TVP Historia Czwartek, 29.07.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 29 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1890 - zmarł Vincent van Gogh; 1958 - prezydent Dwight D. Eisenhower powołał NASA; 1978 - odbyło się spotkanie na Śnieżce przedstawicieli KOR i Karty ' 77; 1983 - zmarł Louis Bunuel; 07:20 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 17/18 - SPOTKANIE Serial przygodowy, 54 min, Polska 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Barbara Horawianka, Barbara Brylska, Barbara Rachwalska, Zygmunt Zintel, Jerzy Radwan, Stanisław Milski, Aleksander Fogiel i inni Kwiecień 1945 roku. Kapitan Kloss w cywilnym ubraniu - udając ukrywającego się w celach taktycznych bardzo ważnego oficera - dociera do domu pułkownika Ringa, wybudowanego nad dużym, pięknym jeziorem. Pułkownika nie ma, w domu jest jego bratanica, gospodyni, ukrywająca się podobnie jak Kloss, niejaka Anna Maria Elken oraz wyglądający na tchórza emeryt. Panna Ring opiekuje się przetrzymywanym w szopie, postrzelonym przewoźnikiem, ktoś go jednak dobija. Kloss ma przed sobą trudne zadanie - musi odnaleźć schowane w okolicy tajne archiwum gestapo. Tymczasem ginie gospodyni, potem panna Ring. Atmosfera strachu i wzajemnych podejrzeń narasta. Czyżby mordował wszystkich niegroźnie wyglądający starszy pan? Kloss nabiera podejrzeń, że w rzeczywistości jest to wysokiej rangi gestapowiec. 08:20 W KOTLE HISTORII - BŁĘKITNA ARMIA. KUCHNIA FRANCUSKA. Magazyn, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Program o tematyce kulinarnej. Treść odcinków wyznaczana jest przez wydarzenia historyczne, które pozwalają na pokazanie różnorodności kuchni. W kolejnym odcinku programu poznamy przepisy z książki "Kuchnia garnizonowa oraz wskazówki tyczące się racjonalnego odżywiania wojska", która ukazała się w 1918 roku. Pierwszym potrawą będzie pot - au - feu, czyli bulion na mięsie. Następne to jedno z najpopularniejszych dań w kuchni polskiej. Przywędrowało do Polski z Błękitną Armią w 1919 roku. Jest to fasolka po bretońsku. 08:50 AMERYKAŃSKIE TOURNEE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Jaworski W 1961 roku Orkiestra Filharmonii Narodowej pod batutą Witolda Rowickiego i Stanisława Wisłockiego z solistami Reginą Smendzianką i Wandą Wiłkomirską na zaproszenie legendarnego amerykańskiego impresario Sola Huroka wyjechała do Kanady i Stanów Zjednoczonych. Tournee to zostało sfilmowane na taśmie 16 mm przez Stanisława Wisłockiego, negatyw zaś odnaleźli spadkobiercy w zbiorach zmarłego w 1998 roku artysty. Autor zdjęć filmowych, Stanisław Wisłocki, miał niezwykłe hobby. Fascynowały go wszelkie nowinki techniczne, przede wszystkim filmowanie. Kamera towarzyszyła mu także podczas amerykańskiego tournee. Unikatowe zdjęcia filmowe są rejestracją podróży za Atlantyk i pobytu w Szwajcarii, po powrocie do Europy. Kamera Wisłockiego przemierza te fascynujące zakątki świata starając się nie uronić ani jednej chwili, nie przeoczyć żadnego wydarzenia. Cierpliwie i uważnie rejestruje zarówno wszystko to, co można znaleźć w oficjalnych przewodnikach, jak i wydarzenia z miejsc, do których dostęp mają nieliczni. Obrazy z podróży znajdą odzwierciedlenie w formie filmowej relacji. Bez jakiejkolwiek cenzury. Nieuporządkowane materiały filmowe zostały odnalezione w archiwach rodzinnych; znajdowały się w metalowych kasetach nieotwieranych