TVP Kultura Wtorek, 14.09.2021 08:55 PARYŻ. ŚLADAMI CHOPINA - 1 Reportaż, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Poraj, Anna Szałańska Scenariusz: Piotr Poraj, Anna Szałańska Wykonawcy: Piotr Witt Cykl audycji opowiadających o życiu i twórczości najwybitniejszego polskiego kompozytora Fryderyka Chopina w Paryżu. Chopin spędził w Paryżu 18 lat, tam też zmarł w 1849 roku. W Paryżu rozpoczął swoją międzynarodową karierę, zdobył światową sławę i skomponował wiele wspaniałych utworów, którymi świat zachwyca się do dziś. Ponieważ Paryż jest pełen wspomnień i miejsc związanych z Chopinem, warto przybliżyć je naszym widzom. 09:20 PRZYGODY MÜNCHHAUSENA (BARON PRASIL) Film fantasy, 81 min, Czechosłowacja, 1962 Reżyseria: Karel Zeman Scenariusz: Karel Zeman Aktorzy: Nadim Sawalha, Richard Zahorssky, Bohuš Záhorský, Jan Werich, František Šlégr Współczesny lunonauta Tonik spotyka na Księżycu bohaterów z powieści Verne ’ a "Wokół Księżyca": Barbicane ’ a, Nichola i Ardana, oraz Cyrano de Bergeraca i barona Münchhausena. Ten ostatni, myśląc, że ma przed sobą rdzennego Selenitę, zabiera go na Ziemię doby XVIII wieku. Ich podróż rozpoczyna się w pałacu tureckiego sułtana, skąd porywają księżniczkę Biankę. Tonik i Bianka zakochują się w sobie. Cała trójka ucieka na statek, który wielka flota sułtana bombarduje i zatapia. Szalupę ratunkową połyka olbrzymi wieloryb, w którego trzewiach znajduje się kolejny statek. (opis dystrybutora) 11:00 RODZINA KANDERÓW - ODC. 4 - NOWE PORZĄDKI. ROK 1953 Serial obyczajowy, 60 min, 12 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Aktorzy: Marta Klubowicz, Marek Kalita, Michał Anioł, Jerzy Grałek, Marian Dziędziel, Antoni Gryzik, Zofia Czerwińska, Eliasz Kuziemski, Bogusław Semotiuk, Czesław Stopka, Leszek Świgoń, Małgorzata Adamczyk Wiosna 1953 roku. Do KWK "Jedność" przybywa grupa żołnierzy. Jeden z nich, Antoni Bareczko, zwraca uwagę Botora swą pracowitością i zaangażowaniem. Wkrótce poznaje też Krysię. Tymczasem w kopalni nie dzieje się najlepiej. Kłopoty z produkcją stają się powodem konfliktu między Botorem a Wojtkiem, pełniącym funkcję zastępcy głównego mechanika. Jakiś czas później Wojtek zostaje aresztowany za swoją działalność w PPS. W opinii załogi odpowiedzialność za to ponosi Botor. 12:15 RODZINA KANDERÓW - ODC. 5 - CENA AWANSU. ROK 1954 Serial obyczajowy, 60 min, 12 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Aktorzy: Marta Klubowicz, Marek Kalita, Michał Anioł, Jerzy Grałek, Marian Dziędziel, Antoni Gryzik, Zofia Czerwińska, Eliasz Kuziemski, Bogusław Semotiuk, Czesław Stopka, Leszek Świgoń, Małgorzata Adamczyk Lato 1954. Krysia i Antoni biorą ślub. Milka zmienia pracę. Zostaje asystentką Sekuły w Radzie Zakładowej. Niedługo potem wspólnie z nowym szefem wyjeżdża na delegację do Biura Centrali Związkowej w Warszawie. Po ich powrocie w kopalni aż huczy od plotek. Dzięki zabiegom Piotra możliwy jest wreszcie kontakt z Wojtkiem. Milce wolno już przesyłać mężowi paczki do więzienia. 