TVP Historia Środa, 28.07.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 28 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1586 - pierwsze ziemniaki przywieziono do Europy; 1750 - zmarł Jan Sebastian Bach; 1998 - zmarł Zbigniew Herbert; 07:10 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 16/18 - AKCJA "LIŚĆ DĘBU" Serial przygodowy, 53 min, 18 odc. , Polska 1968 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Janusz Paluszkiewicz, August Kowalczyk, Stanisław Jasiukiewicz, Andrzej Krasicki, Teresa Kamińska, Leszek Piskorz, Barbara Burska, Jerzy Janeczek, Eugeniusz Priwieziencew i inni Awansowany do stopnia kapitana Hans Kloss zostaje adiutantem generała Fistera. To już ostatnie akordy wojny, Niemcy wycofują się w popłochu. Kloss ma dopilnować wysadzenia mostu po przejściu wojsk niemieckich. Oczywiście, nie zamierza tego zadania wykonać. Nawiązuje kontakt z miejscowym ruchem oporu, którym kieruje stary Tomala. Dzięki Klossowi partyzanci biorą do niewoli oddział niemieckich spadochroniarzy, lądujących w okolicy w ramach akcji "Liść dębu". Potem, przebrani w niemieckie mundury, ruszają do obrony mostu... 08:10 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - SUKKOT: CO JADANO W SZAŁASACH? Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W tym odcinku poznamy przepis na kreplach, czyli pierogi oraz na holiszkes, czyli liście kapusty nadziewane mięsem w sosie słodko - kwaśnym. 08:45 HISTORIA POLSKI - HANYS Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Wikarek Film jest opowieścią o pasji życiowej, jaką jest hodowla gołębi pocztowych. Bohaterem filmu jest Zygmunt Hanusik, wielokrotny reprezentant Polski w kolarstwie szosowym. 09:35 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:35 W NASZYM MIASTECZKU WOJNA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2019 Reżyseria: Andrzej Sapija Grodzisk Mazowiecki w czasie wojny, we wspomnieniach tych mieszkańców, którzy wojnę pamiętają oraz ich dzieci i wnuków. Wojenne wydarzenia widziane są z perspektywy subiektywnej, tworząc obraz wojny powszechnej i codziennej. To wojna zapamiętana na różne sposoby. Czasem to samo wydarzenie, we wspomnieniach różnych osób, jest zupełnie odmienne. Film pokazuje społeczność i to, na czym polega jej tożsamość, wspólna pamięć. Wojna, o której opowiada przez pryzmat codzienności i emocji, nabiera zupełnie innego wymiaru niż z perspektywy pól bitewnych. 11:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 29 NAJDALSZE ZAKĄTKI DAWNEJ POLSKI Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Gdzie sięgały wschodnie granice dawnej Rzeczpospolitej? Czy zostały jakieś ślady po wielkich wojnach z Turcją, Tatarami i Kozakami? Radek Kotarski rusza śladami miejsc znanych z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Weryfikuje książkowe podania z faktycznymi wydarzeniami. Odwiedza także nieco mniej popularne miasta na dzisiejszej Ukrainie, w których jednak jak na dłoni widać fascynujące ślady polskiej historii. 