TVP Dokument Piątek, 24.09.2021 06:00 DZIKA POLSKA - ŚWIAT W ZIARNKU PIASKU Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Tym razem wyruszyliśmy nad Morze Bałtyckie. Będziemy razem z zespołem badaczy mórz i oceanów mówić o tym, jakie tajemnice kryją nasze nadmorskie plaże. Nie wszyscy bowiem wiedzą, że piasek na plaży kryje w sobie ogromne bogactwo życia. Niezwykle dobroczynną rolę dla przyrody odgrywają mikroorganizmy żyjące właśnie w plażowym piasku. W magiczny świat ziarenek piasku wprowadzą nas nasi goście: prof. dr hab. Jan Marcin Węsławski, dr Lech Kotwicki, dr Józef Wiktor z Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie 06:30 DZIKA POLSKA - DOKTOR USKRZYDLONY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Tym razem ekipa Dzikiej Polski odwiedziła dr. Andrzeja Kruszewicza w jego ptasim azylu w warszawskim zoo. Dr Andrzej G. Kruszewicz - ornitolog z urodzenia, lekarz weterynarii z wykształcenia. Tłumacz literatury ornitologicznej, autor 10 książek o ptakach i kilkuset artykułów. Amatorsko strzela z łuku. Od wiosny do jesieni regularnie znika wśród biebrzańskich bagien, na Mazurach lub w Puszczy Białowieskiej. Obserwuje ptaki i odwiedza przyjaciół: Adama Wajraka w Białowieży, Tomasza Kłosowskiego nad Biebrzą oraz dr. Andrzeja Krzywińskiego w Parku Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie. Prowadzi hodowlę ptaków w warszawskim zoo. Ma ponad tysiąc podopiecznych. Do tego jest szefem szpitala dla dzikich ptaków - ptasiego azylu. Rocznie ma 2 tysiące pacjentów. Większość z nich wypuszcza na wolność. Wtedy jest naprawdę szczęśliwy. 07:00 NAJWSPANIALSI W KRÓLESTWIE ZWIERZĄT. PTAKI (BIRDS OF AFRICA) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2015 Reżyseria: Jean-Marc Dauphin Struś to najsłynniejszy ptak Afryki. Ma dziób, skrzydła, pióra, znosi jaja. Poza tym jednak niewiele łączy go z prawie trzema tysiącami przedstawicieli tej gromady, żyjącymi na kontynencie afrykańskim. Największy i najstarszy ptak na ziemi waży nawet ponad 100 kg. Szacuje się, że jest 7 razy za ciężki, by wzbić się w powietrze. Już sama anatomia uniemożliwia mu latanie. Na mostku brak grzebienia kostnego, miejsca przyczepu mięśni służących do latania, typowego dla innych ptaków. Ponadto pióra są miękkie i nieprzydatne do latania. W Afryce żyje także drop olbrzymi, który rywalizuje z europejskim kuzynem, dropiem zwyczajnym, o tytuł największego ptaka latającego. Dropie olbrzymie żyją samotnie lub w małych grupach po dwa, trzy ptaki. Samce wyprostowane mierzą ponad metr, ważą kilkanaście kilogramów, a samice o połowę mniej. Nie różnią się za to upierzeniem. Szaro - beżowe pióra zapewniają doskonały kamuflaż. Dropie idealnie wtapiają się w skalisty krajobraz pełen pożółkłych traw i uschłych drzew. To szczególnie ważne dla gatunku, który nie potrafi siedzieć na gałęziach. Dropie mają tylko trzy palce, a trzeba czterech, żeby uchwycić się gałęzi tak jak to robią ptaki wróblowe, nieustannie kursujące między wodą a bezpiecznym schronieniem na drzewie. Wiele ptaków również stepówka namibijska wybiera życie w licznym stadzie i poruszanie się grupami. Taka strategia zwiększa szanse przetrwania poszczególnych osobników. Wikłaczowate żywią się ziarnami. W suchych regionach Afryki niełatwo o pożywienie. Ptaki więc łapczywie rzucają się na wszystko, co znajdą. Aby zapewnić sprawiedliwy podział pokarmu, układ chmary zmienia się przy każdym locie. Te z końca grupy trafiają na początek i to one następnym razem najedzą się do syta. Zdumiewa doskonała