TVP Dokument Czwartek, 23.09.2021 06:00 DZIKA POLSKA - POŻERACZ SŁOŃC Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Tym razem wyruszyliśmy na Podlasie, na spotkanie z Wiktorem Wołkowem, uznanym na całym świecie artystą fotografikiem. Specjalizuje się on w fotografii pejzażu i przyrody Polski północo - wschodniej. Od lat utrwala na kliszy i ukazuje piękno Podlasia. Udział w licznych konkursach ogólnopolskich i międzynarodowych przyniósł mu ponad 100 nagród i wyróżnień. Na swoim koncie ma szereg wystaw indywidualnych i albumów autorskich. Jednym z tematów jego zdjęć, jest rzeka Biebrza - jedyna w Europie nizinna rzeka zachowana w naturalnym stanie, kraina bobrów, niedostępnych bagien i mokradeł, raj niezliczonych gatunków ptaków. Właśnie nad Biebrzą ekipa Dzikiej Polskie miała przyjemność porozmawiać z jej wielkim miłośnikiem i wspaniałym fotografikiem. Poza tym, jego tematem "numer jeden" jest Słońce, od którego, jak mówi, nie może się wyzwolić. Szczególnie fascynuje go jego wschód, który według szamanów, przynosi bardzo pozytywną energię dla organizmu. Zapraszamy na wschód słońca nad Biebrzą z Wiktorem Wołkowem. 06:30 DZIKA POLSKA - JA BORSUK Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Bohaterem kolejnego odcinka "Dzikiej Polski" będzie borsuk, ssak drapieżny z rodziny łasicowatych. Borsuk występuje w lasach Eurazji, w Polsce całej. Nasza ekipa wyruszy jego śladem w lasach Górznieńsko - Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego. Borsuk za ostoję obiera lasy, przeważnie słoneczne stoki, pokryte lasem pagórki w pobliżu pól, czasem nawet na niezalesionych skłonach w środku pól. Jest wszystkożerny i prowadzi nocny tryb życia. W dzień przesiaduje w norze. Charakterystyczne dla borsuków jest to, że, w odróżnieniu np. od lisów, utrzymują swoją norę w czystości. Norę stanowi system korytarzy rozległy często na 20 - 30 metrów, z wejściem głównym, kilkoma wyjściami zapasowymi, otworami wentylacyjnymi oraz leżącą od 2 do nawet 5 metrów pod ziemią przestronną komorą i z osobną jamą, w której borsuk zagrzebuje odchody. Jeden z naszych prowadzących, Marcin Kostrzyński, znany już ze swoich niekonwencjonalnych i niezwykle pomysłowych metod podglądania i filmowania zwierząt, skonstruował specjalny pojazd, dzięki któremu będziemy mogli zajrzeć do wnętrza borsuczej nory. Zdarzenie niecodzienne. Ponadto o borsukach, ich życiu, zwyczajach opowiedzą nam: Grzegorz Kłosowski - artysta fotografik, oraz Robert W. Mysłajek ze Stowarzyszenia dla Natury WILK. 07:05 NAJWSPANIALSI W KRÓLESTWIE ZWIERZĄT. ANTYLOPY (THE ANTELOPES) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2015 Reżyseria: Jean-Marc Dauphin Najwięcej antylop występuje w Afryce, gdzie doliczono się 72 gatunków. Należą do nich wielkie zwierzęta, ważące nawet pół tony, a także wiele razy mniejsze od nich osobniki takie, jak dikdik. Ta miniaturowa antylopa mieszka w zaroślach porastających sawannę. Dikdiki żyją w parach, co stanowi rzadkość wśród antylop. Ze względu na swoje małe rozmiary stanowi łakomy kąsek dla wielu drapieżników, począwszy od węży, przez drapieżne ptaki, po szakale czaprakowe. W porównaniu z innymi antylopami, te najrzadziej padają łupem drapieżników. Dikdiki zawdzięczają to temu, że właściwie nie piją wody. W ten sposób unikają wodopojów, gdzie najczęściej giną inne zwierzęta. Kudu należą do dużych antylop. Wielkością ustępują jedynie elandom. Samiec, który wyróżnia się imponującym porożem, waży od