TVP Kultura Wtorek, 31.08.2021 08:25 POWIDOKI - JERZY WALDORFF DYKTATURA Dysk./wywiad/debata, 11 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Barbara Schabowska(Prowadzący), Piotr Nowak(Prowadzący) "Powidoki" to program publicystyczny poruszający istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest książka Jerzego Waldorffa "Sztuka pod dyktaturą". Książka opublikowana w 1939 roku, poświęcona jest sztuce faszystowskich Włoszech. Jerzy Waldorff został uznany za zwolennika polityki Benito Mussoliniego. 08:45 RZECZ POLSKA S.I - SKUTER OSA Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości. W tym odcinku skuter osa. Pierwszy model powstał w 1959 roku w "odwilżowej" Polsce i był częścią rodzącej się kultury młodzieżowej. Był też odpowiedzią na dostępne na zachodzie jednoślady (włoskie słowo vespa znaczy osa). Choć w Polsce był towarem ekskluzywnym i deficytowym, jego produkcja na wielką skalę odbywała się w Indiach, gdzie sprzedano na niego licencję. 11:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 8/24 Serial historyczno - sensacyjny, 55 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Beata Paluch, Alicja Jachiewicz, Robert Rozmus, Ewa Sałacka, Andrzej Mrożewski, Jacek Kałucki, Maciej Kozłowski, Włodzimierz Maciudziński, Marek Lewandowski, Tomasz Budyta, Marian Dziędziel, Katarzyna Chrzanowska W Opolu mieszka Graba, dawny oficer sztabu WP, w cywilu kupiec. Wykorzystując jego biedę i ciężką chorobę córki, Abwehra pozwala mu najpierw na drobny przemyt, a później szantażem zmusza do współpracy. Nie wie, że uprzedził ich kontrwywiad polski. Poszukując wtyczki we wrocławskiej Abwehrze, Czarek wcześniej od Graby rozpoznaje zamiary Niemców wobec niego i skłania go do roli podwójnego agenta. Od dawnego kolegi z WP Graba dostaje dokumenty sztabu polskiego i przekazuje łącznikowi z Abwehrą, majorowi Zimmerowi. Mimo że piękna agentka Abwehry, Elsa Gurke (Szarotka), obserwuje każdy krok Graby, udaje mu się potwierdzić zaufanie wrocławskiej komórki niemieckiego wywiadu. W Berlinie major Seebohm jest zadowolony, ale coś w sprawie niepokoi porucznika Relke. 12:10 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 9/24 Serial historyczno - sensacyjny, 56 min, 24 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Scenografia: Wojciech Majda Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Jan Jankowski, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Aby polski wywiad mógł podsunąć Abwehrze jako agenta porucznika Sylwka Madeja, Graba oznajmia Zimmerowi, że jego kolega ze Sztabu WP w Krakowie leczy się w sanatorium. Polski wywiad spreparował chorobę Wałygi jako podstęp, tymczasem istotnie ciężko chory porucznik umiera. Abwehra daje się złapać na Madeja. Berlińska centrala Relke ma w Warszawie agenta, ps. "Monat". Zna on Madeja, jego hulaszczy tryb życia i rosnące (na polecenie Czarka) długi. Elsa Gurke (Szarotka) lokuje się w Warszawie i przyjmuje pracę w zakładzie fotograficznym. Polski wywiad obserwuje nagły i krótki pobyt Hoffmana z berlińskiej centrali, który spędza czas sam. Z ulicy do hotelu zabiera prostytutkę, potem wyjeżdża. Nikt nie zna sfotografowanej prostytutki Elsy. Ale na innym zdjęciu Relke mija Hoffmana. Wieczorem w klubie oficerskim krąży wieść, że Madej jest niewypłacalny, obecna tam Elsa bez trudu go uwodzi. Po miłosnej nocy proponuje mu 15 000 dolarów za współpracę z Abwehrą. 