synchronizacja z pozoru nieuporządkowanej chmary. Lot wikłaczy to jeden z najwspanialszych spektakli w świecie przyrody. Po zakończeniu sezonu godowego samce zrzucają odświętny strój i wracają do skromnego upierzenia. Wikłacz rezygnuje z efektownych barw i upodabnia się do nierzucającej się w oczy, beżowej samicy. Brąz to najlepszy kolor dla mieszkańców sawanny, ponieważ zapewnia idealny kamuflaż. Dlatego też większość ssaków ma sierść w różnych odcieniach brązu.Dzierzba, dziwogon i błyszczak zawdzięczają czarne pióra pigmentowi: melaninie. To za jej sprawą część upierzenia żabiru afrykańskiego jest czarna. Samiec tego kuzyna bociana prawie się nie różni od samicy. Zdradza go jednak czarna tęczówka, która u samicy jest brązowa; a także wyróżniają dwie żółte łezki u nasady dzioba, świadczące o tym, że trwa okres godowy. Żabiru to największy po marabucie przedstawiciel bocianów żyjących w Afryce. Tymczasem bocian białoszyi mierzy niecały metr i jest jednym z najmniejszych. Kazary egipskie również zawdzięczają kolor upierzenia melaninie, ale jej ilość i rozkład jest inny, stąd liczne odcienie szarości. Z kolei karotenoidy to pigmenty nadające jaskrawożółte umaszczenie wildze czarnogłowej. Im też intensywnie czerwony spód ciała zawdzięcza dzierzyk, którego można spotkać przede wszystkim w suchych regionach. Żywi się głównie bezkręgowcami. Za jego umaszczenie odpowiadają wyłącznie melanina i karotenoidy. Inne odcienie to już zasługa oświetlenia. W zależności od tego jak słońce pada na pióra pokryte warstwą keratyny, upierzenie poszczególnych ptaków będzie mienić się różnymi barwami, np. sierpodudek purpurowy raz może się wydawać niebieski, raz zielony, a raz fioletowy. Jeśli jednak pomiędzy warstwami keratyny znajduje się powietrze, pióra nabierają zielonkawego, różowego i niebieskawego odcienia, co widać u ptaków z rodziny krasek. U ptaków z rodziny żołn młode mają pastelowe umaszczenie, dopiero dorosłe osobniki wyróżniają się żywymi kolorami i długim ogonem. Umaszczenie żołn różni się w zależności od gatunku. Żołna białoczelna ma zielony grzbiet, żółtawą pierś i czerwone gardło. Z kolei niebieski spód ciała, żółte gardło i złocisty grzbiet są charakterystyczne dla żołn zwyczajnych, którena zimę przylatują do Afryki z Europy. Waruga to ptak zaliczany obecnie do rzędu pelikanowych. Różni się od swoich krewnych, w niczym nie przypomina jednego z największych przedstawicieli wodno - błotnych: czapli olbrzymiej. Większość ptaków żyjących na sawannie nie przywiązuje się do swojego gniazda. Prowizoryczna konstrukcja chroni jaja, a potem przez krótki czas zapewnia bezpieczeństwo pisklętom. Ale tkacz przez cały rok mieszka w imponującym gnieździe. Ten ptak z rodziny wikłaczowatych, jest gatunkiem endemicznym. Występuje wyłącznie na południu Afryki, gdzie panują ekstremalne warunki. Po upalnym dniu przychodzi zimna noc. Trzeba więc oszczędzać energię, dlatego ptaki te mieszkają we wspólnych gniazdach. Tymczasem wikłacz zmienny buduje gniazdo tylko na jeden sezon. To ptak obdarzony wręcz niezwykłym talentem tkackim. Każdy gatunek wikłaczowatych wypracował własną metodę budowy gniazda. Niektóre, zamiast wieszać gniazdo, rozciągają je między dwoma źdźbłami trzciny. Do takiej pracy trzeba mieć mocny dziób, jak np. brunatniczka. Podstawowy budulec gniazd bawolika czerwonodziobego, innego przedstawiciela wikłaczowatych, stanowi ciernista akacja. Buduje on olbrzymie konstrukcje, wielokrotnie większe od niego samego. Jego gniazda ważą po kilkaset