od 48 lat! Ponieważ jest to jedyna istniejąca rejestracja historycznego tournee Filharmonii Narodowej, film ma szczególną wartość dokumentalną. Nikt bowiem poza Stanisławem Wisłockim nie upamiętnił pierwszego w historii wyjazdu Filharmonii Narodowej za ocean. Oryginał filmu jest własnością rodziny Stanisława Wisłockiego, prawa do jego wykorzystania otrzymał siostrzeniec dyrygenta, Tadeusz Deszkiewicz, z inicjatywy którego narodził się pomysł upublicznienia tych materiałów szerszej widowni. Film przypomni o zapomnianych muzycznych wydarzeniach, niezwykłych ludziach i losach tej wyprawy. Niektóre fakty przedstawione w filmie wydadzą się zaskakujące i nieprawdopodobne, i pewnie trudno byłoby w nie uwierzyć, gdyby nie to, że znajdują potwierdzenie w materiałach filmowych, dokumentach, relacjach świadków opisywanych wydarzeń. 09:50 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:50 GENIUSZE I MARZYCIELE. JÓZEF HOFMANN Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2018 Reżyseria: Paweł Kloc Bohaterami cyklu są polscy naukowcy i wynalazcy przełomu XIX/XX wieku, działający głównie w 20 - leciu międzywojennym, których praca naukowa lub odkrycia wpłynęły na rozwój cywilizacji w różnych dziedzinach nauk ścisłych, konstruktorskich, inżynieryjnych, medycznych. Film o Józefie Hofmannie (18761957), geniuszu muzycznym, cudownym dziecku z Galicji, które podbiło swym talentem Stany Zjednoczone. Najpierw jako mały chłopczyk stał się sensacją w Nowym Jorku, później świat poznał legendarnego pianistę, niezrównanego interpretatora Chopina, pedagoga, kompozytora, zapalonego automobilistę i sportsmena. Wynalazca, z którego pomysłami (takimi jak wycieraczki samochodowe, spinacz do papieru, stołki do fortepianu o regulowanej wysokości) mamy do czynienia na co dzień. Jeden z największych pianistów w historii zmarł samotnie i w zapomnieniu, właściwie nie istnieje w pamięci zbiorowej rodaków. Film biograficzny z cyklu "Geniusze i marzyciele stwarza szansę poznania tego niezwykłego artysty i wynalazcy. 11:45 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 30 BURZLIWE DZIEJE KRESÓW Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Kto sprawił, że zamiast polskiego kościoła wybudowano siermiężny dom handlowy? Dlaczego z zabytku zrobiono magazyn soli rozbijanej dynamitem? Skąd pomysł, aby obiekt sakralny zamienić w kino? Radosław Kotarski odkrywa burzliwą historię kresowych miast. Przy okazji odnajduje miejsca najbliższe sercom polskich królów i magnatów oraz odwiedza najlepszą szkołę w historii Rzeczpospolitej. Przedstawia także, w jaki sposób na wschodnich krańcach Polski współistniały różne narody i kultury. 12:20 WAKACJE Z DUCHAMI - ODC. 1/7 - NA ZAMKU STRASZY Serial przygodowy dla młodych widzów, 29 min, Polska 1970 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Henryk Gołębiewski, Roman Mosior, Edward Dymek, Jola Duchowska, Bolesław Płotnicki, Gustaw Lutkiewicz, Janusz Gajos, Hanna Zawieruszanka, Zdzisław Maklakiewicz, Józef Nowak i inni Serial przygodowy, który chętnie oglądają już kolejne pokolenia dzieci i rodziców. Każdy z odcinków przedstawia tajemnicze i zabawne przygody chłopców spędzających wakacje w leśniczówce. Scenariusz na podstawie własnej powieści napisał Adam Bahdaj ("Kapelusz za sto tysięcy", "Podróż za jeden uśmiech", "Stawiam na Tolka Banana", "Do przerwy 0:1", "Trzecia granica"). Bohaterowie - jak na ich wiek przystało - to chłopcy z fantazją, humorem i szalonymi pomysłami. Wyjeżdżają na wakacje na południe Polski. W pobliżu wznoszą się mury starego zamczyska. Legenda głosi, że nocami straszą tam duchy Bogusława Łysego i Brunhildy Brandenburskiej. Ich nieoczekiwane pojawienie się na zamku skłania chłopców do podjęcia własnego śledztwa w tej sprawie. 