13:30 ANATOMIA MORDERSTWA (ANATOMY OF A MURDER) Dramat sądowy, 153 min, USA, 1959 Reżyseria: Otto Preminger Scenariusz: Wendell Mayes Zdjęcia: Sam Leavitt Muzyka: Duke Ellington Aktorzy: Arthur O'Connell, Eve Arden, Kathryn Grant, James Stewart, Ben Gazzara, Lee Remick Dramat sądowy Otto Premingera. Porywczy porucznik armii Stanów Zjednoczonych został oskarżony o morderstwo. Zabił człowieka, który zgwałcił jego żonę, ale nie przyznaje się do winy. Jego obrony podejmuje się skromny adwokat z miasteczka położonego nieopodal Nowego Jorku. 16:10 DOBRE CHĘCI (GOOD INTENTIONS) Film animowany, 8 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anna Mantzaris Scenariusz: Anna Mantzaris Krótki film animowany. Po tym jak kobieta potrąca człowieka i ucieka z miejsca wypadku, zaczynają dziać się dziwne i niepokojące rzeczy. Krótki thriller o ludziach, którzy nie zawsze podejmują właściwe decyzje. (opis festiwalowy) 16:30 PORA UMIERAĆ Film obyczajowy, 104 min, Polska 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Włodzimierz Pawlik Aktorzy: Danuta Szaflarska, Krzysztof Globisz, Patrycja Szewczyk, Kamil Bitau, Robert Tomaszewski, Małgorzata Rożniatowska, Witold Kaczanowski, Weronika Karwowska, Kai Schoenhals i inni Tak jak dla 88 - letniej Krystyny Feldman rolą życia okazała się zagrana w wieku 88 lat postać Nikifora, tak starsza od niej o rok Danuta Szaflarska (rocznik 1915) dała brawurowy popis swoich umiejętności aktorskich w filmie "Pora umierać", gdzie wystąpiła już jako dama 92 - letnia, ale wspaniałej formy mógłby jej pozazdrościć niejeden 60 - latek. Jej występ doceniło jury FPFF w Gdyni w 2007 r. , gdzie aktorka zdobyła nagrodę za główną rolę kobiecą (za rolę Anieli otrzymała również Orła - Polską Nagrodę Filmową). Ponadto dziełu Doroty Kędzierzawskiej przyznano też nagrodę za dźwięk, nagrodę dziennikarzy i Złotego Klakiera dla najdłużej oklaskiwanego filmu. Obraz ten doceniono również na festiwalach w Trieście, San Francisco, Leeds i Malmoe oraz na krajowych festiwalach i przeglądach. "Pora umierać" to utrzymana w nostalgicznej, poetyckiej tonacji (jak zresztą wszystkie filmy Doroty Kędzierzawskiej) opowieść o starości, przemijaniu i samotności, o pragnieniu bycia potrzebnym aż do końca, o wierności zasadom i wartościom, które nie powinny ustępować przed naporem nowego tylko dlatego, że to nowe jest silniejsze, bardziej przebojowe, zachłanne. W filmie niewiele się dzieje, ale od wydarzeń i wartkich dialogów ważniejsze są tu nastroje, spojrzenia, gesty. Bohaterka filmu, sędziwa pani Aniela, mieszka z ukochaną suczką Filą w przedwojennej, mocno już nadgryzionej zębem czasu drewnianej willi pod Warszawą, utrzymanej w stylu falenicko - otwockim. Po latach dzielenia obszernego lokum z licznymi, dokwaterowanymi jej lokatorami, wreszcie pozbywa się ostatniego z nich. Znów może się poczuć naprawdę u siebie. Z satysfakcją i dumą właścicielki przechadza się po opustoszałych pomieszczeniach, wierzy, że teraz zacznie nowy etap w życiu. Ale syn Witek, który odwiedza ją od czasu do czasu z wnuczką, otyłą 8 - latką w okularach, nie zamierza spełniać matczynych marzeń o zamieszkaniu z nią z powrotem w rodzinnym domu. Nie ma na to również ochoty ani jego żona Marzenka, która