TVP Kultura Sobota, 14.08.2021 07:50 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - BISKUPIN Felieton, 6 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Jedno z najważniejszych odkryć w dziejach polskiej i europejskiej archeologii Biskupin. Wpisany w 1994 roku na listę Pomników Historii jest reliktem osady obronnej ludności łużyckiej. Badania nad obiektem prowadzone są już od lat 30. XX wieku. Odsłoniły dobrze zachowane drewniane konstrukcje fundamentowe domów, wałów, ulic i urządzeń komunikacyjnych oraz duże ilości naczyń glinianych, narzędzi i ozdób wykonanych z żelaza czy brązu. Po Biskupinie oprowadzą nas m. in. Wiesław Zajączkowski - dyrektor Muzeum Archeologicznego i archeolog Anna Grossman. 08:00 EWA DEMARCZYK Film dokumentalny, 41 min, Polska, 1971 Reżyseria: Jan Laskowski Wykonawcy: Ewa Demarczyk Film dokumentalny, będący rejestracją koncertu Ewy Demarczyk. W wykonaniu artystki jej największe przeboje, wśród nich: "Pocałunki", "Grande Valse Brillante", "Groszki i róże", "Karuzela z madonnamI". 08:50 SŁOWOBRANIE Magazyn, 24 min, Polska, 2021 W programie: Sławomir Leśniewski, autor historii Jana III Sobieskiego opowie o najnowszej książce "Sobieski. Lew, który zapłakał". Łukasz Ronduda, reżyser, kurator Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie przedstawi książkę Agnieszki Daukszy "Maria Jarema. Wymyślić sztukę na nowo". Zapraszają Katarzyna Sanocka i Krzysztof Grzybowski. 09:30 NIE MARNUJ JEDZENIA (FOOD FIGHTER) Film dokumentalny, 50 min, Australia, 2018 Reżyseria: Dan Goldberg Ronni Kahn przez lata prowadziła firmę organizującą imprezy i na co dzień obserwowała ogromne ilości zmarnowanego jedzenia. W 2004 roku założyła organizację OzHarvest zajmującą się odbieraniem nadwyżek żywności i przekazywaniem ich potrzebującym. Po 14 latach funkcjonowania OzHarvest działa w 8 australijskich miastach. Co tydzień przekazuje ponad 100 ton pełnowartościowego pożywienia do 1300 organizacji charytatywnych. Działania OzHarvest wymusiły na australijskim rządzie deklarację zmniejszenia skali marnowanego jedzenia o połowę w ciągu najbliższych 12 lat. Organizacja zajmuje się także edukacją konsumentów, a jej ostatni projekt to kampania Fight Food Waste". Powstający przez 2 lata dokument pokazuje pełną pasji Ronni Kahn w jej codziennej walce o ratowanie marnowanego jedzenia i karmienie potrzebujących już nie tylko w Australii, ale w Wielkiej Brytanii, Tajlandii i RPA. 10:30 SERIALOWA NOSTALGIA - U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 7/12 Serial komediowy, obyczajowy, 39 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya - Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Trwa polowanie bandytów na Jerzego Bociana, a on po raz kolejny wymyka się z zasadzki. Ukrywa się na posterunku strzeżonym przez osamotnionego terminatora Mariana Cielęckiego. Okazuje się, że pułapkę na świadka koronnego zastawił generał Dowbój, w którym Bocian rozpoznaje jednego z przestępców. Służbista Marian wraz z agentami unieszkodliwia Dowboja i jego pomocnika. Po powrocie do domu Luśka oznajmia rodzicom, że zamierza wyjść za mąż za Mariana. 11:20 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JANUSZ OLEJNICZAK Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Joanna Makowska, Marta Perchuć - Burzyńska Wykonawcy: Marta Perchuć - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do krainy dzieciństwa i młodości zabiera nas wybitny pianista Janusz Olejniczak. 