TVP Historia Piątek, 20.08.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1941 - dokonano mordu na Lwie Trockim; 1943 - zginął Tadeusz Zawadzki ps. Zośka 1965 - Ray Dolby zaprezentował nowy system zapisu dźwieku na taśmie magnetycznej; 1968 - początek inwazji na Czechosłowację; 07:25 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 10/13* - ZNIEWOLENIE Serial historyczny, wojenny, 42 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Odc. 10 Oddział Tkaczenki wchodzi do Dąbrówki, w czworakach zachowują się poprawnie, ale w majątku dokonują grabieży i gwałtów. Ich ofiarą pada Olszyńska, tymaczasem Tkaczenko atakuje Zosię. Pojawia się spóźniony Aleksander. Zabiera nieprzytomną Zosię do pobliskiego hotelu, w którym mieszka i urzęduje. Józef odczytuje przechwyconą depeszę bolszewików, która podpowiada Polakom, gdzie mają uderzyć. Piłsudski przystępuje do opracowania planu kontrnatarcia. Tkaczenko odnajduje w mieszkaniu Lwa Sribielnikowa ukrywającego się tam polskiego jeńca, przy okazji orientuje się, że naczelnik stacji jest ojcem Aleksandra. Lew Sribielnikow trafia do siedziby miejscowego Czeka. Aleksander próbuje go stamtąd wydostać, ale sam jest zmuszony uciekać, gdy żołnierze Czeka przychodzą po niego. Sytuację wykorzystuje Szczepan. Wypuszczony właśnie z więzienia przez Armię Czerwoną, dopada Zosię. 08:15 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 7. KRÓLEWICZE I KRÓLEWNY. KUCHNIA WSZĘDZIE, KUCHNIA ZEWSZĄD. Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Kuchnia Jagiellonów jest cyklem, w którym autorzy przedstawiają czasy dynastii Jagiellonów od strony Kuchni. Kuchnia tamtych czasów to nie tylko tłuste mięsiwa suto podlewane miodem. To kuchnia pełna finezji, owoców, warzyw, zup, wypieków. 08:45 ANDRZEJ KOŁODZIEJ. BARDZO POLSKA OPOWIEŚĆ Film dokumentalny, 76 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Wojciech Ostrowski Filmowa biografia Andrzeja Kołodzieja - jednego z bohaterów Sierpnia '80 i antykomunistycznego podziemia w latach następnych. Andrzej Kołodziej nie jest postacią powszechnie znaną. III RP dość skutecznie wygumkowała go z polskiej historii, a wszedł do niej w 1979 roku jako bardzo młody człowiek. Miał zaledwie 18 lat, gdy przystał do grupy trójmiejskich opozycjonistów organizujących wolne Związki Zawodowe. Rok później rozpoczął i poprowadził strajk w Stoczni Gdańskiej. Musiał mieć niezwykłą charyzmę, skoro posłuchało go kilka tysięcy starych stoczniowców, z których wielu pamiętało krwawe wydarzenia z grudnia 1970 roku. Jego strajk był pierwszym w Polsce, który na listę postulatów wpisał postulaty głębokich zmian ustrojowych demokratycznej Polski. W 1981 roku został aresztowany w Pradze przez czechosłowacką Służbę Bezpieczeństwa, gdy próbował nawiązać kontakt z tamtejszą opozycją. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /3/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /4/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 10:55 DOCENIAŁAM KAŻDY PRZEŻYTY DZIEŃ Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2010 Reżyseria: Jędrzej Lipski, Piotr Mielech Scenariusz: Piotr Mielech Postać pani Anny to niezwykły przykład zwykłej osoby, która po latach upokorzeń postanawia wystąpić przeciwko władzy, zwanej w tamtych czasach ludową. W jej życiorysie odbija się historia naszego kraju na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. I właśnie z takiej perspektywy - zwyczajnej osoby - będzie ta historia opowiedziana. Anna Walentynowicz opowie o całym swoim życiu, nie tylko o swojej działalności związkowej i niepodległościowej. Widz po raz pierwszy będzie miał okazję poznać Annę Walentynowicz jako człowieka, nie tylko jako bohaterkę i organizatorkę robotniczych strajków. O jej życiu opowiedzą też jej najbliżsi. 