nigdy nie była z teściową w najlepszych stosunkach, ani wnuczka, bardziej zainteresowana otrzymaniem w prezencie babcinego pierścionka niż mieszkaniem w nieciekawym dla niej miejscu. Na domiar złego, staruszkę nachodzą wysłannicy jej nowobogackiego sąsiada, który chętnie odkupiłby atrakcyjną działkę, a drewnianą ruderę po prostu rozebrał, żeby nie zasłaniała mu widoku. Dla Anieli jednak ten dom ma przede wszystkim wartość sentymentalną i nie wyobraża sobie jego sprzedaży: to przecież jej młodość, życie rodzinne, rozliczne pamiątki i wspomnienia. Każdy kąt, każdy sprzęt ma tutaj swoją historię, która jest także jej historią. Staruszka liczy więc, że syn przynajmniej wyperswaduje sąsiadowi próby wywierania na nią nacisków. Zamiast tego odkrywa jednak, że Witek potajemnie, późnym wieczorem, odwiedził wraz z żoną sąsiada, i że to właśnie on, a nie synowa, usiłuje dogadać się z "wrogiem" za plecami matki. Wzburzona nielojalnością i zdradą syna Aniela dochodzi do wniosku, że w takiej sytuacji pora umierać. Odwołuje telefonicznie dalsze wizyty syna, zakrywa kirem lustra, zatrzymuje stary zegar, wkłada czarną suknię, zapala świecę i z różańcem w rękach układa się na łóżku, by czekać na śmierć. Szybko jednak zmienia zdanie. Postanawia działać, biorąc sprawy w swoje ręce. 18:20 MUZYKA SKALNEGO PODHALA - OZWODNE Felieton, 5 min, Polska, 2021 Reżyseria: Violetta Rotter-Kozera Wykonawcy: Krzysztof Trebunia-Tutka (prowadzący) Zamysł cyklu miniatur filmowych "Muzyka Skalnego Podhala" powstał w oparciu o projekt zrealizowany przez Krzysztofa Trebunię-Tutkę oraz Polskie Wydawnictwo Muzyczne. W wyniku tej współpracy przygotowano do druku pierwszy tego typu, unikatowy podręcznik prezentujący muzyczną kulturę Podhala. Krzysztof Trebunia-Tutka jest wybitnym znawcą tej tematyki. "Muzyka Skalnego Podhala" to wynik jego trzydziestoletniej pracy badawczej, pedagogicznej oraz aktywności artystycznej mającej na celu zachowanie i popularyzowanie bogatej tradycji muzycznej Podhala. Założeniem cyklu jest realizacja dziesięciu miniatur filmowych prezentujących w nowoczesny, atrakcyjny wizualnie i montażowo sposób, najbardziej znane tańce, rytmy i melodie góralskie. 18:55 POWRÓT DO CRANFORD - ODC. 1 (RETURN TO CRANFORD) Serial obyczajowy, kostiumowy, 52 min, Wielka Brytania, 2009 Autor: Elizabeth Gaskell Reżyseria: Simon Curtis, Steve Hudson Scenariusz: Heidi Thomas Aktorzy: Judi Dench, Julia Mckenzie, Imelda Staunton, Lisa Dillon, Jim Carter Kontynuacja serialu BBC "Życie w Cranford", opartego na motywach powieści Elizabeth Gaskell, przenosi widzów znów do niewielkiego miasteczka w hrabstwie Cheshire. I choć wiele w Cranford się zmieniło, to wciąż pozostaje ono takie samo. "Powrót do Cranford" to pełna humoru opowieść o przełamywaniu strachu, walce z uprzedzeniami oraz o poszukiwaniu szczęścia. Lato 1844 roku. Od śmierci ukochanej siostry panny Mitty (Judi Dench), Deborah, upłynęły dwa lata. Doktor Harrison od ponad roku jest mężem Sophy Hutton. Tymczasem do Cranford powraca Peter, brat panny Jenkyns. Wielką radością okazuje się wieść o ciąży służącej Marty. Wiele wskazuje na to, że wszystko w końcu dobrze się ułoży. 