TVP Kultura Czwartek, 29.07.2021 09:10 MENINA (MENINA) Dramat, 93 min, Francja, 2017 Reżyseria: Cristina Pinheiro Scenariusz: Ghislain Cravatte, Laura Piani Aktorzy: Naomi Biton, Nuno Lopez, Beatriz Batarda 8 - letnia Luisa razem z rodzicami uciekła z Portugalii do Francji na początku lat siedemdziesiątych. Widmo terroru jednak cały czas ją prześladuje, zwłaszcza że nie ma wsparcia ani u ojca, który jest alkoholikiem, ani u matki, która nie poświęca jej uwagi, zajęta jedynie swoja osobą. Luisa całkiem nieźle zaadaptowała się w nowym kraju, mówi bezbłędnie po francusku i czuje się jak Francuzka. Pewnego dnia ojciec oznajmia, że musi wyjechać i nie wróci prędko. Dziewczynka jest zrozpaczona. 2018 - główna nagroda na festiwalu w Goeteborgu. 11:00 TRZECIA GRANICA - ODC. 5/8 - NIEZNAJOMA Z BARU BOLERO (.) Serial wojenny, 48 min, Polska/Węgry 1975 Reżyseria: Lech Lorentowicz Scenariusz: Adam Bahdaj Zdjęcia: Sandor Kocsis Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Andrzej Wasilewicz, Grażyna Barszczewska, Borys Marynowski, Andrzej Szalawski, Grzegorz Warchoł, Józef Kalita, Leopold Matuszczak, Krzysztof Kowalewski, Nora Kaldi, Istvan Nagy i inni W Budapeszcie Bukowian poznaje piękną kobietę imieniem Marta, która często gości w barze "Bolero". Polscy oficerowie przebywający w stolicy Węgier widują Martę w towarzystwie Niemców i podejrzewają o współpracę z nimi. Marta zostaje zatrzymana i podczas próby ucieczki zastrzelona. Okazuje się, że paszport na nazwisko Ruecksteiner był fałszywy - Marta Bormicka była agentką polskiego wywiadu. 12:00 TRZECIA GRANICA - ODC. 6/8 - ORDER Z KSIĘŻYCA (.) Serial wojenny, 58 min, Węgry/Polska, 1975 Reżyseria: Lech Lorentowicz Scenariusz: Adam Bahdaj Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Andrzej Wasilewicz, Marek Walczewski, Nora Kaldi, Borys Marynowski, Zofia Saretok, Irena Orska, Krzysztof Kowalewski, Wirgiliusz Gryń, Jerzy Cnota, Stanisław Zatłoka, Jacek Domański, Marian Moor, Edward Rączkowski Andrzej Bukowian otrzymuje rozkaz przeniesienia z Budapesztu do Polski 20 tys. dolarów przeznaczonych na walkę z okupantem. Bukowian wykonuje zadanie, ale na miejscu okazuje się, że w przyniesionej przez niego torbie są skrawki papieru. Zostaje posądzony o kradzież. Wraca na Węgry z zamiarem odnalezienia złodzieja. 13:05 BOGDAN I RÓŻA Film obyczajowy, 15 min, Polska, 2017 Reżyseria: Milena Dutkowska Scenariusz: Milena Dutkowska Zdjęcia: Igor Połaniewicz Aktorzy: Maria Ciunelis, Jerzy Rogalski Życie małżeństwa z wieloletnim stażem upływa na milczeniu i wzajemnych złośliwościach. 13:30 CARAVAGGIO - DUSZA I KREW (CARAVAGGIO - SOUL AND BLOOD) Film dokumentalny, 90 min, Włochy, 2018 Reżyseria: Jesus Garces Lambert Film stanowi fascynującą podróż przez burzliwe życie i twórczość Caravaggia. Widzom zostaje zaprezentowana niezwykle atrakcyjna wizualnie opowieść sfilmowana w Mediolanie, Florencji, Rzymie, Neapolu i na Malcie. 15:10 WAKACJE PANA HULOT (VACANCES DE MONSIEUR HULOT) Film komediowy, 84 min, Francja, 1953 Reżyseria: Jacques Tati Scenariusz: Jacques Tati, Henri Marquet Zdjęcia: Jaques Mercanton Muzyka: Alain Romans Aktorzy: Jacques Tati, Nathalie Pascaud, Michele Rolla, Valentine Cemax, Louis Perrault Pan Hulot wybiera się na wakacje do cichego, nadmorskiego kurortu. Wraz z jego przybyciem kończy się spokój hotelowych gości - bo chociaż bohater nie ma złych intencji - każdy jego ruch wywołuje katastrofę... To drugi film długometrażowy Jacquesa Tatiego. Błyskotliwy, iskrzący się od wywrotowych pomysłów i zaskakujących wypadków obraz zdobył nagrodę krytyki na Festiwalu w Cannes w 1953 roku, a także paletę nagród na festiwalach w Nowym Jorku, na Kubie czy w Edynburgu. 18:45 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PSA CYWILA - ODC. 6/7 ZBIEGOWIE Serial dla młodych widzów, 27 min, Polska 1970 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Szmagier Występują: Krzysztof Litwin, Tomasz Zaliwski, Bożena Walter, Ryszard Bacciarelli, Wiesława Niemyska, Stanisław Wolski, Stanisław Tym, Krzysztof Świętochowski, Zdzisław Kielecki i inni Podczas konwoju z furgonu milicyjnego ucieka dwóch groźnych przestępców. Rozpoczęta natychmiast obława nie przynosi pożądanych efektów, zbiegowie bowiem ukryli się w lesie. Jedyny ratunek w helikopterach i psach. W czasie obławy właśnie Cywil wpada na właściwy trop. Jednak uciekinierom nie brakuje sprytu. Kluczą, zmieniają środki lokomocji. Poza tym mają broń, którą potrafią się sprawnie posługiwać. Wreszcie Cywilowi udaje się zlokalizować ich w bunkrze położonym na piaszczystej polanie. Zarówno psa, jak i sierżanta Walczaka czeka decydująca próba. 