11:50 CMENTARZ ORLĄT Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej B. Czulda Scenariusz: Tadeusz Krząstek, Andrzej Czulda Film historyczny o cmentarzu "Orląt Lwowskich". Miejsce to jest zwane Campo Santo - Cmentarz Obrońców Lwowa. To ta część cmentarza Łyczakowskiego, która zajmuje miejsce na stokach góry od strony Pohulanki. Mogiły kryją bohaterskich uczestników bitwy o Lwów w latach 1918 - 1920. Wśród pochowanych tam prawie 3000 żołnierzy, część to Orlęta Lwowskie, czyli młodzież szkół lwowskich. Film został zrealizowany w roku 2002. 12:45 SHALAKO (SHALAKO) Western, 108 min, Wielka Brytania 1968 Reżyseria: Edward Dmytryk Scenariusz według powieści Louisa L'Amoura: Clarke Reynolds, J. J. Griffith, Hal Hopper i Scott Finch Występują: Sean Connery, Brigitte Bardot, Stephen Boyd, Jack Hawkins, Peter Van Eyck, Honor Blackman, Woody Strode, Eric Sykes i inni Szeroko reklamowany swego czasu brytyjski western, nakręcony w Hiszpanii przez amerykańskiego reżysera (twórcę m.in. "Młodych lwów", "Dwóch złotych koltów", "Krzyżowego ognia", "Za cenę życia", "Żegnaj, kochanie" czy "Mirażu") i z udziałem międzynarodowej obsady aktorskiej, to dzieło dość nietypowe w westernowym nurcie nie tylko ze względu na swoją "wielonarodowość". W przeciwieństwie do innych, amerykańskich czy nawet włoskich westernów, jego bohaterami nie są ani sprawiedliwi "ludzie znikąd", ani waleczni obrońcy prawa z gwiazdami szeryfów, ani spragnieni zysku hodowcy bydła, lecz europejscy arystokraci, którzy urządzają sobie polowanie na amerykańskich preriach. Jak podaje Louis L'Amour, autor powieści, ktora stała się podstawą scenariusza, zwyczaj ten był dość częsty wśród arystokratów w połowie XIX w. Możni Europejczycy jeździli wówczas na łowy do Ameryki, jak wcześniej czynili to w Afryce. Niektórzy z nich zabierali ze sobą kilkanaście wozów i podwodów, stada bydła, kilkadziesiąt koni, sfory psów i tabuny służących. Większość z nich tylko podróżowała i polowała, ale byli i tacy, którzy po drodze zakładali rancza, a nawet miasta. Jest rok 1882. Pruski arystokrata, baron Frederick von Hallstatt, organizuje dla swych przyjaciół safari na amerykańskiej pustyni. W gronie zaproszonych gości są: hrabina Irina Lazaar, Hans Kruger, towarzysz barona z wojska, sir Charles Daggett, angielski dyplomata z żoną, amerykański senator Henry Clarke i jego żona Elena. Wyprawę prowadzi grupa przewodników pod kierunkiem Bosky'ego Fultona, bandyty, którego rzeczywistym celem jest zagrabienie biżuterii bogatych turystów. W trakcie podróży hrabina Irina zostaje napadnięta przez Indian. Z pomocą przybywa jej Shalako, federalny agent - pełnomocnik czuwający nad przestrzeganiem warunków układu z Indianami. Ratując piękną brankę od okrutnej śmierci, przyrzeka wodzowi Indian Chato, że cudzoziemcy opuszczą tereny należące do czerwonoskórych braci. Niestety, myśliwi, nie zważając na niebezpieczeństwo, odmawiają przerwania polowania. Shalako, przekonany, że nazajutrz Indianie zaatakują, wyrusza, by sprowadzić pomoc wojska. Przeczucie go nie myli, o wschodzie słońca Indianie rzeczywiście napadają na obóz. Już pierwsze kadry filmu Dmytryka zapowiadają coś więcej niż film przygodowy. Sceny ukazujące wykwintnych arystokratów, wystrojonych w aksamity i diamenty, jedzących wyszukane potrawy na srebrnych półmiskach, sączących zimne wino z kryształowych kieliszków w sercu jałowej pustyni i nie zwracających uwagi na spitą eskortę ani zagrażających im indiańskich łowców skalpów, należą do najlepszych w filmie. Znakomicie wypada też Sean Connery jako tytułowy Shalako. Była to jego najlepsza rola od czasu serii filmów o przygodach Jamesa Bonda. Znacznie chłodniej krytycy oceniali kreację Brigitte Bardot, zaangażowaną - ich zdaniem - głównie "ku ozdobie". 