20:00 TEATR TELEWIZJI - KARTOTEKA Teatr, 89 min, Polska 1967 Autor: Tadeusz Różewicz Reżyseria: Konrad Swinarski Realizacja tv: Irena Sobierajska Scenografia: Anna Jarnuszkiewicz Zdjęcia: Tadeusz Roman Muzyka: Adam Sławiński Występują:Tadeusz Łomnicki (Bohater), Bolesław Płotnicki (Starzec I), Zbigniew Skowroński (Starzec II), Jarema Stępowski (Starzec III), Henryk Borowski (Ojciec), Ryszarda Hanin (Matka), Danuta Szaflarska (Olga), Wanda Łuczycka (Tłusta Kobieta), Saturnin Butkiewicz (Gruby Pan), Tadeusz Pluciński (Pan z przedziałkiem), Jerzy Kaliszewski (Dziennikarz), Alina Migulanka (Sekretarka), Jolanta Wołłejko (Dziewczyna), Jan Ciecierski (Wujek), Janusz Paluszkiewicz (Nauczyciel), Zofia Jamry (Pani), Celina Mencner (Kelnerka), Zygmunt Listkiewicz (Gość w cyklistówce), Juliusz Berger (Gość w kapeluszu) "Kartoteka" w reżyserii Konrada Swinarskiego uważana jest przez krytykę za klasyczną, niemal wzorcową inscenizację Różewiczowskiego dramatu. Spektakl Swinarskiego wydaje się dziś wyjątkowo wiernym odwzorowaniem świata przedstawionego w sztuce. Jednak w momencie opublikowania "Kartoteki" wcale nie było oczywiste, jak należy ją rozumieć i wystawiać. Zarówno formalnie, jak i treściowo, utwór zdecydowanie odbiegał od tego, co grano w polskich teatrach na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. O skali dezorientacji u odbiorców, nawet zawodowo związanych ze sceną, świadczy choćby fakt, że prapremiera sztuki w warszawskim Teatrze Dramatycznym (1960), była utrzymana w tonie nieledwie komediowym. Natomiast głównego bohatera recenzenci nie wahali się określać mianem "miłego, uroczego, pełnego wdzięku". Musiało upłynąć aż siedem lat, by Konrad Swinarski znalazł właściwy klucz do "Kartoteki". Klucz świetnie pasujący, ale przecież nie jedyny. Sztuka Różewicza ma bowiem konstrukcję otwartą, dopuszcza wielość interpretacji. Do czasów współczesnych tylko w Polsce wystawiano ją około 40 razy, nierzadko z dużym sukcesem (spektakle w stołecznym Teatrze Małym - 1973, Powszechnym - 1984, czy Buffo - 1989). Również na gruncie telewizyjnym przedstawienie Swinarskiego ma poważnego konkurenta w postaci - również zaliczonego do "Złotej Setki" - spektaklu Krzysztofa Kieślowskiego z 1979 roku. Wszystko to dowodzi niezwykłej żywotności "Kartoteki", której konwencja pozwala dostosowywać tekst do zmieniających się czasów. Dość dowolne postępowanie reżyserów z "fabułą" dramatu to również skutek milczącego przyzwolenia Różewicza. Autor w kolejnych wydaniach niejednokrotnie uzupełniał i modyfikował "Kartotekę". Apogeum tych zabiegów było całkowite przekomponowanie sztuki dokonane przez Różewicza w 1992 roku na Scenie Kameralnej wrocławskiego Teatru Polskiego. W ten sposób powstała "Kartoteka rozrzucona", pozbawiony taryfy ulgowej obraz polskiej współczesności pogrążonej w chaosie i degrengoladzie. Nową "Kartotekę" przeniósł na ekran telewizyjny Kazimierz Kutz. Jego spektakl z 1998 roku to trzecia wersja sztuki Różewicza w elitarnej "Złotej Setce". Takim wynikiem nie może pochwalić się żaden inny dramat. Kto wie jednak, jakie