19:15 SERIALOWA NOSTALGIA - PRZYGODY PSA CYWILA - ODC. 7/7 NIEWYPAŁY Serial dla młodych widzów, 25 min, Polska 1970 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Szmagier Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Krzysztof Litwin, Teresa Lipowska, Piotr Fronczewski, Wojciech Duryasz, Bogdan Izdebski, Maciej Pawłowski, Tomasz Musiałowski i inni Życie małych chłopców w prowincjonalnym miasteczku nie obfituje w atrakcje. A jeśli już takowe się zdarzają, mają posmak "owocu zakazanego". Tak jak eksplozje niewypałów, zebranych przez wojsko z okolicznych dolin i lasów. Jeden z chłopców zna miejsce, gdzie znajdują się autentyczne granaty. Wspólnie z kolegą postanawiają zabawić się w saperów. Nie dopuszczają do spółki trzeciego, który trochę z zemsty, a trochę z niepokoju opowiada o wszystkim nauczycielce. Ta z kolei zawiadamia posterunek milicji. W akcji poszukiwania chłopców bierze udział porucznik Walczak i Cywil. 19:40 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /46/ - "NIECH ŻYJE BAL" - MARYLA RODOWICZ Felieton, 8 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Knittel, Jacek Kęcik, Tomasz Nalewajek, Magda Umer, Jerzy Gruza, Janusz Rzeszewski Scenariusz: Tomasz Knittel Zdjęcia: Michał Rułka, Kamil Hasiuk Wykonawcy: Maryla Rodowicz W każdym odcinku twórcy programu zrealizowanego w koprodukcji z Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu przedstawiają historię jednego rodzimego hitu sprzed lat. Tym razem historia piosenki "Niech żyje bal". 20:00 ZŁOTA SETKA TEATRU TELEWIZJI - ŚMIERĆ KOMIWOJAŻERA Teatr, 102 min, Polska, 1980 Przekład: Joanna Gorczycka Reżyseria: Kazimierz Karabasz, Bożena Prokop, Edwarda Paszkowska Muzyka: Teresa Bancer Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Barbara Krafftówna, Jerzy Janeczek, Krzysztof Kiersznowski, Gustaw Lutkiewicz, Maciej Szary, Henryk Bista, Marek Obertyn, Liliana Głąbczyńska, Maria Czubasiewicz, Joanna Pacuła, Agnieszka Kotuła, Jerzy Kryszak "Śmierć komiwojażera" - sztuka wybitnego dramaturga amerykańskiego Arthura Millera ukazuje beznadziejną pustkę życia podporządkowanego wyłącznie zdobywaniu pieniędzy. Miller tworzy przejmujący obraz sytuacji "zwykłego człowieka" uwikłanego w sieć stosunków społecznych, w których rządzi wszechmocny i wszechmogący "biznes". Stary komiwojażer wyrzucony pod koniec życia z pracy, popełnia samobójstwo, aby umożliwić start finansowy swoim synom. (www.tvp.pl) 21:55 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ALICJA MAJEWSKA Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuc - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem do swojego kraju lat dziecinnych zabiera nas popularna piosenkarka, Alicja Majewska. 22:30 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - EROICA Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2021 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Eroica" w reż. Andrzeja Munka. 22:35 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - EROICA Nowela I: SCHERZO ALLA POLACCA Nowela II: OSTINATO - LUGUBRE Dramat wojenny, 78 min, Polska 1957 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Jan Krenz Występują: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Leon Niemczyk, Kazimierz Opaliński, Kazimierz Rudzki, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Roman Kłosowski, Bogumił Kobiela, Józef Kostecki, Tadeusz Łomnicki, Józef Nowak, Wojciech Siemion Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Na VIII MFF w Mar del Plata w 1959 r. "Eroica" otrzymała III Nagrodę (za najlepszy film, najlepszy scenariusz i nagrodę FIPRESCI), a wcześniej, w 1958 r. "Syrenę Warszawską" Polskiej Kroniki Filmowej. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Gdy wybucha powstanie, Dzidziuś Górkiewicz w popłochu opuszcza stolicę. Jest dobrze zarabiającym handlarzem i nie ma ochoty ginąć. Dociera do żony w Zalesiu. Żona Dzidziusia roztacza przed nim perspektywy spokojnego życia. Tymczasem Górkiewicz ruszony porywem patriotyzmu w ostatniej chwili postanawia wrócić do walczącej Warszawy. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie - ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera - z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy. "Eroica" to nie pierwszy przykład współpracy scenarzysty Jerzego Stefana Stawińskiego i reżysera Andrzeja Munka. Wcześniej zrealizowali film "Człowiek na torach". Po wielu samodzielnych sukcesach - Stawiński jest m.in autorem scenariusza do filmu "Kanał", a Munk zdobył wiele nagród w dziedzinie filmu dokumentalnego - ich drogi spotkały się w "Eroice". W filmie tym swoją uwagę skupili na temacie bohaterstwa. W obu nowelach przedstawili bohaterstwo, które właściwie nie przyniosło żadnego konkretnego sukcesu, ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki psychiczne kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach. W ten sposób przedstawili różnorodność charakterów, bogactwo ludzkich typów - studium psychologiczne bohaterów. Film prawie całkowicie zrealizowany został w plenerach, głównie w Warszawie, w Bukowinie i na Śląsku. Jest to także pierwszy polski film szerokoekranowy. 00:10 BERLIN LIVE - APOCALYPTICA (BERLIN LIVE - APOCALYPTICA) Koncert, 61 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Stefan Mathieu Wykonawcy: Apocapyptica Cykl koncertów, które od lat odbywają się regularnie na scenie berlińskiego klubu SchwuZ i są transmitowane w całej Europie. To mieszanka stylów współczesnej muzyki, wykonana w wyjątkowym klimacie nocnego życia Berlina. Występy poprzedzone są krótkimi wywiadami z artystami. W tej odsłonie programu światowej sławy zespół Apocalyptica wykonał swoje największe przeboje oraz premierowe utwory. Usłyszymy m.in.: "Nothing Else Matters", "Bittersweet", "Dead Man's Eyes". 01:25 NOCNY DOKUMENT - HISTORIA MAŁŻEŃSKA (MANZELSKE ETUDY) Film dokumentalny, 102 min, Czechy, 2017 Reżyseria: Helena Trestikova Zdjęcia: Jir Chod, David Cysar Helena Tetkov, filmowa kronikarka czeskiego społeczeństwa, jest jedną z najważniejszych współczesnych reżyserek dokumentalnych. Jej unikatowa technika, polegająca na rejestrowaniu życia swoich bohaterów na przestrzeni wielu lat, pozwala widzom obserwować poczynania bohaterów na tle zmieniającej się rzeczywistości politycznej, społecznej i ekonomicznej. Tym razem na pierwszy plan wysuwa się życie rodzinne i problemy, jakie stają przed wielodzietną rodziną. Film śledzi historię trzydziestu pięciu lat życia małżeńskiego czeskiej rodziny Strandów. Bohaterów filmu - parę architektów Ivanę i Vaclava poznajemy w 1980 roku. Młodzi mieszkają w małym mieszkaniu po babci, czekają na narodziny pierwszego dziecka. Oboje kończą studia, pojawiają się kolejne dzieci (w sumie jest ich aż pięcioro), kobieta porzuca pracę i zajmuje się wychowywaniem potomków i drobnymi pracami plastycznymi. Vaclav zajmuje się projektowaniem mebli, w końcu zakłada sklep meblarski. Życie rodziny nałożone jest na zmieniające się realia polityczne: upadek komunizmu, rozpad Czechosłowacji, prezydentura Havla, wejście do Unii Europejskiej. Rodzinny biznes się rozwija, ale pojawiają sie problemy - Ivana latami cierpi na depresję, z czasem narastają kłopoty wychowawcze oraz lęk o dzieci i losy sklepu w zmieniających się realiach globalnego wolnego rynku. Powoli, mimo dosyć skrytej natury Ivany, coraz bardziej zauważamy, ile wysiłku kosztuje ją trzymanie domu w garści i wychowywanie kolejnych dzieci. Coś w bohaterce zaczyna pękać, mimo że pozornie nic się nie dzieje, widzimy, że jej stan jest coraz gorszy. Jej mąż skoncentrowany na pracy snuje coraz to nowe plany rozwoju rodzinnego interesu, jednak w zderzeniu z zalewem tanich mebli z Azji wydaje się być na straconej pozycji. Czy ich związek przetrwa trudne czasy? Film, podobnie jak poprzednie dzieła reżyserki, jest wynikiem jej wieloletniej obserwacji i rejestracji życia bohaterów w różnych ważnych momentach. Tetkov prezentowała poszczególne etapy życia tej rodziny w telewizji (podobnie jak w wypadku innych swoich filmów), a teraz zamyka całość w prawie dwugodzinnym pełnometrażowym filmie dokumentalnym mówiącym wiele o rodzinie Strandów, ale jeszcze więcej o życiu w Czechach, zarówno w momencie przełomu politycznego, jak i w latach, które po nim nastąpiły. (Against Gravity)