11:50 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 46 SŁODKI SMAK HISTORII Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Aby stworzyć pradawny miód pitny, potrzeba ogromnej pracy na każdym z etapów. Najpierw wykazać muszą się pszczoły, które rzetelnie zamieniają nektar na słodki miód. Następnie do pracy zabiera się miodosytnik, który nie może zmarnować ani grama słodkiego produktu naszych żołto - czarnych przyjaciół. Z kolejną pomocą przyjdą nam drożdże, które przeprowadzą szlachetną fermentację. Później do akcji wkracza bednarz, bo bez dobrej dębowej beczki nie ma właściwego i tradycyjnego leżakowania miodu pitnego. Dopiero wtedy można się raczyć najbardziej charakterystycznym dla historii Polski miodem. 12:30 JANKA - ODC. 6 - KAPRYŚNA KRÓLEWNA (KAPRYŚNA KRÓLEWNA) Serial dla młodych widzów, 29 min, Polska/Niemcy, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Krzysztof Kowalewski, Agnieszka Krukówna, Grzegorz Wons, Zofia Merle, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath "Wilki" wykradają czarodziejski pierścień, który Janka dostała od umierającej ciotki Weroniki, aby wypróbować jego cudowną moc. Tymczasem do Podklasztorza przyjeżdża wędrowny teatr. Córka dyrektora Bukaro, Nelly, nagle zachorowała i Janka musi w zastępstwie wystąpić w roli księżniczki. Julek z bandą "Wilków" postanawiają zrobić dziewczynie kawał. Zakradają się za kulisy, przebierają Julka w kostium pijanego aktora i wypychają chłopaka na scenę. Janka spostrzega na palcu rzekomego Zawiszy swój pierścionek, w lot domyśla się, jaki podstęp uknuli chłopcy. Sprytnie zmienia tekst sztuki, tak że Julek musi na scenie ofiarować pierścień królewnie. Publiczność jest zachwycona, a dyrektor Bukaro z wdzięczności za uratowanie przedstawienia daje Jance i Julkowi kruka Sebastiana, który wprawdzie nie lata, ale mówi "ludzkim" głosem. Dzieci ustalają, że niezwykły ptak będzie przebywał na zmianę tydzień w dworku Bromskich w Stawiskach i tydzień - w zajeździe Nowaków w Podklasztorzu. 13:05 JANKA - ODC. 7 - GDZIE JEST SEBASTIAN? (GDZIE JEST SEBASTIAN?) Serial dla młodych widzów, 29 min, Polska/Niemcy, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Krzysztof Kowalewski, Agnieszka Krukówna, Grzegorz Wons, Zofia Merle, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath Walek i Pyskacz przekonują Julka, że Janka jest niesłowna i na pewno nie dotrzyma warunków umowy, może nawet zechce zatrzymać niezwykłego kruka u siebie. Zakładają się z przywódcą "Wilków", że dziewczyna nie odda mu Sebastiana w przewidzianym terminie. W przeddzień umówionego przekazania kruka Julkowi chłopcy porywają ptaka i wrzucają do beczki w pobliżu zajazdu. Janka nie może znaleźć Sebastiana, szuka go wszędzie i zamartwia się, co powie Julkowi. Mądry ptak ucieka jednak z niewoli, dostaje się do pokoiku Janki, co więcej - wskazuje winowajców. Zgodnie z warunkami zakładu, Walek i Pyskacz muszą teraz jak niepyszni przemaszerować przez wieś w dziewczyńskich sukienkach. 