dwustu do trzystu kilogramów: 50 razy więcej niż dikdik. Żywią się głównie liśćmi. W porze suchej 75% roślin znika albo traci walory odżywcze. Antylopy muszą więc pokonywać większe odległości w poszukiwaniu pożywienia. Afrykańskie antylopy dzieli się czasem na kilka grup. Kudu i buszboki należą do antylop o skręconych rogach. Na południu Afryki buszboki często dzielą terytorium z większym kuzynem - nialą grzywiastą. Podobnie jak buszbok i kudu, niala nie jest terytorialna. Samce żyją samotnie, ich kontakty z innymi samcami są przypadkowe i przelotne. Do dużych antylop należy bawolec, samiec waży 150 kilogramów. Przedstawicielami podrodziny bawolców są sasebi, inne duże antylopy żyjące na sawannie. Obowiązuje u nich prosta zasada bezpieczeństwa: przy wodopoju grupa strażników jest zawsze liczniejsza niż pijących. W Afryce wschodniej antylopy te bywają też nazywane topi, ponieważ stają na termitierach, by rozglądać się po okolicy. Największym gatunkiem antylopy, dziś bardzo przetrzebionym, jest eland. Wszystkie antylopy mają oczy osadzone z boku czaszki, co pozwala obserwować również to, co dzieje się z tyłu. Inna charakterystyczna cecha wszystkich antylop to dwie pary palców, z czego tylna nie sięga podłoża, co oznacza, że mają cztery palce, ale stąpają tylko na dwóch. Jednymi z najmasywniejszych antylop są koby. Samica waży 160 kg, a dorodny samiec nawet 250 kg. Szpringboki należą do antylop średniej wielkości, charakteryzujących się smukłą sylwetką, szybkością i zwinnością. W Afryce występuje kilkanaście takich gatunków. Dobrze radzą sobie na półpustynnych terenach, żywią się roślinami, których nie mogą jeść gatunki trawożerne, wymagające bliskości wody. Pod tym względem wymagania szpringboka są niemal zerowe. Radzi sobie bez wody. Impale charakteryzuje wyjątkowo zgrabna i harmonijna sylwetka. Są zawsze czujne i gotowe do natychmiastowej reakcji na niebezpieczeństwo. Afrykańskie antylopy choć różnią się wielkością, dietą i sposobem życia na pewno z jednakowym uporem robią wszystko, by nie stać się łatwym łupem. 08:10 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO ODC. 3 TAG (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 3 TAJO / TEJO TAGUS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek trzeci przedstawia rzekę Tag - to najdłuższa rzeka na Półwyspie Iberyjskim, przebiega przez Hiszpanię i Portugalię. Jej źródła są na wysokości 1593 m n.p.m. w Górach Iberyjskich, na stokach Sierra de Albarracin. Płynie w kierunku południowo - zachodnim przez Nową Kastylię, a następnie przez Estremadurę. Na terenie Hiszpanii dorzecze Tagu otaczają od wschodu obficie zraszane, dosyć wysokie góry: Kastylijskie i Iberyjskie. Nad Tagiem leży miasto Toledo. 09:10 NIEUSTRASZONY MIODOŻER (ULTIMATE HONEY BADGER) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Nie Dotyczy Scenariusz: Lesslie Schwerin, Graeme Duane, Jess Reiss Muzyka: William Goodchild Afrykański borsuk jest jednym z najodważniejszych zwierząt świata. Od pierwszych chwil życia poluje na skorpiony, węże i wielkie afrykańskie mrówki. Nie lęka się również spotkań z lwami i szympansami. Badżi została osierocona dwa tygodnie po urodzeniu. Teraz musi być edukowana, by wrócić do życia w środowisku naturalnym. Weterynarze treserzy, specjalizujący się w zachowaniach rateli miodożernych, przystosowują ją do samodzielnego życia. Mała bohaterka stopniowo przyswaja sobie kolejne lekcje. Umiejętność podążania za zapachem, uodpornienie się na jad skorpionów i węży, walka o własną norę to zadania, które są prawdziwym wyzwaniem dla młodej rateli. Musi sobie poradzić, jeśli chce podtrzymać legendę największego wojownika sawanny. 