TVP Dokument Wtorek, 21.09.2021 06:00 DZIKA POLSKA - CZAROWNICY Z BAGIEN Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Dwudziesty odcinek. To jubileusz i okazja do rozliczenia z... przyszłością. Gdzie ma się udać ekipa DP, aby go dokonać? Oczywiście w dzicz, czyli najlepiej na bagna. A te ostały się w Polsce przede wszystkim nad Biebrzą. Dotąd muskaliśmy je tylko kamerą w ciągu kilku wyjazdów. Teraz całkiem w nie wpadliśmy. Takie błotne pułapki czyhają nad Biebrzą tylko tam, gdzie strukturę torfowisk naruszył człowiek, kopiąc rowy, wydobywając torf, rozjeżdżając podmokłe łąki ciągnikami. Przeważają jednak tereny nieomalże dziewicze, gdzie ziemia wprawdzie ugina się pod nami i trzęsie, ale nie wsysa i można bezpiecznie czuć się na bagiennej i łąkowej darni. Niewygody wynagradza nam tutejsza przyroda kobiercami kwiatów, śpiewem ptaków od słodkich tonów słowika czy dziwonii po tajemniczy szmer świerszczaka czy brzęczki, wieczorne buczenia bekasów, nocne koncerty pasikoników, rzekotek i żab. Motyl niepylak mnemozyna zakłada swej samicy chemiczny pas cnoty, by nie pląsała w majowym słońcu z innymi. Storczyk obuwik zamyka owady w pułapkach, by zapylić swe kwiaty. U rybitw białoskrzydłych kwitnie jawne przekupstwo. Samiec musi upatrzonej samicy przynieść prezent w postaci owada lub rybki. Jak się jej ten dar nie spodoba, to fora ze dwora, poczekam na lepszego darczyńcę. Tu, w miejscu miłości najwyraźniej triumfuje gospodarka rynkowa, której, wbrew złudzeniom, wcale nie wymyślili ludzie. O motylach opowiada nam dr Krzysztof Frąckiel z Biebrzańskiego Parku Narodowego, o storczykach dr Cezary Werpachowski, też pracownik naukowy Parku, z kolei w świat podwodny Biebrzy wprowadzi nas Mirek Kobeszko - miejscowy miłośnik przyrody. Program prowadzą Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński. 06:35 DZIKA POLSKA - JEDWABNE PĘTA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W tym odcinku dr Janusz Kuprianowicz - wybitny specjalista arachnolog (badacz pająków), znawca przyrody Podlasia - wtajemniczy nas w świat pająków biebrzańskich. W programie wszystko o babim lecie, pajęczych sieciach i pająkach, nawet tych uwięzionych w bursztynie. Pająki wytwarzały jedwabne nici na długo zanim wyewoluowały ich gatunki, które potrafiły sporządzać sieci. Nawet pająki skaczące nigdy nieprzędące sieci, wzbijają się w powietrze, ciągnąc za sobą jedwabną linę bezpieczeństwa, jak alpiniści przywiązani do ostatniego pewnego uchwytu. Nić taka od dawna więc należy do wyposażenia pająków i znakomicie nadaje się do sporządzania sieci na owady. Możemy uznać sieć za sposób na przebywanie w wielu miejscach naraz. Pająk jest jak jaskółka z paszczą wielkości wieloryba, jeśli ująć to w odpowiedniej skali. 07:05 SWALA PALA. PRZYGODY MŁODEJ IMPALI (THE ADVENTURES OF SWALA PALA, THE BABY GAZELLE / LA VIE A AVENTUREUSE DE SWALA PALA, BEBE GAZELLE) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Jean Marc Dauphin Zdjęcia: David Matthieu Film dokumentalny opowiadający historię małego samca impali, nazwanego Swala Pala. Piękny, nowo narodzony samiec waży blisko pięć kilogramów. Przypomina swoim wyglądem Bambi z bajek Disneya. Wielkie czarne oczy z długimi rzęsami oraz długie, jeszcze nieporadne nogi. Kamera śledzi go od narodzin. Choć ma zaledwie 72 godziny, już wyczuwa osobliwą relację z matką, która jest raczej zdystansowana i nie przejawia zbyt wiele macierzyńskich uczuć. W końcu młody samiec zaczyna rozumieć, że poruszając się po sawannie, musi zachować ostrożność. Przyglądamy się poczynaniom malucha oraz jego spotkaniom z innymi zwierzętami zamieszkującymi sawannę. Zobaczymy, jak radzi sobie z niebezpieczeństwami, jak podąża za matką, uczy się, dorasta i poznaje świat. Niezwykle ciepła i wzruszająca opowieść. Filmowcy śledzili jego losy przez prawie trzy lata. 08:05 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO ODC. 1 DUERO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 1 DUERO/DOURO) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. W tym odcinku rzeka Duero - w Hiszpanii i Portugalii ma 895 km, na odcinku około 130 kilometrów jest rzeką graniczną między tymi krajami. Najbardziej zasobna w wodę na Półwyspie Iberyjskim i druga pod względem długości (po Ebro). Źródło rzeki znajduje się w Górach Iberyjskich na wysokości 2080 m n.p.m. w masywie Sierra de Urbión, na północny zachód od miasta Soria w Hiszpanii. Początkowo płynie w kierunku południowym, poniżej miasta Almazn, po czym przyjmuje kierunek zachodni, następnie płynie w obniżeniu pomiędzy Górami Iberyjskimi i Kordylierą Centralną. Przepływa przez wyżynę Starej Kastylii, po czym na zachodnim krańcu Mesety Iberyjskiej tworzy kanion o długości ok. 100 km i głębokości do 400 m. Uchodzi do Oceanu Atlantyckiego na terenie Portugalii, tworząc estuarium. Wykorzystywana do nawadniania i w hydroenergetyce. W dolnym biegu rzeki liczne winnice, w tym znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO region winiarski Alto Douro. 