TVP Dokument Poniedziałek, 20.09.2021 06:00 DZIKA POLSKA - UCZTA NA MORZU Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Jerzy Abramowicz Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński I znów nasza ekipa wita morze. Czy to być może? Nawet musi. Kończy się wszakże sezon połowów na dorsza, śledzia i całej plejady polskich i mniej polskich ryb w Bałtyku. A my chcemy taki połów zobaczyć i sfilmować, bo jak inaczej wypowiadać się o żywych istotach, zamieszkujących rodzimy akwen. Dość więc na razie opowiadania o nadmorskich kamieniach, klifach, warstwicach i bałwanach. Sami byśmy wyszli na bałwanów, ignorując morskie życie. Trzeba więc będzie puścić się na wodę. Bohaterem odcinka będzie między innymi babka bycza - ryba, która zaledwie w parę lat, nikogo nie pytając o zgodę, podbiła polski Bałtyk. 06:35 DZIKA POLSKA - DRUGIE ŻYCIE DRZEWA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Gdy Puszcza Białowieska wabi oko pierwszą wiosenną zielenią i dywanami kwiatów, ekipa "Dzikiej Polski" postanawia zajrzeć do najbogatszej ostoi życia - w świat murszejacych pni. Jak zapewnia dr Bogdan Jaroszewicz z Białowieskiej Stacji Geobotanicznej, drzewa mają dwa życia. Jedno jest ich własnym życiem, drugie - bujnym życiem w ich murszejących pniach. To drugie życie nie ma sobie równych w lesie pod względem bogactwa form i mnogości gatunków. To cały bogaty, a mało znany świat roztoczy, owadów, grzybów. W starych puszczańskich pniach tkwią całe rezerwaty różnych istot. Ściśle ze sobą powiązane, żyjące obok siebie lub na siebie polujące tworzą razem imponujacą piramidę pokarmową. Dzięki jej istnieniu może się tu, w puszczy, utrzymać taka bogata i różnorodna fauna wyższych zwierząt - od drobnych ptaków po żubry. 07:05 FAKTOMANIA (FACTOMANIA) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: John Farren, Emma Parkins Popularnonaukowa seria dokumentalna. Dynamiczne połączenie faktów, zabawy, przekomarzania się, animacji, eksperymentów - i rywalizacji. Najbardziej niesamowite fakty świata i wybuchowe eksperymenty, niezwykłe animowane opowieści i dziwne akrobacje. W każdym odcinku gospodarze Dom Byrne (Mr Curious), Fran Scott (Bold Experimentalist) i Greg Foot (Daredevil Scientist) mają trzy szanse na wygraną. Mogą przyznawać sobie nawzajem punkty za maksimum faktów i maksimum zabawy. 08:05 NIEOCZEKIWANI ZWIERZĘCY GOŚCIE (ANIMALS UNEXPECTED) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Tim Scoones Film dokumentalny o zwierzętach, które żyją w najmniej typowych dla nich miejscach. Od niedźwiedzi w basenach po drapieżniki żyjące w sercu Nowego Jorku - ten film przedstawia najdziwniejsze i najbardziej nieoczekiwane inwazje zwierząt na świecie. To człowiek przenosi stworzenia z kontynentu na inny kontynent, nasze miasta i wioski wdzierają się do dzikich ekosystemów, mieszamy szyki w środowisku naturalnym. Poznamy afrykańskie hipopotamy żyjące szczęśliwie w Ameryce Południowej, północnoamerykańskie szopy atakujące stolicę Niemiec, Berlin oraz rzadkie ssaki morskie gromadzące się na wodach wokół elektrowni. Nasze miasta powodują dalsze zmiany w fizyczności zwierząt podchodzących pod ludzkie domy: można powiedzieć, że przyspieszamy ewolucję. Mimo że nasze działania przynoszą zwierzętom wiele szkód, to niesamowite, jak niektóre z nich znalazły schronienie w najmniej prawdopodobnych miejscach. 