10:15 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 3. WIELKI MUR (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 3: THE GREAT WALL / EXPLORING THE FABLED SILK ROAD) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część trzecia to wycieczka na Wielki Mur Chiński. Najsłynniejszy symbol Chin. Stąd obrońcy miasta lali na wroga stopione żelazo. Jeden z siedmiu cudów świata. Robi wrażenie. Ceglana konstrukcja wije się niczym ogromny wąż przez ponad dziesięć tysięcy kilometrów. Największy pomnik niewolniczej pracy w dziejach. Podobno widać go nawet z kosmosu. Warto tu przyjechać. Od Pekinu, przez Mongolię aż po wschodnie wybrzeże będziemy eksplorować tę niezwykłą budowlę. Krok po kroku, cegła po cegle. 11:10 KOCHA, LUBI, SZANUJE Reportaż, 21 min, Polska, 1987 Scenariusz: Beata Brongoszewska Zdjęcia: Włodzisław Łarionow "Kocha, lubi, szanuje" to temat lekcji wychowawczej w klasie męskiej Zespołu Szkół Zawodowych Zakładu Energetycznego Łódź - Miasto. Uczniowie dyskutują na temat swojego ideału dziewczyny i oczekiwań wobec przyszłej partnerki. Próbują też odpowiedzieć na pytanie, czy dyskoteka jest dobrym miejscem do nawiązywania wartościowych znajomości. Istotnym problemem nastolatków są reakcje ich rodziców (a zwłaszcza matek) na wybranki ich serc. Chłopcy starają się przeanalizować, czego obawiają się ich mamy i wymyślić sposób, w jaki można w sprzyjających okolicznościach przedstawić dziewczynę swojej rodzinie. Uczniowie dyskutują też o zaufaniu i wchodzeniu w wiek, w którym mogą podejmować już samodzielne decyzje, dotyczące życiowych wyborów. 11:40 MIŁOŚĆ WIĘKSZA NIŻ STRACH Film dokumentalny, 64 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Małgorzata Bartas - Witan Zdjęcia: Łukasz Korzeniowski Film dokumentalny poświęcony rodzinom wychowującym dzieci z niepełnosprawnościami. Dokument ukazuje odwagę, bohaterstwo, ale również trud, którego podjęli się rodzice, odmawiając dokonania aborcji i decydując się przyjąć dziecko na świat. To najnowsza produkcja filmowa Centrum Życia i Rodziny, która przedstawia autentyczne historie rodzin wychowujących dzieci z niepełnosprawnościami. Bohaterami filmu są rodzice oraz ich dzieci, które ze względu na podejrzenie lub stwierdzenie choroby, mogły się nigdy nie urodzić. 12:55 HUGO Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Klimala Scenariusz: Mateusz Wajda, Wojciech Klimala Bohater dokumentu, Zdzisław Misiak, lat 70, dla przyjaciół Dzidek, emerytowany król wesołych miasteczek od dwóch i pół roku wraz z 7 - letnim wnukiem Hugo Huangiem żyje na terenie byłego lunaparku, w jednym z pozostałych po biznesie barakowozów. Ponad wszystko stawiają wzajemną relację i pamięć po przedwcześnie zmarłej Olimpii Misiak, matce Hugona, córce Dzidka. Z upływem czasu wnuk coraz bardziej współtworzy tożsamość dziadka, dla którego wychowanie podopiecznego staje się osobistym wyzwaniem i próbą rekonstrukcji rozbitej przez losy rodziny Misiaków. Nad ich relacją ciąży nierozwiązana kwestia praw rodzicielskich odsiadującego w Hiszpanii wyrok więzienia biologicznego ojca, Yiong Huanga. 17 października 2015 roku chiński tata Hugona wychodzi z więzienia i za jego sprawą rozstrzygną się losy bohaterów. 