09:05 MY I KOTY (LION IN YOUR LIVING ROOM) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Daniel Zuckerbrot Koty są jednymi z najbardziej popularnych zwierząt w ludzkich domach, jednak wciąż w wielu przypadkach pozostają tajemnicze. Czy najnowsze badania naukowe mogą rozjaśnić zagadkowe zachowania kota domowego? Przez prezentację jednego roku z życia kota, dokument w lekkim i dowcipnym stylu odpowiada na pytania, które dotychczas pozostawały bez odpowiedzi. Czy to prawda, że koty zawsze lądują na czterech łapach? Co kot robi, gdy wpatruje się nieruchomo w jeden punkt? Czy koty rzeczywiście są konkurencją dla psów? Czy koty odczuwają z nami więź emocjonalną, czy jesteśmy dla nich tylko wygodnymi dostarczycielami jedzenia i schronienia? Od pierwszych chwil po urodzeniu, przez proces dorastania i nauki, film ukazuje kolejne fragmenty złożonego wewnętrznego życia kota: zabawę, pieszczoty, interakcje z ludźmi i innymi zwierzętami i to, w jaki sposób funkcjonują słynne kocie zmysły słuchu, węchu i wzroku. Weterynarze i naukowcy przedstawiają tu przypadki i tajemnice kociej egzystencji oraz przybliżają meandry ich zachowań i ewolucji. 10:05 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 1. ŚWIĄTYNIA SHAOLIN, MIEJSCE NARODZIN KUNG FU (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 1: HOG RALLY / SHAOLIN TEMPLE, BIRTHPLACE OF KUNG FU) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin, i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część pierwsza to podróż do Świątyni Shaolin, miejsca narodzin Kung Fu. Liczące ponad miliard i 300 tysięcy mieszkańców Chiny to najludniejsze państwo świata. Chińska machina gospodarcza wyciągnęła co się dało z ubóstwa milionów mieszkańców, i sprawiła, że gospodarka kraju jest dziś na drugim miejscu na świecie. Nie ma miasta, które byłoby lepszym przykładem na renesans Chin, niż portowe miasto Szanghaj, co znaczy miasto na morzu. Szanghaj zawsze był miejscem, gdzie Wschód spotykał się z Zachodem. Sami zobaczcie. Ale zanim to nastąpi bohater filmu spędzi trochę czasu w klasztorze, żeby poznać Shaolin Kung fu. W trakcie nauki Kung fu, zacznie do niego docierać, że sztuki walki są tylko częścią Shaolin Kung fu, ponieważ mnisi dążą do wzbogacenia wewnętrznego serca. Kultura buddyjska jest dla wielu wsparciem duchowym. 11:00 OPOWIEŚĆ PREZYDENTA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 1978 Scenariusz i realizacja: Andrzej Androchowicz Zdjęcia: Andrzej Wójcik Wykonawcy: Ksawery Jasieński Po wyzwoleniu Szczecina w kwietniu 1945 roku pierwszym prezydentem miasta został Piotr Zaremba, 35 letni inżynier urbanista z Poznania. Urząd sprawował do roku 1950. Po 33 latach profesor Zaremba wspomina swoje uczestnictwo w tworzeniu polskiej państwowości na Ziemiach Odzyskanych. Nie było to zadanie proste. Miasto było wyludnione, zrujnowane i spalone. Gruzy na ulicach, pozrywane trakcje tramwajowe. Niemieccy dywersanci co noc wzniecali pożary, za wszelką cenę starając się nie dopuścić do przejęcia miasta przez Polaków. Portowa część Szczecina znajdowała się pod zarządem Armii Czerwonej. Do miasta codziennie przybywały tysięczne transporty osadników. Należało im zapewnić mieszkania, wyżywienie, komunikację i bezpieczeństwo. Prezydent Zaremba i jego administracja musieli wykonać "piekielnie trudną misję". W filmie wykorzystano materiały archiwalne Polskiej Kroniki Filmowej. 11:30 "DEGRENGOLADA" W TEATRZE DOMOWYM Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2006 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Historia jednego ze spektakli Teatru Domowego. Był listopad 1984 roku. Aktorzy z Teatru Powszechnego w Warszawie: Andrzej Piszczatowski, Maciej Szary, Bogdan Szczesiak, Zygmunt Sierakowski, Piotr Machalica oraz Maria Dłużewska - wówczas już nie pracująca na etacie w żadnym teatrze - wybrali się do Wrocławia aby zagrać tam dwa, oczywiście nielegalne, spektakle "Degrengolady", sztuki czeskiego dramaturga dysydenta, Pawla Kohouta. W tym czasie we Wrocławiu odbywał się Festiwal Sztuk Współczesnych, w ramach którego Teatr Powszechny prezentował "Kartotekę" Różewicza, występowali w niej niemal wszyscy aktorzy Teatru Domowego. Spektakle nielegalne miały odbyć się 19 listopada, a oficjalne festiwalowe przedstawienia "Kartoteki" było zaplanowane na 20 listopada. Z zaplanowanych dwóch przedstawień nielegalnej "Degrengolady" udało się aktorom zagrać zaledwie połowę pierwszego. Dalej już spektakl włączył się w brutalną rzeczywistość stanu wojennego, a aktorzy do końca nie wiedzieli, czy występują w farsie, czarnej komedii, czy jak mówi jeden z uczestników, prawdziwym, amerykańskim horrorze, a może - jak mówi inny, wszystko, co stało się potem, było czystej wody happeningiem. Ostatnie minuty filmu to już klasyczny dramat z zupełnie zaskakującą pointą. Zaskakującą zarówno widza, jak i aktorów: drugie dno granej w listopadzie 1984 roku "Degrengolady" ujawniło się w listopadzie 2006 roku podczas kręcenia zdjęć do filmu. 