12:05 WOJNA DOMOWA - ODC. 15/15 - SIŁA WYOBRAŹNI Serial komediowy, 39 min, Polska 1966 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Maria Zientarowa Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Irena Kwiatkowska, Kazimierz Rudzki, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Alina Janowska, Jarema Stępowski, Hanka Bielicka, Wacław Jankowski, Krystyna Borowicz, Anna Jaraczówna, Bolesław Płotnicki, Bohdan Tomaszewski, Czesław Nowicki, Bohdan Łazuka, Marek Kondrat, Jan Koecher Paweł dowiaduje się, że jeden z jego szkolnych kolegów nie jest synem swoich rodziców, gdyż został wzięty z domu dziecka. Przejęty tym odkryciem, zaczyna spostrzegać to, czego dotychczas nie zauważał - że właściwie ani do matki, ani do ojca nie jest podobny. Może matka zdradziła ojca i rzeczywistym ojcem Pawła jest ktoś sławny? Einstein? Bohdan Tomaszewski? Wicherek? Bohdan Łazuka? Ale czy matka jest jego matką? Właściwie nic pewnego o sobie nie wie, nawet nie pamięta, o której godzinie się urodził. Z pomocą Anuli Paweł próbuje ustalić na podstawie grup krwi, czy jest dzieckiem swoich rodziców. Wracając widzi wychodzącą z mieszkania tajemniczą kobietę. Wyobraża sobie, że to jego matka - ta prawdziwa - której kiedyś Jankowscy ukradli wózek z niemowlakiem. Okazuje się jednak, że to tylko masażystka. Wreszcie podejmuje rozmowę z rodzicami, którzy przekonują go, że wszystko jest w porządku. Ojciec w jego wieku miał identyczne problemy i wątpliwości. 16:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 218 BITWA O NOCNE NIEBO Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bitwa o nocne niebo Nasze potoczne wyobrażenie o wojnie to tyraliery żołnierzy ścierających się w rozbłyskach wybuchów i kłębach dymu. To zionące ogniem stalowe potwory, pożerające się nawzajem. Ale gdzieś daleko w tle trwał również pojedynek najtęższych mózgów obdwu walczących stron, owocujący niesłychanym przyspieszeniem technicznym. Ten wątek wojennych dziejów będzie dziś przedmiotem naszego zainteresowania. To już kolejna akcja organizowana przez Prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie. A szukać będziemy miejsca ukrycia urządzeń, które wykorzystywała tu w czasie wojny przeciwlotnicza obsługa naziemna. Pirat Nasza kolejna opowieść także dotyczyć będzie interesującego eksponatu, tym razem przeznaczonego dla Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Szybowiec Pirat, który będziemy mieli okazję zobaczyć, to drugi wyprodukowany w Polsce prototyp ukrycia urządzeń, które wykorzystywała tu w czasie wojny przeciwlotnicza obsługa naziemna. 16:40 POLSKIE 100 LAT - EMIGRACJA 1957 - 1989 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Emigracja polska w latach 1957 - 1989 w istocie była emigracją polityczną. Nawet ewidentne motywy ekonomiczne wyjazdu z kraju były przede wszystkim radykalną odmową życia w ustroju komunistycznym i państwie PRL. Głównymi ośrodkami polskiej emigracji politycznej były przede wszystkim: Anglia, Stany Zjednoczone i Francja. W Londynie nadal urzędował Polski Rząd na uchodźctwie, w Nowym Jorku i Chicago rósł w siłę Kongres Polonii Amerykańskiej, próbując wpływać na amerykańską politykę wobec Związku Sowieckiego i Europy środkowo - wschodniej. W Paryżu zaś Instytut Literacki Jerzego Giedroycia wydawał miesięcznik Kultura, Zeszyty Historyczne i książki, które kształtowały niezależną myśl polityczną na emigracji i powoli przenikały do "zniewolonego kraju". W wyniku antysemickiej nagonki w marcu 68 roku zorganizowanej przez władze PRL, w ramach wewnętrznych, partyjnych porachunkach, opuściło Polskę lub zmuszonych zostało do wyjazdu ok. 15 tysięcy w przeważającej mierze polskich Żydów. Część z nich podjęła się działalności emigracyjnej na rzecz wolnej i demokratycznej Polski. Po ogłoszeniu stanu wojennego w grudniu 1981 roku, dynamiczne działania podjęły