12:55 WAKACJE Z DUCHAMI - ODC. 2/7 - AKCJA STARY KALOSZ Serial przygodowy dla młodych widzów, 27 min, Polska 1970 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Adam Bahdaj Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Henryk Gołębiewski, Roman Mosior, Edward Dymek, Gustaw Lutkiewicz, Janusz Gajos, Wanda Łuczycka, Zdzisław Maklakiewicz, Józef Nowak i inni Chcąc przyjrzeć się bliżej budowli i postaciom, które straszą na zamku, chłopcy postanawiają sami przebrać się za duchy. Przeżywają wiele zabawnych przygód, aż wreszcie natykają się na "konkurencyjnego"ducha. Bez chwili wahania biorą nogi za pas i w panice uciekają z zamku. 14:35 SZLAK NADZIEI - /8/ Reality show, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał Scenariusz: Dariusz Goczał, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit Wykonawcy: Ida Nowakowska (prowadząca), Łukasz Nowicki Uczestnicy szlaku nadziei ruszają do starożytnej cytadeli Ghurtan. W tym niezwykłym zabytku muszą odnaleźć Idę, co okazuje się wcale niełatwym zadaniem. Wzorem rodaków sprzed lat wcielają się w role młynarzy i piekarzy oraz odwiedzają jedno z najdziwniejszych miejsc na świecie 15:30 AMERYKAŃSKIE DYNASTIE. KLAN KENNEDYCH - SIŁA PIENIĘDZY ODC. 1/6 (THE KENNEDYS: AMERICAN DYNASTIES) Film dokumentalny, 41 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tim Dunn Wykonawcy: Martin Sheen Rodzina Kennedych zdobywa władzę - zmienne są koleje ich losów, związki pełne napięcia, a wpływy polityczne niesamowite. Seria ukazuje, jak osobiste relacje w rodzinie Kennedych kształtowały wydarzenia na amerykańskiej i globalnej scenie politycznej, od zimnej wojny po krach na Wall Street. Widzowie będą mogli prześledzić drogę Johna F. Kennedy’ego do fotela prezydenckiego, jego skomplikowane relacje z żoną Jackie i bratem Bobbym, kluczową rolę braci w kryzysie kubańskim i fatalne następstwa zabójstwa JFK. Chwała i skandal, triumf i tragedia to wszystko, co znajdziemy w tych filmach. Narratorem serii jest znany amerykański aktor Martin Sheen. 16:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 219 ŁOWY NA GRUBEGO ZWIERZA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Łowy na grubego zwierza" Dziś w drodze na południe minęliśmy Rzeszów, by zachwycić się widokami z przedpola Karpat. Przed nami wioska Czudec. Wypatrujemy tu śladu po dawnym potoku zasilającym młyn. Jesteśmy tu po to, by pomóc wydobyć z tego miejsca zabytkowe silniki, które lata temu zasilały młyn. Jeśli się to uda, trafią one do Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowej, stworzonego przez przyjaciela naszego programu, Grzegorza Smelę. Ta akcja to wyraz naszego podziwu dla dzieł polskich inżynierów i techników. 