09:05 ŻYCIE W POWIETRZU. WŁADCY NIEBA (LIFE IN THE AIR. MASTERS OF THE SKY) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: James Brickell Serial BBC Worldwide o lataniu i życiu zwierząt w przestworzach. Życie ponad ziemią nie jest łatwe. Tymczasem na całym świecie rozmaite zwierzęta robią coś, o czym my możemy tylko pomarzyć. Niektóre spędzają tam całe życie, inne tylko chwilę. Wznoszą się w powietrze. Przekonamy się, jak wiele niezwykłych zwierząt świetnie radzi sobie w powietrzu; jakie stosują sztuczki, by oderwać się od ziemi. Z pomocą specjalnie przeszkolonych zwierząt, wykorzystując nowoczesny sprzęt i efekty specjalne, postaramy się poznać i wyjaśnić, w jaki sposób zwierzęta wznoszą się nad ziemię. Poznamy niezwykłe gatunki, stosujące rozmaite techniki. Można wznieść się w powietrze i pozwolić, by grawitacja zrobiła resztę. By jednak utrzymać się w górze i opanować na mistrzowskim poziomie umiejętności lotu, trzeba maksymalnie wykorzystać prawa fizyki przy użyciu siły, szybkości, zwinności, wytrzymałościi przyspieszenia. Łabędź krzykliwy to jedno z największych i najcięższych latających zwierząt. Dzięki niezwykłej prędkości sokół wędrowny może zaatakować ofiarę z zaskoczenia z oszałamiającą siłą. Krogulec to mistrz błyskawicznych akrobacji w powietrzu. Kolibry są nie większe od naszego małego palca. Dopiero na filmie w tempie zwolnionym 50 razy możemy w pełni docenić maestrię i opanowanie ruchów fruwającego kolibra. Furczek łopatkosterny to jeden z najbardziej imponujących powietrznych akrobatów wśród kolibrów. Przekonamy się, jak bardzo zatłoczone jest niebo. Pełno tu zwierząt walczących o przetrwanie. Rywalizują o partnerki, pożywienie, a nawet o życie. Zwycięża ten, kto w powietrzu radzi sobie najlepiej. 10:05 SIMON REEVE ODKRYWA KARAIBY CZ. 2 (CARIBBEAN WITH SIMON REEVE) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Bagnall Simon Reeve wyrusza w podróż po Morzu Karaibskim, gdzie znajdują się jedne z najbardziej egzotycznych i kuszących miejsc na Ziemi. Region ten to tysiące wysp i tropikalne wybrzeże kontynentalne; jest on pełen historii, konfliktów, ciekawych kultur, przygód, dzikiej przyrody, uroku i kolorowych postaci. 11:10 8 GODZIN W MIEŚCIE Cykl dokumentalny, reportaż, 21 min, Polska, 1984 Scenariusz: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Muzyka: Elżbieta Łubińska Reportaż o rolniku, który przyjeżdża autobusem do Wrocławia, załatwić sprawy w urzędach, kupić części do maszyn i bieliznę. W siedzibie Rady Narodowej Województwa Wrocławskiego i Miasta Wrocławia chce się starać o przydział ciągnika dla siostry. Chce też dotrzeć do wojewody ze skargą na PZU w sprawie, niesłusznych jego zdaniem, odszkodowań dla rolników. Po trzech godzinach wychodzi z urzędu. Mówi, że w sprawie ciągnika musi napisać odwołanie. Do wojewody się nie dostał. Można się umówić na spotkanie za czternaście dni. W Wojewódzkim Związku Spółdzielni Rolniczych dowiaduje się, gdzie może kupić akumulator do traktora i części do siewnika. W biurze dyrektora Zakładu Zaopatrzenia Rolnictwa WZSR "Samopomoc Chłopska" chce się dowiedzieć, jak zamiast baru założyć we wsi klubokawiarnię i sklep. W oczekiwaniu na odjazd autobusu żali się reporterce, że przez osiem godzin w mieście niczego nie załatwił. Znowu prędko do Wrocławia nie przyjedzie, bo z wiosną zaczynają się prace w polu. 11:35 STAN NIEWAŻKOŚCI Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1994 Reżyseria: Maciej Drygas, Władimir Fienczenko, Vita Żalakeviciute Scenariusz: Maciej Drygas Zdjęcia: Andrzej Musiał, Jewgienij Bakałow, Stanisław Śliskowski Muzyka: Paweł Szymański Kosmos poraził ich, widok Ziemi zaskoczył i zachwycił. Doznawali uniesień, choć wszystko było trudne: praca w stanie nieważkości i w ciasnym wnętrzu, problemy z fizjologią, przeróżne dolegliwości, pragnienie kobiety, tęsknota. Przeżyć tych jednak nie oddaliby za nic. Byli dumni. Dumny był cały naród radziecki, dowodząc politycznym przeciwnikom swej wyższości. Podbój kosmosu powszedniał. Aż runął mur dzielący świat na dwa wrogie obozy i zaczęły się kłopoty. Zabrakło