TVP Historia Środa, 11.08.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1898 - urodziła się Karolina Lanckorońska; 1920 - ustanowiono Krzyż Walecznych; 1945 - zmarł Stefan Jaracz; 1946 - rozwiązano Związek Patriotów Polskich; 07:20 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 3/13 - PIERWSZE UDERZENIE Serial historyczny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Odc. 3 Aleksander, który pochodzi z rodziny rosyjsko - polskiej, zostaje skierowany do Polski, wraca do swych rodzinnych stron w okolice majątku Dąbrówka. Spotyka się tu ojcem, dawnym carskim urzędnikiem, teraz naczelnikiem pobliskiej stacji kolejowej. Zatrudnia się w majątku Olszyńskich jako ekonom. Jednocześnie przygotowuje w tajemnicy bunt żołnierzy w garnizonie, w którym służy Władek. Bronek załatwia dla znajomego Miecia kontrakt na dostawy mąki dla wojska. Józef i Jadwiga spotykają się coraz częściej, Józef poznaje też jej syna z poprzedniego małżeństwa, pogrobowca Tomka. Rusza wyprawa kijowska. Józef i Władek zostają skierowani na front ukraiński. Tam podczas walk o most, Władek zostaje ciężko ranny. 08:15 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - CHANUKA. ŚWIĘTO ŚWIATEŁ. Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski W kolejnym odcinku poznamy tradycyjne potrawy spożywane podczas Chanuki. Chanuka to doroczne święto żydowskie trwające osiem dni. Najbardziej tradycyjnym daniem na Chanukę są latkes, czyli inaczej placki ziemniaczane. To, co różni je od tradycyjnych placków ziemniaczanych, to tzw. zagęszczacz. Do przyrządzenia latkes używamy zmielonej macy zamiast mąki. Maca będzie również główną bohaterką drugiego dania, które spożywa się podczas Chanuki, jest to także odmiana placków, czyli chremzlach. 08:45 TAKA JEST HISTORIA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2010 Reżyseria: Aleksandra Fudala, K. Toboła Scenariusz: Aleksandra Fudala Zdjęcia: Sławomir Chudowski Film prezentuje nigdy dotąd nieemitowane zdjęcia ze strajkow na Śląsku i w Zagłębiu w latach 80/ 81. Ukryli je przed Służbą Bezpieczeństwa pracownicy archiwum katowickiego ośrodka telewizji. Część przetrwała w formie ścinków z oficjalnych propagandowych relacji. Film opowiada o 16 miesiącach działania śląsko - dąbrowskiej Solidarnosci - do momentu ogłoszenia stanu wojennego. W filmie pokazano nie tylko, jak fukcjonowały struktury powstającego dopiero związku, ale i jak przedstawiała je ówczesna propaganda. Poprzez wypowiedzi mieszkanów śląskich miast, zdjęcia z gigantycznych kolejek, a nawet namiotowych miasteczek rozbitych przed sklepami - poznajemy rzeczywistość sprzed 30 lat. Czasem szara i przerażającą, czasem wręcz groteskową. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - PUCZ JANAJEWA, CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program przedstawia okoliczności dojścia do władzy w 1985 roku Michaiła Gorbaczowa, próbę zreformowania ZSRR i gwałtowne nasilenie ruchów wolnościowych w republikach, na co władze centralne postanowiły zareagować wprowadzeniem stanu wyjątkowego. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - PUCZ JANAJEWA, CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W kolejnym odcinku Bogusław Wołoszański przedstawia wydarzenia związane z puczem 1991 r. W sierpniu 1991 r. grupa szefów KGB i członków rządu ZSRR podjęła próbę przechwycenia władzy. Według oficjalnej wersji Michaił Gorbaczow został uwięziony w swojej wilii na Krymie. W Moskwie spiskowcy przystąpili do internowania członków najwyższych władz. Taka jest oficjalna wersja, ale dziś wiadomo, że można ją podważyć. Wiele wskazuje na to, że Gorbaczow postanowił dokonać puczu przeciwko sobie, jednakże jego rachuby zawiodły. 10:50 POWSTANIE WARSZAWSKIE W DOKUMENTACH Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1994 Scenariusz: Witold Zadrowski Muzyka: Eugeniusz Rudnik Wykonawcy: Władysław Kowalski, Władysław Kowalski, Tomasz Marzecki Witold Zadrowski przedstawia film oparty na dokumentach w większości dotąd nieznanych, dotyczących Powstania Warszawskiego i działań polityków, które z tamtymi wydarzeniami były związane. 