16:50 16 MM HISTORII - GODZINA W Magazyn, 26 min, Polska, 2021 Scenariusz: Jacek Tokarczyk Wykonawcy: Jacek Tokarczyk (prowadzący) Kolejny odcinek cyklu "16 mm historii" zrealizowany jest w oparciu o 13 - minutowe Kino - fotogramy Powstania Warszawskiego z 1984 roku w reżyserii Andrzeja Szczygła. Powstanie Warszawskie miało swoich filmowców i fotoreporterów. Ich kino - fotogramy posłużyły autorowi filmu do dokonania analitycznej rejestracji kilkudziesięciu twarzy uczestników powstania. Studenci Szkoły Filmowej w Łodzi podczas zajęć seminaryjnych próbują odczytać i zrozumieć tych ludzi, którzy w walce szukali swej wolności i szczęścia, w poświęceniu ojczyźnie widzieli sens swojego młodego życia. 17:20 EDWARD GIEREK - NIKT MNIE JUŻ O NIC NIE PYTAŁ Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2003 Reżyseria: Grażyna Ogrodowska, Leszek Furman Projekt budowy pomnika Edwarda Gierka oraz nadawanie jego imienia placom, ulicom i obiektom użyteczności publicznej są pretekstem do przyjrzenia się z perspektywy czasu osobie I sekretarza oraz realiom życia polityczno - społecznego lat 70. Bogate materiały archiwalne, m. in. kroniki filmowe z okresu propagandy sukcesu i spotkania przywódcy partii z robotnikami w zakładach pracy przywołują klimat epoki Gierka. Komentarzem do prezentowanych zdjęć są refleksje samego bohatera filmu zarejestrowane w 1996 roku przez Janusza Rolickiego w wywiadzie zatytułowanym "Spowiedź Edwarda Gierka". Stary już wówczas, schorowany człowiek opowiada o swojej roli w dziejach partii i kraju oraz o ideałach, w które wierzył i starał się realizować. Jego opinie uzupełnione są wypowiedziami historyka z Instytutu Studiów Politycznych PAN, działacza opozycji oraz ludzi, którzy osobiście znali I sekretarza. Ze wspomnień syna, prof. dr hab. Adama Gierka wyłania się mniej oficjalny, bardziej prywatny wizerunek tej nadal budzącej żywe emocje postaci. Poznajemy także motywy działania ludzi, którzy chcą uczcić pamięć Edwarda Gierka poprzez m. in. wzniesienie mu monumentu. "Gierek, to człowiek, który w powojennej historii kraju najwięcej uczynił dla Polski" - tłumaczy jeden z nich. Edward Gierek został mianowany I sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w grudniu 1970 roku i sprawował tę funkcję do września 1980 roku. W pierwszej połowie jego kadencji stopa życiowa społeczeństwa wzrosła o blisko pięćdziesiąt procent. Wielu Polaków dobrze pamięta tamten okres dobrobytu i człowiekowi, który był jego sprawcą są w stanie wiele wybaczyć, nawet braki w sklepach i kartki żywnościowe. 18:10 NIEZWYKŁE HISTORIE BIAŁO - CZERWONYCH - CHŁOPCY STAMMA Reportaż, 15 min, Polska, 2020 Autor: Krzysztof Miklas Wykonawcy: Krzysztof Miklas (prowadzący) Opowieść o Feliksie Stammie - wyjątkowym trenerze polskich pięściarzy i jego wychowankach. 18:30 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 18/18 - POSZUKIWANY GRUPPENFÜHRER WOLF Serial przygodowy, 53 min, Polska 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Józef Duriasz, Wieńczysław Gliński, Wiktor Grotowicz, Zygmunt Kęstowicz, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Pluciński, Włodzimierz Skoczylas, Ferdynand Matysik, Emil Karewicz W ostatnich dniach wojny Kloss dostaje się z wieloma innymi oficerami i żołnierzami niemieckimi do obozu dla jeńców wojennych. Ma tam odnaleźć poszukiwanego przez Rosjan, a także aliantów zbrodniarza wojennego, gruppenfuhrera Wolfa, wydającego wyroki na schwytanych żołnierzy alianckich. Wykonywaniem rozkazów Wolfa zasłania się czterech oficerów gestapo: Wernitz, Ohlers, Fahrenwirst i Lubow. Wolfa chcieliby ująć także Amerykanie, którzy weszli do miasteczka po kapitulacji Niemców. Niestety, Kloss zostaje zdemaskowany przez Brunnera, który trafia do tego samego obozu. W ostatniej chwili J - 23 ucieka. Wraca już w polskim mundurze jako członek oficjalnej delegacji i żąda wydania Wolfa. Jako jedyny rozszyfrował bowiem tajemnicę tej mitycznej postaci, ku zaskoczeniu czterech oficerów, którzy wymyślili nazwisko Wolf od pierwszych liter własnych nazwisk. 