15:55 NIEZNANI WOJOWNICY KARTAGINY (CARTHAGE'S LOST WARRIORS) Film dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2020 Czy to możliwe, że Ameryka Południowa została odkryta i zasiedlona przez śródziemnomorskich marynarzy ponad 2000 lat temu? Historia zaczęła się w 146 roku p. n. e. , kiedy Rzym podbił Kartaginę. Ci, którzy przeżyli, zostali rzymskimi niewolnikami. Niektórzy z nich jednak uciekli. Czy przekroczyli oni Ocean Atlantycki i przybili do brzegów Ameryki Południowej? Współczesna nauka znalazła dowody na poparcie tego twierdzenia. Film po raz pierwszy przedstawia te dowody: od nowych znalezisk archeologicznych w Amazonii do analizy genetycznej współczesnej populacji oraz oceny starożytnych mumii Chachapoya. 17:00 CUD WISŁY - ODC. 6 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tadeusz Łysiak, Maciej Pawlicki, Jarosław Rybicki Scenariusz: Maciej Pawlicki, Tomasz Łysiak Wykonawcy: Tomasz Łysiak Bitwa, która zmieniła losy świata. Postawiła tamę bolszewickiemu najazdowi, którego celem - według planów Lenina i Trockiego "po trupie pańskiej Polski" - miała być cała Europa. A potem cały świat. Podobnie jak inne najważniejsze bitwy w dziejach powszechnych, winna zajmować odpowiednie miejsce w świadomości nie tylko Polaków, ale także całego świata, stojąc obok Maratonu, Wiednia czy Lepanto w gronie najdonioślejszych wydarzeń w dziejach świata. 18:10 CHŁOPCY PO CO TU PRZYSZLIŚCIE Reportaż, 19 min, Polska, 1998 Reżyseria: Stanisław Wolny Film przypomina wydarzenia związane z inwazją wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Materiał oprawiony jest nieznanymi dotychczas dokumentami oraz opowieściami o faktach odsłaniających rolę polskiego wojska w tych wydarzeniach. Ponadto w programie rozmowa z Czechami w Hradcu Kralove, gdzie stacjonował sztab polskich wojsk, o ich stosunku do wydarzeń z 1968 roku. 18:30 SIERPIEŃ Film dokumentalny, 33 min, Polska, 1980 Scenariusz: Ireneusz Engler Zdjęcia: Leon Kotowski, Adam Górski Film jest rejestracją wydarzeń w Stoczni Gdańskiej w drugim tygodniu historycznego strajku uwieńczonego podpisaniem pamiętnych porozumień ze stroną rządową. Zapis ten powstał w warunkach ówczesnych ograniczeń cenzuralnych i licznych utrudnień, z którymi musiała się borykać ekipa realizatorów. Pomimo to otrzymaliśmy wiarygodny dokument, który utrwalił realia i niepowtarzalny klimat tamtych dni. Przypomnienie tego filmu stwarza dobrą okazję do refleksji i dyskusji nad bilansem zapoczątkowanych wówczas przemian ustrojowych. 19:35 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 11/13 - SZWADRON Serial historyczny, wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Aleksander zostaje przyjęty do oddziału bolszewickiej piechoty jako szeregowiec zbiegły z polskiej niewoli. Oddział Władka podczas przeprawy przez płytką rzekę znajduje nieprzytomną Zosię. Ułani zabierają dziewczynę ze sobą. Wskutek traumatycznych przeżyć Zosia często miewa ataki histerii albo popada w odrętwienie. Władysław wie, że nie może jej pomóc, ale bardzo się o nią troszczy. Oddział piechoty z Aleksandrem atakuje kompanię karną. Polacy po krótkiej walce poddają się, a bolszewicy odnajdują oficerów. Aleksander rozpoznaje Bronka, wie, że ten jest byłym oficerem, ale sam też się ukrywa, więc nie zdradza jego prawdziwej tożsamości. Polski kontrwywiad jeszcze raz wykorzystuje Jadwigę w grze z sowieckim wywiadem, gdy w ręce bolszewików wpadają plany polskiej kontrofensywy. Jadwiga przekazuje dane potwierdzające te plany, ale bolszewicy już nie wierzą w prawdziwość jej meldunków. Po tej akcji Sabina zostaje aresztowana, a Jadwiga zwolniona z pracy. Józef wyjeżdża ze sztabem Piłsudskiego. W miejscu koncentracji spotyka Władka ze szwadronem. 