13:55 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO ODC. 4 EBRO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 4 EBRO) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek czwarty opowiada o najdłuższej rzece w Hiszpanii - Ebro. W Górach Kantabryjskich w okolicy Fontibre (prowincja Kantabria) płynie w kierunku południowo-wschodnim przez Kotlinę Aragońską, dalej w postaci przełomu między Caspe i Tortosą przepływa przez nadbrzeżne Góry Katalońskie i deltą uchodzi do Morza Śródziemnego (prowincja Tarragona). Rzeka Ebro słynie z największych okazów suma w Europie. To tu rozegrała się największa operacja hiszpańskiej wojny domowej 1936-1939, nazywana bitwą nad Ebro. Miasto położone nad rzeką Ebro to Saragossa. 15:00 ZA MŁODZI NA ŚMIERĆ - JOHN BELUSHI (JOHN BELUSHI BEHIND THE MYTH) Абарваныя жыцці: Джон Бэлушы (Too Young to Die: John Belushi), д/ф Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2012 Scenariusz i reżyseria: Jobst Knigge Cykl dokumentalny opowiadający historię różnych artystów, którzy zbyt szybko odeszli z tego świata. Będąc u szczytów sławy, śmierć, często tragiczna zresztą, przekreśliła ich niesamowite kariery. W filmach umencie przedstawiono kulisy ich śmierci oraz wpływ na świat sztuki. Bohaterem tego odcinka jest John Belushi. 16:05 KU ZIELONYM MIASTOM ODC. 2 (CITIES TURN GREEN EP. 2) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2013 Reżyseria: Frederic Planchenant Seria dokumentalna opowiadająca o miejskich ogrodach i zieleni w miastach. Ludzie coraz częściej chcą mieć więcej zieleni wokół siebie, a mniej betonu i ruchu ulicznego. Projektanci i ogrodnicy mają coraz nowsze i coraz bardziej niezwykłe pomysły architektoniczne, aby przywrócić naturę do miast. Dzięki niesamowitej kreatywności w miastach powstają plantacje, gospodarstwa rolne i ogrody w pionie, i w poziomie. W tym serialu przeniesiemy się do zielonych miast i poznamy niesamowitych ludzi, którzy realizują nową filozofię i wierzą w ekologiczny styl życia. 17:00 NOTACJE - MAREK BARBASIEWICZ. DEJMEK DAWAŁ MI WOLNA RĘKĘ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2015 Marek Barbasiewicz (rocznik 1945), popularny aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Ukończył Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi. Występował w Teatrze Nowym w Łodzi, w Warszawie w Ateneum, Teatrze Polskim i Narodowym. Współpracował z najwybitniejszymi reżyserami Kazimierzem Dejmkiem, Bohdanem Korzeniewskim, Jerzym Grzegorzewskim, Jerzym Jarockim, Andrzejem Łapickim, Janem Englertem. 17:15 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 4. WYSPA HAINAN, TROPIKALNY RAJ (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 04: HAINAN ISLAND, TROPICAL PARADISE / HAINAN ISLAND, NATIVE UTOPIA) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część czwarta to wycieczka na Wyspę Hainan na Morzu Południowochińskim, która bywa określana jako chińskie Hawaje. To właściwie ok. 200 wysp i wysepek zwanych Perłowymi Klifami. 18:20 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 4 INDIE, KERALA, DROGA DO KRAJU BOGA (THE PATH OF MEN EP. 4 INDIA, KERALA: ON THE PATH TO GOD'S COUNTRY) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek czwarty to podróż do Indii, idyllicznego stanu Kerala, gdzie wszystkie drogi prowadzą do Boga. Ten indyjski stan sam siebie nazywa Krajem Boga. Kerala rzeczywiście jest wyjątkowa. To sanktuarium tradycji Indii. Jest bogata i spokojna. Chlubi się brakiem analfabetyzmu, równością płci i zaangażowaniem w ochronę