kilogramów. Gniazdo ma służyć lokatorowi przez całe życie, co roku samce poprawiają je i powiększają. Ptaki żyjące na sawannie mają specyficzne przysmaki. Owocożerne gołębie spędzają całe dnie na gałęziach figowca. Zimorodek malachitowy to jeden z najmniejszych zimorodków, poluje na drobne ryby i duże bezkręgowce. Skrzydlata fauna Afryki przepada za kąpielami. Czyste, zadbane upierzenie odgrywa w ich życiu tak ważną rolę, że większość dnia poświęcają na troskę o nie. Każdy ma własny sposób, jak frankoliny, dławigady afrykańskie, czepigi, marabuty, czajki srokate, kazarki. 08:05 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO ODC. 4 EBRO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 4 EBRO) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek czwarty opowiada o najdłuższej rzece w Hiszpanii - Ebro. W Górach Kantabryjskich w okolicy Fontibre (prowincja Kantabria) płynie w kierunku południowo - wschodnim przez Kotlinę Aragońską, dalej w postaci przełomu między Caspe i Tortosą przepływa przez nadbrzeżne Góry Katalońskie i deltą uchodzi do Morza Śródziemnego (prowincja Tarragona). Rzeka Ebro słynie z największych okazów suma w Europie. To tu rozegrała się największa operacja hiszpańskiej wojny domowej 1936-1939, nazywana bitwą nad Ebro. Miasto położone nad rzeką Ebro to Saragossa. 09:10 ŻYRAFA - ŚWIAT Z WYSOKA (GIRAFFE UP HIGH AND PERSONAL) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Scenariusz i reżyseria: Herbert Ostwald Film dokumentalny o żyrafach. Ten afrykański ssak ma prawie sześć metrów wysokości i jest uważany za cud fizjologii. Podziwiany przez naukowców i miłośników przyrody. Zwierzę intrygowało różne kultury, i starożytne, i współczesne, z uwagi na swój charakterystyczny wygląd. Często przedstawiano je na rysunkach, w książkach i kreskówkach. Żyrafy występują na afrykańskich sawannach od Czadu po RPA i od Nigru po Somalię. Główne źródło pożywienia żyrafy to liście akacji. Osobniki dorosłe nie tworzą silnych więzi społecznych, choć gromadzą się w luźnych grupkach, gdy przemieszczają się w tym samym kierunku. Samce tworzą hierarchię społeczną ustanawianą poprzez walkę na uderzenia szyjami. W filmie zobaczymy wspaniałe ujęcia z lotu ptaka przemieszczających się żyraf. 10:10 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 4. WYSPA HAINAN, TROPIKALNY RAJ (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 04: HAINAN ISLAND, TROPICAL PARADISE / HAINAN ISLAND, NATIVE UTOPIA) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część czwarta to wycieczka na Wyspę Hainan na Morzu Południowochińskim, która bywa określana jako chińskie Hawaje. To właściwie ok. 200 wysp i wysepek zwanych Perłowymi Klifami. 11:05 W OBRONIE WŁASNEJ - DRUGA STRONA SIARKI Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1985 Autor: Ryszard Kubowicz Tarnobrzeg, stolica województwa od 1975 roku, również stolica polskiej siarki za przyczyną której nastąpił ogromny rozwój miasta. W latach osiemdziesiątych trwa eksploatacja jednych z największych na świecie złóż siarki, którymi zarządza kopalnia i zakłady przetwórcze należące do przedsiębiorstwa Siarkopol. Działalność eksploatacyjna złóż siarki, poza oczywistymi aspektami ekonomicznymi, powoduje degradację i dewastację środowiska naturalnego. Zagrożone jest zdrowie mieszkańców, jak i zabytki pobliskiego Sandomierza. W programie ogólne ujęcia z lotu ptaka ogromnych obszarów złóż siarki. Przedstawiciele zarządu Siarkopolu przedstawią argumenty na rzecz podjętych działań w kierunku ochrony