13:30 ARTYŚCI ANTAGONIŚCI: TURNER I CONSTABLE - ODC. 5 (THE ANTAGONISTS: RIVALRY IN ART: TURNER VS CONSTABLE - EP. 5) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Sylvie Kürsten,, Andreas Gräfenstein, Henrike Sandner Londyn, rok 1832. Na dorocznej wystawie Akademii Królewskiej malarz William Turner jednym gestem usuwa w cień obraz swojego rywala Johna Constable'a. Obaj byli najsłynniejszymi artystami swojej epoki. Jako pierwsi sprawili, że rodzimy angielski pejzaż stał się uznanym tematem malarskim. Rywalizowali w sferze sztuki, nie przekraczając granic dobrego smaku. Constable długo walczył o uznanie. Dziś uważany za konserwatystę, dla swoich współczesnych był zbyt śmiały. Zapobiegliwy i rozchwytywany za życia Turner uchodzi za śmiałego nowatora. 14:50 LUCYNA Film obyczajowy, 76 min, Polska, 1986 Autor: Jan Stoberski Reżyseria: Andrzej Barański Scenariusz: Andrzej Barański Zdjęcia: Ryszard Janowski Aktorzy: Magdalena Zawadzka, Marek Walczewski, Jan Tadeusz Stanisławski, Krzysztof Kiersznowski, Krystyna Kołodziejczyk, Halina Głuszkówna Ekranizacja opowiadania Jana Stoberskiego pt. "Lucyna". Scenarzysta i reżyser filmu Andrzej Barański, twórca urzeczony kolorytem prowincji, który w zwykłych ludziach umie dostrzegać rzeczy niezwykłe ("Niech cię odleci mara", "Kobieta z prowincji", "Tabu", "Nad rzeką, której nie ma", "Dwa księżyce" i in.) zrealizował spektakl Teatru TV "Bożena" według prozy krakowskiego autora zwanego "Proustem z Krowodrzy". Swoją fascynację pisarstwem Stoberskiego reżyser uzasadnił tak: "Nasze życie upływa na krzątaninie wokół małych, zwyczajnych spraw. Ale wcale to nie oznacza, że nieważnych. Dlaczego by zatem nie pokazać takiego kawałka szarej rzeczywistości? Zwłaszcza że Stoberski nie opowiada o niej z ironią czy goryczą, ale ze swoistym ciepłem i humorem, trafnie podpatrując obyczaj towarzyski pewnych środowisk i ludzkie słabości. Jest w tych opowiadaniach niezwykły nastrój i język, już dzisiaj na co dzień rzadko spotykany. I dlatego warto było udostępnić te wartości widzom". W filmie rolę pisarza gra Marek Walczewski, ponoć łudząco podobny do autora opowiadania, również ze sposobu bycia ("Nigdy nie fantazjuję, niczego nie wymyślam, siebie stawiam na miejscu opisywanych ludzi" - twierdził Stoberski). Zakompleksiony literat, samotnik, nieprzystosowany do rzeczywistości, poznaje dzięki przyjacielowi młodą dziennikarkę. Zakochuje się w Lucynie od pierwszego wejrzenia. Idealizuje w myślach jej postać i uważa dziewczynę za istotę niemal nieziemską, więc nie ośmiela się wyznać jej miłości. Lucyna darzy Wacka sympatią, może nawet żywszym uczuciem, ale chce sobie wreszcie ułożyć życie. Gdy poznaje pisarza Bylika, wychodzi za niego za mąż. Dość cyniczny osobnik, niestroniący od alkoholu, szybko znudziwszy się małżeństwem, zaczyna zachęcać Wacka, by znów dotrzymywał towarzystwa Lucynie... 16:20 ŚMIERĆ JAK KROMKA CHLEBA Dramat społeczno - polityczny, 116 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Janusz Gajos, Jerzy Trela, Jerzy Radziwiłowicz, Mariusz Benoit, Roman Gancarczyk, Jan Peszek, Ryszard Jasiński, Przemysław Branny, Szymon Kuśmider, Anna Dymna, Małgorzata Majewska, Teresa Budzisz - Krzyżanowska Filmowy zapis pacyfikacji kopalni "Wujek" - najtragiczniejszego epizodu stanu wojennego. Kazimierz Kutz z wielką dbałością o szczegóły zrealizował patetyczny fresk o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Jego film, o niekwestionowanej wartości artystycznej, jest też swoistym hołdem dla odwagi i determinacji górników, którzy nie zawahali się oddać życia za ideały Sierpnia. Katowice, noc z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Jednostki wojskowe zajmują strategiczne punkty miasta. Niebawem generał Jaruzelski ogłosi w telewizji wprowadzenie stanu wojennego. Grupa zomowców, rozbijając związkową ochronę, wyciąga z mieszkania przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w kopalni "Wujek". Wieść o tym szybko przedostaje się do górników. Początkowo zaskoczeni, wkrótce reagują spontanicznym protestem. 