14:45 KOMEDIOWE LATO - CO MI ZROBISZ JAK MNIE ZŁAPIESZ Komedia, 100 min, Polska 1978 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Stanisław Tym Zdjęcia: Jan Laskowski Muzyka: Jerzy Derfel Aktorzy: Krzysztof Kowalewski, Bronisław Pawlik, Stanisław Tym, Ewa Wiśniewska, Ewa Ziętek, Andrzej Fedorowicz, Stefan Friedmann, Zofia Merle, Tadeusz Pluciński, Józef Nalberczak, Jerzy Duszyński, Janusz Gajos, Damian Damięcki, Kazimierz Kaczor, Zdzisław Maklakiewicz i inni "Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz?" jest znakomitą próbką stylu Stanisława Barei. Film ten, co rzadko zdarzało się za życia twórcy "Misia", został znakomicie przyjęty nie tylko przez widownię, ale i krytykę. Wybrzydzano wprawdzie trochę na niespójność intrygi oraz sporadycznie niewybredny dowcip, zarzuty te ginęły jednak w morzu pochwał. Najwięcej komplementów zebrali autorzy scenariusza oraz znakomici aktorzy: Krzysztof Kowalewski, Bronisław Pawlik, Ewa Wiśniewska, Stanisław Tym. Dostrzeżono także odwagę reżysera, który ostrze swej satyry skierował bezceremonialnie w środowisko decydentów, na co ówczesna cenzura była szczególnie uczulona. Mimo że Bareja nie zostawił suchej nitki na peerelowskim establishmencie, "Co mi zrobisz..." dostał pozwolenie na rozpowszechnianie. Dzięki temu widzowie mogli go oglądać niemal równolegle z "Człowiekiem z marmuru", "Wodzirejem" czy "Bez znieczulenia" - utworami serio mówiącymi o świecie bezlitośnie wyszydzonym przez Bareję. Akcja "Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz?" toczy się w drugiej połowie lat siedemdziesiątych. Dyrektor Krzakoski jedzie w służbową delegację do Paryża. W ambasadzie poznaje apetyczną Danusię i spędza z nią noc. Nie wie, że dziewczyna jest żoną partyjnego prominenta. Mija kilka miesięcy. Pewnego dnia Danusia składa wizytę w gabinecie Krzakoskiego. Bez ogródek oznajmia skonfundowanemu dyrektorowi, że jest z nim w ciąży. Mężczyzna czym prędzej zawozi ją do znajomego ginekologa. Ten jednak uświadamia Krzakoskiemu, z kim miał romans. Dyrektorowi niczego więcej nie trzeba. Jego przedsiębiorstwo ma się kiepsko, dalsza kariera wisi na włosku. Krzakoski postanawia niezwłocznie rozwieść się z żoną, poślubić Danusię i w ten sposób uratować własny stołek. Od pomysłu do realizacji wszakże droga daleka i niełatwa. 16:30 ZAGINIONE SKARBY - "MISTRZ I KATARZYNA" Film animowany, 6 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Wykonawcy: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek prezentuje losy obrazu zatytułowanego "Nawrócenie cesarzowej Faustyny przez Katarzynę Aleksandryjską", który powstawał w latach 1514 - 1515. Dzieło przedstawia nawiedzenie świętej Katarzyny przez cesarzową Faustynę. Jego autorem jest Hans von Kulmbach (ok. 1480 - 1522). Właścicielem w chwili utraty dzieła był kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie. 16:45 RETRO KINO - WINNETOU I KRÓL NAFTY (ÖLPRINZ, DER) Film przygodowy, western, 86 min, Jugosławia/Niemcy/Włochy 1965 Reżyseria: Harald Philipp Scenariusz na podstawie powieści Karola Maya: Fred Denger, Harald Philipp Aktorzy: Pierre Brice, Stewart Granger, Macha Meril, Harald Leipnitz, Mario Girotti, Antje Weisgerber, Walter Barnes i inni Karawana osadników obozuje w pobliżu małego miasteczka w oczekiwaniu na przewodnika, który ma ich poprowadzić w okolice jeziora Shelly. Ale w miasteczku przebywa też "król nafty" - podstępny i chciwy przywódca bandy, który zamierza sprzedać tereny nad jeziorem przedstawicielowi jednego z banków jako pola naftowe, chociaż w rzeczywistości w tym miejscu ropa nigdy nie występowała. Na polecenie króla nafty przewodnik wysłany przez Old Surehanda zostaje zabity, a na jego miejsce bandzior podstawia jednego ze swoich ludzi. Old Surehand demaskuje oszusta, a Winnetou namawia wodza plemienia Navajo, do którego należą te ziemie, żeby pozwolił ubogim osadnikom osiedlić się na nich bez żądania zapłaty. Banda napada na karawanę osadników, ale Old Surehand i Winnetou w porę przybywają z odsieczą. Król nafty, usiłując skłócić Indian i osadników, oświadcza, że wbrew twierdzeniom Winnetou i Old Surehanda niektórzy osadnicy mają pieniądze i stać ich na kupno ziemi. Gdy Indianie Navajo przybywają do obozowiska, żeby sprawdzić tę wiadomość, syn wodza zostaje zamordowany przez jednego z ludzi króla nafty. Wódz podejrzewa o tę zbrodnię osadników i poprzysięga im zemstę. Old Surehand wyrusza w pogoń za bandytami, żeby dopaść faktycznego winowajcę. Wie, że tylko wtedy uda się uniknąć rozlewu krwi. 21:55 JEFFERSON STARSHIP: LIVE (JEFFERSON STARSHIP) Koncert, 63 min, Wielka Brytania, 1983 Wykonawcy: Jefferson Starship Koncert grupy Jefferson Starship zarejestrowany w The Queen Elizabeth Theatre w Kanadzie. Jefferson Airplane - jedna z najważniejszych grup muzycznych lat 60. związana z ruchem hippisowskim przekształciła się w Jefferson Starship. Pod tą nazwą, w nieco innym składzie i ze świeżym repertuarem zespół występował z powodzeniem na całym świecie. Podczas koncertu w Kanadzie nie zabrakło jednak przebojów z lat 60. m. in. "White Rabbit", "Somebody to Love". 23:15 MOCNE KINO - MATNIA (CUL - DE - SAC) Komediodramat, 105 min, Wielka Brytania, 1966 Reżyseria: Roman Polański Scenariusz: Roman Polański, Gerard Brach Zdjęcia: Gilbert Taylor Aktorzy: Donald Pleasence, Francoise Dorleac, Lionel Stander, Jack Macgowran, Iain Quarrier, Geoffrey Summer Film nagrodzony Złotym Niedźwiedziem na MFF w Berlinie Zachodnim w 1966 roku. Scenariusz "Matni" napisał Roman Polański (razem z Gerardem Brachem) jeszcze w roku 1963, ale nie udało mu się zainteresować nim producentów francuskich. Dopiero po sukcesach, które odniosły "Najpiękniejsze oszustwa świata" i "Wstręt", Polański powrócił do dawnego projektu. Nakręcił film, który większość angielskiej i francuskiej prasy filmowej oceniła bardzo wysoko. W północnej Anglii, w stojącym na odludziu zamku mieszka małżeństwo - młoda żona Teresa i dużo od niej starszy mąż George. Zaskakują ich dwaj gangsterzy i między czworgiem ludzi rozpoczyna się rozgrywka, której celem jest zdominowanie przeciwnika. Jej przebiego zostaje doprowadzony do absurdu. Jeden z napastników zostaje ranny i umiera, a gdy do zamku przychodzą w odwiedziny goście, drugi musi udawać portiera. W końcu Teresa opuszcza męża z jednym ze swych przyjaciół, a on zabija drugiego przestępcę. 