środowiska. Dyrektor Czesław Siwiec przedstawia inwestycje i plany zakładu służące zniwelowaniu szkodliwego działania fluoru, siarkowodoru i dwutlenku siarki na otaczające środowisko. Jan Krajewski opowiada o zastosowaniu nowych urządzeń absorpcyjnych dla szkodliwych związków siarki oraz o procesie odsiarczania spalin. Działalność Siarkopolu stanowi ogromne zagrożenie dla czystości wód gruntowych oraz rzeki Wisły. Mieczysław Powroźniak, kierownik zakładu oczyszczania, przedstawia proces związany z odsiarczaniem wody. Według przedstawicieli zarządu Siarkopolu problem rekultywacji gleb, ochrona powietrza i wód jest traktowany z ogromnym wysiłkiem i zaangażowaniem, co znajduje potwierdzenie w stanowisku przedstawicieli Zakładu Ochrony Środowiska. 11:45 POLSKO, SZEDŁEM DO CIEBIE 200 LAT Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Ewa Urbańska Artysta malarz Stefan Centomirski (rocznik 1928), pseudonim Sybirak, jest potomkiem polskiej, szlacheckiej rodziny. Jego los symbolizuje siłę polskiego ducha. Przetrwał jako dziecko syberyjską zsyłkę, utratę ojca w gułagu. Po dwunastu latach katorgi kończy Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Moskwie. W centrum totalitarnego mocarstwa tworzy własną oryginalną sztukę, dokumentując prawdę o męczeństwie ofiar totalitaryzmu. Narażając się, że będzie ujawniony, maluje obrazy odwrócone tyłem do ściany, nie mając ani jednej wystawy. Po pierestrojce wreszcie doceniony nie tylko w Rosji, ale i na świecie. 12:45 KOCHANA CÓRECZKO Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2017 Reżyseria: Ewa Żmigrodzka, Krzysztof Zwoliński Scenariusz: Krzysztof Zwoliński, Ewa Żmigrodzka Muzyka: Tadeusz Woźniak Film opowiada historię kartek pocztowych i listów, które były wysyłane z getta warszawskiego do Londynu. Listy musiały jednak przejść bardzo długą drogę - najpierw były przesyłane do Portugalii, a dopiero potem do Londynu. W czasach wojny był to jedyny sposób przekazywania matce informacji o tym, co dzieje się z córką w tych niespokojnych czasach. Wzruszająca historia o bezinteresownej pomocy w komunikowaniu się matki i córki. 13:40 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO ODC. 5 GWADALKIWIR (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 5 GUADALQUIVIR) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek piąty opowiada o Gwadalkiwir - rzece w Hiszpanii, o długości 680 km. Jej źródła znajdują się na stokach Caada de las Fuentes, na wysokości ok. 1400 m n.p.m. , na wschód od miasta Cazorla, na terenie Parku Narodowego Sierra de Cazorla, Segura i Las Villas. Rzeka uchodzi do Zatoki Kadyksu (Ocean Atlantycki). Jest żeglowna od Kordoby, do Sewilli dochodzą nawet statki morskie. Oprócz zastosowań transportowych jest wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej i nawadniania. 14:40 PORTRETY DOKUMENTALNE. MARIA DŁUŻEWSKA, KRÓTKIE POPOŁUDNIE NA MAZURACH Cykl dokumentalny, 3 min, Polska, 2021 Cykl kilkuminutowych odcinków opowiadających o najważniejszych, najciekawszych filmach wybitnych polskich filmowców, zajmujących się sztuką dokumentu. Ten odcinek poświęcony jest filmowi Marii Dłużewskiej pt. "Krótkie popołudnie na Mazurach". Maria Krystyna Dłużewska urodziła się 26 września 1951 w Kielcach, pracuje jako reżyser, scenarzystka, aktorka, dziennikarka. Jest także autorką pięciu książek. W okresie PRL - u była aktywną działaczką opozycji antykomunistycznej. W 1972 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Przez 10 lat pracowała jako aktorka w kilku teatrach. Od