rozproszone środowiska emigracji solidarnościowej, które mobilizowały i organizowały polityczne, związkowe, logistyczne i finansowe wsparcie dla podziemnej "Solidarności" i "społeczeństwa obywatelskiego", które pomimo "stanu wojennego" i represyjnej peerelowskiej stabilizacji nie wyparło się marzenia o suwerennej, niepodległej Rzeczpospolitej. Środowiska te zwracały również uwagę międzynarodowej opinii na represje i rozwój wydarzeń w kraju. Dzięki powszechnie słuchanym w Polsce rozgłośniach: przede wszystkim Radia Wolna Europa, ale również Głosu Ameryki, BBC czy Radia France Internationale, w których zatrudnieni byli przedstawiciele emigracji politycznej, wolna myśl i wiarygodna informacja szeroko trafiała do polskich słuchaczy w kraju, walnie osłabiając monopol informacyjny władzy komunistycznej i w ten sposób przyczyniając się do odzyskania przez Polskę niepodległości. 17:20 AMERYKAŃSKIE TOURNEE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Jaworski W 1961 roku Orkiestra Filharmonii Narodowej pod batutą Witolda Rowickiego i Stanisława Wisłockiego z solistami Reginą Smendzianką i Wandą Wiłkomirską na zaproszenie legendarnego amerykańskiego impresario Sola Huroka wyjechała do Kanady i Stanów Zjednoczonych. Tournee to zostało sfilmowane na taśmie 16 mm przez Stanisława Wisłockiego, negatyw zaś odnaleźli spadkobiercy w zbiorach zmarłego w 1998 roku artysty. Autor zdjęć filmowych, Stanisław Wisłocki, miał niezwykłe hobby. Fascynowały go wszelkie nowinki techniczne, przede wszystkim filmowanie. Kamera towarzyszyła mu także podczas amerykańskiego tournee. Unikatowe zdjęcia filmowe są rejestracją podróży za Atlantyk i pobytu w Szwajcarii, po powrocie do Europy. Kamera Wisłockiego przemierza te fascynujące zakątki świata starając się nie uronić ani jednej chwili, nie przeoczyć żadnego wydarzenia. Cierpliwie i uważnie rejestruje zarówno wszystko to, co można znaleźć w oficjalnych przewodnikach, jak i wydarzenia z miejsc, do których dostęp mają nieliczni. Obrazy z podróży znajdą odzwierciedlenie w formie filmowej relacji. Bez jakiejkolwiek cenzury. Nieuporządkowane materiały filmowe zostały odnalezione w archiwach rodzinnych; znajdowały się w metalowych kasetach nieotwieranych od 48 lat! Ponieważ jest to jedyna istniejąca rejestracja historycznego tournee Filharmonii Narodowej, film ma szczególną wartość dokumentalną. Nikt bowiem poza Stanisławem Wisłockim nie upamiętnił pierwszego w historii wyjazdu Filharmonii Narodowej za ocean. Oryginał filmu jest własnością rodziny Stanisława Wisłockiego, prawa do jego wykorzystania otrzymał siostrzeniec dyrygenta, Tadeusz Deszkiewicz, z inicjatywy którego narodził się pomysł upublicznienia tych materiałów szerszej widowni. Film przypomni o zapomnianych muzycznych wydarzeniach, niezwykłych ludziach i losach tej wyprawy. Niektóre fakty przedstawione w filmie wydadzą się zaskakujące i nieprawdopodobne, i pewnie trudno byłoby w nie uwierzyć, gdyby nie to, że znajdują potwierdzenie w materiałach filmowych, dokumentach, relacjach świadków opisywanych wydarzeń. 