TVP Historia Wtorek, 14.09.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1812 - pożar Moskwy; 1870 - wysłano pierwszą pocztówkę; 1953 - początek procesu biskupa Czesława Kaczmarka; 2000 - zmarł Jerzy Giedroyc; 07:20 SZPIEDZY W WARSZAWIE - ODC. 3/4 (SPIES IN WARSAW, EP. 3/4) Serial szpiegowski, wojenny, 45 min, Wielka Brytania/Polska, 2012 Reżyseria: Cocky Giedroyc Scenariusz: Dick Clement, Ian La Frenais Wykonawcy: Andrzej Chyra, Anna Dereszowska, Leon Charewicz, Marta Klubowicz, Artur Dziurman, Artur Barciś, Aleksandra Koncewicz, Andrzej Kozak, Anna Seniuk, Miłogost Reczek, Anna Milewska Aktorzy: David Tennant, Janet Montgomery, Marcin Dorociński, Linda Bassett, Piotr Baumann Zaalarmowany Pakulski prowadzi śledztwo w sprawie porwania Merciera. W tym czasie Mercier odzyskuje przytomność w bagażniku auta stojącego w starej, zamkniętej fabryce. Gestapowiec Voss próbuje wycisnąć z Merciera, kogo jeszcze zwerbował i jakie informacje otrzymał od Rozenów. Mercier wykorzystuje nieuwagę przesłuchujących i doprowadza do wybuchu ich samochodu. Później budzi się w szpitalu, skąd pomaga mu uciec Pakulski. Mercier jedzie do czeskiego Cieszyna, by odnaleźć osobę wskazaną mu przez Lappa - niejakiego Halbacha. Razem ruszają do Niemiec na poszukiwanie Eltera. Ten zgadza się na współpracę. Na odprawie w MSZ w Paryżu przełożeni nie traktują poważnie informacji dostarczonych przez Eltera, są przekonani, że to dezinformacja niemieckich służb. Mercier spotyka się także z Rozenami i zabiera ich do swojej rodzinnej posiadłości. 08:45 STANISŁAW LEM Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1996 Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Jaskowski Wykonawcy: Stanisław Lem, Jerzy Turowicz, Czesław Miłosz, Jan Błoński, Jerzy Jarzębski Program z 1996 r. , w którym Stanisław Lem, zmarły 27 marca 2006 r. pisarz, eseista, filozof, futurolog i satyryk opowiada o swoim życiu: o dzieciństwie i młodości spędzonej we Lwowie, o okupacji sowieckiej i niemieckiej oraz trwającej przez całe życie fascynacji Lwowem. O bohaterze filmu mówią z kolei: Jerzy Turowicz - red. naczelny "Tygodnika Powszechnego", Czesław Miłosz, Jan Błoński - krytyk literacki oraz Jerzy Jarzębski - krytyk teatralny. W dokumencie wykorzystano też fragmenty filmów fabularnych nakręconych wg powieści Lema. 09:30 PRASA DONOSI - PRAWA PRACOWNIKÓW W II RP Felieton, 5 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska "Prasa donosi" to cykl krótkich programów filmowych. Ich celem jest przedstawienie II Rzeczpospolitej z perspektywy codziennej prasy, która ukazywała się w Polsce, w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Tematem odcinka jest sytuacja i prawa pracownicze w okresie międzywojennym. ILUSTROWANA REPUBLIKA, Łódź, 4 marca 1926 donosi: Budowa kanalizacji zacznie się od konferencji - na konferencji tej zostaną ustalone warunki pracy i płacy robotników zatrudnionych przy budowie kanalizacji. Zdenerwowany przemysłowiec podarł protokół inspektora pracy i został za to skazany na 3 dni aresztu. Inspektor pracy, uważając to za obrazę, skierował sprawę do sądu i sąd pokoju skazał przemysłowca na 3 dni aresztu. Restauratorzy nie godzą się na kompromis, trwając uparcie przy swoich postulatach. Inspektor pracy uznał słuszność stanowiska kelnerów. Strajk kelnerów dotyczył wysokości procentu wypłacanego przez restauratorów. Majstrowie podpisali deklarację, że mogą być wydaleni bez wymówienia. Ci, którzy nie podpisali tej deklaracji, zostali zwolnieni z widzewskiej Manufaktury. Nawet ci z 40 - letnim stażem. Komentarz historyka: prawo pracy, prawa pracownika - jak rozwiązywano te problemy w latach 20.? 