września 1980 należała do NSZZ Solidarność. Współorganizowała Msze za Ojczyznę i Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. W stanie wojennym prowadziła Teatr Poniedziałkowy w Ursusie. Kolportowała podziemne wydawnictwa. Była redaktorem i autorką tekstów Radia Solidarność. Od 1984 do 1988 r. działała w Solidarności Walczącej. Po roku 1989 pracowała jako dziennikarz w tygodnikach "Spotkania" i "Solidarność". W latach 90. zajęła się tworzeniem filmów dokumentalnych, których obecnie ma w swoim dorobku ponad 40 jako scenarzystka, reżyser i producent. Jej filmy, które zostały wyróżnione nagrodami to: "Zablokowani", "Seans". "Wycieczka", "Degrengolada w Teatrze Domowym", "Polacy", "Pogarda", "Ksiądz", "Krótkie popołudnie na Mazurach". 14:50 ZA MŁODZI NA ŚMIERĆ - KURT COBAIN (KURT COBAIN BEHIND THE MYTH) Абарваныя жыцці: Курт Кабэйн (Too Young to Die: Kurt Cobain), д/ф Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2012 Reżyseria: Niels Negendank Cykl dokumentalny przedstawia historię różnych artystów, którzy zbyt szybko odeszli z tego świata. Będąc u szczytów sławy, śmierć, często tragiczna, przekreśliła ich niesamowite kariery. W dokumencie przedstawiono kulisy ich śmierci oraz wpływ na świat sztuki. Bohaterem tego odcinka jest Kurt Cobain. 15:55 KU ZIELONYM MIASTOM ODC. 3 (CITIES TURN GREEN EP. 3) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2013 Reżyseria: Frederic Planchenant Seria dokumentalna opowiadająca o miejskich ogrodach i zieleni w miastach. Ludzie coraz częściej chcą mieć więcej zieleni wokół siebie, a mniej betonu i ruchu ulicznego. Projektanci i ogrodnicy mają coraz nowsze i coraz bardziej niezwykłe pomysły architektoniczne, aby przywrócić naturę do miast. Dzięki niesamowitej kreatywności w miastach powstają plantacje, gospodarstwa rolne i ogrody w pionie, i w poziomie. W tym serialu przeniesiemy się do zielonych miast i poznamy niesamowitych ludzi, którzy realizują nową filozofię i wierzą w ekologiczny styl życia. 16:50 KATARZYNA GAERTNER. ŻYCIE ZŁOŻONE Z KAWAŁÓW PRACY Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2015 Katarzyna Gaertner (rocznik 1942), kompozytorka, pianistka i aranżerka, absolwentka Średniej Szkoły Muzycznej w Krakowie w klasie fortepianu. Jest autorką wielu przebojów, m.in.: "Małgośka", "Eurydyki tańczące", "Wielka woda", "Bądź gotowy dziś do drogi". 17:10 EKSPEDYCJA CHINY, W POSZUKIWANIU SHANGRI - LA ODC. 5. CHIŃSKA KRAINA LODU (EXPEDITION CHINA: SEARCH FOR SHANGRI - LA EPISODE 05: CHINA’S FROZEN WONDERFUL / YEAR OF THE SNAKE CELEBRATION) Serial dokumentalny, 50 min, USA, 2019 Reżyseria: Keith Neubert Scenariusz: Gary Hines Seria dokumentalna, która zabierze widzów w podróż po najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych miejscach w Chinach. Będą zaskakujące zwroty akcji, w których uczestniczy amerykański poszukiwacz przygód i były gracz NFL, Keith Neubert. Będzie on przemierzał i odkrywał Chiny swoim Harleyem Davidsonem. Po inspirującej wędrówce do Świątyni Shaolin (miejsca narodzin Kung - Fu) otrzyma on mapę, która pozwoli mu odbyć epicką podróż po intrygach i sekretach Chin i odkryć tajemnicze Shangri - La. Część piąta to wyprawa do Chińskiej Krainy Lodu i trochę wiedzy na temat obchodów Roku Węża. 18:10 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 5 ARGENTYNA, SZLAKIEM WINA (THE PATH OF MEN EP. 5 ARGENTINA, THE WINE ROAD) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W odcinku piątym poznamy winnice Argentyny oraz sekrety produkcji wina. Z powodu