18:40 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 17/18 - SPOTKANIE Serial przygodowy, 54 min, Polska 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Barbara Horawianka, Barbara Brylska, Barbara Rachwalska, Zygmunt Zintel, Jerzy Radwan, Stanisław Milski, Aleksander Fogiel i inni Kwiecień 1945 roku. Kapitan Kloss w cywilnym ubraniu - udając ukrywającego się w celach taktycznych bardzo ważnego oficera - dociera do domu pułkownika Ringa, wybudowanego nad dużym, pięknym jeziorem. Pułkownika nie ma, w domu jest jego bratanica, gospodyni, ukrywająca się podobnie jak Kloss, niejaka Anna Maria Elken oraz wyglądający na tchórza emeryt. Panna Ring opiekuje się przetrzymywanym w szopie, postrzelonym przewoźnikiem, ktoś go jednak dobija. Kloss ma przed sobą trudne zadanie - musi odnaleźć schowane w okolicy tajne archiwum gestapo. Tymczasem ginie gospodyni, potem panna Ring. Atmosfera strachu i wzajemnych podejrzeń narasta. Czyżby mordował wszystkich niegroźnie wyglądający starszy pan? Kloss nabiera podejrzeń, że w rzeczywistości jest to wysokiej rangi gestapowiec. 19:45 TWARZE SOLIDARNOŚCI - EDWARD MRÓZ, ADAM PASZKIEWICZ Dysk./wywiad/debata, 13 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda, czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Sanok, Sanocka Fabryka Autobusów Autosan, strajk 15 - 18 sierpnia. 20:10 AMERYKAŃSKIE DYNASTIE. KLAN KENNEDYCH - SIŁA PIENIĘDZY ODC. 1/6 (THE KENNEDYS: AMERICAN DYNASTIES) Film dokumentalny, 41 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tim Dunn Wykonawcy: Martin Sheen Rodzina Kennedych zdobywa władzę - zmienne są koleje ich losów, związki pełne napięcia, a wpływy polityczne niesamowite. Seria ukazuje, jak osobiste relacje w rodzinie Kennedych kształtowały wydarzenia na amerykańskiej i globalnej scenie politycznej, od zimnej wojny po krach na Wall Street. Widzowie będą mogli prześledzić drogę Johna F. Kennedy’ego do fotela prezydenckiego, jego skomplikowane relacje z żoną Jackie i bratem Bobbym, kluczową rolę braci w kryzysie kubańskim i fatalne następstwa zabójstwa JFK. Chwała i skandal, triumf i tragedia to wszystko, co znajdziemy w tych filmach. Narratorem serii jest znany amerykański aktor Martin Sheen. 21:00 WINDSOR. NAJWIĘKSZA MIŁOŚĆ ELŻBIETY II - LATA 1936 - 1953: MIŁOŚĆ I WOJNA. ODC. 2/4 (ODC. 2/4) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Paul Nelson Scenariusz: Paul Nelson Seria opowiada o historii zamku Windsor, w którym mury zamku i wieżyczki wciąż strzegą najgłębszych tajemnic rodziny królewskiej. Zamek w Windsorze jest czymś więcej niż tylko zamkiem i domostwem: od prawie 1000 lat jest sceną, na której występowały niektóre z największych nazwisk w historii Wielkiej Brytanii, gdzie planowały i realizowały swoje najbardziej kontrowersyjne posunięcia. Windsor, największy i najdłużej zamieszkiwany zamek na świecie, był świadkiem niezliczonych królewskich narodzin, zgonów i zaślubin, a także wytrzymał liczne oblężenia i bitwy. Dzięki porywającym rekonstrukcjom, szczerym wywiadom i nowym materiałom archiwalnym, seria ujawnia prawdę o najsłynniejszej brytyjskiej rodzinie. 22:00 PSY WOJNY (THE DOGS OF WAR) Film sensacyjny, 100 min, Wielka Brytania/USA 1981 Reżyseria: John Irvin Scenariusz na podstawie powieści Fredericka Forsytha: Gary DeVore, George Malko wyk. Christopher Walken, Tom Berenger, Colin Blakely, Hugh Millais, Paul Freeman, Jean-Francois Stevenin, JoBeth Williams, Robert Urquhart, Ed O'Neill i inni "Psy wojny", trzecia - po "Dniu Szakala" i "Aktach Odessy" - głośna powieść Fredericka Forsytha, ukazała się w 1974 r. Książka opowiadała o najemniku, który organizował zwycięską akcję obalenia dyktatora w fikcyjnym afrykańskim państewku Zangaro. Publikację poprzedziła głośna kampania reklamowa niedwuznacznie