11:55 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 39 REGUŁY TEMPLARIUSZY Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Templariusze to zakonnicy nadal obecni w popkulturze, pomimo faktu, że zmierzch ich potęgi miał miejsce 700 lat temu. Radosław Kotarski bada to, co zostało po nich w Polsce i w Niemczech. Przygląda się również codziennemu życiu zakonników i przybliża surową regułę zakonną templariuszy. Zapraszamy w prawdziwą podróż w czasie. 12:30 SAMOCHODZIK I TEMPLARIUSZE - ODC. 5/5 SKARB TEMPLARIUSZY Serial dla młodych widzów, 34 min, Polska, 1971 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Zbigniew Nienacki Zdjęcia: Wacław Dybowski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Stanislaw Mikulski, Grażyna Marzec, Irena Skwierczyńska, Ewa Szykulska, Tadeusz Gwiazdowski, Michał Szewczyk, Roman Mosior, Stefan Niemirowski, Tomasz Samosionek W podziemnym labiryncie Pan Samochodzik wpada w pułapkę. W lochu natyka się na szkielet człowieka, który zapewne poszukiwał skarbu templariuszy przed wiekami, tak jak on teraz. Pan Tomasz wie jednak, że zakonnicy byli mistrzami w budowaniu tajemnych przejść, nie traci więc nadziei, że uda mu się znaleźć wyjście z podziemia. Nieoczekiwanie przychodzi mu z pomocą Karen Petersen, która wraz z ojcem i kuzynem, ślamazarnym Michałem, wytrwale podąża tropem skarbu. Wdzięczny za uwolnienie z potrzasku pan Tomasz postanawia działać wspólnie z konkurencyjną ekipą poszukiwaczy. Razem przeżywają jeszcze jedną, niebezpieczną przygodę, lecz docierają wreszcie do legendarnego skarbu templariuszy. Jednocześnie udaje im się zdemaskować tajemniczego Bahometa, który okazuje się zwyczajnym szantażystą, i kidnapera, który w ostatniej chwili próbuje uprowadzić Karen. 13:15 ŻYCIE UKRYTE W JEZIORZE - CHILKA, JEZIORO EFEMERYDA. S. 2. ODC. 1/5 (THE SECRET LIFE OF LAKES) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2015 Reżyseria: Alexis De Favitsk Jeziora naszej planety stanowią ogromny i cenny rezerwuar słodkiej wody, z którego ludzkość czerpała przez dziesiątki tysięcy lat. Na ich powstanie wpłynęły warunki klimatyczne i zjawiska geologiczne. Istnieją, dzięki zachowaniu stanu równowagi pomiędzy zasobami wody, które do nich wpływają, a odpływem ich wód do rzek. Chociaż wszystkie jeziora mogą wydawać się podobne, są jednak niezwykle różnorodne. Niektóre są tak głębokie jak oceany. Inne można przekroczyć niemal suchą stopą. Jedne jeziora są niezmienne, gdy inne przychodzą i odchodzą wraz z porami roku. Wszystkie mają jednak wspólną cechę: są domem dla bogatych i różnorodnych form życia w ich głębinach i na ich brzegach. 16:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 228 Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W warsztacie Jerzego Gruchalskiego w Ślesinie odradza się wyjątkowy szybowiec, na którym ostrogi lotnicze zdobywali niemal wszyscy wybitni polscy piloci. Edukacja lotnicza zaczynała się bowiem od startu ze zbocza z naciągiem gumowym, a takim szkolnym pierwszym aparatem latającym była konstrukcja sprowadzająca się do belki z fotelem, którą zaopatrzono w skrzydło i stery. To właśnie Wrona. Szybowiec Wrona był pierwszą konstrukcją, jaką opracowano w nowo utworzonych warsztatach szybowcowych w Warszawie. Prototyp zbudowano na początku 1932 roku i na wiosnę na polu mokotowskim w Warszawie oblotu dokonał Szczepan Grzeszczyk. Szybowiec przeszedł testy i został skierowany do produkcji seryjnej. Ponadto konstruktor udostępnił dokumentację (za opłatą 50 złotych za dokumentację i 20 zł za licencję), która pozwalała na budowanie szybowca przez lokalne kluby szybowcowe. Warsztaty Szybowcowe sprzedawały również materiały do budowy szybowca oraz gotowe elementy konstrukcyjne, które pozwalały ograniczyć pracę pasjonatów szybownictwa wyłącznie do montażu. Licencję kupiło od nas wiele krajów na świecie, teraz zaś przyszła pora, by Wrona znowu wzbiła się w powietrze. 