byłyby sceniczne losy "Kartoteki", gdyby nie przedstawienie Swinarskiego, wobec którego wszyscy następni realizatorzy nie mogli przejść obojętnie. Siła wizji krakowskiego reżysera poraża bowiem do dzisiaj. To on pierwszy z taką mocą ukazał tragizm, grozę i ciemność Różewiczowskiego dramatu. Reportażowe, realistyczne "dokrętki" przedstawiające świat wokół domu Bohatera paradoksalnie pogłębiły surrealistyczną aurę, w której toczy się akcja. Akcja zresztą to zbyt dużo powiedziane. "Kartoteka" to bowiem ciąg luźno powiązanych epizodów, w których centrum znajduje się leżący w łóżku Bohater, nazywany przez odwiedzających go ludzi rozmaitymi imionami (czyżby więc uosabiał całe pokolenie?) Spektakl otwiera scena mierzenia pokoju i łóżka przez dwie anonimowe postacie. Rodzi się sugestia, że to fragment przygotowań do pogrzebu. Kolejne sceny zaś są chaotyczną projekcją wstecz dotyczącą wybranych epizodów z życia Bohatera. To wszakże tylko jeden z możliwych tropów. W dalszej części spektaklu następują spotkania Bohatera z różnymi "gośćmi". Pojawia się kobieta, którą kiedyś porzucił, wychodząc "po papierosy". Inna wypomina mu, że podglądał ją w kąpieli. Wizytę składa mu wyrozumiały Wujek, a także Dziennikarz, zadający dziwne pytania, dotyczące m.in. sensu życia. Pojawiają się nawet rodzice, strofujący Bohatera, by nie bawił się brzydko pod kołdrą; a także Nauczyciel, który urządza mu groteskowy egzamin maturalny. W tej gmatwaninie wspomnień, lęków, wizji i obsesji szamocze się "ja" Bohatera, wspaniale granego przez Tadeusza Łomnickiego. Bohatera szukającego własnej tożsamości, porażonego przez okupacyjny "czas pogardy", rozczarowanego komunistycznym "nowym wspaniałym światem", niemogącego porozumieć się z innym człowiekiem, na próżno próbującego zapełnić puste miejsce po Bogu, który rozpłynął się w niebycie wraz z dymem krematoriów. 21:45 LEKKIE OBYCZAJE - MAGICZNE NOCE (MAGICAL NIGHTS / NOTTI MAGICHE) Film komediowy, 120 min, Włochy, 2018 Reżyseria: Paolo Virzi Scenariusz: Paolo Virzi, Francesca Archibugi, Francesco Piccolo Aktorzy: Mauro Lamantia, Giovanni Toscano, Irene Vetere Rzym, lato 1990 roku. Trwają Mistrzostwa Świata w piłce nożnej. Maradona eliminuje Włochów z finału, a carabinieri wyławiają z Tybru ciało uznanego producenta filmowego. Jego młoda kochanka wskazuje winnych - trzech początkujących scenarzystów. Antonino, Luciano i Eugenia trafiają na posterunek, gdzie spędzają intensywną noc. Na nowo przeżywają ostatnie burzliwe i emocjonujące 30 dni, które wywróciły ich życie do góry nogami. 00:30 MŁODA POLSKA - NA DRODZE Thriller, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Bartosz Nowacki Scenariusz: Bartosz Nowacki Zdjęcia: Michał Sterzyński Aktorzy: Szymon Bobrowski, Adam Bobik, Magdalena Boczarska Podczas długiej podróży kobieta zabiera autostopowicza. Mężczyzna od samego początku nie wzbudza zaufania, a kobieta, czując niepokój i narastające zagrożenie, postanawia zabrać kolejną osobę. W zamkniętej przestrzeni auta między trójką nieznajomych nawiązuje się pełna napięcia gra. Bohaterowie skrywają tajemnice, które ujawniając się małymi krokami, doprowadzą do tragicznych w skutkach wydarzeń. 