sugerująca, że autor osobiście zebrał materiał dowodowy przedstawiony w książce, wykorzystując swoje kontakty z okresu, gdy pracował w brytyjskim wywiadzie. W Polsce książka ukazała się w 1977 r. i znalazła szerokie grono czytelników, choć przyznawano, że nie dorównuje wcześniejszym dziełom tego autora. Na ekran przeniósł "Psy wojny" w 1981 r. debiutujący wówczas na dużym ekranie reżyser telewizyjny John Irvin, zmieniając zasadniczo proporcje powieściowej akcji. Podczas gdy Forsyth położył szczególny nacisk na etap przygotowawczy, dając perfekcyjny opis metod działania międzynarodowej siatki handlarzy i przemytników broni, Irvin skoncentrował się na samej operacji wojskowej w stolicy Zangaro, pokazanej z rozmachem i precyzją. Zdjęcia do filmu kręcono w Nowym Jorku, Paryżu, Londynie, plenerach Hiszpanii i Belize. Amerykański najemnik Jamie Shannon otrzymuje interesującą, choć niebezpieczną propozycję: ma się udać jako fotograf do afrykańskiego państwa Zangaro i na miejscu zbadać sytuację społeczno- polityczną i militarną. W Zangaro sprawuje dyktatorską władzę półobłąkany sadysta, pułkownik Kimba. Shannon na własnej skórze doświadcza metod stosowanych przez ludzi Kimby, ale udaje mu się ujść z życiem i wywieźć film, na którym utrwalił sytuację w stolicy Zangaro, Clarence. Z jego raportu wynika, że do obalenia dyktatora wystarczy zaatakować i zniszczyć pałac prezydencki mieszczący się w kompleksie koszar gwardii. Po powrocie do USA Shannon przekazuje raport swemu mocodawcy, Endeanowi, działającemu na polecenie pewnego multimilionera, który usiłuje zawładnąć bogatymi złożami platyny w Zangaro. Ich istnienie okryte jest jednak tajemnicą. Shannon dostaje propozycję zorganizowania wyprawy wojskowej do Clarence, zdobycia koszar i zamordowania pułkownika Kimby. Sterowany przez wielki koncern zamach stanu ma zapewnić konsorcjum pierwszeństwo w eksploatacji bogactw naturalnych państewka. Po krótkim wahaniu Shannon przyjmuje ofertę i kompletuje oddział. Angażuje do niego swych dawnych towarzyszy broni. Uczestnicy ekspedycji kupują broń oraz statek i drogą morską, omijając kontrole celne, docierają do Zangaro. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 218 BITWA O NOCNE NIEBO Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bitwa o nocne niebo Nasze potoczne wyobrażenie o wojnie to tyraliery żołnierzy ścierających się w rozbłyskach wybuchów i kłębach dymu. To zionące ogniem stalowe potwory, pożerające się nawzajem. Ale gdzieś daleko w tle trwał również pojedynek najtęższych mózgów obdwu walczących stron, owocujący niesłychanym przyspieszeniem technicznym. Ten wątek wojennych dziejów będzie dziś przedmiotem naszego zainteresowania. To już kolejna akcja organizowana przez Prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie. A szukać będziemy miejsca ukrycia urządzeń, które wykorzystywała tu w czasie wojny przeciwlotnicza obsługa naziemna. Pirat Nasza kolejna opowieść także dotyczyć będzie interesującego eksponatu, tym razem przeznaczonego dla Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Szybowiec Pirat, który będziemy mieli okazję zobaczyć, to drugi wyprodukowany w Polsce prototyp ukrycia urządzeń, które wykorzystywała tu w czasie wojny przeciwlotnicza obsługa naziemna. 01:40 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 3 Magazyn, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część cyklu poświęconego obronie Helu w 1939 roku.