ciągnących się przez cały kraj Andów północne tereny Argentyny cechuje półpustynny klimat. Na jałowej ziemi uprawianie czegokolwiek jest trudne. Jednak to dzięki tym ziemiom Argentyna jest piątym, największym producentem wina na świecie. Podróż zaczynamy na północy kraju, w regionie Tilcara. Fernando Dupont jest inżynierem agronomem, który przybył w te góry, by produkować wino. Właśnie trwa winobranie. Wino to krew i dusza. Tu wszystko nabiera mistycznego znaczenia. Mówi się, że poezję trzeba podlewać. Jak roślinę. Więc podlewamy ją winem. Pijąc wino, piszą piosenki i śpiewają. W świecie wina Argentyna jest wyjątkowa, bo zaliczana jest do nowego świata. O wyjątkowości tutejszych win decyduje wysokie położenie winnic, czyli niezwykle ostre nasłonecznienie, co sprzyja uprawie winorośli szczepu Malbec, który jest niezastąpiony. Na różnych wysokościach ten sam Malbec będzie dawał zupełnie inne wina. Jedna winnica może rosnąć w usłanym otoczakami korycie wyschniętej rzeki, a druga na wapiennej skale. Obie winnice mogą sąsiadować ze sobą, ale otrzymywane z nich wina będą całkowicie różne. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BALI. AZJATYCKA LEGENDA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Pod koniec lutego na Bali hucznie witany jest Nowy Rok. W obchodach uczestniczą podróżni z całego świata. My także odwiedzimy wyspę Bali w tym wyjątkowym momencie i poznamy jej autentyczne oblicze. Wielu turystów poznaje na Bali wyłącznie słynne, przeludnione plaże Kuty, pełne barów i ośrodków dla surferów. Są to najdłuższe i najliczniej odwiedzane plaże na wyspie. Trudno znaleźć tu spokój, sprzyjający odpoczynkowi. 20:10 FIDEL CASTRO: NIEZNANE TAŚMY (THE FIDEL CASTRO TAPES) Film dokumentalny, 54 min, USA, 2015 Reżyseria: Tom Jennings Muzyka: Mac Squier W 1959 roku Fidel Castro doszedł do władzy na Kubie. Był jednym z najbardziej kontrowersyjnych polityków na świecie. Film dokumentalny przestawia historię kariery kubańskiego dyktatora na podstawie nieautoryzowanych doniesień medialnych, zdjęć i nagrań, odsłaniając kulisy niemal półwiecznego trwania przy władzy Fidela Castro. 21:15 SPRAWA KEVINA ODC. 1 TAJEMNICA (THE KEVIN CASE / FALLET KEVIN) Serial dokumentalny, 58 min, Szwecja, 2017 Reżyseria: Dan Josefsson Dokumentalny serial kryminalny o dwóch chłopcach oskarżonych o morderstwo i o jednym z najbardziej wyjątkowych śledztw w historii kryminalnej Szwecji. Ostatniego dnia wakacji, w sierpniu 1998 roku 4 - letni Kevin zostaje znaleziony martwy na drewnianej palecie w pobliżu jeziora, w małym szwedzkim miasteczku. To, co początkowo wyglądało jak wypadek, wkrótce stało się jednym z najbardziej wyjątkowych śledztw w historii kryminalnej Szwecji. Na początku policja podejrzewała, że za morderstwem stoją dzieci, a po kilku miesiącach na konferencji prasowej potwierdzono to, co niewyobrażalne. Dwóch braci, Robin i Christian, 5 i 7 lat, udusili swojego kolegę. Kiedy jednak dziennikarz śledczy Dan Josefsson skontaktował się z dorosłymi już, żyjącymi w ukryciu braćmi, dowiedział się, że śledztwo w sprawie morderstwa jest dalekie od zakończenia. Usłyszał, że bracia nie przyznają się do zamordowania Kevina. Werdykt staje się wątpliwy. Josefsson ujawnia, co naprawdę się wydarzyło. Wraz z zespołem dziennikarzy przeprowadza dziennikarskie śledztwo, które doprowadza do rezygnacji głównego chirurga Paolo Macchiariniego. Odkrywa brakujące elementy układanki, która była trzymana z dala od opinii publicznej przez prawie dwie dekady. 