12:10 ANDRZEJ KOŁODZIEJ. BARDZO POLSKA OPOWIEŚĆ Film dokumentalny, 76 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Wojciech Ostrowski Filmowa biografia Andrzeja Kołodzieja - jednego z bohaterów Sierpnia '80 i antykomunistycznego podziemia w latach następnych. Andrzej Kołodziej nie jest postacią powszechnie znaną. III RP dość skutecznie wygumkowała go z polskiej historii, a wszedł do niej w 1979 roku jako bardzo młody człowiek. Miał zaledwie 18 lat, gdy przystał do grupy trójmiejskich opozycjonistów organizujących wolne Związki Zawodowe. Rok później rozpoczął i poprowadził strajk w Stoczni Gdańskiej. Musiał mieć niezwykłą charyzmę, skoro posłuchało go kilka tysięcy starych stoczniowców, z których wielu pamiętało krwawe wydarzenia z grudnia 1970 roku. Jego strajk był pierwszym w Polsce, który na listę postulatów wpisał postulaty głębokich zmian ustrojowych demokratycznej Polski. W 1981 roku został aresztowany w Pradze przez czechosłowacką Służbę Bezpieczeństwa, gdy próbował nawiązać kontakt z tamtejszą opozycją. 13:40 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO ODC. 2 GWADIANA (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 2 GUADIANA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek drugi poświęcony jest rzece Gwadiana - w Hiszpanii i Portugalii, jest to główna rzeka południowej Estremadury. Za czasów rzymskich stanowiła oś prowincji Hispania Baetica, której główne miasto Mrida, leżące nad rzeką, było jednym z ważniejszych miast ówczesnej Hiszpanii. Rzekę wymienia Pliniusz w swoim dziele. Źródła rzeki znajdują się w prowincji La Mancha. Wody rzeki stanowią główne bogactwo rolnictwa Estremadury. Na rzece znajduje się około 1830 tam służących nawadnianiu oraz kilka elektrowni wodnych. Uchodzi do Zatoki Kadyksu. 14:40 KIM DZONG UN - OSTATNI CZERWONY KSIĄŻĘ (KIM JONG - UN: THE UNAUTHORIZED BIOGRAPHY) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2015 Reżyseria: Anthony Dufour Kim Dzong Un nie udziela wywiadów. Jego portret powstaje tylko dzięki rozmowom z osobami, które go poznały. Ta filmowa podróż rozpoczyna się w Alpach, w Bernie, stolicy Szwajcarii. Osiadła tu jedna z najważniejszych społeczności północnokoreańskich za granicą. W dokumentach szwajcarskiej administracji znajdują się dane niejakiego pana Paka. W 1992 roku ambasada Korei Północnej w Bernie wystąpiła o wizy szwajcarskie. Obok Paka figurowało troje dzieci: Czol, Hun i My Hyang. Imiona na pewno zmieniono, ale daty urodzenia się zgadzają. Dzieci pana Paka to w rzeczywistości dzieci Kim Dzong Ila, północnokoreańskiego dyktatora. Do Szwajcarii regularnie przylatywała prywatnym samolotem Koreanka o nazwisku Ko Young Hi. Szwajcarscy agenci podejrzewali, że przemyca metale szlachetne. Ale prawda była całkiem inna. Kim Dzong Un - najmłodszy - jest synem Ko Young Hi, wielkiej miłości Kim Dzong Ila. Ta była tancerka odegrała ogromną rolę za kulisami władzy. 17 grudnia 2011 roku Korea Północna pogrążyła się w wielkim smutku. Zmarł Kim Dzong Il, słońce XXI wieku. Kim Dzong Un uznał, że najlepszym narzędziem do zmiany władzy i podporządkowania dawnych elit będzie terror. Na zdjęciach północnokoreańskiej propagandy Kim Dzong Un wygląda jak szczęśliwy zdobywca "najlepszej pracy na świecie". Zawsze jest zadowolony i uśmiechnięty. Z radością odkrywa cudowny kraj, który zbudowali dla niego rodzice. On także dodaje swoją cegiełkę: kreśli plany nowej dzielnicy w stolicy kraju, Pjongjangu, mianuje instruktorkę pływania, kosztuje ciasteczek, które niebawem trafią do sklepów, kontroluje rozwój kurczaków w państwowej fermie hodowlanej, a nawet udziela instrukcji w salonie fryzjerskim. W dniu pełnym obowiązków znajduje także czas, żeby wypróbować najnowszą atrakcję w stołecznym parku rozrywki. Propaganda przedstawia Kim Dzong Una jako wielkiego dyrygenta naprawy i odnowy rolnictwa oraz gospodarki północnokoreańskiej. Rządy Kim Dzong Una są bardziej agresywne niż rządy jego ojca. Dotyczy to zwłaszcza polityki militarnej. Stała się otwarta, niczego już się nie ukrywa. Kim Dzong Un kładzie nacisk na operacje