16:55 POLSKIE 100 LAT - OPOZYCJA PRZEDSIERPNIOWA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki W 1975 roku PRL podpisała w Helsinkach Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Zobowiązała się w nim do respektowania praw człowieka oraz swobody wymiany informacji i myśli. Pozwoliło to pierwszym, nielicznym jeszcze środowiskom opozycyjnym, podjąć otwarte działania w obronie praw człowieka, zwłaszcza po czerwcu 1976 roku, kiedy władza brutalnie rozprawiła się ze strajkującymi robotnikami w Ursusie, Radomiu czy Płocku. Powstały pierwsze środowiska opozycyjne. W pierwszej kolejności najaktywniejszy z nich Komitet Obrony Robotników (KOR), który przekształcił się w Komitet Samoobrony Społecznej KOR, a następnie: Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Ruch Młodej Polski, Konfederacja Polski Niepodległej i inne grupy, w tym Studenckie Komitety Solidarności, czy Wolne Związki Zawodowe. Brało w nich udział kilka tysięcy osób, głównie skupionych w dużych miastach. Oprócz Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, które funkcjonowało w pełnej konspiracji, większość grup opozycyjnych postanowiła działać w sposób jawny. Zaczęto drukować w podziemiu, z reguły w skromnych nakładach i kolportować opozycyjne pisma. W drugim obiegu ukazały się co najmniej 34 tytuły czasopism, skierowanych do różnych odbiorców. Drukowano również książki, którym peerelowska cenzura nie pozwoliłaby się ukazać w oficjalnym obiegu. De facto "opozycja demokratyczna" podjęła się niezależnej działalności politycznej, do tej pory niewyobrażalnej i niemożliwej w totalitarnym państwie po 1948 roku, jakim była PRL. Przełamana została bariera strachu. 17:35 WOŁANIA POLAKÓW NA KRESACH (WOŁANIA POLAKÓW NA KRESACH) Film dokumentalny, 37 min, Ukraina, 2019 Reżyseria: Jerzy Sokalski Scenariusz: Jerzy Sokalski Film opowiada o tzw. Akcji polskiej na sowieckiej Ukrainie w latach 30. XX wieku 18:40 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 4/13 - ZDRADA Serial historyczny, 41 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Władek otrzymuje z rąk marszałka Piłsudskiego order Virtuti Militari. Po krótkiej rekonwalescencji wraca do swojego garnizonu. Bronek otrzymuje od dostawcy mąki kopertę z pokaźną sumą pieniędzy. W majątku Dąbrówka policja przeszukuje chałupy, szuka Szczepana, który dostarczał do garnizonu komunistyczne ulotki i namawiał do buntu i dezercji. Aleksander otrzymuje depeszę, musi stawić się w Warszawie. Tu okazuje się, że został zabity agent bolszewickiej siatki wywiadowczej, który padł ofiarą bandyckiego napadu. Aleksander musi odbudować przerwaną strukturę. W tym celu nawiązuje współpracę z Sabiną, właścicielką eleganckiego salonu z kapeluszami. Józef i Jadwiga biorą ślub. Bronek zostaje poinformowany przez swojego podwładnego, że nowa mąka dostarczana teraz do wojskowych magazynów jest fałszowana. Bronek informuje o tym Miecia, ten jednak lekceważy tę informację. Proponuje, by Bronek nie oponował, wziął przecież łapówkę, poza tym musi utrzymać rodzinę. Lulu jest w ciąży. 19:30 TWARZE SOLIDARNOŚCI - ADAM POLAK, BOGUSŁAW KOŁACZ, KRZYSZTOF BLECHARCZYK Dysk./wywiad/debata, 13 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda, czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Mielec 1 lipca, strajk w zakładach PZL. 20:00 AMERYKAŃSKIE DYNASTIE. KLAN KENNEDYCH - BRATERSTWO BRONI ODC. 3/6 (THE KENNEDYS: AMERICAN DYNASTIES) Film dokumentalny, 41 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tim Dunn Wykonawcy: Martin Sheen Rodzina Kennedych zdobywa władzę - zmienne są koleje ich losów, związki pełne napięcia, a wpływy polityczne niesamowite. Seria ukazuje, jak osobiste relacje w rodzinie Kennedych kształtowały wydarzenia na amerykańskiej i globalnej scenie politycznej, od zimnej wojny po krach na Wall Street. Widzowie będą mogli prześledzić drogę Johna F. Kennedy ’ego do fotela prezydenckiego, jego skomplikowane relacje z żoną Jackie i bratem Bobbym, kluczową rolę braci w kryzysie kubańskim i fatalne następstwa zabójstwa JFK. Chwała i skandal, triumf i tragedia to wszystko, co znajdziemy w tych filmach. Narratorem serii jest znany amerykański aktor Martin Sheen. 