środowiska. Czy naprawdę jest Krajem Boga? Wyruszymy na spotkanie z mieszkańcami tej błogosławionej ziemi. Pierwszym etapem podróży są tak zwane backawaters laguny, jeziora i kanały ciągnące się wzdłuż całego wybrzeża Kerali. Wsiadamy na tradycyjny ketuvallan, by popłynąć do miasta Alleppi. Plątanina jezior i kanałów zwana bywa Wenecją Orientu i od zawsze służyła za szlak handlowy. Kiedyś tymi łodziami przewożono do Koczinu cegły, materiały budowlane, żywność, przyprawy i inne towary z odległych miejsc. Teraz służą do wycieczek. W labiryncie kanałów i jezior czas stanął w miejscu. Nad kanałami znajdują się lecznice ajurwedyjskie. W tej starodawnej szkole lekarskiej przyprawy odgrywają podstawową rolę. 19:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LIBAN. ULUBIENIEC BLISKIEGO WSCHODU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Liban to kraj wielu różnic. Swoje niezwykłe pejzaże zawdzięcza wyjątkowemu położeniu geograficznemu. Zaznał czasów wojny i pokoju, wolności i okupacji, wielkości i upadku. Z tych doświadczeń zrodziła się jego wyjątkowa energia, legendarna gościnność oraz różnorodność kulturowa i religijna, oscylująca między Wschodem a Zachodem. Warto odwiedzić ten kraj, by sprawdzić, czym jest życie w libańskim stylu. 20:20 CIENIE WSCHODU OSSENDOWSKIEGO Reportaż, 12 min, Polska, 2018 Ferdynand Antoni Ossendowski (1876 - 1945) jest najbardziej znanym, po Henryku Sienkiewiczu, polskim pisarzem na świecie. Jego dzieła do dziś ukazują się w przekładach na język włoski, angielski, mongolski, rosyjski. Przygodami tego mistrza pióra i niepokornego podróżnika, można by obdarzyć co najmniej kilka biografii. Wiele podróżował po Azji, Afryce. Odwiedzał kraje środkowoazjatyckie i arabskie, przestrzegając przed zagrożeniem, jakim mogą się stać ich mieszkańcy, gdy dotrze do nich widmo bolszewickiej rewolucji. Ze względu na swój antykomunizm wszystkie jego publikacje były w okresie PRL objęte bezwzględną cenzurą. Ossendowski dobrze znał i rozumiał Wschód, zarówno ten daleki, azjatycki, jak i ten najbliższy, czyli Rosję. Mechanizmy i przebieg rewolucji oglądał z bliska - nie musiał wyobrażać sobie jej barbarzyństwa: on je po prostu widział. I nie tylko widział, lecz potrafił także zsyntezować w znakomity literacko i przerażający autentyzmem opisów tekst. W książkach "Przez kraj ludzi, zwierząt i bogów" czy w "Leninie" prowadzi nas przez obszary skrajnej nędzy, zbrodni, przemocy i krzywdy fundowanej Rosjanom przez bolszewicką władzę. 20:40 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO Serial dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID-19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 21:10 POLSKO, SZEDŁEM DO CIEBIE 200 LAT Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Ewa Urbańska Artysta malarz Stefan Centomirski (rocznik 1928), pseudonim Sybirak, jest potomkiem polskiej, szlacheckiej rodziny. Jego los symbolizuje siłę polskiego ducha. Przetrwał jako dziecko syberyjską zsyłkę, utratę ojca w gułagu. Po dwunastu latach katorgi kończy Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Moskwie. W centrum totalitarnego mocarstwa tworzy własną oryginalną sztukę, dokumentując prawdę o męczeństwie ofiar totalitaryzmu. Narażając się, że będzie ujawniony, maluje obrazy odwrócone tyłem do ściany, nie mając ani jednej wystawy. Po pierestrojce wreszcie doceniony nie tylko w Rosji, ale i na świecie. 