specjalne, nakierowane na konfrontację z Koreą Południową. Dowodzą tego typ szkolenia oraz manewry, jakie przeprowadzają żołnierze północnokoreańscy. W Korei Północnej zachodzą bezprecedensowe zmiany na lepsze. Kim Dzong Un pozwala wielu ludziom wyjeżdżać z kraju i uczyć się podstaw biznesu, studiować międzynarodową ekonomikę. W Korei Północnej indoktrynacja społeczeństwa osiągnęła jednak zdecydowanie wyższy poziom. Kim Dzon Un postanowił odsłonić nieco swoje życie prywatne. Od chwili objęcia rządów często pokazuje się z małżonką, która towarzyszy mu podczas licznych podróży po kraju. Nienaganna elegancja i luksusowe dodatki symbolizują aspiracje do nowoczesności. Bywa swobodna i uśmiechnięta. Korea Północna ma wreszcie Pierwszą Damę. W końcu 2014 roku dyktator zniknął na kilka miesięcy z powodu operacji kostki. Potem znowu zaskoczył opinię publiczną swoją otwartością, pokazując w mediach, jak - kulejąc - wraca do zdrowia. Nie wolno lekceważyć Korei Północnej.Ten kraj dysponuje bronią nuklearną. Jest dziewiątym mocarstwem atomowym. Posiada od sześciu do dwunastu głowic, może nawet więcej i wciąż rozwija swój program wzbogacania uranu. Koreańczycy mają rakiety systemu SCUD oraz NODA, budują własną międzykontynentalną rakietę KN - 08. Korea Północna dąży do sytuacji, w której żaden kraj nie ośmieli się jej zaatakować. Czy jest szansa, żeby upadł ten ostatni mur zimnej wojny? Chyba żaden Koreańczyk nie potrafi odpowiedzieć na to pytanie. Sześćdziesiąt lat separacji zerwało wszelkie więzy rodzinne i towarzyskie. Od ponad pół wieku świat obserwuje spektakl w wykonaniu rodziny Kimów, który kryje tajemnicę przyszłości Półwyspu Koreańskiego. 15:45 ORKAN XYNTIA (THE CYCLONE XYNTHIA / THE TAMPETE XYNTHIA) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Edward Haywood, Julien Adam Film dokumentalny analizujący orkan Xyntia, który nawiedził zachodnie wybrzeża Europy pod koniec lutego 2010 roku. W wyniku gwałtownych wiatrów zginęło co najmniej 65 osób, a w samej Francji ponad 50 osób. Skutki orkanu nazwano "katastrofą narodową". Większość ofiar utonęła we wzbierających rzekach oraz na brzegu wzburzonego Atlantyku. Około miliona gospodarstw w zachodniej Francji zostało pozbawionych energii elektrycznej. Burza spowodowała także szkody w Portugalii i Hiszpanii. Naukowcy postanowili przeanalizować ten cyklon i dowiedzieć się, czy następujące na ziemi zmiany pogodowe spowodują, że czekają nas takie kataklizmy w Europie dość regularnie. Jak im przeciwdziałać, jak się chronić, co powinniśmy wiedzieć? Całości dopełnią grafiki komputerowe, zdjęcia z akcji ratunkowych i opowiadania świadków kataklizmu, o tym co przeżyli w czasie nawałnicy. 16:45 LUDMIŁA ŁĄCZYŃSKA - DOBROWOLSKA. MATYSIAKOWIE MOJA MIŁOŚĆ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2015 Ludmiła Łączyńska - Dobrowolska, ur. w 1923 r. w Lublinie, absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Była uczennicą m.in. Leona Schillera. Występowała w Teatrze Ludowym i w Ateneum; grała również w filmach, m.in: "Nikodem Dyzma", "Pan Anatol szuka miliona", "Życie Kamila Kuranta". 17:00 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 2. ARMIA TERAKOTOWA PIERWSZEGO CESARZA (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 2: THE FIRST EMPEROR’S TERRACOTTA ARMY / UNCOVERING THE MYSTERIES OF SHANXI PROVINCE) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część druga to bliższe poznanie Armii Terakotowej Pierwszego Cesarza oraz Prowincji Shanxi. To najbardziej zadziwiające odkrycie archeologiczne ostatnich czasów. Od dwóch tysięcy lat ta armia duchów stoi gotowa, by walczyć za pierwszego władcę Chin, potężnego i zwycięskiego przywódcę, owładniętego żądzą władzy i paranoją. Terakotowa armia spoczywała nikomu nieznana prawie siedem metrów pod ziemią, dopóki tutejszy farmer nie zaczął kopać studni. Od razu wezwano archeologów. Obecnie, po czterdziestu latach odzyskano już wiele tysięcy terakotowych żołnierzy. Spacerowanie wśród dwutysiącletnich wojowników z terakoty jest surrealistyczne. 18:05 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 2 INDIE, SZLAKAMI PRZYPRAW (THE PATH OF MEN EP. 2 INDIA, THE SPICE ROAD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek drugi to podróż do Indii i poważne kompendium wiedzy na temat przypraw, które są tam nieodłączną częścią każdej potrawy. Indie produkują rocznie 6 milionów ton przypraw. To 80% światowej produkcji. Są też ich największym konsumentem. Kerala już od trzeciego wieku przed naszą erą była ważnym ośrodkiem handlu przyprawami. Teraz zaopatruje świat w czarny pieprz, kardamon, imbir, gałkę muszkatołową, goździki. Rozpoczniemy podróż na plaży Kapad, gdzie 20 maja 1498 roku w poszukiwaniu cennych przypraw wylądował Vasco da Gama. Vasco da Gama to pierwszy Europejczyk, który dotarł do Kerali. Był portugalskim żeglarzem. To on odkrył Keralę dla Zachodu. Odegrał ważną rolę w historii Indii i Kerali. Ten niewielki, indyjski stan, którego głównym językiem jest malajalam, rozciąga się wzdłuż południowo - zachodniego wybrzeża Półwyspu Indyjskiego. To wąski pas ziemi między Morzem Lakkadiwskim a górami Ghaty Zachodnie. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KAZACHSTAN. SERCE AZJI ŚRODKOWEJ. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Kazachstanu. Stepy i góry Kazachstanu tworzą ciekawy i zróżnicowany krajobraz. Jego bogata i długa historia sięga czasów wielkiego Jedwabnego Szlaku. Kraj między Ałtajem a brzegami Wołgi tworzą liczne i różnorodne narodowości. Mieszkańcy tego ogromnego kraju chętnie podejmują podróżnych, odkrywając przed nimi jego sekrety. 20:10 ŚCIGAJĄC ZŁO (CHASING EVIL) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2019 Reżyseria: Friedrich Moser, Susanne Berger Od kilku lat mamy do czynienia z atakami terrorystycznymi w miejscach publicznych, gdzie gromadzi się wielu ludzi: w Paryżu, Bostonie, Nicei. W ostatnich czternastu zginęło ponad 400 osób, a ponad 2 tysiące zostało rannych. Terrorystów było ponad trzydziestu. Wiele z tych ataków miało miejsce w krajach, w których obowiązują surowe przepisy dotyczące masowego nadzoru, mające na celu zapobieganie takim tragediom. Prawie wszyscy terroryści byli wcześniej znani policji czy służbom bezpieczeństwa. Wiadomo było, że byli aktywni na różnych portalach społecznościowych, umieszczając w korespondencji treści radykalne, pełne nienawiści, wskazujące jasno, że to mogą być przestępcy szykujący się do niebezpiecznych działań. Ten film zawiera wypowiedź Edwarda Snowdena i wywiady ze światowej sławy ekspertami w dziedzinie walki z terroryzmem. Jak to możliwe, że służby zwane intelligence services nie zorientowały się w porę, co planują terroryści? Co zawiodło? Gdzie popełniono błędy i co zrobić, żeby sytuacje się nie powtarzały? Na te pytania próbują znaleźć odpowiedź autorzy tego filmu. Dowiemy się też, że istnieje nadzieja na ulepszenie wywiadu. Na przykład w Wiedniu analitycy danych śledzą wzorce ostatnich ataków ISIS na duże miasta europejskie i mogą być bliscy przełomu. 21:10 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - PAŃSTWO ISLAMSKIE. TERROR W AZJI ŚRODKOWEJ Magazyn, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Słyną z okrucieństwa. Ich wrogiem jest każdy, kto z nimi nie trzyma. Mowa o bojownikach tzw. Państwa Islamskiego. W szeregach ISIS są tysiące obywateli z byłych republik Związku Radzieckiego, zwłaszcza azjatyckich, gdzie mieszka kilkadziesiąt milionów muzułmanów. Gościem Barbary Włodarczyk będzie Mariusz Marszewski. 21:20 PAŃSTWO ISLAMSKIE, TERROR W AZJI ŚRODKOWEJ (ISIS IN CENTRAL ASIA / CENTRAL ASIA: THE CALL OF ISIS) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2020 Reżyseria: Gulya Mirzoeva Film dokumentalny o nowej fali rekrutów do formacji ISIS. Przez prawie 30 lat głównie muzułmańskie republiki byłego Związku Radzieckiego zapewniały rekrutów dla organizacji dżihadystycznych. Stamtąd przybyła jedna trzecia żołnierzy ISIS. Mieli wspólny język, rosyjski, byli zaangażowani w krwawe konflikty, takie jak w Czeczenii, i byli uważani za najbardziej doświadczonych i najdzikszych wojowników. Teraz, po poważnych niepowodzeniach, jakich doświadczyło państwo islamskie w Syrii i Iraku, niezdolni do powrotu do domu bojownicy wycofali się do Afganistanu. Znajdują się w niestabilnej strefie, poddanej silnej presji geopolitycznej. Chcą brać udział w konfliktach polityczno-etnicznych i nierozerwalnych sporach granicznych, które niszczą regiony. Duszanbe, stolica Tadżykistanu, republiki byłego bloku radzieckiego w Azji Środkowej. Mały muzułmański Tadżykistan - którym rządzą obecnie byli przywódcy komunistyczni, pragnący zadowolić zarówno Rosję, jak i Zachód - okazał się bezkompromisowy wobec dżihadystów. Nieoczekiwanie na drugą stronę przeszedł wysoki rangą oficer i kluczowa postać w walce z terroryzmem. Nikt nie spodziewał się, że Chalimow, wierny oficer, pewnego dnia przejdzie na stronę dżihadystów. Jak rozumieć taką zdradą? Rosja straszy tysiącami terrorystów. Pragnie w ten sposób usprawiedliwić obecność wojsk na granicy byłego Związku Radzieckiego i Afganistanu. 