pieniędzy na kontynuowanie programu kosmicznego. Na Bajkonurze sterczą w niebo rdzewiejące konstrukcje. Po stepie poniewierają się szczątki kapsuł. W takim właśnie momencie Maciej Drygas dotarł do sześciu radzieckich kosmonautów - Hermana Titowa, Gieorgija Greczki, Witalija Żebrowa, Władimira Sołowiowa, Aleksandra Ławiejkina i Walerija Polakowa. Rozmawiał z konstruktorem rakiet, prof. Konstantinem Feoktistowem, pionierem medycyny kosmicznej, prof. Olegiem Gazeko, prof. Anatolijem Grigoriewem i Wierą Pacajewą, wdową po kosmonaucie. Odnalazł uczestników eksperymentów medycznych, Jewgienija Kiriuszyna i Michaiła Griszkowa. Udało mu się również uzyskać dźwiękowe fragmenty seansów łączności Ziemi ze stacją orbitalną i zarejestrowane na dyktafonie dzienniki kosmonauty Walerego Polakowa, nigdy wcześniej niepokazywane materiały z archiwów PO "Energia" w Kaliningradzie, moskiewskiego Instytutu Problemów Medyczno - Biologicznych, Rosyjskiego Państwowego Archiwum Dokumentacji Filmowej, Rosyjskiego Centrum Dokumentacji Kosmicznej, moskiewskiego "Videokosmosu" i Studia Filmowego "Newa" w Sankt Petersburgu. Z tego bogatego, a miejscami wręcz sensacyjnego materiału, Drygas skonstruował fascynujący film. Po mistrzowsku buduje w nim nastrój zachwytu kosmosem i radości spełnionych marzeń, by złamać go, odsłaniając tajemnicę okrutnych eksperymentów medycznych, z całą bezwzględnością prowadzonych na ludziach i zwierzętach, a potem przyciemnić go jeszcze bardziej, pokazując tragedię katastrof i śmierci, i wreszcie zakończyć goryczą zawodu, bezsensu i pustki. Film Drygasa otrzymał m.in. I nagrodę na Bałtyckim Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Telewizyjnych na Bornholmie, wyróżnienie jury na prestiżowym Międzynarodowym Festiwalu Twórczości Radiowej i Telewizyjnej Prix Italia oraz Grand Prix na międzynarodowych festiwalach w Monte Carlo, Strasburgu i Egipcie. 12:45 JASTER Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2013 Reżyseria: Małgorzata Walczak, Marek Tomasz Pawłowski Scenariusz: Małgorzata Walczak, Marek Tomasz Pawłowski Zdjęcia: Maciej Walczak Tragiczna historia sięgająca czasów II wojny światowej. 22 - letni Stanisław Jaster, pseudonim Hel, osobisty emisariusz Witolda Pileckiego został posądzony o kolaborację. Bojownik oddziałów specjalnych Kedywu Armii Krajowej, uciekinier z Auschwitz - Birkenau 20 czerwca 1942 r. wskutek fatalnego splotu okoliczności sam został przez towarzyszy oskarżony o współpracę z Niemcami. Za kolaborację z gestapo, w trybie nagłym bez sądu i pisemnego wyroku został skazany i rozstrzelany w lipcu 1943 roku. Narzeczona Danuta przeżyła wojnę, nigdy nie zapomniała o ukochanym, nigdy nie wyrzekła się miłości do niego. Nigdy też nie dowiedziała się, gdzie jest pochowany. W filmie wypowiada się kluczowy świadek tamtych wydarzeń, współuciekinier z obozu, Kazimierz Piechowski. 13:55 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO ODC. 1 DUERO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 1 DUERO/DOURO) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. W tym odcinku rzeka Duero - w Hiszpanii i Portugalii ma 895 km, na odcinku około 130 kilometrów jest rzeką graniczną między tymi krajami. Najbardziej zasobna w wodę na Półwyspie Iberyjskim i druga pod względem długości (po Ebro). Źródło rzeki znajduje się w Górach Iberyjskich na wysokości 2080 m n.p.m. w masywie Sierra de Urbión, na północny zachód od miasta Soria w Hiszpanii. Początkowo płynie w kierunku południowym, poniżej miasta Almazn, po czym przyjmuje kierunek zachodni, następnie płynie w obniżeniu pomiędzy Górami Iberyjskimi i Kordylierą Centralną. Przepływa przez wyżynę Starej Kastylii, po czym na zachodnim krańcu Mesety Iberyjskiej tworzy kanion o długości ok. 100 km i głębokości do 400 m. Uchodzi do Oceanu Atlantyckiego na terenie Portugalii, tworząc estuarium. Wykorzystywana do nawadniania i w hydroenergetyce. W dolnym biegu rzeki liczne winnice, w tym znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO region winiarski Alto Douro. 