TVP Historia Niedziela, 05.09.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1918 - Dekret Rady Komisarzy Ludowych o "czerwonym terrorze"; 1924 - dokonano nagrania głosu Marszałka - jedynego zachowanego do dziś; 1957 - "manifest beatników" - pierwsze wydanie powieści Jacka Kerouaca "W drodze"; 1997 - zmarła Matka Teresa z Kalkuty; 06:50 BIBLIA - MOJŻESZ, CZ. 1 (THE BIBLE - MOSES P. 1) Serial religijny, 43 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1994 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Ben Kingsley, Frank Langella, Christopher Lee, Anna Galiena Izraelici w Egipcie zaczęli być traktowani jak niewolnicy. Faraon, obawiając się wzrostu liczebności Hebrajczyków, wydał rozkaz zabijania ich pierworodnych synów. Jedna ze zrozpaczonych matek umieściła swoje dziecko w koszyczku, który puściła z prądem rzeki. Koszyk wyławia z rzeki córka faraona i postanawia wychować dziecko jak własnego syna. Tak rozpoczyna się opowieść o Mojżeszu, który stał się przywódcą Izraelitów i wyprowadził ich z Egiptu. 08:00 MSZA GRECKOKATOLICKA - LITURGIA GRECKOKATOLICKA Z KATEDRY W OLSZTYNIE (05.09.2021) Sprawozdanie, 56 min, Polska, 2021 Liturgia greckokatolicka z Katedralnej Parafii greckokatolickiej p.w. Pokrowa Matki Bożej w Olsztynie. 09:15 ZMIENNICY - ODC. 13/15 - SPOTKANIA Z TEMIDĄ Serial komediowy, 56 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Mieczysław Hryniewicz, Ewa Błaszczyk, Katarzyna Skawina, Krystyna Tkacz, Mieczysław Czechowicz, Ceazry Harasimowicz, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski Przed sądem stają oskarżeni o porwanie taksówki strażak Kuśmider i Krashan. Sprawa narkotyków jest niejasna, oskarżeni łżą jak z nut, a świadkowie plączą się w zeznaniach. W efekcie Kuśmider i Krashan otrzymują wyrok w zawieszeniu. Krashan melduje się u Kłuska, a ten każe mu odzyskać pieniądze. Przed sądem staje także Marian Koniuszko, czyli Kasia, od której prostytutka Mariola domaga się alimentów. Kasia udowadnia, że jest kobietą i sprawa zostaje zamknięta. Ale opiekun Marioli nie rezygnuje ze znalezienia ojca i w końcu wybiera prezesa Kłuska. 10:20 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ZA KRÓLA SASA ŁYŻKĄ KIEŁBASA Magazyn, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Wiktor Zdrojewski, Józef Szymura Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Znane jest wszystkim powiedzenie: Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa, opisujące wystawne i obfite uczty naszych przodków w czasach saskich. Ale już znacznie mniej znany jest dalszy ciąg: Za króla Sasa, łyżką kiełbasa. Odnosi się ono do bardzo popularnej wówczas potrawy zwanej wereszczaką. Ta nazwa pochodziła ponoć od nazwiska kucharza króla Augusta III i oznaczała kiełbasę w ostrym sosie z cebuli i piwa. Dlatego właśnie w tym odcinku Karol Okrasa przypomni tę zapomnianą już dziś, a niegdyś bardzo lubianą polską potrawę i zaprosi widzów na dania z polskiej kiełbasy. Jak zwykle Karol przygotuje smakowite potrawy. Pierwszą będzie wariacja na temat wereszczaki, czyli duszona jagnięcina z białą kiełbasą, burakami i piwem, podana z żytnimi plackami. Druga propozycja to biała kiełbasa w sosie z brokułami i szarymi kluskami z ziemniaków. A trzecia potrawa to filety z gładzicy, bardziej znanej jako flądra z gulaszem z soczewicy i białej kiełbasy. 