22:20 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA BIZNESMENA W AZERBEJDŻANIE Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem jest to reportaż z Azerbejdżanu ukazujący życie codzienne muzułmanów, ich tradycje, kulturę, zakazy i nakazy związane z wiarą. Będzie taż mowa o roli kobiet, które zgodnie z zasadami islamu nawet we własnym domu mają inne prawa niż mężczyźni. Autorka cyklu odwiedza z ekipą filmową Nardaran - jedną z najbardziej ortodoksyjnych wiosek w tym liberalnym kraju, gdzie niezbyt restrykcyjnie przestrzega się zasad islamu. Bohaterem jest mieszkaniec wioski, 31 - letni Nadir, który jest muzułmaninem. Wierny zasadom islamu, żyje zgodnie z jego nakazami, choć dorastał w czasach radzieckiego ateizmu. Nadir mieszka w jednym domu wraz z żoną, dziećmi i rodzicami. Utrzymuje się z gospodarstwa. Razem z ojcem hoduje drób i owce. Uprawia też ogród warzywny i sad. Nadir ma wyższe wykształcenie, ukończył Wydział Towaroznawstwa w Instytucie Gospodarki Narodowej. W kraju objętym wielkim bezrobociem nie znalazł pracy w swoim zawodzie. Nardaran leży niecałe 40 kilometrów od Baku, miasta przypominającego raczej Zachód niż Wschód. Na tle w pełni zeuropeizowanej stolicy i głównego portu państwa Nardaran wygląda jak miejsce z innej epoki. Nad wioską góruje meczet, jedna z najokazalszych świątyń na Kaukazie. Budowa meczetu trwała dziesięć lat, sfinansowali ją w całości pielgrzymi. Decyzją starszyzny, w całej wiosce obowiązuje bezwzględny zakaz sprzedaży alkoholu. Jedyną dozwoloną używką są tu papierosy. Wioska Nardaran to jedno z nielicznych miejsc w Azerbejdżanie, gdzie można poczuć prawdziwą atmosferę tradycyjnych zasad świata islamu - świata, który po zamachach terrorystycznych zaczął budzić strach i nieufność. 22:50 DYKTATORZY - WESELE W KOŁCHOZIE KOMUNIZM Film dokumentalny, 45 min, Polska 2003 Realizacja: Marcin Mamoń, Mariusz Pilis Zdjęcia: Marcin Figurski Na wesele może przyjść każdy. I przychodzi. Oznacza to, że rodzina, której syn się żeni, musi nakarmić i napoić wszystkich. Ale rodzina panny młodej też nie ma lekko. W kraju, w którym bezrobocie sięga 80 procent, a średnia pensja wynosi 7 dolarów miesięcznie, wiano to wydatek rzędu 3000 dolarów! Koszt całego wesela, w tym jedzenie, picie, orkiestra i posag, może przekroczyć 5000 dolarów. Upadek Związku Radzieckiego otworzył nowy rozdział w historii Tadżykistanu. 9 września 1991 roku ogłoszono deklarację niepodległości. To był początek dramatu. W ciągu kolejnych 5 lat kraj został ogarnięty krwawą i okrutną wojną domową. Walki pomiędzy klanami związanymi z byłymi komunistami a opozycją islamską pochłonęły blisko 100 tysięcy ludzkich istnień. Dalszy milion Tadżyków wyemigrował, straty materialne zaś szacuje się na 7 miliardów dolarów. Wreszcie w 1997 roku walczące strony zdołały dojść do porozumienia, będącego w istocie podziałem wpływów. Od tamtego czasu w Tadżykistanie panuje pokój. Rządy sprawuje prezydent Emomali Rachmonow, nie niepokojony przez opozycję skupioną wokół mułły Abdułło Neriego. Rachmonow, były dyrektor jednego z tadżyckich kołchozów, mocno dzierży ster władzy. Niedawno posłuszny jego woli parlament ogłosił go prezydentem na kolejne dwie dekady. Józef "Zeflik" Chłódek, jak sam o sobie mówi "Ślązak spod Rzeszowa", od wielu lat podróżuje po państwach byłego Związku Radzieckiego. Polscy dokumentaliści towarzyszą mu w jego wyprawie, której celem stał się Tadżykistan i kołchoz "Komunizm". Dawniej, za czasów swojej świetności, kołchoz ten był sławny w całym Związku Radzieckim. Pracujący w nim rolnicy otrzymywali medale za pracowitość, bili rekordy wyrobionej normy, jeździli po Europie, prezentując techniki, którym zawdzięczali swoje niezwykłe osiągnięcia. Dziś budynki kołchozu powoli niszczeją, maszyny się popsuły, a narzędzia zostały rozkradzione. Przynajmniej jest pokój i ludzie nie giną - zapewniają mieszkańcy przyległej do "Komunizmu" wioski. Ale czy rzeczywiście w Tadżykistanie dzieje się dobrze? 23:45 ZIELONA KARTA 19 Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2002 Reżyseria: Sławomir Grunberg, Jarosław Sypniewski Scenariusz: Sławomir Grunberg, Jarosław Sypniewski Muzyka: Michał Sęk, Urszula Dudziak, Mika Urbaniak Opowieść o losach trzech rodzin z różnych stron Polski, które wylosowały "zieloną kartę" i decydują się na emigrację do USA. 00:15 PORTRETY DOKUMENTALNE. MARIA DŁUŻEWSKA, BITWA Cykl dokumentalny, 3 min, Polska, 2021 Cykl kilkuminutowych odcinków opowiadających o najważniejszych, najciekawszych filmach wybitnych polskich filmowców, zajmujących się sztuką dokumentu. Ten odcinek poświęcony jest filmowi Marii Dłużewskiej pt. "Bitwa". Maria Krystyna Dłużewska urodziła się 26 września 1951 w Kielcach, pracuje jako reżyser, scenarzystka, aktorka, dziennikarka. Jest także autorką pięciu książek. W okresie PRL - u była aktywną działaczką opozycji antykomunistycznej. W 1972 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Przez 10 