalnie odmienił zasady współczesnego tańca, uwolnił go od tradycyjnej zależności od muzyki i wniósł element przypadku i improwizacji. Na trwałe zmienił też relacje między muzyką, ruchem i rytmem. Przeniósł wielowymiarowość spektaklu tanecznego na inny poziom, wywierając ogromny wpływ na współczesnych twórców. Choć zmarł 10 lat temu, jego ślad widoczny jest do dziś. Tworzył sztukę, którą trudno jest opisać słowami, jak sam twierdził, "trzeba jej doświadczyć" - i o tym właśnie opowiada ten film. Obserwujemy rozwój artystyczny Cunninghama: od trudnych początków w Nowym Jorku w latach 40. XX wieku, poprzez współpracę z kompozytorem Johnem Cage’em i trasy koncertowe z jego udziałem, aż po szczyt jego kariery jako choreografa. Fragmenty pokazywanych w 3D spektakli Cunninghama i jego choreografii zrealizowanych z Cunningham Company przeplatane są materiałami archiwalnymi oraz wywiadami z artystą. Obserwujemy ewolucję artystyczną Cunninghama w ciągu trzech dekad, a dzięki technice 3D zanurzamy się w precyzyjnych rytmach i dynamicznych ruchach artysty. Podróżujemy przez życie, sztukę i filozofię legendy awangardy na miarę Roberta Rauschenberga, Briana Eno, Jaspera Johnsona czy wieloletniego życiowego partnera Cunninghama Johna Cage’a. "Nie opisuję swojej sztuki. Po prostu ją robię" - twierdził Cunningham. Ten film pokazuje nam dokładnie, czego dokonał. 15:10 300 MIL DO NIEBA (300 MIL DO NIEBA) Dramat obyczajowy, 89 min, Polska 1989 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Maciej Dejczer, Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Występują: Wojciech Klata, Rafał Zimowski, Kama Kowalewska, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Andrzej Mellin, Adrianna Biedrzyńska, Aleksander Bednarz i inni W 1985 roku bracia Zielińscy, piętnastoletni Adam i dwunastoletni Krzysztof, ukryci pod podwoziem ciężarówki przedostali się do Szwecji. Polskie władze za wszelką cenę starały się sprowadzić chłopców do kraju. Ich rodzice nie wystąpili z żądaniem ekstradycji, uważając, że synowie sami powinni decydować o swoim losie. Odebrano im w efekcie prawa rodzicielskie. Bracia pozostali w Szwecji. Do uzyskania pełnoletności mieszkali w rodzinie zastępczej. Dzisiaj są już całkowicie samodzielni. Film Macieja Dejczera obejrzeli na Kongresie Praw Człowieka i Obywatela w Strasburgu w 1989 roku. Powiedzieli o nim, że w pełni oddaje ich przeżycia. Jednak "300 mil do nieba" nie jest kroniką wydarzeń z 1985 roku, choć wiele fragmentów filmu powstało na podstawie dokumentacji tej niezwykle spektakularnej ucieczki. Filmowi bohaterowie - Jędrek i Grześ Kwiatkowscy - mieszkają z rodzicami i licznym rodzeństwem w barakowozie, żyjąc w bardzo ciężkich warunkach. Ojciec, nauczyciel historii, był dwukrotnie zwalniany z pracy za poglądy polityczne. Chłopcy postanawiają spełnić swoje marzenia o lepszym życiu i uciec na Zachód. Razem z nimi wybiera się szkolna koleżanka Elka. Jednak jedynie Jędrkowi i Grzesiowi udaje się przejechać przez granicę pod podwoziem TIR - a. Kiedy cieżarówka po kontroli granicznej wjeżdża na prom, chłopcy zmęczeni zasypiają. Budzą się już na lądzie i dowiadują się, że są w Danii. Tam trafiają do obozu dla uchodźców. Władze duńskie informują ich, że wkrótce zostaną odesłani do kraju. Ich losem zaczyna się interesować dziennikarka, która wyemigrowała z Polski. Dzięki jej staraniom chłopcy otrzymują azyl. To również ona pomaga braciom skontaktować się z rodzicami. W dramatycznej rozmowie przez telefon ojciec zdobywa się na to, by powiedzieć synom, żeby nigdy nie wracali do kraju. Felix dla najlepszego filmu młodego reżysera europejskiego oraz nagroda na FPFF w Gdyni za najlepszy debiut. 