14 grudnia w zakładzie wybucha strajk. Robotnicy domagają się zniesienia stanu wojennego i uwolnienia przewodniczącego. Negocjacje z władzami kończą się fiaskiem. Wojsko, ZOMO i milicja przygotowują szturm na kopalnię. Mimo że bohaterem filmu Kutza jest zbiorowość, reżyser nie miał problemu z namówieniem do współpracy renomowanych aktorów. Wielu z nich, choć pojawia się tylko w mniejszych lub większych epizodach, zagrało na najwyższym poziomie. W pamięci pozostają zwłaszcza: wewnętrznie skupiona kreacja Janusza Gajosa jako inżyniera Miodka, Jerzy Radziwiłowicz w kluczowej roli proboszcza oraz pełen dramatyzmu i ekspresji występ Teresy Budzisz - Krzyżanowskiej odtwarzającej postać lekarki pomagającej rannym górnikom. Utrzymany w paradokumentalnej stylistyce utwór Kutza wzbudził zachwyt krytyków, przeważnie rekrutujących się z ludzi, którzy podobnie jak reżyser silnie przeżyli wprowadzenie stanu wojennego. "Śmierć jak kromka chleba" wciąż pozostaje jednym z najważniejszych filmów o stanie wojennym. Przenikliwie odtwarza świadomość strajkujących, którzy ze zwykłych ludzi stają się współtwórcami mitu. Dzięki elegijnej muzyce Wojciecha Kilara, łączącej elementy śląskich melodii z kościelnym chorałem, oraz uniwersalizacji męczeństwa strajkujących, film Kutza przypomina widowisko pasyjne. Jego mottem stają się słowa z górniczej szatni: "Nie pal, zachowaj czystość". W interpretacji proboszcza nabierają one symbolicznego znaczenia: nie dopuść do siebie nienawiści, pielęgnuj wewnętrzną potrzebę wolności. Złote Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie w 1994 roku. Honorowe Wyróżnienie Jury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1994 roku. 18:30 SERIALOWA NOSTALGIA - AWANTURA O BASIĘ - ODC. 5/12 - AWANTURA PIĄTA, CZYLI RZECZ O SPISKU PRAWDZIWYCH KOBIET Serial dla młodych widzów, 27 min, Polska, 1996 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas, Tomasz Piotrowski Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Stanisław Syrewicz Wykonawcy: Krzesimir Dębski, Katarzyna Kowalska Aktorzy: Agata Marciniak, Maria Kaniewska, Piotr Fronczewski, Andrzej Szczepkowski, Maria Gładkowska, Jan Jankowski, Hanna Śleszyńska, Marek Cichucki, Lech Ordon, Krzysztof Kumor, Kazimierz Tarnas, Kazimierz Orzechowski, Jolanta Banak, Jarosław Boberek, Zofia Bojanowska Basia jest oczkiem w głowie wujcia Olszowskiego i cioci Olszańskiej. W jednym i w drugim domu odwiedzają ją często starzy przyjaciele, Walicki i Szot. Babcia Tańska spostrzega, że jej wnuczka i pisarz Olszowski darzą się szczerą sympatią. Postanawia doprowadzić do ich małżeństwa. Tego samego pragnie Basia. Niestety, przed Bożym Narodzeniem dziewczynka zapada na zapalenie płuc. Jej opiekunowie nieustannie czuwają przy łóżeczku chorej. Oczywiście, nie mogą odmówić żadnej prośbie dziecka. I tak za sprawą Basi wujcio i ciocia Stasia pobierają się. 19:05 SERIALOWA NOSTALGIA - AWANTURA O BASIĘ - ODC. 6/12 - AWANTURA SZÓSTA, CZYLI RZECZ O IDOLU I SIEDMIU KOŁNIERZYKACH Serial dla młodych widzów, 26 min, Polska, 1996 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas, Tomasz Piotrowski Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paulina Tworzyańska, Maria Kaniewska, Andrzej Szczepkowski, Piotr Fronczewski, Maria Gładkowska, Agata Marciniak, Jan Jankowski, Krzysztof Kowalewski, Kazimierz Orzechowski, Daniel Załuski, Wojciech Klata, Katarzyna Pawłowska, Anna Powierza, Marta Brzywca, Patrycja Grzymałkiewicz Minęło dziesięć lat, Basia wyrosła na śliczną, acz szaloną pannicę (teraz w roli tytułowej występuje Paulina Tworzyańska, znana m. in. z serialu "Szaleństwa panny Ewy", również