lat pracowała jako aktorka w kilku teatrach. Od września 1980 należała do NSZZ Solidarność. Współorganizowała Msze za Ojczyznę i Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. W stanie wojennym prowadziła Teatr Poniedziałkowy w Ursusie. Kolportowała podziemne wydawnictwa. Była redaktorem i autorką tekstów Radia Solidarność. Od 1984 do 1988 r. działała w Solidarności Walczącej. Po roku 1989 pracowała jako dziennikarz w tygodnikach "Spotkania" i "Solidarność". W latach 90. zajęła się tworzeniem filmów dokumentalnych, których obecnie ma w swoim dorobku ponad 40 jako scenarzystka, reżyser i producent. Jej filmy, które zostały wyróżnione nagrodami to: "Zablokowani", "Seans". "Wycieczka", "Degrengolada w Teatrze Domowym", "Polacy", "Pogarda", "Ksiądz", "Krótkie popołudnie na Mazurach". 00:20 TOMASZ KNAPIK. NIE JESTEM DOLAR, ŻEBY SIĘ WSZYSTKIM PODOBAĆ Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2015 Tomasz Knapik ur. 16 września 1943 roku w Warszawie, lektor filmowy, radiowy i telewizyjny. Z wykształcenia dr inż. elektrotechnik, był wykładowcą na Wydziale Transportu Politechniki Warszawskiej. 00:35 RUSKA POLKA Film dokumentalny, Polska 2008 Scenariusz i reżyseria: Piotr Nesterowicz Zdjęcie: Adam Fręśko, Kola Nesterowicz, Łukasz Starek, Krzysztof Kadłubowski Rejon Puszczy Białowieskiej w województwie podlaskim zamieszkuje głównie białoruska mniejszość prawosławna. Żyją tu również rodziny katolickie, ale w skali tego regionu to one stanowią mniejszość. Miejscowa ludność ma pochodzenie białoruskie, ukraińskie, ale wszyscy mają polskie obywatelstwo. W tym rejonie, gdzie obok siebie są położone trzy gminy: Czyże, Dubicze Cerkiewne i Orla, nie było dotąd kościoła katolickiego. Dopiero w ostatnich latach budynek miejscowej starej szkoły w Orli przeznaczono do przebudowy na ten cel. To właśnie niewielka Orla, licząca około tysiąca mieszkańców, jest przedmiotem zainteresowania twórcy dokumentu. Kamera pokazuje sielski widok typowej polskiej wsi: urokliwe drewniane zabudowania, pola, lasy, na łąkach leniwie pasące się krowy, a w górze dumne bociany. Do 1941 r., kiedy w Orli Niemcy utworzyli getto, ponad 90 procent tubylców stanowiła ludność żydowska. Obecni mieszkańcy wsi są w większości wyznania prawosławnego i żyją w symbiozie z nielicznymi tu katolikami. W dokumencie zostały przedstawione obie społeczności widziane oczami dzieci. 10-letnia Justyna jest uczennicą czwartej klasy, pochodzi z prawosławnej rodziny. Jej rówieśnik Mateusz jest jedynym katolikiem w klasie. Nie przeszkadza to jednak szkolnym kolegom w utrzymywaniu bliskich kontaktów: przyjaźnią się, spędzają razem czas, dzielą się wiedzą na temat swojej kultury, obrzędów religijnych i wierzeń. Uczą się o tym także w szkole. Mateusz jest ministrantem w kościele i czasem zaprasza na mszę prawosławnych kolegów. Sam też chodzi z nimi do cerkwi prawosławnej, słucha modlitw odprawianych w liturgicznym języku cerkiewnosłowiańskim. Kiedy nastaje zima, dzieci z niecierpliwością czekają na Gwiazdkę. Najpierw w kościele katolickim ubierają choinkę, śpiewają kolędy. Prawosławne święta, które też celebrują razem, przypadają dwa tygodnie później, 6 stycznia. Prawosławna Wielkanoc to Pascha i również obchodzi się ją później niż w Kościele katolickim. Co cztery lata Wielkanoc i Pascha wypadają jednak w tym samym czasie. Mimo dzielących ich różnic ludność wyznania prawosławnego i katolickiego żyje w Orli w harmonii i zgodzie, szanując nawzajem swoją religię, pielęgnując własne tradycje. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NIEZŁOMNA BATERIA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Ty razem przedmiotem naszego historycznego śledztwa są nieznane karty bojowe 10. Pułku Artylerii Lekkiej, który szczególnie chwalebnie zapisał się w bojach nad Wartą, w okolicy Sieradza. Skutecznie utrudniał Niemcom zdobycie mostów, a tym samym ratował odwrót polskich jednostek w kierunku Warszawy. Zaczniemy od poszukiwań terenowych, okopów i działobitni, druga zaś grupa naszych kolegów już prowadzi badania archiwalne i rozpoznanie terenowe szukając śladów tych wydarzeń w lokalnej pamięci. Jeden z wątków jest szczególnie interesujący. Oto po walkach nad Wartą sztandar 10. PAL został ukryty i do dzisiaj nie odnaleziony. Nasze badania to w jakimś sensie przygotowanie do jego poszukiwań. 