01:40 KINO NOCNE - GRY ULICZNE Dramat sensacyjno - polityczny, 99 min, Polska 1996 Reżyseria: Krzysztof Krauze Scenariusz: Krzysztof Krauze, Jerzy Morawski Zdjęcia: Łukasz Kośmicki Muzyka: Maciej Zieliński Występują: Redbad Klijnstra, Robert Gonera, Grażyna Wolszczak, Andrzej Precigs, Justyna Kulczyckai inni Film z popularnego na świecie gatunku political fiction, którym zainteresowali się także polscy twórcy. Po premierze "Gier ulicznych" ukazały się skrajnie odmienne recenzje. Zarzutom o kolejne powielanie wzorców amerykańskiego kina akcji towarzyszyły pochwały, że film "mówi kawał prawdy", przejmująco ukazuje rosnący dystans między dawnymi opozycjonistami a nowym pokoleniem, wreszcie dokumentuje zadziwiającą zgodność i zrozumienie panujące bez względu na wiek w "obozie morderców" i ich sojuszników. Główną rolę zagrał tu Redbad Klijnstra - absolwent warszawskiej PWST, wywodzący się z polsko - holenderskiej rodziny. Młody aktor blisko dwadzieścia lat spędził w Amsterdamie i nie mógł być obciążony żadną wiedzą o życiu w PRL - u. Zdobywał ją razem ze swym filmowym bohaterem. W postać jego przyjaciela, operatora Witka, wcielił się Robert Gonera, znany z "Samowolki" Feliksa Falka. "Gry uliczne" otrzymały Nagrodę Główną na FPFF w Gdyni '96 oraz nagrodę za zdjęcia dla Łukasza Kośmickiego. Bohaterami są dwaj młodzi, przebojowi pracownicy prywatnej telewizji. Janek Rosa jest dziennikarzem, Witek - operatorem. Ich specjalnością są gorące, sensacyjne tematy, których rozpracowanie nierzadko wiąże się ze sporym ryzykiem. Właśnie "mają na warsztacie" sprawę gangu, parającego się handlem materiałami wybuchowymi. Pewnego dnia ktoś podrzuca im kasetę, z której dowiadują się, że znany polityk o nazwisku Makowski był w latach siedemdziesiątych agentem UB o pseudonimie "Ketman". Co więcej, to właśnie on ponosi główną odpowiedzialność za tajemniczą śmierć Stanisława Pyjasa - krakowskiego studenta, zaangażowanego w działalność opozycyjną. Zafrapowani tymi rewelacjami reporterzy postanawiają sprawdzić wiarygodność kasety. Docierają do byłych esbeków, kolegów Pyjasa, dawnych agentów i współpracowników SB. Odkrywają sieć dawnych i obecnych powiązań między pracownikami służb specjalnych, ale tajemnicy śmierci sprzed blisko 20 lat nie da się rozwiązać. Mimo wszystko Janek stanowi zagrożenie i dawni esbecy zlecają zamordowanie go łasemu na pieniądze narkomanowi. 03:30 SZKOŁA MAŁYCH FILOZOFÓW (AT THE PHILOSOPHERS’ SCHOOL / À L'COLE DES PHILOSOPHES) Film dokumentalny, 96 min, Szwajcaria, 2018 Reżyseria: Fernand Melgar Lon, Louis, Ardi, Kenza, Chlo i Albiana mają pięć lat i właśnie zaczynają naukę w szkole. Są upośledzeni umysłowo i pierwsze szkolne doświadczenia są dla nich trudne. Muszą nauczyć się żyć razem w grupie, co z początku wydaje się niemożliwe. Od świata dzieli ich mur, który nie jest łatwy do przeskoczenia. Z czasem jednak otwierają się na siebie nawzajem i zaczynają prawdziwą edukację. Klasa szybko tworzy prawdziwą wspólnotę ku zdziwieniu i zachwycie rodziców. Ci młodzi początkujący filozofowie obnażają ciężar świata, jaki dzieci muszą dźwigać na swoich ramionach: pełen bólu, ale także ciekawości i bezwarunkowej miłości. Szkoła okazuje się dla nich i rodziców wyjątkową okazją, aby uwolnić się od ciężaru upośledzenia i choćby przez chwilę cieszyć się wolnością. Film portretuje nie tylko proces otwierania się na świat grupy dzieci różniących się od innych, lecz również szuka odpowiedzi na podstawowe pytania: ile tak naprawdę warte jest życie i w jakich sytuacjach można się o tym najdobitniej przekonać.