20:50 WINDSOR. NAJWIĘKSZA MIŁOŚĆ ELŻBIETY II - LATA 1972 - 1992: CZTERY ROZWODY I POŻAR. ODC. 4/4 (ODC. 4/4) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Paul Nelson Scenariusz: Paul Nelson Historia zamku Windsor, którego mury i wieżyczki wciąż strzegą najgłębszych tajemnic rodziny królewskiej. Zamek w Windsorze jest czymś więcej niż tylko zamkiem i domostwem: od prawie 1000 lat jest sceną, na której występowały niektóre z największych nazwisk w historii Wielkiej Brytanii, gdzie planowały i realizowały swoje najbardziej kontrowersyjne posunięcia. Windsor, największy i najdłużej zamieszkiwany zamek na świecie, był świadkiem niezliczonych królewskich narodzin, zgonów i zaślubin, a także wytrzymał liczne oblężenia i bitwy. Dzięki porywającym rekonstrukcjom, szczerym wywiadom i nowym materiałom archiwalnym, seria ujawnia wiele faktów dotyczących najsłynniejszej brytyjskiej rodziny. 21:50 INDOCHINY (INDOCHINE) Dramat, 151 min, Francja, 1992 Reżyseria: Régis Wargnier Zdjęcia: François Catonné Muzyka: Patrick Doyle Aktorzy: Catherine Deneuve, Vincent Perez, Linh Dan Pham, Jean Yanne, Andrzej Seweryn Akcja zaczyna się w Indochinach lat 30. XX wieku. Plantacja drzew kauczukowych należy do francuskiej kolonistki Éliane, która mieszka w Wietnamie wraz z ojcem i przybraną córką Camille. Na jednej z aukcji Éliane poznaje młodego francuskiego oficera Jeana - Baptiste Le Guena, z którym przeżywa krótki romans. W tym czasie jej córka Camille również się w nim zakochuje i porzucając dom oraz aktualnego narzeczonego, wyrusza do Tonkinu, gdzie stacjonują oddziały francuskie, w których służy Jean. Éliane rusza jej śladem. Dzieje ich zakazanej miłości przedstawiono na tle burzliwej historii Wietnamu: narastania oporu przeciw Francuzom, wydarzeń II wojny światowej, powstania wyzwoleńczego i upadku francuskiego kolonializmu. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 228 Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W warsztacie Jerzego Gruchalskiego w Ślesinie odradza się wyjątkowy szybowiec, na którym ostrogi lotnicze zdobywali niemal wszyscy wybitni polscy piloci. Edukacja lotnicza zaczynała się bowiem od startu ze zbocza z naciągiem gumowym, a takim szkolnym pierwszym aparatem latającym była konstrukcja sprowadzająca się do belki z fotelem, którą zaopatrzono w skrzydło i stery. To właśnie Wrona. Szybowiec Wrona był pierwszą konstrukcją, jaką opracowano w nowo utworzonych warsztatach szybowcowych w Warszawie. Prototyp zbudowano na początku 1932 roku i na wiosnę na polu mokotowskim w Warszawie oblotu dokonał Szczepan Grzeszczyk. Szybowiec przeszedł testy i został skierowany do produkcji seryjnej. Ponadto konstruktor udostępnił dokumentację (za opłatą 50 złotych za dokumentację i 20 zł za licencję), która pozwalała na budowanie szybowca przez lokalne kluby szybowcowe. Warsztaty Szybowcowe sprzedawały również materiały do budowy szybowca oraz gotowe elementy konstrukcyjne, które pozwalały ograniczyć pracę pasjonatów szybownictwa wyłącznie do montażu. Licencję kupiło od nas wiele krajów na świecie, teraz zaś przyszła pora, by Wrona znowu wzbiła się w powietrze. 02:20 SENSACJE XX WIEKU - PUCZ JANAJEWA, CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program przedstawia okoliczności dojścia do władzy w 1985 roku Michaiła Gorbaczowa, próbę zreformowania ZSRR i gwałtowne nasilenie ruchów wolnościowych w republikach, na co władze centralne postanowiły zareagować wprowadzeniem stanu wyjątkowego. 02:45 SENSACJE XX WIEKU - PUCZ JANAJEWA, CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W kolejnym odcinku Bogusław Wołoszański przedstawia wydarzenia związane z puczem 1991 r. W sierpniu 1991 r. grupa szefów KGB i członków rządu ZSRR podjęła próbę przechwycenia władzy. Według oficjalnej wersji Michaił Gorbaczow został uwięziony w swojej wilii na Krymie. W Moskwie spiskowcy przystąpili do internowania członków najwyższych władz. Taka jest oficjalna wersja, ale dziś wiadomo, że można ją podważyć. Wiele wskazuje na to, że Gorbaczow postanowił dokonać puczu przeciwko sobie, jednakże jego rachuby zawiodły.