09:40 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 12:00 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 5 GOSPODARSTWA I OGRODY Seruial obyczajowy, historyczny, 56 min, Polska, 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Jakub Przebindowski, Joanna Bogacka, Tomasz Bednarek, Agnieszka Sitek, Anna Korcz, Magdalena Cielecka, Stanisława Celińska, Andrzej Deskur, Michał Żebrowski, Maria Gładkowska, Zbigniew Zamachowski, Małgorzata Foremniak, Jan Frycz, Antek Frycz Rok 1926. W Warszawie dochodzi do tzw. przewrotu majowego. Następnie akcja przenosi się aż do roku 1939. Ewelina Royska i jej syn Walery mieszkają w dworku w Pustych Łąkach koło Siedlec. Krystyna - żona Walerka - przyjeżdża do Eweliny z prośbą o pomoc w uzyskaniu rozwodu. Tymczasem w Komorowie, gdzie gospodaruje Janusz Myszyński, pojawia się Zosia Zgorzelska - poprzednia właścicielka majątku. Nie ma pracy ani pieniędzy. Jednak Janusz odmawia jej pomocy. Nadchodzą wakacje. Rodzina Gołąbków wybiera się na wypoczynek do Pustych Łąk. Po drodze zatrzymują się na wsi u matki pana Franciszka. Antek nawiązuje tam romans z Anielą. Wizyta Gołąbków w Pustych Łąkach okazuje się pomyłką, głównie z powodu awantur prowokowanych przez Walerego. Młody Royski zresztą niebawem wyjeżdża do Siedlec, gdzie zaczyna terroryzować Żydów. Przerażona i wstrząśnięta matka próbuje mu to wyperswadować. Ujawnia, że dziadek Walerego też był Żydem. Janusz pod wpływem nagłego impulsu odwiedza w Krakowie Zosię Zgorzelską i proponuje jej małżeństwo. Jego niespodziewane oświadczyny zostają przyjęte. Wkrótce w Komorowie odbywa się ślub. Tymczasem Olo Biliński zaprzyjaźnia się z Andrzejem Gołąbkiem i synami fabrykantów: Hubertem Hube i Żydem Bronkiem Złotym. Chłopcy wspólnie przygotowują się do matury. Po jej zdaniu Andrzej przyjeżdża na wakacje do Pustych Łąk. Jest świadkiem śmierci babci Michasi. Dzięki wiejskiej dziewczynie Kasi poznaje też smak miłości fizycznej. 14:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - NIEZWYKŁE DZIEJE JOANNY D’ARC (JEANNE D`ARC. AU NOM DE DIEU) Film dokumentalny, 111 min, Francja, 2015 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel W tym odcinku poznamy losy Joanny d'Arc - legendarnej kobiety, dziewicy orleańskiej, świętej kościoła katolickiego. Jej życie w tajemniczy sposób splotło się z historią Francji. Była osobą, która za sprawą Ducha Świętego przekazała królowi wezwanie do obrony kraju przeciwko koalicji angielsko - burgundzkiej. To ona doprowadziła do koronacji młodego króla Karola VII w katedrze w Reims. Jednakże mimo że zmobilizowała Francję, budząc w rycerzach ducha skutecznej walki z wrogiem, dopuszczono do jej pojmania przez Anglików i do tragicznego procesu, zakończonego męczeńską śmiercią na stosie. 