22:05 KOCHANA CÓRECZKO Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2017 Reżyseria: Ewa Żmigrodzka, Krzysztof Zwoliński Scenariusz: Krzysztof Zwoliński, Ewa Żmigrodzka Muzyka: Tadeusz Woźniak Film opowiada historię kartek pocztowych i listów, które były wysyłane z getta warszawskiego do Londynu. Listy musiały jednak przejść bardzo długą drogę - najpierw były przesyłane do Portugalii, a dopiero potem do Londynu. W czasach wojny był to jedyny sposób przekazywania matce informacji o tym, co dzieje się z córką w tych niespokojnych czasach. Wzruszająca historia o bezinteresownej pomocy w komunikowaniu się matki i córki. 23:05 KAWALERIA POWIETRZNA - WYBLINKA I PRUSIK CZYLI NIE CAŁUJ SKAŁY Serial dokumentalny, 26 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Maciejewski, Jacek Bławut Relacja z kursu wspinaczkowego Kawalerii Powietrznej w Skałkach, nauka wiązania węzłów - wyblinki, prusiki, ląże, pierwsza poręczówka. Wojsko musi umieć się wspinać, jednak żołnierze twierdzą, że po skokach spadochronowych nic już nie jest straszne. 23:35 W OBRONIE WŁASNEJ - DRUGA STRONA SIARKI Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1985 Autor: Ryszard Kubowicz Tarnobrzeg, stolica województwa od 1975 roku, również stolica polskiej siarki za przyczyną której nastąpił ogromny rozwój miasta. W latach osiemdziesiątych trwa eksploatacja jednych z największych na świecie złóż siarki, którymi zarządza kopalnia i zakłady przetwórcze należące do przedsiębiorstwa Siarkopol. Działalność eksploatacyjna złóż siarki, poza oczywistymi aspektami ekonomicznymi, powoduje degradację i dewastację środowiska naturalnego. Zagrożone jest zdrowie mieszkańców, jak i zabytki pobliskiego Sandomierza. W programie ogólne ujęcia z lotu ptaka ogromnych obszarów złóż siarki. Przedstawiciele zarządu Siarkopolu przedstawią argumenty na rzecz podjętych działań w kierunku ochrony środowiska. Dyrektor Czesław Siwiec przedstawia inwestycje i plany zakładu służące zniwelowaniu szkodliwego działania fluoru, siarkowodoru i dwutlenku siarki na otaczające środowisko. Jan Krajewski opowiada o zastosowaniu nowych urządzeń absorpcyjnych dla szkodliwych związków siarki oraz o procesie odsiarczania spalin. Działalność Siarkopolu stanowi ogromne zagrożenie dla czystości wód gruntowych oraz rzeki Wisły. Mieczysław Powroźniak, kierownik zakładu oczyszczania, przedstawia proces związany z odsiarczaniem wody. Według przedstawicieli zarządu Siarkopolu problem rekultywacji gleb, ochrona powietrza i wód jest traktowany z ogromnym wysiłkiem i zaangażowaniem, co znajduje potwierdzenie w stanowisku przedstawicieli Zakładu Ochrony Środowiska. 00:10 POLSCY DOKUMENTALIŚCI - PORTRETY - PORTRETY DOKUMENTALNE. MARIA DŁUŻEWSKA, PIWKO DLA NIEDŹWIEDZIA! Cykl dokumentalny, 3 min, Polska, 2021 Cykl kilkuminutowych odcinków opowiadających o najważniejszych, najciekawszych filmach wybitnych polskich filmowców, zajmujących się sztuką dokumentu. Ten odcinek poświęcony jest filmowi Marii Dłużewskiej pt. "Piwko dla niedźwiedzia!". Maria Krystyna Dłużewska urodziła się 26 września 1951 w Kielcach, pracuje jako reżyser, scenarzystka, aktorka, dziennikarka. Jest także autorką pięciu książek. W okresie PRL - u była aktywną działaczką opozycji antykomunistycznej. W 1972 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Przez 10 lat pracowała jako aktorka w kilku teatrach. Od września 1980 należała do NSZZ Solidarność. Współorganizowała Msze za Ojczyznę i Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. W stanie wojennym prowadziła