20:30 TWARZE SOLIDARNOŚCI - HENRYK JAGIELSKI Dysk./wywiad/debata, 14 min, Polska, 2020 Scenariusz: Tadeusz Płużański Cykliczny program historyczny, poświęcony przypadającej w tym roku 40. rocznicy powstania wielkiego, niemal 10 - milionowego ruchu społecznego: NSZZ Solidarność. Chcemy przybliżyć przede wszystkim tematykę strajków lipca/sierpnia 1980 roku, które doprowadziły do podpisania umów między protestującymi a komunistyczną władzą. Prócz znanych bohaterów tamtych wydarzeń, takich jak Andrzej Gwiazda, czy Andrzej Rozpłochowski, przedstawiamy zapomnianych współtwórców naszej wolności - tytułowe Twarze Solidarności. Henryk Jagielski - uczestnik protestów w Stoczni Gdańskiej w 1970 i 1980 r. 20:45 BOMBA - CZ. 2/2 Film dokumentalny, 60 min, USA, 2015 Reżyseria: Rushmore Denooyer, Kirk Wolfinger Scenariusz: Rushmore Denooyer Film opowiada historię bomby atomowej, jednego z najpotężniejszych i najbardziej destrukcyjnych wynalazków w historii. Pokazuje, jak ludzie poskromili jej niesamowitą moc i jakie wyzwania stawia to przed nimi, począwszy od 1945 roku. Odrestaurowane materiały filmowe, z których część dopiero niedawno ujawniono, pokazują kulisy pracy nad wynalezieniem pierwszej bomby atomowej i to jak zmieniła świat, zapoczątkowując nową erę. Rzadkie nagrania testów jądrowych z lat 50. i 60. ujawniają moc i zaskakująco pociągające piękno nuklearnych eksplozji. W filmie wystąpili: historyk specjalizujący się w badaniach nad bronią nuklearną Richard Rhodes, były sekretarz obrony William Perry, były sekretarz stanu George Shultz, a także liczni naukowcy, projektanci broni, piloci oraz zwykli ludzie, którzy mieli styczność z bombą atomową. Dzięki temu każdy może zweryfikować swój pogląd o trafności decyzji społeczeństw, by żyć obok wynalazku, który w każdej chwili może zniszczyć Ziemię. 22:00 LUDOBÓJSTWO ORMIAN (ARMENIAN GENOCIDE) Film dokumentalny, 54 min, USA, 2018 Reżyseria: Andrew Goldberg Scenariusz: Andrew Goldberg Wykonawcy: Julianna Margulies, Ed Harris, Natalie Portman, Orlando Bloom Podczas I wojny światowej Imperium Osmańskie dopuściło się jednego z największych ludobójstw w historii - ludobójstwa zamieszkującej je mniejszości ormiańskiej. Ponad milion Ormian straciło wówczas życie w wyniku egzekucji i prześladowań. Akcja ludobójcza rozpoczęła się 24 kwietnia 1915 roku aresztowaniem, i w większości wymordowaniem, przedstawicieli ormiańskiej inteligencji. Następnym krokiem było przesiedlenie społeczności ormiańskiej, z kolejnych rejonów Turcji, do Mezopotamii i Syrii. Wiązało się to wielotygodniowymi marszami przez pustkowia i pustynie, w czasie których przesiedleńców mordowano, rabowano i torturowano. Do dziś Turcja odmawia uznania tych masowych mordów za ludobójstwo. Film "Ludobójstwo Ormian", produkcja zdobywcy nagrody Emmy, Andrew Goldberga, pokazuje kompleksową historię ludobójstwa Ormian: wydarzenia poprzedzające I wojnę światową, jej przebieg, ale i rozwój sytuacji po wojnie, do czasów współczesnych, w których Turcja w dalszym ciągu neguje ludobójczy charakter tych mordów. W filmie udział wzięli uznani badacze, w tym pochodzenia tureckiego, tacy jak: Peter Balakian, Samantha Power, Ron Suny, Taner Akcam, Halil Berktay czy Israel Charny. W roli narratora wystąpiła Julianna Margulies, a historię opowiadają Ed Harris, Natalie Portman, Laura Linney i Orlando Bloom. 