13:20 WIELKI KAUKAZ (THE GREATER CAUCASUS) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Henry M. Mix Dokument prezentuje stosunkowo mało znany obszar Kaukazu na południowo - wschodniej granicy Europy. Najwyższe góry kontynentu, obfitujące w liczne szczyty i najprzeróżniejsze rzadkie gatunki zwierząt (jak bizony górskie), tworzą panoramę spektakularnej przyrody, nietkniętej bezpośrednią działalnością człowieka. Poszczególne gatunki współegzystują w harmonijnym ekosystemie wzajemnych relacji i wpływów w sposób niezakłócony od wieków. Kolejne pory roku przynoszą kolejne etapy cyklu życia i egzystencji. Klasyczna konstrukcja dokumentu jest oparta na wysokiej jakości zdjęciach oraz lekkim komentarzu na wysokim merytorycznie poziomie. 14:10 W KOTLE HISTORII - OLIWA. MARZENIA O HISZPAŃSKIEJ ARMADZIE Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kolejnym odcinku programu rozmawiamy o kuchni Wazów. Na dworze Wazów królowała kuchnia hiszpańska. Zarówno pierwszy jak i drugi przepis tego odcinka pochodzi właśnie z tej kuchni. Prowadzący Łukasz Modelski zaprezentuje mięsny kociołek z jajkiem oraz perliczki w marynacie escabeche. 14:40 POLSKIE 100 LAT - WOJNA POLSKA 1939 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Zdjęcia: Krzysztof Tchórzewski, Wiktor Skrzynecki, Jacek Knopp Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki 23 sierpnia 1939 roku Niemcy i Związek Radziecki podpisały pakt o nieagresji, zwany paktem Ribbentrop - Mołotow. Tego dnia zdecydowano, że Hitler i Stalin, wspólnie uderzając na Rzeczpospolitą, faktycznie dokonają czwartego rozbioru Polski. 1 września 1939 roku Niemcy zaatakowały Polskę bez wypowiedzenia wojny. 3 września Francja i Wielka Brytania wypowiedziały Niemcom wojnę. Niestety parę dni później premierzy obu państw postanowili, że nie podejmą żadnych istotnych działań militarnych przeciwko III Rzeszy. Pomimo zaciętej, heroicznej obrony wojsk polskich, postępy Wehrmachtu były porażające. Niemcy prowadziły wojnę bezwzględną, totalną, mającą na celu sterroryzowanie ludności cywilnej tak, aby złamać wszelką wolę oporu. Kiedy klęska Polski była już przesądzona, 17 września zdradziecko zaatakował ją Związek Sowiecki, łamiąc tym samym pakt o nieagresji. 15:15 DALEKO OD SZOSY - ODC. 1/7 - SZPAKI Serial obyczajowy, 72 min, Polska 1976 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Zbigniew Chmielewski, Henryk Czarnecki Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Krzysztof Stroiński, Irena Szewczykówna, Sławomira Łozińska, Anna Szczepaniak, Barbara Horawianka, Jan Machulski, Jolanta Lothe, Krzysztof Kołbasiuk, Janusz Paluszkiewicz, Irena Hrechorowicz, Antoni Jurasz i inni Serial podejmujący istotny temat migracji ze wsi do miasta i awansu społecznego, cieszył się w swoim czasie dużą popularnością (wyróżniony Nagrodą Przewodniczącego Komitetu ds. RiTV). Jego twórca, Zbigniew Chmielewski, był reżyserem również innych seriali telewizyjnych: "Dyrektorzy" (1975; Grand Prix na I Festiwalu Polskich Filmów i Widowisk TV, Olsztyn 1977), "Ślad na ziemi" (1977), "Blisko coraz bliżej" (1982). Lata siedemdziesiąte obfitowały w wiele ciekawych pozycji tego gatunku. Zbigniew Chmielewski, twórca pamiętnego "Profesora na drodze" (1973; film nagrodzony rok później na FPFF w Gdańsku i wyróżniony Nagrodą Główną w kategorii dramatu współczesnego na X Światowym Festiwalu w Hollywood), walnie przyczynił się do rozwoju i ugruntowania marki serialu o tematyce współczesnej. Bohater filmu "Daleko od szosy", młody wiejski chłopak, dla którego miłość staje się inspiracją do podejmowania trudnych i niestereotypowych decyzji życiowych, zdobył niekłamaną sympatię widzów. Leszek (Krzysztof Stroiński) na zabawie w remizie strażackiej poznaje dziewczynę z sąsiedniej wsi, Bronkę (Sławomira Łozińska). Rodzi się między nimi obopólna sympatia, choć ona wiąże z tą znajomością większe nadzieje niż on. Leszek nie umie znaleźć sobie miejsca na wsi, nie odpowiada mu praca w gospodarstwie ani wyplatanie koszyków. Opuszcza wioskę i wyjeżdża na Śląsk. W drodze do przystanku autobusowego wspomina całe swoje dzieciństwo. Żegna dziewczynę, która będzie na niego czekała. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 39. GENERAŁ STANISŁAW MACZEK. ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Z wykształcenia filozof, z pasji żołnierz. Uczestnik dwóch wojen światowych. Doświadczenia z pierwszej wykorzystał w walkach o polską niepodległość. - Umysł rzutki, praktyczny, szybko się orientujący. Zdolności kierownicze wybitne - pisano o nim w opinii służbowej. Z uznaniem o talentach Maczka wypowiadał się marszałek Józef Piłsudski. Do historii przeszedł jako wybitny dowódca Pierwszej Dywizji Pancernej, z którą podczas II wojny światowej przeszedł szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy. Mówiło się o nim, że nie przegrał żadnej bitwy. Uosabiał najlepsze cechy dowódcy nowoczesnych wojsk. Wynik wojny, którą wygrał dla świata, dla niego okazał się mniej łaskawy. Choć podobno słynął z permanentnego uśmiechu. Generał Stanisław Maczek. Jego życie i dokonania bedą tematem tego odcinka teleturnieju. 17:25 WOJOWNICY CZASU - JESIEŃ STRZELCÓW KONNYCH, CZYLI WOLA GUŁOWSKA 1939 Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Najdłużej walczącą w kampanii wrześniowej jednostką wojska polskiego był 3. Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego. Pułk, datujący swoje powstanie jeszcze w czasach Królestwa Polskiego, przed wybuchem II wojny światowej stacjonował w Wołkowysku, skąd wyruszył na swój ponad 700 - kilometrowy bojowy szlak. Był on usiany licznymi potyczkami i bitwami, z których ostatnia miała miejsce nocą 6 października, kiedy to Pułk uległ rozproszeniu i przestał istnieć. Ocalał jednak sztandar. Ten pułkowy znak odzyskany po wielu latach dał początek odrodzeniu pułku, którego barwy nosi dziś oddział kawalerii ochotniczej. 17:55 PRZEPROWADZKI - ODC. 5/10 - RONDEL KUCHMISTRZA SOKOŁKA Serial historyczno - obyczajowy, 52 min, Polska, 2000 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Jacek Januszyk, Piotr Śliskowski, Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Igor Przegrodzki, Krzysztof Banaszyk, Halina Łabonarska, Maja Ostaszewska, Leon Charewicz, Wiktor Zborowski, Olaf Lubaszenko, Łukasz Lewandowski, Rafał Kosecki, Łukasz Nowicki Rok 1918. Kończy się I wojna światowa, Polska odzyskuje niepodległość. Czesław wraca do domu. Tu czekają nań dwie nowiny, jedna dobra, druga zła. Pierwsza, że urodził mu się długo oczekiwany syn. Druga zaś, że Mieczysław zaginął bez wieści na froncie. Czesiek postanawia rozpocząć poszukiwania brata. Na razie musi na nowo rozkręcać interes. Liczne powroty warszawiaków napędzają koniunkturę na przeprowadzki. Firma kwitnie. Jednym z pierwszych klientów jest lwowski kuchmistrz Sokołek, który po powrocie z Syberii marzy o sprowadzeniu się do rodzinnego miasta, by zacząć tam nowe życie u boku Klary, sympatycznej starej panny. Czesiek mimo ryzyka - trwają właśnie walki o Lwów - przyjmuje zlecenie. Niestety, wkrótce po wyruszeniu w drogę transport wpada w wir działań wojennych. Kto wie, jakby się skończyła przygoda z armią ukraińską, gdyby nie ugotowany przez Sokołka w rondelku smakowity barszcz ukraiński. 