16:30 ŻYWOT SARMACKI - NARODZINY ODC. 1 Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) W pierwszym odcinku cyklu prof. Krzysztof Koehler - poeta, historyk literatury, krytyk literacki, szuka odpowiedzi na pytanie o to, co to znaczyło urodzić się w XVII wieku w rodzinie szlacheckiej? Przedstawia szlacheckie atrybuty - herb, nazwisko, posiadanie ziemi, poczucie, że jest się równym królom, a przede wszystkim prawa i przywileje, które wyznaczały pozycję szlachcica w państwie. Opowieść ilustrowana tekstami literackimi z epoki - Franciszka Karpińskiego, Wacława Potockiego, Marcina Matuszewicza, Jana Chryzostoma Paska. "Żywot sarmacki" to cykl pokazujący drogę szlachcica z XVI i XVII - wiecznej Polski od narodzin do śmierci. Narratorem cyklu jest prof. Krzysztof Koehler, poeta, historyk literatury, krytyk literacki, scenarzysta. Każdy z odcinków dedykowany jest jednemu zagadnieniu dotyczącemu życia w czasach sarmatyzmu. 17:30 LUFTWAFFE 39: ZBRODNIA NIEUKARANA. Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Rafał Geremek Film dokumentalny ukazujący okrucieństwo wojny z punktu widzenia niemieckich pilotów bombardujących polskie miasta. 18:55 SZPIEDZY W WARSZAWIE - ODC. 4/4 (SPIES IN WARSAW, EP. 4/4) Serial szpiegowski, wojenny, 44 min, Wielka Brytania/Polska, 2012 Reżyseria: Cocky Giedroyc Scenariusz: Dick Clement, Ian La Frenais Wykonawcy: Andrzej Chyra, Anna Dereszowska, Leon Charewicz, Marta Klubowicz, Artur Dziurman, Artur Barciś, Aleksandra Koncewicz, Andrzej Kozak, Anna Seniuk, Miłogost Reczek, Anna Milewska Aktorzy: David Tennant, Janet Montgomery, Marcin Dorociński, Linda Bassett, Piotr Baumann W okolicy francuskiej posiadłości Merciera pojawiają się dwaj nieznajomi. Mercier zabija ich, musi jednak znaleźć inną kryjówkę dla Rozenów. Dostaje zadanie, by znów pojechać do Warszawy. Po rozmowie z Lappem mieszkanie Merciera atakuje zabójca. Gospodarzowi udaje się zabić napastnika. Czyżby Lapp wyprowadził Merciera w pole, podsuwając mu fałszywego agenta? Podczas konferencji Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji w siedzibie francuskiego MSZ Mercier ze zdumieniem zauważa Maksa, który przyznaje się, że jest sowieckim szpiegiem. Hitler i Stalin podpisują pakt o nieagresji. Mercier musi natychmiast wracać do Warszawy. Pakulski dogląda załadunku do specjalnego pociągu. Niemieckie oddziały napadają na Polskę. Pakulski i Mercier mają natychmiast wyruszyć pociągiem w stronę granicy rumuńskiej. Mercier ma jednak inny plan: zamierza zabrać Annę, która jest na wsi u matki. Pociąg wyrusza w drogę, a Mercier pędzi samochodem po Annę, by ostatniej chwili dogonić pociąg. Anna jest zaskoczona widokiem Pakulskiego i innych żołnierzy. Mercier wyjaśnia jej, że to specjalny transport na zlecenie polskiego rządu. Podczas wielodniowej ucieczki zabierają do pociągu licznych uchodźców, zostają też napadnięci przez ukraiński oddział. Mercierowi udaje się zorganizować skuteczną obronę. Wreszcie docierają do rumuńskiej granicy. 20:00 PAN AM - LOT PRZEZ PACYFIK - INNY OCEAN. ODC. 3/3 (PAN AM: CROSSING THE PACIFIC) Film dokumentalny, 56 min, USA, 2019 Seria przybliża historię jednego z wielkich kamieni milowych w historii lotnictwa: przekroczenia Oceanu Spokojnego w 1935 roku przez statek powietrzny Pan American Airways nazywany China Clipper. Ludzie już wówczas mieli przeczucie, że to przełomowy moment w historii ludzkości, symbolizujący kurczenie się świata, gdyż od tego czasu w każde miejsce na Ziemi można było dotrzeć samolotem. Dziewiczy rejs Clippera był kulminacją ośmiu lat prób i doświadczeń oraz wprowadzania wielu innowacji, w których udział wzięły setki osób. Podobnie jak inżynierowie NASA i astronauci, którzy później wysłali człowieka na Księżyc, ci pionierzy lotnictwa budowali nowe samoloty, stosowali nowe technologie i pokonali niezliczone przeszkody, żeby móc przekroczyć 8700 mil potężnego Pacyfiku. Film, w oparciu o materiały archiwalne i rekonstrukcje zdarzeń, pokazuje jak to zrobili i jak, po ich wyczynie zmienił się świat. 