00:55 PANORAMA KINA POLSKIEGO - WIEŻA. JASNY DZIEŃ Dramat psychologiczny, 106 min, Polska 2018 Scenariusz i reżyseria: Jagoda Szelc Aktorzy: Anna Krotoska, Małgorzata Szczerbowska, Laila Hennessy, Rafał Cieluch, Anna Zubrzycki, Rafał Kwietniewski Przyjęty dobrze przez krytykę debiutancki film Jagody Szelc, absolwentki Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu i Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej łódzkiej filmówki. Dramat rozgrywa się w czterech ścianach rodzinnego domu na wsi, położonego na odludziu, wśród wysokich drzew. To tu po długiej nieobecności wraca młodsza z dwóch z sióstr, Kaja, a okazją do odwiedzin starych kątów jest pierwsza komunia małej Niny, córki drugiej z sióstr, Muli, oraz jej męża Michała. Mula i Michał żyli dotąd w harmonii i spokoju, opiekując się chorą matką i wychowując córkę. Okazuje się jednak, że biologiczną matką dziewczynki jest właśnie Kaja, co mocno destabilizuje życie rodzinne i prowadzi do nieporozumień i kłótni, zwłaszcza że Nina nie ma pojęcia, jaką tajemnicę skrywają od lat jej rodzice. Cały uporządkowany świat Muli rozpada się w jednej chwili. Obawia się, że Kaja zechce odebrać jej dziecko. A może istnieje jeszcze inny powód, dla którego młodsza z sióstr zdecydowała się na powrót po sześciu latach. 03:15 KINO NOCNE - SZCZUR Film sensacyjno - obyczajowy, 96 min, Polska, 1994 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jan Łomnicki, Jan Englert Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Jan Englert, Mariusz Benoit, Marek Kondrat, Michał Pawlicki, Janusz Bukowski, Ewa Szykulska, Elżbieta Czyżewska, Tomasz Sapryk, Sylwester Maciejewski, Agnieszka Różańska, Magdalena Zawadzka, Joanna Jędryka, Paweł Burczyk, Zbigniew Buczkowski, Marek Frąckowiak Głównym bohaterem filmu jest biznesmen Jarek. Ostatnio prześladuje go pech. Chcąc zrobić przyjemność swojej dziewczynie, organizuje konkurs "Najpiękniejsza" i usiłuje wymusić na jury wygraną dla swej ukochanej. Popada jednak w tarapaty finansowe. A wierzycieli ma nie byle jakich - gang Szefa, mafię czeczeńską i UOP. Wszystkim winien jest też nie byle jakie kwoty. W odruchu desperacji próbuje ucieczki za granicę. Gdy się to nie udaje, trafia do bezdomnych, koczujących w podziemiach warszawskiego Dworca Centralnego. Ich przywódca roztacza nad Jarkiem opiekę. Biznesmen ze zdumieniem spostrzega, że jedynym prawdziwym przyjacielem jego dobroczyńcy jest...szczur o imieniu Lwie Serce. Za pierwszym odkryciem przychodzą następne. Kiedy żona Jarka nie chce oddać mu pieniędzy, przechwytuje teczki UB, będące w posiadaniu jego tajemniczego opiekuna. Postanawia wykorzystać je do własnych celów. Jan Łomnicki zrealizował swój film w konwencji dramatu sensacyjnego, choć są tu również elementy komedii, moralitetu i kina społeczno - obyczajowego. W wartki tok akcji reżyser wplótł liczne, nierzadko krytyczne obserwacje otaczajacej go rzeczywistości. Zadbał też o czytelne przesłanie "Szczura". Dałoby się ono streścić w zdaniu: "Władza niszczy i degeneruje moralnie każdego, kto ją posiada".