02:00 AFRYKA MOJEGO DZIECIŃSTWA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Ewa Misiewicz Scenariusz: Dorota Kabalewska, Ewa Misiewicz Zdjęcia: Piotr Wąsowski, Henryk Janas, Andrzej Adamczak W latach 1942 - 1948 w osiedlach dla polskich uchodźców utworzonych w Kenii, Tanzanii, Ugandzie w Afryce Wschodniej oraz w Zambii, Zimbabwe i RPA w Afryce Południowej przebywało 18 tysięcy Polaków, w tym 8 tysięcy dzieci. Bohaterów dokumentu do Afryki rzuciły losy II wojny światowej, której doświadczyli jako dzieci. Mieli wówczas po 6 - 10 lat, okrutna wojna sprawiła, że nie dane im było zaznać szczęśliwego, beztroskiego dzieciństwa. Poznali za to, co to ból, strach, głód i cierpienie. Tamte lata obfitowały w dramatyczne przeżycia, ale w pamięci świadków minionych czasów pozostały też wspaniałe wspomnienia. Kamera pokazuje zderzenie dwóch światów: zimnej, skutej lodem Syberii i pięknej, dzikiej Afryki. O utraconym i odzyskanym dzieciństwie mówią: Halina Machalska, Danuta Dziedzic-Sedlak, Krystyna Pryjomko-Serafin, Piotr Łabuz, Kazimierz Majewski, Mieczysław Pożarski. Wszyscy oni jako dzieci wraz z rodzinami w 1940 r. zostali wysiedleni ze swoich domów przez NKWD i wywiezieni na Sybir, gdzie ludzie ludziom zgotowali straszny los. Kiedy Stalin uwolnił Polaków, rozpoczęła się wielka wędrówka na południe przez Uzbekistan i Iran. Wygnańców dziesiątkowały groźne choroby: tyfus, czerwonka. Ci, którym udało się przeżyć, szli dalej, a celem była Afryka, dziki i nieznany kraj, o którym wiedzieli jedynie, że tam odlatują na zimę bociany. Ostatni etap podróży wiódł przez dżunglę, aż wreszcie dotarli do Tengeru, największego osiedla polskiego w Afryce. Nękani głodem i poniewierką wysiedleńcy nareszcie znaleźli swój raj na ziemi. Każdy miał swój dach nad głową i własne poletko do uprawy. Bohaterowie dokumentu wspominają tamte chwile, pamiętając, jak ich sąsiedzi sadzili pomidory, ogórki, słoneczniki, by stworzyć sobie w ten sposób kawałek małej Polski. Dla 8 tysięcy dzieci, które na sześć lat trafiły do osiedla polskich uchodźców, był to czas radości, beztroskich zabaw, wycieczek krajoznawczych, świętowania narodowych uroczystości, jak 3 Maja, ale też szkolnych obowiązków. Na całe życie zapamiętali Afrykę swego dzieciństwa, gdzie przeżyli niezapomniane przygody, dorastali w egzotycznym świecie otoczeni troskliwą opieką. Teraz, w jesieni życia, rozproszeni po świecie, tęsknią za tamtym beztroskim dzieciństwem, z nostalgią myślą o dzikiej afrykańskiej przyrodzie i niepowtarzalnym zapachu Afryki. Niektórzy z nich wracają tam co roku. Krystyna Pryjomko-Serafin powróciła do Afryki po 50 latach, a w podróży towarzyszył jej syn, któremu chciała pokazać kraj swego dzieciństwa. Niedaleko Tengeru zobaczyła więzienie, gdzie przebywały matki z dziećmi. Po powrocie do Anglii zorganizowała pomoc, publikując artykuł w "Dzienniku Polskim". Odzew był natychmiastowy, zewsząd napływały pieniądze. Dzieki hojności tych, którzy w latach 1942 - 1948 mieszkali w Tengerze, powstało Schronisko św. Gabriela. Jego założycielka, pani Krystyna, pragnęła w ten sposó przywrócić biednym, afrykańskim dzieciom utracone dzieciństwo. 03:00 CAŁY GRUZA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2012 Reżyseria: Ireneusz Engler Scenariusz: Ireneusz Engler Zdjęcia: Robert Jażdzyk, Tomasz Radziemski Wykonawcy: Jerzy Gruza Film dokumentalny przedstawiający sylwetkę i dorobek Jerzego Gruzy - reżysera, scenarzysty, aktora, pisarza, jednego z pionierów telewizji publicznej. Dorobek artystyczny Jerzego Gruzy jest nie do przecenienia, na trwale wpisał się w historię Telewizji Polskiej. Współpracę z telewizją rozpoczął w połowie lat pięćdziesiątych. Stworzył setki programów, seriali, widowisk rozrywkowych, jest realizatorem transmisji sportowych. Bardzo popularne były jego cykle z Bogumiłem Kobielą i Jackiem Fedorowiczem: "Poznajmy się" i "Małżeństwo doskonałe"; reżyserował teatry poniedziałkowe: "Romeo i Julia", "Nie do obrony", "Mieszczanin szlachcicem" (z Bogumiłem Kobielą), "Rewizor" (z Tadeuszem Łomnickim). Od 1984 roku był dyrektorem Teatru Muzycznego w Gdyni. Reżyserował słynnego "Skrzypka na dachu" granego prawie pięćset razy w tym teatrze, "Jesus Christ Super Star", "Les Miserables", "Człowieka z La Mancy" - pokazywanego z wielkim sukcesem w Meksyku. Był autorem i reżyserem popularnych seriali ("Wojna domowa", "Czterdziestolatek", "Tygrysy Europy"), a także filmów fabularnych, przede wszystkim komedii ("Dzięcioł", "Motylem jestem") oraz dramatów psychologicznych ("Przeprowadzka" z Wojciechem Pszoniakiem w roli głównej, "Noc poślubna w biały dzień" z wielką, dramatyczną rolą Wiesława Gołasa) i filmów dla młodych widzów ("Pierścień i Róża", "Alicja" na podstawie powieści L. Carrolla). Jerzy Gruza był laureatem takich nagród, jak, m.in.: SuperWiktor' 93 za całokształt twórczości, statuetka Gwiazda Telewizji Polskiej wręczona z okazji 50 - lecia TVP za tworzenie oryginalnych form filmowych, teatralnych i rozrywkowych (2002) oraz Nagroda Specjalna Złote Spinki w 2005.