19:30 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ANDRZEJ ROZPŁOCHOWSKI, ZBIGNIEW KUPISIEWICZ, JAN CEGIELSKI Dysk./wywiad/debata, 16 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. W tym odcinku: Andrzej Rozpłochowski - Dąbrowa Górnicza Huta Katowice. 20:00 STALIN (STALIN) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2015 Reżyseria: Karl Zero, Charlotte Altschul Do momentu śmierci w 1953 roku Stalin był przez wielu żyjących traktowany jak bóstwo. Czyż nie pokonał symbolu zła - najgorszego ze wszystkich ludzi - Adolfa Hitlera? Autorzy dokumentu analizują godzina po godzinie ostatnie dni życia Stalina - jego agonii, powracają też do czasów, kiedy był określany mianem człowieka ze stali, przy okazji ujawniając wiele szczegółów z jego życia prywatnego. 21:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 14. GENERAŁ WŁADYSŁAW ANDERS I 2 KORPUS POLSKI Teleturniej, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Edyta Gładys Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Wielkie bitwy: o Monte Cassino, Bolonię, Anconę i czytana przez polskie dzieci mała Kronika. Rewiowe występy Ordonki i wielka polityka. W tym odcinku teleturnieju Giganci Historii trudna i ciekawa batalia, bo też stworzony przez generała Andersa II Korpus był więcej niż armią, był małą Polską na obczyźnie. 22:25 ŚWIĘCI Z SĄSIEDZTWA - WOJTYŁOWIE - W DRODZE NA OŁTARZE Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2020 Scenariusz: Paweł F. Nowakowski, Monika Skwirtniańska Zdjęcia: Wojciech Kursa Film dokumentalny o Emilii i Karolu Wojtyłach, rodzicach św. Jana Pawła II w kontekście rozpoczętego w maju 2020 rokuprocesu beatyfikacyjnego. W maju 2020 roku, w Bazylice w Wadowicach nastąpiło uroczyste posiedzenie Trybunału Beatyfikacyjnego, rozpoczynające oficjalnie proces beatyfikacyjny Emilii i Karola Wojtyłów, rodziców papieża Jana Pawła II. Proces beatyfikacyjny to wyjątkowa możliwość pogłębionego przedstawienia biografii Emilii i Karola Wojtyłów, w oparciu m.in. o ustalenia specjalnie powołanej komisji historycznej, która drobiazgowo zbadała biografię obojga rodziców, a także przy wykorzystaniu wypowiedzi świadków ze słyszenia, fragmentów homilii i pism Jana Pawła II, w których o rodzicach wspominał. W reportażu opowieść o życiu Emilii i Karola Wojtyłów, ze szczególnym uwzględnieniem wszelkich dowodów na to, iż w stopniu heroicznym praktykowali cnoty chrześcijańskie, przeplatać się będzie z informacjami o przebiegu procesu beatyfikacyjnego, wyjaśniającymi kolejne jego etapy. 23:20 HISTORIA TELEWIZJI. DŻUNGLA Film dokumentalny, 68 min, Polska, 1993 Reżyseria: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Scenariusz: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Zdjęcia: Zbigniew Maziarz, Przemysław Chrząstek Historia Telewizji Polskiej w latach 1980 - 1989 ukazana na tle wydarzeń społeczno - politycznych w Polsce. 00:50 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 4 Magazyn, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część cyklu poświęconego obronie Helu w 1939 roku.