15:00 OSTATNIE DNI DYKTATORA: ZAKAZANA BIOGRAFIA KIM DZONG ILA (KIM JONG - IL: THE FORBIDDEN BIOGRAPHY/NORTH KOREA: THE LAST DAYS OF KIM JONG IL/LES DERNIERS JOURS DE KIM JONG IL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2010 Reżyseria: Anthony Dufour Zdjęcia: Anthony Dufour, Mathias Lavergne Muzyka: Fred Momont, Jochris Gomez Kim Dzong Il był uważany za najbardziej tajemniczego przywódcę politycznego na ziemi. Niby groteskowy dyktator, z palcem trzymanym na spuście w kwestii elektrowni jądrowej. Ale od 2008 roku Kim Dzong Il wiedział, że umiera. Tyran rozpoczął wyścig z czasem do utrwalenia swojego reżimu. Film prezentuje jego postać w różnych aspektach: począwszy od profilu osobowości tego schizofrenicznego lidera, po geopolityczne analizy tego, co się dzieje na Półwyspie Koreańskim, a także rosyjskie, chińskie i koreańskie zdjęcia archiwalne. "Ostatnie dni Kim Dzong Ila" rzucają światło na sprawę, która może pewnego dnia dotyczyć nas wszystkich. 16:05 KUPCY I FABRYKANCI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Jaworski Na skutek dziejowych zawirowań tradycje przedsiębiorczości w Polsce mają skomplikowaną historię. Jej początki i rozwój są jak z pozytywistycznej powieści i sięgają czasów rozbiorów, później w okresie międzywojennym następuje jej dalszy rozkwit przerwany II wojną światową, a potem w czasach komuny jej zagłada lub prześladowania tych, którym udało się dalej rozwijać swoją działalność. Chciałoby się powiedzieć jak Kordian Tarasiewicz - jeden z bohaterów filmu - żal mi tej Polski, bo gdyby nie wojna i cały PRL, to dziś żylibyśmy w zupełnie inaczej urządzonym kraju. Polacy poszukują zagranicznych wzorców i inspiracji, a tymczasem tak niewiele wiedzą o dokonaniach rodzimych przedsiębiorców. Producentem jest Stowarzyszenie Pokolenie, ktore powstało w 1997 roku. Na swoim koncie ma realizację takich filmów, widowisk i koncertów, jak: "Piasek w tryby", "Moja prywatna historia NZS", "16.12.81" i "Za wolność - 1863". Ponadto było organizatorem kilkunastu imprez masowych, kulturalnych i charytatywnych. Prowadzi również działalność wydawniczą i naukową - głównie w aspekcie badań nad najnowszą historią Polski. Dotychczasowe projekty zostały zrealizowane we współpracy m.in. z Telewizją Polską, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytutem Pamięci Narodowej oraz wieloma innymi instytucjami państwowymi i samorządowymi, organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami gospodarczymi. 17:05 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 1. ŚWIĄTYNIA SHAOLIN, MIEJSCE NARODZIN KUNG FU (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 1: HOG RALLY / SHAOLIN TEMPLE, BIRTHPLACE OF KUNG FU) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin, i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część pierwsza to podróż do Świątyni Shaolin, miejsca narodzin Kung Fu. Liczące ponad miliard i 300 tysięcy mieszkańców Chiny to najludniejsze państwo świata. Chińska machina gospodarcza wyciągnęła co się dało z ubóstwa milionów mieszkańców, i sprawiła, że gospodarka kraju jest dziś na drugim miejscu na świecie. Nie ma miasta, które byłoby lepszym przykładem na renesans Chin, niż portowe miasto Szanghaj, co znaczy miasto na morzu. Szanghaj zawsze był miejscem, gdzie Wschód spotykał się z Zachodem. Sami zobaczcie. Ale zanim to nastąpi bohater filmu spędzi trochę czasu w klasztorze, żeby poznać Shaolin Kung fu. W trakcie nauki Kung fu, zacznie do niego docierać, że sztuki walki są tylko częścią Shaolin Kung fu, ponieważ mnisi dążą do wzbogacenia wewnętrznego serca. Kultura buddyjska jest dla wielu wsparciem duchowym. 