23:00 DIÊN BIÊN PHU (DIÊN BIÊN PHU) Dramat wojenny, 126 min, Francja, 1992 Reżyseria: Pierre Schoendoerffer Aktorzy: Ludovic Schoendoerffer, Andr Peron, Eric Do Amerykański reporter znajduje się w środku 57 - dniowej bitwy pod Dien Bien Phu w Wietnamie między armią francuską a Vietminhem, która ostatecznie zakończyła się klęską i kapitulacją sił francuskich oraz ostatecznym wycofaniem się Francji z Wietnamu. 01:20 SKARBY CYWILIZACJI INDYJSKIEJ - TAJEMNICE PAKISTANU ODC. 1/3 (TREASURES OF THE INDUS) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Shruthi Rao Wykonawcy: Sona Dutta (prowadzący) Subkontynent indyjski to dla Europejczyków odległy i tajemniczy rejon świata. Od równin Pakistanu po podnóża Himalajów, od północnych Indii i Radżastanu po Tamil Nadu na południu, to ogromny tygiel wielu cywilizacji, religii, kultur oraz wspaniałych krajobrazów, które były miejscem kilku artystycznych złotych wieków w historii człowieka. W trzech szczegółowych częściach seria ta opowiada historię subkontynentu indyjskiego poprzez skarby trzech bardzo różnych ludzi, miejsc i dynastii, które ukształtowały współczesne Indie, i dalej: cywilizacje Doliny Indusu, Tamil Nadu - krainę świątyń - i Imperium Mogołów. A wspaniałe i poruszające krajobrazy Indii i Pakistanu, stanowiły często tło dramatycznych wydarzeń. Seria łączy sztukę, historię i podróże, dając wgląd w tę zniewalającą część naszego świata. cz. 1 Tajemnice Pakistanu (Pakistan Unveiled) 02:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WSZYSTKO DLA OJCZYZNY, NIC DLA MNIE Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Wszystko dla Ojczyzny, nic dla mnie". Program poświęcimy postaci Piotra Wysockiego. To on poprowadził w Warszawie do walki podchorążych. To on stal się symbolem powstania listopadowego. Ta część jego życiorysu jest powszechnie znana, my zajmiemy się jego dalszymi losami. 6 września 1831 r. został ranny podczas obrony warszawskiej Woli. Podzielił los wielu walczących Polaków i dostał się do niewoli rosyjskiej. W trzecią rocznicę wybuchu powstania sąd skazał Piotra Wysockiego na karę śmierci przez powieszenie. Car zamienił jednak karę śmierci na 20 lat ciężkich robót na Syberii. W 1857 r. gubernator zezwolił Wysockiemu na powrót z zesłania. Osiadł wówczas w Warce. Śladów bytności Wysockiego w Warce spróbujemy poszukać. Niedokończona historia Kolejna nasza opowieść wprawdzie dotyczy zdarzeń z września 1939 roku rozgrywających się na terenie walk grupy operacyjnej Narew, ale w generalnej wymowie też toczyć się będzie wokół niedomkniętych rachunków człowieka współczesnego z wojną. 02:55 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /3/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 03:20 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /4/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 03:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MOŁOTOW Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Wydanie poświęcone ministrowi spraw zagranicznych ZSRR Wiaczesławowi Mołotowowi i dyplomacji radzieckiej. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.