17:00 KAPITAN Z "ORIONA" Film obyczajowy, 90 min, Polska 1977 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Zbigniew Pietrzkiewicz Występują: Wiesław Zanowicz (kapitan), Wojciech Kostecki (pierwszy oficer "Szturman"), Stanisław Michalski (Nowaczyk, chief na "Orionie"), Jerzy Rogalski (praktykant), Lech Grzmociński (bosman), Stanisław Iżyłowski, Florian Staniewski, Józef Osławski (rybak), Marek Nowakowski (radiooperator), Józef Fryźlewicz (dyrektor przedsiębiorstwa), Zbigniew Gawroński, Tadeusz Gwiazdowski (krawiec), Juliusz Lisowski (szyper), Adam Trela, załoga statku S/T "Tyśmienica" Prymus szkoły morskiej o niedużym stażu zostaje mianowany kapitanem statku rybackiego. Doświadczona załoga "Oriona" ostentacyjnie demonstruje swoją niechęć do nowego przełożonego. Konflikt potęguje "pech" kapitana - statek nie łowi ryb nawet na najlepszych łowiskach. Dopiero wykrycie przez dowódcę przyczyny, polegającej na awarii jednego z urządzeń, rehabilituje go w oczach załogi. 18:40 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYJACIELE WESOŁEGO DIABŁA - LATAJĄCE NIEDŹWIEDZIE Serial fantasy dla młodych widzów, 25 min, Polska, 1988 Autor: Kornel Makuszyński Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Aktorzy: Rafał Synówka, Jacek Chmielnik, Franciszek Ćwirko, Ryszarda Hanin, Irena Laskowska, Leon Niemczyk, Anna Kwiatkowska, Agnieszka Kwiatkowska, Wanda Pilichowska Bohaterem tego fantastyczno - przygodowego serialu jest Piszczałka - włochaty stworek posiadający magiczną moc. Jego pojawienie się w turystycznym rejonie Gór Piekielnych wywołuje panikę, wskutek której rozpoczyna się akcja poszukiwawcza. Tymczasem Piszczałka zaprzyjaźnia się z Bi, chłopcem mieszkającym w leśniczówce, poruszającym się na wózku inwalidzkim. 19:10 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYJACIELE WESOŁEGO DIABŁA - PISZCZAŁKA TO JA Serial fantasy dla młodych widzów, 25 min, Polska, 1988 Autor: Kornel Makuszyński Reżyseria: Jerzy Łukaszewicz Scenariusz: Jerzy Łukaszewicz Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Aktorzy: Rafał Synówka, Jacek Chmielnik, Franciszek Ćwirko, Ryszarda Hanin, Irena Laskowska, Leon Niemczyk, Krzysztof Litwin, Anna Kwiatkowska, Agnieszka Kwiatkowska, Grzegorz Heromiński Mak wyrusza na wyprawę, chcąc schwytać tajemniczego stworka. Bi jest wściekły, że pozostawiono go w domu. Postanawia podjąć poszukiwania na własną rękę. Wreszcie trafia na ślad kudłatego stworzenia i odbiera mu broń - ogromny skrzywiony widelec. Przekonuje się, że Piszczałka naprawdę jest miły i niegroźny, wskutek swej niezręczności często powoduje wiele zamieszania. (filmpolski. pl) 19:40 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /53/ - "JESZCZE BĘDZIE PRZEPIĘKNIE" - TILT Felieton, 8 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Knittel Scenariusz: Tomasz Knittel W programie historia piosenki "Jeszcze będzie przepięknie". 