TVP Historia Poniedziałek, 06.09.2021 Zmiany z dnia 01.09.2021 w stosunku do raportu z dnia 18.08.2021 (dodano pozycję programową) 08:50 HISTORIA POLSKI - W NASZYM MIASTECZKU WOJNA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2019 Reżyseria: Andrzej Sapija Grodzisk Mazowiecki w czasie wojny, we wspomnieniach tych mieszkańców, którzy wojnę pamiętają oraz ich dzieci i wnuków. Wojenne wydarzenia widziane są z perspektywy subiektywnej, tworząc obraz wojny powszechnej i codziennej. To wojna zapamiętana na różne sposoby. Czasem to samo wydarzenie, we wspomnieniach różnych osób, jest zupełnie odmienne. Film pokazuje społeczność i to, na czym polega jej tożsamość, wspólna pamięć. Wojna, o której opowiada przez pryzmat codzienności i emocji, nabiera zupełnie innego wymiaru niż z perspektywy pól bitewnych. (dodano pozycję programową) 11:45 ZAMEK - 50 LAT ODBUDOWY Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marek Stremecki Scenariusz: Marek Stremecki, Lidia Chołody Zdjęcia: Sebastian Kniza Film, zrealizowany na zlecenie Muzeum Historii Polski, upamiętnia 50. rocznicę decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, która zapadła w styczniu 1971 roku. W filmie sięgnięto do czasów, gdy budowla była siedzibą władz I Rzeczpospolitej (Króla i Sejmu), następnie gościła Naczelnika Państwa oraz stała się rezydencją Prezydenta RP. Pokazano wojenne losy budowli, kończące się wysadzeniem przez Niemców tego symbolu polskiej państwowości. Koncepcje odbudowy socrealistycznej z 1949 roku na szczęście nie zostały zrealizowane. Droga do rekonstrukcji była jeszcze daleka. Niektórzy zwierzchnicy władz nie chcieli widzieć tego symbolu burżuazyjnej zgnilizny. Dopiero odcinający się od gomułkowskich czasów Edward Gierek wykorzystał Zamek Królewski do celów propagandowych, chcąc pozyskać sympatię narodu i podjął decyzję o jego odbudowie. Za wzór posłużył obraz Canaletta Widok Warszawy od strony Pragi. W filmie pokazane są różne koncepcje i realizacja rekonstrukcji wnętrz. Przedstawione zostały osoby zasłużone dla dzieła odbudowy, jak prof. Stanisław Lorentz. Film zamyka współczesny obraz zamku, który pełni funkcje reprezentacyjne, muzealne oraz edukacyjne. Dokument zawiera m.in. wypowiedzi dyrektorów Zamku Królewskiego prof. dr. hab. Andrzeja Rottermunda i prof. dr. hab. Wojciecha Fałkowskiego, kustosza działu fotograficznego Bożeny Radzio oraz historyka dr. hab. Piotra Majewskiego. (Producent Magnum Opus) (dodano pozycję programową) 16:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA POWSTAŃCZYM SZLAKU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku: Historia jednej z tych bitew Powstania Styczniowego, która rozegrała się w najbardziej niedostępnych matecznikach Puszczy Białowieskiej. Trudna topografia, skomplikowane badania, ale stawką jest odnalezienie mogił 32 poległych powstańców. A za wskazówkę służy nam pamiętnik Ignacego Aramowicza, uczestnika boju. Do akcji mobilizujemy poszukiwaczy z całej Polski i najnowszy sprzęt elektroniczny. (dodano pozycję programową) 23:40 A WIĘC WOJNA - /6/ Reportaż, 5 min, Polska, 2019 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska O świcie 1 września 1939 roku Niemcy bez wypowiedzenia wojny przekroczyli granice Polski. Rozpoczęła się II wojna światowa, najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Kampania wrześniowa, nazywana też wojną obronną Polski 1939, trwała do kapitulacji 6 października. Cykl 36 - odcinków "A więc wojna" to kalendarium, prezentujące najważniejsze wydarzenia każdego dnia kampanii. 6 września. Środa. Sztab Naczelnego Wodza informuje: "Zacięte walki w rejonie Łodzi, Piotrkowa i Tomaszowa Mazowieckiego, na zachód od Tarnowa oraz w rejonie Różan. Na północ od linii Toruń, Sierpc, Płońsk nieprzyjaciel nie ujawnił większej działalności. W obszarze Gdyni walki trwają."Westerplatte broni się. Niemcy dwukrotnie podejmują nieudane próby podpalenia lasu. W obliczu zbliżania się do Warszawy wojsk niemieckich, stolicę opuszczają Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki i Prymas Polski August Kardynał Hlond. Około godziny drugiej w nocy Warszawę opuścił Rząd RP. Udał się do Łucka na Wołyniu. Stolicę opuścił także Naczelny Wódz, marszałek Edward Śmigły - Rydz. Przeniósł się do Brześcia nad Bugiem, pozostawiając w Warszawie szefa sztabu generała Wacława Stachiewicza. Około północy szef propagandy w sztabie Naczelnego Wodza płk Roman Umiastowski wzywa przez radio wszystkich mężczyzn zdolnych do noszenia broni, w wieku 15 - 55 lat, aby opuścili Warszawę i udali się na Wschód. Tam