18:05 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 1 MAROKO, MUZYCZNA PODRÓŻ (THE PATH OF MEN EP. 1 MOROCCO, A MUSICAL JOURNEY) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek pierwszy to muzyczna podróż przez Maroko. W Maroku muzyka jest wszędzie: na ulicy, w kawiarniach, na ślubach. Towarzyszy zabawom, obrzędom religijnym. Dlatego wszyscy Marokańczycy na co dzień obcują z muzyką. Zwykle muzyki słucha się na żywo, ale nowoczesność zrewolucjonizowała odbiór. Coraz częściej widać ludzi ze słuchawkami na uszach. Zapewne brak przemysłu muzycznego sprawia, że Maroko jest krainą koncertów i festiwali, na których muzyce zawsze towarzyszy taniec. Marokańska muzyka zadziwia różnorodnością stylów. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - EGIPT - WOKÓŁ NILU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Egiptu. Dotrzemy do piramid w Aleksandrii i do delty Nilu, a także do Kairu, gdzie odkryjemy wyjątkowe muzeum. Nil zaprowadzi nas do Górnego Egiptu, gdzie będziemy podziwiać niezwykłe świątynie. Przeprawimy się przez pustynię, by zanurkować w Morzu Czerwonym. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. MARIA DŁUŻEWSKA Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne" to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Bohaterką tego odcinka jest Maria Dłużewska. Maria Krystyna Dłużewska urodziła się 26 września 1951 w Kielcach, pracuje jako reżyser, scenarzystka, aktorka, dziennikarka. Jest także autorką pięciu książek. W okresie PRL - u była aktywną działaczką opozycji antykomunistycznej. W 1972 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Przez 10 lat pracowała jako aktorka w kilku teatrach. Od września 1980 należała do NSZZ Solidarność. Współorganizowała Msze za Ojczyznę i Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. W stanie wojennym prowadziła Teatr Poniedziałkowy w Ursusie. Kolportowała podziemne wydawnictwa. Była redaktorem i autorką tekstów Radia Solidarność. Od 1984 do 1988 r. działała w Solidarności Walczącej. Po roku 1989 pracowała jako dziennikarz w tygodnikach "Spotkania" i "Solidarność". W latach 90. zajęła się tworzeniem filmów dokumentalnych, których obecnie ma w swoim dorobku ponad 40 jako scenarzystka, reżyser i producent. Jej filmy, które zostały wyróżnione nagrodami to: "Zablokowani", "Seans". "Wycieczka", "Degrengolada w Teatrze Domowym", "Polacy", "Pogarda", "Ksiądz", "Krótkie popołudnie na Mazurach". 20:45 BITWA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Student malarstwa - Ireneusz Rolewski porywa się na coś zupełnie szalonego - chce wykonać pierwszą wierną kopię "Bitwy pod Grunwaldem" Jana Matejki (w skali 1:1). Zadanie wykraczające poza wyobrażenia zwykłego śmiertelnika nie jest pierwszą bitwą, do której musiał stanąć nasz bohater. Jest wychowankiem domu dziecka w Strobowie pod Skierniewicami, żyje niezwykle skromnie, nie ma stałych dochodów ani sponsorów. Przeciwności losu tylko wzmagają jego determinację w dążeniu do realizacji wyznaczonych celów i umacniają w przekonaniu, że warto żyć dla spraw wyższych. Kamera śledziła go przez dwa lata, obserwowała wszystkie etapy powstawania kolejnych fragmentów dzieła (z racji na rozmiar oryginału kopia powstaje w kilkunastu częściach, które na koniec zostaną ze sobą zszyte), od rozpięcia płótna na krośnie, poprzez jego gruntowanie metodami znanymi Matejce, wytwarzanie farb według starych recept, nanoszenie pierwszych kresek, po transport gotowych fragmentów z Warszawy do Łodzi zwiniętych na rurach kanalizacyjnych. Niezwykle uzdolniony artysta okazuje się człowiekiem silnym duchem i zarazem bardzo empatycznym. 