Teatr Poniedziałkowy w Ursusie. Kolportowała podziemne wydawnictwa. Była redaktorem i autorką tekstów Radia Solidarność. Od 1984 do 1988 r. działała w Solidarności Walczącej. Po roku 1989 pracowała jako dziennikarz w tygodnikach "Spotkania" i "Solidarność". W latach 90. zajęła się tworzeniem filmów dokumentalnych, których obecnie ma w swoim dorobku ponad 40 jako scenarzystka, reżyser i producent. Jej filmy, które zostały wyróżnione nagrodami to: "Zablokowani", "Seans". "Wycieczka", "Degrengolada w Teatrze Domowym", "Polacy", "Pogarda", "Ksiądz", "Krótkie popołudnie na Mazurach". 00:15 BARBARA OSTERLOFF. TEATR JEST NAJWAŻNIEJSZY, A NIE JA Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2015 Barbara Osterloff (rocznik 1949), profesor w Akademii Teatralnej w Warszawie, historyk teatru, absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim i Studium Teatralno - Literackiego przy Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Badaczka najnowszych dziejów teatru polskiego, autorka monografii poświęconych ważnym twórcom teatru, m.in. Aleksandrowi Zelwerowiczowi, Mai Komorowskiej. Zajmuje się dziejami polskiej scenografii, wykłada w Akademii Teatralnej i na Wydziale Scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Współpracowała z pismami Teatr, Dialog, Pamiętnik Teatralny. 00:30 DYKTATORZY - WESELE W KOŁCHOZIE KOMUNIZM Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2003 Realizacja: Marcin Mamoń, Mariusz Pilis Zdjęcia: Marcin Figurski Na wesele może przyjść każdy. I przychodzi. Oznacza to, że rodzina, której syn się żeni, musi nakarmić i napoić wszystkich. Ale rodzina panny młodej też nie ma lekko. W kraju, w którym bezrobocie sięga 80 procent, a średnia pensja wynosi 7 dolarów miesięcznie, wiano to wydatek rzędu 3000 dolarów! Koszt całego wesela, w tym jedzenie, picie, orkiestra i posag, może przekroczyć 5000 dolarów. Upadek Związku Radzieckiego otworzył nowy rozdział w historii Tadżykistanu. 9 września 1991 roku ogłoszono deklarację niepodległości. To był początek dramatu. W ciągu kolejnych 5 lat kraj został ogarnięty krwawą i okrutną wojną domową. Walki pomiędzy klanami związanymi z byłymi komunistami a opozycją islamską pochłonęły blisko 100 tysięcy ludzkich istnień. Dalszy milion Tadżyków wyemigrował, straty materialne zaś szacuje się na 7 miliardów dolarów. Wreszcie w 1997 roku walczące strony zdołały dojść do porozumienia, będącego w istocie podziałem wpływów. Od tamtego czasu w Tadżykistanie panuje pokój. Rządy sprawuje prezydent Emomali Rachmonow, nie niepokojony przez opozycję skupioną wokół mułły Abdułło Neriego. Rachmonow, były dyrektor jednego z tadżyckich kołchozów, mocno dzierży ster władzy. Niedawno posłuszny jego woli parlament ogłosił go prezydentem na kolejne dwie dekady. Józef "Zeflik" Chłódek, jak sam o sobie mówi "Ślązak spod Rzeszowa", od wielu lat podróżuje po państwach byłego Związku Radzieckiego. Polscy dokumentaliści towarzyszą mu w jego wyprawie, której celem stał się Tadżykistan i kołchoz "Komunizm". Dawniej, za czasów swojej świetności, kołchoz ten był sławny w całym Związku Radzieckim. Pracujący w nim rolnicy otrzymywali medale za pracowitość, bili rekordy wyrobionej normy, jeździli po Europie, prezentując techniki, którym zawdzięczali swoje niezwykłe osiągnięcia. Dziś budynki kołchozu powoli niszczeją, maszyny się popsuły, a narzędzia zostały rozkradzione. Przynajmniej jest pokój i ludzie nie giną ? zapewniają mieszkańcy przyległej do "Komunizmu" wioski. Ale czy rzeczywiście w Tadżykistanie dzieje się dobrze? 