22:20 MIASTO GNIEWU S.II - /12/ PO DRUGIEJ STRONIE Serial dokumentalny, 31 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Muzyka: Tomasz Kamiński W tym odcinku widzowie poznają historie o policjantach, którzy przeszli na ciemną stronę. Opowiemy o problemach, z jakimi borykała się polska policja na początku XXI wieku, o warunkach finansowych, w jakich żyli wtedy policjanci. Przypomnimy historię policjanta, któremu proponowano łapówkę, ale nie zgodził się jej przyjąć. Opowiemy o policjantach pomawianych o współpracę z gangsterami. Przypomnimy historię Sławomira Opali, policjanta który popełnił samobójstwo po wyjściu z więzienia. Wspomnimy o Piotrze Wróblu, który zwerbował Jarosława Sokołowskiego ps. Masa, a później został oskarżony przed gansgterów o przyjmowanie łapówek. Pokażemy, jak cienka jest linia pomiędzy policjantem a przestępcą i jak łatwo czasami przejść na drugą stronę barykady. Naganne zachowania policjantów będzie omawiał również profiler kryminalny Jan Gołębiowski, który wyjaśni motywacje funckjonariuszy, którzy przeszli na ciemną stronę. 22:55 WCIELENIA ZŁA - ODC. 1/10 PAPA DOC. DOŻYWOTNI PREZYDENT HAITI (EVOLUTION OF EVIL) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoimi krajami i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie: czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? W pierwszym odcinku zapraszamy do zapoznania się z sylwetką prezydenta Haiti dr. Francois Duvaliera, znanego jako Papa Doc. 23:55 RELACJE REPORTERSKIE - 1975 - 1976 R. Reportaż, 30 min, Polska, 1975 Relacje reporterskie o tematyce sportowej OTV w Łodzi z lat 1975 - 1976. W odcinku: 1. Wojciech Fibak opowiada o swojej karierze (rozmowa ilustrowana fragmentami meczu); 2. Płetwonurkowie z Klubu Płetwonurków Tryton w Łodzi pracują w ciepłych morzach wyławiając egzotyczne ryby (zdjęcia nieme); 3. Rozmowa z łódzkim kolarzem Mieczysławem Nowickim na temat sukcesów jego i całej drużyny; 4. Redaktor Madej Marek rozmawia z kapitanem Wojciechem Jezierskim na temat jachtu Trimaran i planowanego samotnego rejsu przez Atlantyk; 5. Łódzki Klub Olimpijczyka, spotkanie Stanisława Marusarza z publicznością (narciarz i skoczek opowiada o swojej karierze i udziałach w olimpiadach); 6. Irena Szewińska trenuje w Spale przed zbliżającą się olimpiadą; 7. Pożegnanie siatkarza Edwarda Skorka (zdjęcia nieme); 8. Wywiad z piłkarzem Jerzym Sadkiem. 00:30 JANUSZ WIŚNIEWSKI. NIENAWIDZĘ NATURALIZMU W TEATRZE Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2015 Janusz Wiśniewski (rocznik 1949), reżyser teatralny, w latach 2003 - 2011, dyrektor naczelny Teatru Nowego w Poznaniu. Z wykształcenia jest polonistą, w 1974 r. ukończył Uniwersytet Warszawski. Jest też absolwentem warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (obecnie Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza). W 1979 r. rozpoaczął współpracę z Teatrem Nowym w Poznaniu. 00:45 LEGENDA GRUNWALDU Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2010 Reżyseria: Mirosław Gronowski Scenariusz: Paweł Żmudzki Zdjęcia: Jacek Grzelak, Ładysław Lipkowski Jedna z największych bitew średniowiecznej Europy obrastała legendą niemal od momentu zakończenia, a jej wpływu na losy Starego Świata nikt nigdy nie kwestionował. Jej skutki militarne i polityczne, wykorzystywane były, na przestrzeni dziejów, przez wszystkie nacje uczestniczące w bitwie. To, co dla Polaków stało się pod Grunwaldem, Niemcy nazwali bitwą pod Tannenbergiem, a dla Litwinów, to był i jest Żalgiris. Trwa spór o to, kto naprawdę dowodził wojskami sprzymierzonych, jak i gdzie zginął Wielki Mistrz, czy część zdobytych krzyżackich chorągwi faktycznie zawieziono do Wilna? W filmie dokumentalnym, w którym obok profesorów Henryka Samsonowicza i Romana Trąby, wystąpią naukowcy z Litwy, Białorusi i Niemiec, spróbujemy pokazać, jak przez wieki historycy i politycy wykorzystywali legendę Grunwaldu dla swoich partykularnych celów. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 237 PROJEKT KEGRESSE Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Projekt Kegresse Ciągniki Citron - Kegresse były francuską konstrukcją, w których zastosowano podwozia gąsienicowe Adolphe'a Kegresse. W 1923 roku Wojsko Polskie podjęło decyzję o zakupie łącznie 135 podwozi, które miały zostać zabudowane w Polsce jako samochody pancerne oraz jako ciężarówki z drewnianą skrzynią ładunkową i otwartą kabiną. Kupiono także terenowe samochody osobowe, specjalne - dostosowane do holowania reflektorów przeciwlotniczych. I taki właśnie ciągnik reflektorowy ma się odrodzić na polskim wybrzeżu. 02:15 SKS W PRL-U Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Talczewski Zdjęcia: Andrzej Adamczak Muzyka: Filip Kuncewicz Film dokumentalny opowiadający historię krakowskiego Studenckiego Komitetu Solidarności (SKS). 03:20 RIESE - TAJEMNICE WYKUTE W SKALE Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2012 Reżyseria: Wojciech Malinowski, Maciej Kieres Scenariusz: Wojciech Malinowski Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Marcin Grobelny, Artur Stoiński Dokument fabularyzowany o kompleksie "Riese" (Olbrzym) w Górach Sowich to projekt filmowo - edukacyjny, który przybliża widzowi niezwykłą historię podziemnego miasta i wspaniałego zamku. Akcja filmu rozpoczyna się w roku 1941, kiedy to Niemcy hitlerowskie, wskutek nasilających się nalotów alianckich, przeniosły dużą część produkcji zbrojeniowej w rejon Sudetów i Gór Harzu. Wówczas to powstał projekt zakładający wydrążenie w skałach Gór Sowich potężnych bunkrów i podziemnych budowli oraz przekształcenie Zamku Książ w kwaterę główną Hitlera. Plany zakładały potężne prace: utworzenie wielkich przestrzeni wydrążonych pod zamkiem, budowę olbrzymich tuneli i sal podziemnych w kilku miejscach w Górach Sowich, przekształcenie całej siatki okolicznych dróg, a także połączenie całości siecią kolei wąskotorowej. Nadzór nad budowami prowadziły dwie organizacje: od jesieni 1943 r. była to spółka Industriegemeinschaft Schlesien AG, a od kwietnia 1944 r. - organizacja Todt. Do ich dyspozycji przekazano kilkadziesiąt tysięcy więźniów oraz jeńców wojennych, którzy pracowali dzień i noc, w nieludzkich warunkach, by jak najszybciej ukończyć prace. Film ma pokazać nie tylko rozmach przedsięwzięcia, ciekawą historię, ale również martyrologiczny aspekt tych wydarzeń, poprzez wspomnienia i wypowiedzi więźniów z całej Europy wykonujących tu niewolniczą pracę. Była to najkosztowniejsza budowa kwater wojskowych i obiektów strategicznych ówczesnych Niemiec. Rozmach budowlano - inżynierski był na najwyższym wówczas dostępnym poziomie. Wedle danych z września 1944 roku produkcja tych schronów (wraz ze schronami w Wilczym Szańcu i w Pullach pod Monachium) obejmowała 257 tysięcy m³ betonu zbrojonego stalą, 213 tysięcy m³ tuneli, 58 km dróg z sześcioma mostami, 100 km rurociągów. Prace zostały wykonane tylko w części, gdyż przerwało je wkroczenie Armii Czerwonej. Wiele podziemnych konstrukcji zostało wtedy zniszczonych, do dziś jednak zachowały się prowadzące do nich tunele.