21:45 KRÓTKIE POPOŁUDNIE NA MAZURACH Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Muzyka: Jan Krzysztof Kelus Film o Janie Krzysztofie Kelusie i jego żonie Urszuli Sikorskiej "Kubie". To ballada o mądrym, trudnym i spełnionym życiu, a może przede wszystkim o miłości? Magia, która otacza tę parę, polega chyba na ich umiejętności niezwykle uważnego, przenikliwego obserwowania świata i ludzi, na żelaznym systemie wartości, a przede wszystkim na niezwykłej potrzebie wolności. Kuba i Janek idą przez życie, które jednocześnie jest zapisem najnowszej historii Polski, bardzo po swojemu, dokonując co chwilę wyborów zdawałoby się szalonych, na ogół pod prąd obowiązujących właśnie mód i trendów. W zalewie pojawiających się możliwości zawsze decydują się na pójście swoją drogą, choćby była zarośniętą, wyboistą ścieżką dla większości z nas prowadzącą donikąd. Kuba i Janek potrafią jednak czasem ogromnym wysiłkiem oczyścić ten trakt i zamienić w piękną, prostą drogę. 22:40 ANDRZEJ KOŁODZIEJ. BARDZO POLSKA OPOWIEŚĆ Film dokumentalny, 76 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Wojciech Ostrowski Filmowa biografia Andrzeja Kołodzieja - jednego z bohaterów Sierpnia '80 i antykomunistycznego podziemia w latach następnych. Andrzej Kołodziej nie jest postacią powszechnie znaną. III RP dość skutecznie wygumkowała go z polskiej historii, a wszedł do niej w 1979 roku jako bardzo młody człowiek. Miał zaledwie 18 lat, gdy przystał do grupy trójmiejskich opozycjonistów organizujących wolne Związki Zawodowe. Rok później rozpoczął i poprowadził strajk w Stoczni Gdańskiej. Musiał mieć niezwykłą charyzmę, skoro posłuchało go kilka tysięcy starych stoczniowców, z których wielu pamiętało krwawe wydarzenia z grudnia 1970 roku. Jego strajk był pierwszym w Polsce, który na listę postulatów wpisał postulaty głębokich zmian ustrojowych demokratycznej Polski. W 1981 roku został aresztowany w Pradze przez czechosłowacką Służbę Bezpieczeństwa, gdy próbował nawiązać kontakt z tamtejszą opozycją. 00:05 OPOWIEŚĆ PREZYDENTA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 1978 Scenariusz i realizacja: Andrzej Androchowicz Zdjęcia: Andrzej Wójcik Po wyzwoleniu Szczecina w kwietniu 1945 roku pierwszym prezydentem miasta został Piotr Zaremba, 35 letni inżynier urbanista z Poznania. Urząd sprawował do roku 1950. Po 33 latach profesor Zaremba wspomina swoje uczestnictwo w tworzeniu polskiej państwowości na Ziemiach Odzyskanych. Nie było to zadanie proste. Miasto było wyludnione, zrujnowane i spalone. Gruzy na ulicach, pozrywane trakcje tramwajowe. Niemieccy dywersanci co noc wzniecali pożary, za wszelką cenę starając się nie dopuścić do przejęcia miasta przez Polaków. Portowa część Szczecina znajdowała się pod zarządem Armii Czerwonej. Do miasta codziennie przybywały tysięczne transporty osadników. Należało im zapewnić mieszkania, wyżywienie, komunikację i bezpieczeństwo. Prezydent Zaremba i jego administracja musieli wykonać "piekielnie trudną misję". W filmie wykorzystano materiały archiwalne Polskiej Kroniki Filmowej. 00:30 KRZYSZTOF PASTOR. CHOREOGRAFIA BYŁA MOJĄ OBSESJĄ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2015 Krzysztof Pastor, choreograf i inscenizator. Ukończył szkołę baletową w rodzinnym Gdańsku. Otrzymał angaż w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu. 00:50 PIWKO DLA NIEDŹWIEDZIA! Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2008 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Michał Bukojemski, Robert Sitek, Łukasz Starek Zabawne i wzruszające anegdoty o Wojtku - niedźwiedziu z Armii Andersa. Po doświadczeniach łagrów, głodu, po utracie najbliższych mały, osierocony niedźwiadek, wymagający opieki, i z którym trzeba się bawić, powoduje u żołnierzy 2. Korpusu powrót empatii, choć zdawałoby się, już zapomnieli o takim uczuciu. Polacy byli dumni, że mają Wojtka, którego wszyscy wokół podziwiają. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 233 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:20 "DEGRENGOLADA" W TEATRZE DOMOWYM Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2006 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Historia jednego ze spektakli Teatru Domowego. Był listopad 1984 roku. Aktorzy z Teatru Powszechnego w Warszawie: Andrzej Piszczatowski, Maciej Szary, Bogdan Szczesiak, Zygmunt Sierakowski, Piotr Machalica oraz Maria Dłużewska - wówczas już nie pracująca na etacie w żadnym teatrze - wybrali się do Wrocławia aby zagrać tam dwa, oczywiście nielegalne, spektakle "Degrengolady", sztuki czeskiego dramaturga dysydenta, Pawla Kohouta. W tym czasie we Wrocławiu odbywał się Festiwal Sztuk Współczesnych, w ramach którego Teatr Powszechny prezentował "Kartotekę" Różewicza, występowali w niej niemal wszyscy aktorzy Teatru Domowego. Spektakle nielegalne miały odbyć się 19 listopada, a oficjalne festiwalowe przedstawienia "Kartoteki" było zaplanowane na 20 listopada. Z zaplanowanych dwóch przedstawień nielegalnej "Degrengolady" udało się aktorom zagrać zaledwie połowę pierwszego. Dalej już spektakl włączył się w brutalną rzeczywistość stanu wojennego, a aktorzy do końca nie wiedzieli, czy występują w farsie, czarnej komedii, czy jak mówi jeden z uczestników, prawdziwym, amerykańskim horrorze, a może - jak mówi inny, wszystko, co stało się potem, było czystej wody happeningiem. Ostatnie minuty filmu to już klasyczny dramat z zupełnie zaskakującą pointą. Zaskakującą zarówno widza, jak i aktorów: drugie dno granej w listopadzie 1984 roku "Degrengolady" ujawniło się w listopadzie 2006 roku podczas kręcenia zdjęć do filmu. 03:05 ZABLOKOWANI Film dokumentalny, reportaż, 29 min, Polska, 1999 Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Mikołaj Nestorowicz "Zablokowani" to historia mieszkańców osiedla zbudowanego w okresie gierkowskim. Osiedla, które nieremontowane powoli popada w ruinę. Wielu mieszkańców jest bez przyszłości, zabijają więc czas narkotykami i alkoholem. 03:35 WYCIECZKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Dzisiejszy Cmentarz Komunalny powstał w 1912 roku i był cmentarzem prawosławnym. Pierwsze groby były mogiłami żołnierzy rosyjskich. W 1918 roku przekształcono go w cmentarz wojskowy, wytyczono aleję główną i podzielono na kwatery. W jednej z nich, w 1921 roku, zgromadzono prochy żołnierzy poległych w I wojnie światowej i w obronie Warszawy w 1920 roku. Centralnym elementem Alei Zasłużonych była kolumna, symbol bohaterów 1920 roku. Chowano tam również legionistów. W latach 1933-1935 powstała kwatera powstańców styczniowych. W 1939 roku pochowano tu obrońców z okresu polskiego września. W 1945 roku na Cmentarzu Wojskowym pogrzebano szczątki żołnierzy 1939 roku, żołnierzy konspiracji i powstańców, których zwłoki ekshumowano z ulic i skwerów Warszawy. Wtedy też zaczęły powstawać kwatery powstańcze. Tu odbył się pogrzeb Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, jego żony Basi Drapczyńskiej-Baczyńskiej, żołnierzy Szarych Szeregów, Tadeusza Gajcego, którego szczątki odnalazła na barykadzie matka, umieściła w skrzynce i przewiozła na cmentarz. Bardzo szybko sytuacja polityczna zaostrzyła się jednak na tyle, że powstańcy musieli być chowani niemal konspiracyjnie. Po kryjomu pochowano również poległego w 1944 roku Józefa Szczepańskiego "Ziutka", autora "Czerwonej zarazy".