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWRÓT DO ZACNEJ PRZESZŁOŚCI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski 1. Powrót do zacnej przeszłości. Dziś, reagując na wezwanie, odwiedzamy konstruktora silników lotniczych, który ma w swoich zbiorach zacny silnik lotniczy Walter major. Zaprojektowany w czechosłowackich zakładach silnik, produkowany na licencji w Państwowych Zakładach Inżynierii w Ursusie, był stosowany w samolotach RWD - 13. Wyprodukowano ich około 100 egzemplarzy. 2. Rodzinna historia. Następnie zaproponujemy widzom spojrzenie na historię z bardzo osobistego punktu widzenia. To zebrana po latach przez rodzinę historia chorążego pil. Hilarego Kielka, dawnego instruktora w Bydgoskiej Szkole Pilotów, walczącego w wojnie polsko - bolszewickiej, powstaniach śląskich oraz II wojnie światowej. 01:50 PRAWDZIWE IMIĘ RÓŻY Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2007 Autor: Rafał Tichy, Nelson Perejra Reżyseria: Nelson Perejra, Rafał Tichy Scenariusz: Rafał Tichy, Nelson Perejra Wydarzenia, które rozegrały się między 11 lutego i 16 lipca 1858 roku w małej francuskiej miejscowości Lourdes u podnóża Pirenejów, naznaczyły trwale i głęboko cały Kościół powszechny na wszystkich kontynentach. Właśnie w Lourdes ubogiej dziewczynie - Bernadette Soubirous - objawiła się Matka Boża z dwiema różami u stóp. Maria Panna, przez mistyków nazywana "Różą duchowną", przyszła, by być naszą przewodniczką i wskazać nam drogę do Boga. Bernadette Soubirous jest mało znana w Polsce. Ten film przybliża postać wizjonerki, której ciało spoczywa w kaplicy klasztoru w Nevers. Spośród maryjnych sanktuariów, Lourdes należy do najsilniej kojarzonych z cudownymi uzdrowieniami. Z tego powodu jest celem licznych pielgrzymek osób chorych. Ze względu na więzi łączące Lourdes i ludzkie cierpienie, ponad piętnaście lat temu papież Jan Paweł II postanowił, aby przy okazji święta Matki Bożej z Lourdes, kiedy Kościół obchodzi rocznice pierwszego objawienia, był także obchodzony Światowy Dzień Chorego. 02:40 GDZIEKOLWIEK BĘDĘ.... Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Autor: Piotr Poraj - Poleski Reżyseria: Piotr Poraj-Poleski Scenariusz: Danuta Grechuta, Piotr Poraj-Poleski Wykonawcy: Danuta Grechutowa, Jan Kanty-Pawluśkiewicz, Grzegorz Turnau, Andrzej Sikorowski Dokument poświęcony wielkiemu i wszechstronnemu artyście, Markowi Grechucie. Narratorem jest Danuta Grechuta, żona i muza pieśniarza, malarza, architekta, poety i kompozytora, zakochanego w sporcie kibica. Opowiada ona, jak na co dzień była świadkiem zmagania się artysty z własną wrażliwością, jego walki o prawo do własnej odrębności, o prawo do własnego życia w zamkniętej społeczności krakowskich elit artystycznych i intelektualnych. Danuta Grechuta mówi też o namiętnościach i słabościach męża artysty, o jego lękach i radościach. Uczestniczyła w jego życiu, walczyła wraz z nim z chorobą i wspierała go w ciężkich chwilach. Powstał obraz osoby niezwykle ciepłej i niezależnej, charyzmatycznego poety, kompozytora i pieśniarza obdarzonego niespotykaną barwą głosu. Kamera pokazuje tak bliskie bohaterowi miejsca w Krakowie, jak: Politechnika, Rynek, Piwnica pod Baranami. W filmie wypowiadają się także inni ludzie bardzo blisko związani z Markiem Grechutą: m. in. Andrzej Sikorowski, Grzegorz Turnau, Leszek Aleksander Moczulski oraz syn artysty, Łukasz.