mają być zmobilizowani. W stolicy widać pierwsze objawy paniki. Prezydent Starzyński, próbując opanować chaos, powołuje Straż Obywatelską. Ma ona za zadanie pilnować porządku w mieście. Równocześnie rząd w wydanym oświadczeniu zapewnia, że "będzie prowadził dzieło obrony państwa do końca". "6 września mieszkańcy zachodnich dzielnic Warszawy, budząc się, ujrzeli niezwykły dla siebie obraz ulic zalanych kolumnami wozów i tłumami uchodźców. Byli to uciekinierzy z miejscowości spalonych przez Niemców lub objętych działaniami wojennymi. Przeważały między nimi kobiety i dzieci. Mężczyzn w sile wieku mało, bowiem szukają samorzutnie ośrodków mobilizacyjnych swych oddziałów bądź już przystali ochotniczo do napotkanych jednostek wojskowych i biorą udział w walce. Dorywczo zorganizowane komitety pomocy od szóstej rano rozdzielały żywność i gorącą zupę pomiędzy wygłodniałych i zziębniętych po chłodnej nocy ludzi. Z ich opowiadań widać, że wczoraj po południu niespodziewanie dla wszystkich zjawiły się głęboko na tyłach naszych wojsk, pomiędzy Łodzią i Łowiczem, niemieckie czołgi. Jednocześnie lotnictwo niemieckie spaliło na tej wielkiej przestrzeni wszystko co można było spalić". Polskie dowództwo wydaje rozkaz wycofania wojsk na linię Wisły i Sanu. Warszawę opuszcza Brygada Pościgowa. W ciągu sześciu dni piloci zestrzelili 43 samoloty niemieckie, a 9 prawdopodobnie. "Niemcy są coraz bliżej. Sytuacja naprężona. Wieczorem od jednego z wyższych rangą kolegów męża dowiaduję się, że w wyniku narady generała Czumy, majora Starzyńskiego i przedstawicieli społeczeństwa warszawskiego wyłoniła się idea obrony Warszawy". Niemcy zajmują Kraków. Na Wawelu, przed grobem Marszałka Józefa Piłsudskiego wystawiają wartę honorową i składają kwiaty. W mieście trwają łapanki. (dodano pozycję programową) 23:50 PRZYSTANEK LAMSDORF. POWSTAŃCY WARSZAWSCY W NIEWOLI Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Mirosław Basaj, Dariusz Jakubiak Scenariusz: Mirosław Basaj, Dariusz Jakubiak Zdjęcia: Mirosław Basaj Największa, prawie sześciotysięczna grupa, idących do niewoli powstańców warszawskich, została skierowana do Stalagu 344 Lamsdorf (od 1945 r. Łambinowice na Śląsku Opolskim). Walczący o Warszawę żołnierze Armii Krajowej przybyli do Lamsdorf w pierwszej połowie października 1944 r. Czekały tam na nich izolacja, baraki, druty kolczaste, wieże strażnicze, głód, trudne warunki sanitarne, chłód, nagła bezczynność po okresie wytężonej pracy i walki. W Lamsdorf przeprowadzano ewidencję, nadawano powstańcom numery jenieckie i selekcjonowano w celu dalszych przemieszczeń w głąb Rzeszy. Zanim więc zdążyli się przyzwyczaić do nowego życia, zaczęły się transporty do innych obozów. W pierwszej kolejności objęły oficerów sztabowych, następnie oficerów, kobiety, dzieci, a na końcu podchorążych, podoficerów i szeregowych. Ostatni transport odszedł 20 stycznia 1945 r. Nieliczni ranni i chorzy, niezdolni do marszu ewakuacyjnego, zostali w obozie do czasu wkroczenia oddziałów Armii Czerwonej 17 marca 1945 r. Niektórzy, jak zabici podczas prób ucieczek, pozostali już tam na zawsze. (dodano pozycję programową) 00:20 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA SPRZEDAWCY DYWANÓW W BAKU Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Baku - miasta, które leży na pograniczu Europy i Azji. W azerbejdżańskiej stolicy zawsze ścierały się i walczyły o prym dwie kultury i tradycje. Tu obok dziewczyn w jeansach można zobaczyć kobiety w czadorach, a obok nowoczesnych biurowców - średniowieczne minarety. Bohaterem jest 27 letni Elczin - sprzedawca słynnych azerbejdżańskich dywanów i upominków. Sklep, w którym pracuje, mieści się na bakijskiej Starówce, gdzie można poczuć prawdziwą atmosferę świata orientu. Kamera towarzyszy Elczinowi w domu, w pracy, kiedy targuje się z klientami, podczas spotkania z kolegami w czajchanie, czyli typowo wschodniej herbaciarni, w czasie muzułmańskiej modlitwy i wieczorem w nocnym klubie na pokazie orientalnego tańca brzucha. (dodano pozycję programową) 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA POWSTAŃCZYM SZLAKU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku: Historia jednej z tych bitew Powstania Styczniowego, która rozegrała się w najbardziej niedostępnych matecznikach Puszczy Białowieskiej. Trudna topografia, skomplikowane badania, ale stawką jest odnalezienie mogił 32 poległych powstańców. A za wskazówkę służy nam pamiętnik Ignacego Aramowicza, uczestnika boju. Do akcji mobilizujemy poszukiwaczy z całej Polski i najnowszy sprzęt elektroniczny.