według powieści Kornela Makuszyńskiego). Jej ulubiony wujcio staje się idolem szkolnych przyjaciółek. Na ich prośbę Basia wykrada z domu drobiazgi należące do sławnego pisarza, nawet zużyte kołnierzyki. Któregoś dnia przez pomyłkę bierze kilka kartek nieprzepisanego jeszcze rękopisu nowej książki. W domu wybucha wielka awantura. Widząc zmartwienie wujcia, Basia przyznaje się do winy. Pan Olszowski nie posiada się ze zdumienia. Nie przyszło mu nawet do głowy, że cieszy się tak wielką popularnością wśród dorastających panienek. Rozpromieniony pisarz zaprasza swoje wielbicielki do kawiarni. 19:35 MUZEUM POLSKIEJ PIOSENKI - /42/ - "ZACZNIJ OD BACHA" - ZBIGNIEW WODECKI Felieton, 7 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Knittel, Antoni Kopff, Tomasz Nalewajek, Jerzy Gruza Scenariusz: Tomasz Knittel Zdjęcia: Michał Rułka, Kamil Hasiuk Wykonawcy: Zbigniew Wodecki, Zbigniew Wodecki, Zbigniew Górny, Orkiestra Polskiego Radia i Telewizji W programie historia piosenki "Zacznij od Bacha" 20:00 LEKKIE OBYCZAJE - MILOU W MAJU (MILOU EN MAI) Film komediowy, 102 min, Włochy/Francja, 1990 Reżyseria: Louis Malle Scenariusz: Louis Malle, Jean - Claude Carriere Zdjęcia: Renato Berta Muzyka: Stephane Grappelli Aktorzy: Renaud Danner, Jeanne Herry - Leclerc, Rozenne Le Tallec, Martine Gautier, Bruno Carette, Michel Piccoli, Miou - Miou, Michel Duchaussoy, Dominique Blanc, Harriet Walter Członkowie rodziny przy łożu śmierci kłócą się o spadek, zabawiają się w ogrodzie i oddają innym przyjemnościom życia, wysłuchując w międzyczasie najnowszych wiadomości o rozwoju wydarzeń w Paryżu, a dzieje się wiele, bo jest rok 1968 i paryscy studenci rozpętują rewolucję. Pogłoski o rozruchach przeradzają się w końcu w obawę, że nadchodzi groźna "lewica". "Milou w maju" to pełna melancholii komedia na temat francuskiego społeczeństwa i tych niezapomnianych dni, zakończonej ostatecznie niepowodzeniem, rewolucji. W filmie możemy zobaczyć znakomitą kreacją Michela Piccoli. 22:35 DOKUMENT W PODRÓŻY - NOMA. SZTORM DOSKONAŁY (NOMA: MY PERFECT STORM) Film dokumentalny, 94 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Pierre Deschamps Do Nomy, która mieści się w starej dzielnicy Kopenhagi, w magazynach dawniej floty handlowej Danii, pielgrzymują krytycy, eksperci kulinarni, restauratorzy i smakosze z najbardziej odległych zakątków świata. Przyjeżdżają, by poznać kunszt jednego z najbardziej znanych i cenionych współczesnych szefów kuchni. Wizjonera, którego nowatorskie podejście do lokalnych tradycji kulinarnych i rodzimych produktów zrewolucjonizowało kuchnię skandynawską. Noma, wyróżniona dwiema gwiazdkami Michelin, czterokrotnie zwyciężała w prestiżowym rankingu The San Pellegrino World’s 50 Best Restaurants. Po ponad dekadzie sukcesów jej twórca szykuje się do otwarcia nowego miejsca i podróżuje po świecie, rezydując w restauracjach w Tokio i Sidney. 02:15 COPPELIA Z TEATRU BOLSZOJ (COPPELIA) Film baletowy, 99 min, Francja, 2018 Wykonawcy: Margarita Shrainer, Artem Ovcharenko, Alexei Loparevich, Tatiana Kravtsova, Balet Teatru Bolszo, Orkiestra Teatru Bolszo, Pavel Sorokin Balet "Coppelia" Leo Delibesa z Teatru Bolszoj w oryginalnej, dziewiętnastowiecznej choreografii, zrekonstruowanej przez Siergieja Wichariewa. 04:05 KINO NOCNE - INOCENTE (INOCENTE) Film dokumentalny, 38 min, USA, 2012 Reżyseria: Sean Fine, Andrea Nix Marzeniem 15 - letniej Inocente jest zostanie artystką. Jako nielegalna imigrantka, wraz z matką i młodszym rodzeństwem, mieszka w przytułkach i domach pomocy, nie mogąc nazwać żadnego miejsca prawdziwym domem. Kolorowe światy, które tworzy na swoich obrazach, pomagają jej rozstać z szarą rzeczywistością.