20:00 ZŁOTA SETKA TEATRU TELEWIZJI - BAL MANEKINÓW Teatr, 102 min, Polska, 1978 Przekład: Anatol Stern Reżyseria: Janusz Warmiński, Grażyna Krajewska Aktorzy: Marian Kociniak, Joanna Jędryka, Grażyna Barszczewska, Krystyna Janda, Ewa Milde, Hanna Giza, Ludmiła Terlecka, Andrzej Seweryn, Tadeusz Borowski, Andrzej Bieniasz, Marian Rułka, Henryk Łapiński, Zdzisław Tobiasz, Ignacy Machowski, Piotr Pawłowski Spektakl przeniesiony z Teatru Ateneum w Warszawie. Akcja sztuki rozpoczyna się w pracowni krawieckiej, podczas balu manekinów. Właśnie teraz, w ciągu jednej nocy w roku, mogą one zrealizować swoje marzenia o wolności. Niestety, przypadek sprawia, że uroczystość zostaje zakłócona. W pracowni pojawia się intruz, przywódca socjaldemokratów poseł Ribande. Bojąc się, by obcy nie wydał ich tajemnicy, manekiny skazują go na śmierć przez obcięcie głowy. Po wykonaniu wyroku manekin nr 41 przyprawia sobie czerep ofiary. W portfelu denata znajduje zaproszenie na bal organizowany przez potentata przemysłu samochodowego. Jako poseł Ribande bierze więc w nim udział, stając się tym samym obserwatorem politycznych intryg, afer, korupcji i rozmaitych, mniej lub bardziej obrzydliwych, gierek. Ich inspiratorami i uczestnikami są nie tylko opływający w dostatki kapitaliści, lecz także ich rzekomi przeciwnicy - działacze robotniczy. (www.tvp.pl) 21:55 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ANNA DYMNA Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Tym razem swoje dzieciństwo i młodość wspomina popularna wybitna aktorka. Anna Dymna. Rozmowa toczy się w krakowskim Parku Jordana - miejscu jej dziecięcych zabaw, w Piwnicy pod Baranami, związanej z miłością życia - Wiesławem Dymnym oraz za kulisami sceny Starego Teatru, na której artystka odnosiła swoje pierwsze aktorskie sukcesy.. 22:30 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - AUSTERIA Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2021 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Austeria" w reż. Jerzego Kawalerowicza. 22:35 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - AUSTERIA Dramat obyczajowy, 103 min, Polska 1983 Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Scenariusz według powieści Juliana Stryjkowskiego: Julian Stryjkowski, Jerzy Kawalerowicz, Tadeusz Konwicki Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Leopold Kozłowski Występują: Franciszek Pieczka, Wojciech Pszoniak, Jan Szurmiej, Ewa Domańska, Wojciech Standełło, Liliana Głąbczyńska, Szymon Szurmiej, Gołda Tencer i inni O filmowej wersji "Austerii" głośno było jeszcze w trakcie produkcji. Ekranizacja jednej z najwybitniejszych powieści Juliana Stryjkowskiego wzbudzała zrozumiałe zainteresowanie. Potem przyszła premiera w Chicago, polska premiera w czasie "Konfrontacji", wreszcie: Złote Lwy '84 - główna nagroda na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni. Już pierwsze sekwencje dzieła Kawalerowicza wprowadzają widza w świat dla wielu nie znany lub zapomniany, świat, który odszedł bezpowrotnie. Jest nim kultura Żydów polskich - oryginalnej i hermetycznej społeczności o własnej filozofii, obyczajowości, religijności i niepowtarzalnym humorze. "Zawsze wydawało mi się, że tylko w Polsce można nakręcić odpowiednio reprezentacyjny film, poświęcony tej tematyce. Żyją tu jeszcze ludzie, którzy pamiętają ten zaginiony świat, pracują artyści, którzy mają jeszcze w oczach kształt wizualny zamordowanej cywilizacji, którzy słyszą jeszcze dźwięki i melodie tamtych czasów" - mówił w jednym z wywiadów Jerzy Kawalerowicz. "Austerię" okrzyknięto jednym z najważniejszych filmów polskich i najważniejszym, obok "Matki Joanny od Aniołów", w dorobku Kawalerowicza. Znakomite recenzje zebrał Franciszek Pieczka jako odtwórca głównej roli Taga. Bardzo podobały się również sugestywne zdjęcia przedwcześnie zmarłego operatora Zygmunta Samosiuka. "Dzięki niemu "Austeria" jest najlepiej sfotografowanym - oprócz "Doliny Issy" - filmem polskim ostatnich lat" - pisał branżowy "Film". Pojawiły się nawet głosy, że dzieło Kawalerowicza przewyższa swój literacki pierwowzór. Rok 1914. Pierwszy dzień i pierwsza noc I wojny światowej. Przy drodze do małego galicyjskiego miasteczka stoi karczma, tytułowa austeria, prowadzona przez starego, mądrego Żyda Taga. Znajdują w niej schronienie pierwsi uciekinierzy zagrożeni kozackim pogromem. Są wśród nich bogaci, wyemancypowani Żydzi z miasteczka, są i chasydzi - mistycy i fanatycy religii, niezdający sobie sprawy z tego, co się wokół dzieje. Na tle tej barwnej zbiorowości rysuje się wyrazista postać Taga, filozofa i wolnomyśliciela, mającego świadomość nadciągającej katastrofy. Pełen trzeźwego sceptycyzmu otacza wszakże ciepłem i serdecznością wszystkich, których jego austeria przygarnęła na tę noc. Przeczuwa, że z nadejściem dnia nadejdzie także zagłada. 01:45 NOCNY DOKUMENT - KLIMT I SCHIELE: EROS I PSYCHE (KLIMT & SCHIELE: EROS AND PSYCHE) Film dokumentalny, 90 min, Włochy, 2018 Reżyseria: Michele Mally Dokument przybliża historię sztuki Gustava Klimta i Egona Schiele, opowiada o wiedeńskiej bohemie XIX wieku, narodzinach nowej sztuki, filozofii, a także nowego spojrzenia na kulturę. 03:30 W TRZY MIESIĄCE DOOKOŁA ŚWIATA - PODRÓŻ NA STO STÓP (HUNDRED - FOOT JOURNEY, THE) Film komediowy, obyczajowy, 117 min, USA/Indie/ Zjednoczone Emiraty Arabskie 2014 Reżyseria: Lasse Hallstrom Scenariusz: Steven Knight Aktorzy: Helen Mirren, Om Puri, Manish Dayal, Charlotte Le Bon, Amit Shah, Dillon Mitra Nominacja do nagrody Złoty Glob dla Helen Miren za rolę Mallory. Rodzina Kadamów o wielkich tradycjach kulinarnych opuszcza ze względów politycznych rodzinne Indie i jedzie do Francji. Zupełnie przypadkowo trafiają do niewielkiej miejscowości na południu kraju, gdzie postanawiają się osiedlić. Otwierają swój lokal akurat na przeciwko słynnej restauracji Madame Mallory, oznaczonej prestiżową gwiazdką w Przewodniku Michelin. Miejscowi - i nie tylko - znają to miejsce doskonale. Doceniając wyborną kuchnię Madame, licznie odwiedzają jej lokal. Nowa restauracja pod drugiej stronie ulicy, prowadzona przez emigrantów z Bombaju, spędza sen z powiek pani Mallory, która nie chce tu żadnej konkurencji, a już na pewno prymitywnej jej zdaniem kuchni indyjskiej, która zupełnie nie pasuje do jej wykwintnych potraw. Mocno przeszkadza jej rodzina Kadamów ze swoim kiepskim biznesem, zwłaszcza że do tej pory ona rządziła tu niepodzielnie. Ale pobudzające zmysły wspaniałe zapachy dochodzące z kuchni Kadamów i roznoszące się nad całą okolicą, zaczynają przyciągać coraz więcej klientów. Czy ostatecznie uwodzicielskie smaki orientalnej kuchni zawładną też podniebieniem wybrednej i dumnej Madame Mallory?