21:10 PUTIN: HISTORIA ROSYJSKIEGO SZPIEGA. WROGOWIE I ZDRAJCY (PUTIN: A RUSSIAN SPY STORY EPISODE 2 ENEMIES & TRAITORS) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Nick Green Film dokumentalny przedstawiający historię jednego z najpotężniejszych polityków naszych czasów. Przebiegły i nieprzewidywalny Władimir Putin rządzi żelazną ręką od 20 lat. Jak jego historia życia ukształtowała wartości tego byłego szpiega? Wartości eksportowane na cały świat. Poznamy tych, którzy są blisko niego oraz jego przeciwników i ofiary. Ilustracją są niezwykłe archiwalne zdjęcia z jego kontrowersyjnej prezydentury. W drugim odcinku serii Putin przybywa na Kreml jako nieznany prezydent. Rosyjscy oligarchowie mają nadzieję go kontrolować oraz weryfikować, w jaki sposób uzyskał dostęp do potężnej twierdzy. Dowiemy się, jak zapewnił sobie władzę i ostatecznie otoczył się swoimi ludźmi z KGB oraz jak wykorzystał filozofię dotyczącą zdrajców i wrogów. Ponadto w filmie analiza historii biznesmena Borysa Bieriezowskiego i dezertera Aleksandra Litwinienko, którzy przeciwstawili się Putinowi i zapłacili za to najwyższą cenę. 22:05 11.09.01 (11 MINUTES 9 SECONDES 1 IMAGE) Film dokumentalny, 128 min, Wielka Brytania/Francja/USA, 2002 Reżyseria: Sean Penn, Claude Lelouch, Ken Loach Aktorzy: Nell Mooney, Mohamad Dolati, Agelem Habibi 11 września 2001 - ta data wszystkim nam wpisała się mocno w pamięć, stając się symbolem jednego z poważniejszych problemów nękających współczesny świat, jakim jest terroryzm. W hołdzie ofiarom, ale i w symbolicznym geście walki z tym problemem, grupa znanych reżyserów z całego świata postanowiła nakręcić serię krótkich filmów na pierwszą rocznicę tego wydarzenia. Filmy te są postulatem pokoju i tolerancji między ludźmi z różnych krajów i kultur. Wszyscy twórcy zaangażowani w projekt mieli pełną wolność twórczą, a część zysków z tych filmów przekazano na rzecz światowych organizacji humanitarnych. Dla podkreślenia symboliki tej daty, każdy z filmów trwa dokładnie 11 minut 9 sekund i jedną klatkę, a wszystkich twórców zaangażowanych w projekt jest jedenastu. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PZL - 50 JASTRZĄB ZAGINĄŁ Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. PZL - 50 Jastrząb zaginął 6 września 1939 roku, gdzieś w okolicach Rawy Ruskiej pojawił się samolot. W pewnym momencie silnik uległ awarii i samolot rozpaczliwie zaczął szukać miejsca awaryjnego lądowania. Znalazł je i zniknął na 80 lat. My podejmujemy dziś poszukiwania zaginionego PZL - 50 Jastrząb. Kłopot w poszukiwaniu Jastrzębia wiąże się z ogólnikowym opisem jego awaryjnego lądowania. Określenie w okolicach Rawy Ruskiej oznacza konieczność przeszukania wielu kilometrów kwadratowych bardzo trudnego terenu. Historia jednak często nagradza upartych poszukiwaczy. Zwracamy się więc i do widzów - może podwiedzą, gdzie PZL - 50 spotkał się z ziemią? Czekamy na wieści. 02:10 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 02:35 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 03:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CHARLES DE GAULLE Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek przedstawia sylwetkę generała Charles' a de Gaulle' a. Obraz w całości stworzony z czarno - białych archiwalnych materiałów filmowych.