19:00 DRAUGEN Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dagmara Drzazga Scenariusz: Dagmara Drzazga Zdjęcia: Witold Kornaś Dokument był jednym ze zwycięzców XII Festiwalu Filmowego NNW w Gdyni. Otrzymał Nagrodę im. Rotmistrza Witolda Pileckiego. Przedstawia dramatyczne losy Ślązaka Wojciecha Bógdoła wpisane w wojenną działalność Polaków w Norwegii. Bógdoł (rocznik 1920) pochodził ze Śląska, był harcerzem, synem powstańca śląskiego. Wychowany w patriotycznym domu poprzysiągł sobie, że nigdy nie będzie służył Niemcom. W czasie II wojny światowej Wojciech został jednak, jak wielu Ślązaków, wcielony do Wehrmachtu. Trafił do Kriegsmarine. Wysłano go do okupowanej przez Niemcy Norwegii. Tam wkrótce wstąpił w szeregi tajnej norweskiej organizacji Szetlandzki autobus. Został angielskim szpiegiem. Dostarczał informacji na temat niemieckiej jednostki na wyspie Kvitsoy, na której stacjonował. Był jednym z głównych graczy akcji o kryptonimie "Draugen" (w j. norweskim słowo draugen oznacza legendarnego morskiego potwora). Bógdoł wstąpił do organizacji, ponieważ za wszelką cenę chciał walczyć z Niemcami. Plany przekazywane Anglikom dostały się w ręce Niemców. Wojciech został aresztowany. Skazany na rozstrzelanie za szpiegostwo. Wyrok wykonano 19 grudnia 1944 roku w więzieniu w Bergen. W chwili śmierci Bógdoł miał zaledwie 24 lata. 21:00 MONACHIUM (MUNICH) Dramat, 156 min, USA, 2005 Reżyseria: Steven Spielberg Wykonawcy: Stanisław Olejniczak Aktorzy: Eric Bana, Daniel Craig, Ciarn Hinds, Mathieu Kassovitz Film przywołuje dramatyczną historię masakry jedenastu izraelskich sportowców podczas olimpiady w Monachium w 1972 roku. Ludzie ci zostali wzięci jako zakładnicy przez palestyńską organizację terrorystyczną Czarny Wrzesień. Avner (Eric Bana) jest agentem wywiadu izraelskiego obarczonym misją poprowadzenia tajnego oddziału mającego za zadanie wytropić i zabić Palestyńczyków podejrzanych o zorganizowanie i przeprowadzenie ataku. Opowieść skupia się na osobistych rozterkach, jakie ten akt przemocy wzbudził w zespole i w sumieniu człowieka, który nimi dowodził. 23:50 DYNASTIA TUDORÓW III - ODC. 2/8 (THE TUDORS III, EP. 2) Serial historyczny, 46 min, USA/Kanada/Irlandia, 2008 Reżyseria: Ciaran Donnelly Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Bunt, znany jako Pielgrzymka Łaski, ogarnia York. Henryk nakazuje Brandonowi rozprawić się z uczestnikami zamieszek. Król, cały czas cierpiący od niezagojonej rany, sfrustrowany tym, że kolejna żona nie może mu dać potomka, znajduje sobie nową kochankę. Jest nią lady Ursula Misseldon... 00:55 STEFAN STARZYŃSKI - ŚLEDZTWO UMORZONO Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2018 Reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Scenariusz: Hanna Zofia Etemadi Zdjęcia: Tomasz Woźniak Wykonawcy: Danuta Stachyra, Tomasz Marzecki Z upływem lat coraz wyraźniej jawi się potrzeba przypominania i utrwalania wydarzeń oraz sylwetek bohaterów związanych z II wojną światową. Należy do nich Stefan Starzyński. Niewyjaśnione okoliczności jego losów od aresztowania w październiku 1939 roku i męczeńskiej śmierci budzą powszechne zainteresowanie, ale wciąż nie są znane. Widzowie znajdą w filmie informacje o funkcjonowaniu okupowanej Warszawy w 1939 roku. Dokument zawiera wstawki biograficzne dtyczace prezydenta Starzyńskeigo, zwłaszcza czasy Legionów i obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku