TVP Historia Środa, 22.09.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 22 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1929 - ukazał się manifest artystyczny futurystów; 1939 - odbyła się sowiecko - niemiecka defilada w zdobytym polskim Brześciu; 1944 - marszałek Michał Rola - Żymierski zalecił stosowanie nowych kryteriów dla kandydatów na oficerów ("nie matura, lecz chęć szczera..."); 1981 - nastąpiło otwarcie pierwszej linii TGV we Francji; 07:25 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 5 "MODLITWA O ŻYCIE" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Rainer jest załamany rozwojem sytuacji w mieście. Pabst informuje go, że do Warszawy przyjeżdżają jeszcze gorsi degeneraci niż von Hackel, Brygada Dirlewangera i RONA - Rosyjska Wyzwoleńcza Armia Narodowa. Rainer postanawia prosić Fischera o przeniesienie. Chce być jak najdalej od epicentrum zbrodni. Przyda mu się do tego Emilia. W siedzibie powstańców w fabryce na Woli żołnierze przygotowują się do ataku na niemieckie więzienie na Gęsiej, gdzie przetrzymywany jest między innymi Romek Sajkowski. Pluton Władka rusza do akcji z pomocą batalionu Zośka i dwoma zdobycznymi czołgami niemieckimi. Mickiewicz postanawia wyznać Zosi miłość... Wilk świetnie dogaduje się z Rudą, co zdecydowanie nie podoba się Władkowi. Helena wraz z Leną i innymi mieszkańcami kamienicy wciąż ukrywa się w piwnicy. Strzały na Ochocie w końcu milkną i mieszkańcy postanawiają wyjść na ulicę. Helena ostrzega ich przed niebezpieczeństwem, jednak sąsiedzi ignorują ją... Niemcy z pomocą ronowców kontynuują brutalną pacyfikację Warszawy. Rosyjscy kolaboranci zdobywają szpital. Wanda stara się ukryć ranną Celinę. Michał spostrzega pod hotelem Victoria węszącego Karkowskiego z Emilią. Konfident zostaje złapany, jednak Emilia ucieka. 08:15 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. 2 Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kotle historii tym razem proponuje smakowitą wyprawę znaczoną najważniejszymi historycznymi datami i kulturowym obrazem dwudziestolecia międzywojennego. Niezwykłego okresu w historii, kiedy po 123 latach niewoli kształtowała się polska państwowość, powstawały wielkie inwestycje, łączyły się ziemie podzielone kulturowo, ekonomicznie, politycznie przez zaborców. W wyniszczonej w czasie I wojny światowej Europie i Polsce kulinarne pomysły łączyły niedostatek z tradycją, rzeczywistość z marzeniami. Smaki, które wówczas powstały. dla nas do dziś są smakami rodzinnego domu. 08:50 POLSKI ZWYCIĘZCA BITWY O ATLANTYK Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Norbert Rudaś Scenariusz: Norbert Rudaś, Jan Tarczyński O losach bitwy o Atlantyk, kluczowej dla przetrwania Wielkiej Brytanii i możliwości wsparcia przez USA walk w Europie, zadecydowała taktyka i technologiczny wyścig, który doprowadził do gwałtownego rozwoju lotnictwa morskiego, dekryptażu niemieckich szyfrów kodowanych maszynami Enigma oraz masowego wprowadzenia urządzeń wykrywających niemieckie okręty podwodne. Urządzenia te to aktywne sonary, radary oraz radionamierniki HF/DF. Radionamierniki, które przyczyniły się do ok. 1/4 wszystkich strat U - bootów podczas wojny, stały się potężną bronią aliantów dzięki przełomowemu wynalazkowi polskiego inżyniera Wacława Struszyńskiego. Jednego z pięciu i pół tysiąca naukowców, inżynierów i technologów, którzy po przegranej we wrześniu 1939 r. walce z niemieckim i sowieckim najeźdźcą, znaleźli się na ziemi zachodnich sojuszników, wspierając ich ośrodki badawcze i przemysłowe w wojnie z III Rzeszą. Radionamierniki, czyli urządzenia umożliwiające namierzenie sygnału pracującej radiostacji były powszechnie stosowane przez obydwie strony konfliktu w pojazdach i samolotach. Jednak ich skuteczne użycie na okrętach powszechnie uważano za niewykonalne. Wacław Struszyński udowodnił, że to założenie było błędne i dostarczył aliantom broń, która pomogła rozbić zgrupowania okrętów podwodnych, tzw. wilcze stada, uderzając w podstawę ich taktyki - komunikację między U - bootami. Efekty tej pracy przez dziesięciolecia stanowiły tajemnicę wojskową. Film opowiada historię prac nad wynalazkiem zespołu inż. Struszyńskiego na tle dramatycznych zmagań na Atlantyku. 09:35 A WIĘC WOJNA - /22/ Reportaż, 4 min, Polska, 2019 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska O świcie 1 września 1939 roku Niemcy bez wypowiedzenia wojny przekroczyli granice Polski. Rozpoczęła się II wojna światowa, najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Kampania wrześniowa, nazywana też wojną obronną Polski 1939, trwała do kapitulacji 6 października. Cykl 36 - odcinków "A więc wojna" to kalendarium, prezentujące najważniejsze wydarzenia każdego dnia kampanii. 22 września. Piątek. Próba przebicia się do Warszawy z rejonu Palmir oddziału generała Mikołaja Bołtucia nie udaje się. Po wielogodzinnej walce generał ginie pod Łomiankami. Wraz z nim poległo kilkuset żołnierzy. Załoga obleganego od 12 września przez Niemców, a od 18 września także i Sowietów Lwowa poddaje się. W Winnikach Polacy otrzymują od Sowietów gwarancję, że oficerom Wojsk Polskich gwarantuję się osobistą swobodę i nietykalność ich osobistej własności. Sowieci nie dotrzymują warunków kapitulacji. Polscy żołnierze trafiają do niewoli. Wielu z nich zostanie zamordowanych w Katyniu i innych miejscach kaźni. Niemcy przekazuje Sowietom Brześć nad Bugiem. Ceremonii zmiany flagi nad twierdzą towarzyszy wspólna defilada wojsk niemieckich i sowieckich. 09:45 "SENSACJE XX WIEKU" - KREW, MIŁOŚĆ, ZDRADA (KREW, MIŁOŚĆ, ZDRADA) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Mikołaj Roznerski, Natalia Klimas, Krzysztof Warunek, Maria Konarowska, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Klaudiusz Kaufmann, Łukasz Konopka, Ksawery Szlenkier Rotmistrz Jerzy Sosnowski do dziś pozostaje legendą polskiego wywiadu. Ten bohater wojny polsko - bolszewickiej był jednym z najbardziej skutecznych polskich szpiegów w Berlinie. Nadzwyczaj przystojny kawalerzysta, a do tego skuteczny i śmiertelnie niebezpieczny szpieg. Wiedział jak korzystać ze swoich atutów - uwodził kobiety mające dostęp do tajemnic Reichswehry zdobywając cenne informacje wywiadowcze. Aresztowany przez niemiecki kontrwywiad został w drodze negocjacji wymieniony za kilku niemieckich szpiegów schwytanych w Polsce. Niespodziewanie polski sąd skazał go na długoletnie więzienie, ale co ciekawe nie odbył kary. Ewakuowany na wschód trafił w ręce NKWD. Tu zaczynają się mnożyć pytania, na które do dziś szukamy odpowiedzi. Czy był zdrajcą, podwójnym agentem pracującym dla niemieckiego wywiadu? Czy też polski wywiad poświęcił go, aby ochronić tajemnicę złamania Enigmy? Czy zdradził podwójnie, współpracując w czasie wojny z sowieckim wywiadem? W pierwszym odcinku Sensacji XX wieku w postać Sosnowskiego wcieli się Mikołaj Roznerski, a u jego boku pojawi się m.in. Natalia Klimas. 10:40 AUTOR SOLARIS Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2015 Reżyseria: Borys Lankosz Scenariusz: Wojciech Orliński Aktorzy: Jacek Koman Film ukazuje życie Stanisława Lema na tle jego literackich dokonań. Uchwycony został związek między okropnościami XX wieku, których Lem był naocznym światkiem, a jego wielkimi dziełami. Zrozumienie tych zależności jest kluczem do zrozumienia XX - wiecznej historii Europy Środkowo - Wschodniej. W filmie wykorzystano rzadkie materiały archiwalne będące w posiadaniu TVP, które pokazują Stanisława Lema od lat 60. do jego śmierci. Dzięki członkom rodziny Lema reżyser filmu, Borys Lankosz uzyskał również dostęp do rodzinnego archiwum fotograficznego, na które składają się setki niepokazywanych dotychczas publicznie zdjęć Lema w sytuacjach prywatnych, jego domu czy pracowni. Film jest bogato ilustrowany fragmentami filmów fabularnych i telewizyjnych powstałych na podstawie twórczości Stanisława Lema. Narracja podzielona na osiem rozdziałów prowadzi widzów przez paradoksy życia Stanisława Lema, w atrakcyjnej i przystępnej formie, pozwalając im śledzić jego skomplikowana biografię. W filmie o Lemie opowiadają mi.in. Jerzy Jarzębski - profesor literatury pracujący na Uniwersytecie Jagiellońskim, wybitny znawca twórczości Lema, redaktor dzieł zebranych Lema, Tomasz Fiałkowski - krytyk literacki, dziennikarz, zastępca redaktora naczelnego Tygodnika Powszechnego, Stanisław Beres - historyk literatury, krytyk, eseista, tłumacz, Timothy D. Snyder - amerykański historyk, wykładowca związany z Uniwersytetem Yale, specjalista od Europy Środkowo - Wschodniej, Michael Kandel amerykański tłumacz Lema, Wiktor Jazniewicz - ukraiński tłumacz, autor przekładu wszystkich powieści Lema na język rosyjski. 12:20 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 4/7 NOWY TROP Serial przygodowo - historyczny, 53 min, Polska 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Występują: Krzysztof Jasiński, Olgierd Łukaszewicz, Gustaw Lutkiewicz, Wiesław Wójcik, Danuta Kowalska, Jan Nowicki, Wirgiliusz Gryń, Krzysztof Różycki, Roman Wilhelmi, Jerzy Binczycki, Wojciech Standełło, Grażyna Kruk i inni Czorgut nie wraca do domu. Juliusz znajduje go śpiącego na polu. Damazy czekał na Eugenię, by porównać ją z dziewczyną widzianą w zaklętym dworze - jego zdaniem są to dwie różne osoby, choć bardzo podobne. Komisarz Kraxelhuber przywozi do sędziego Gągolewskiego schwytanego maziarza. Jednak aresztant ucieka, zanim ktokolwiek zdążył go przesłuchać. Juliusz każe sędziemu zatuszować całą sprawę. Czorgut wypytuje arendarza Chaima o maziarza. Dochodzi do wniosku, że może to być tajemniczy kwestarz, opiekujący się dawniej starościcem Mikołajem. W nocy Bulij zakrada się do aresztu, by zabić Horawę. Okazuje się jednak, że ten uciekł. 13:25 KAZIMIERZ SIEMIENOWICZ. WIELKA SZTUKA ARTYLERII (KAZIMIERZ SIEMIENOWICZ. WIELKA SZTUKA ARTYLERII) Film dokumentalny, 39 min, Białoruś, 2017 Reżyseria: Władimir Bokun Scenariusz: Władimir Bokun Jest to portret wybitnego wynalazcy Rzeczypospolitej, który w połowie XVII wieku opisał w swoim traktacie "Wielka sztuka artylerii" urządzenie rakiet wielostopniowych. 14:15 LOTNICTWO W PIERWSZEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ (AVIATION, FIRST WWI’S LEGACY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Oprócz strat i zniszczeń wojennych I wojna światowa przyniosła więcej innowacji, niż sądzimy, i była czasem przełomu technologicznego. Odkryj inżynierów lotnictwa z I wojny światowej i legendarnych pilotów, takich jak Roland Garros, Adolphe Pgoud, Ren Fonck, Czerwony Baron, którzy stali się ikonami swoich czasów. 15:15 GIGANCI HISTORII - ODC. 41. SYBERIA W CZASACH CARSKICH. MIEJSCE ZSYŁKI, MIEJSCE ODKRYĆ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Przeciwnicy polityczni, jeńcy wojenni, innowiercy i przestępcy. Skazani na Syberię Polacy pojawili się tam w pierwszej połowie XVII wieku. Przez cztery wieki spiskowcy, konspiratorzy, powstańcy miesiącami jechali, żeby odbyć karę w nieludzkich warunkach. Zmuszani do pracy ponad siły, pozbawieni wolności, mieszkali w łagrach. Wśród nich byli ludzie wszystkich zawodów, także elita narodu, wielcy uczeni i artyści, m.in.: Bronisław Piłsudski, Benedykt Dybowski, Wacław Sieroszewski, Aleksander Czekanowski, Edward Piekarski, Jan Czerski, którzy zostawili po sobie trwały ślad. Odkrywcy, naukowcy, artyści. W tym odcinku teleturnieju uczestnicy odpowiedzą na pytania dotyczące polskich zesłańców na Syberii - od czasów Stefana Batorego do rewolucji październikowej. Prowadzonych przez nich badań i odkryć, które przeszły do historii. 16:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROJEKT KARAŚ Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Projekt Karaś Są projekty, których idea skrystalizowała się już wiele lat temu. Do tego jednak by pomysły zaczęły nabierać konkretnego kształtu, musiały się przeciąć ścieżki wielu pasjonatów. Projekt Karaś, czyli pomysł zrekonstruowania legendarnego samolotu to coś, w co zaangażowaliśmy się od razu. Z oryginalnej dokumentacji nie ocalało nic. Została ona zniszczona w trakcie wojny. Wola i determinacja kilku pasjonatów spowodowała jednak, że prace nad tym projektem są już zaawansowane. Pamięć na miarę czynu Bohaterem naszej kolejnej opowieści też będzie Karaś, a konkretnie losy jednej z załóg, latających na jednej z tego typu maszyn. Jedziemy do Dębna Królewskiego, na wschodnim krańcu Wielkopolski. Tutaj, 6 września 1939 roku Karasia w powietrzu zaatakowały cztery niemieckie samoloty. Pilot Marian Pingot zginął w czasie obstrzału. Miejscowym pasjonatom historii chodzi o utrzymanie mogiły tego wrześniowego pilota. 16:40 ŚLADAMI ESKULAPA - ŚWIST STRZAŁ IM KUL Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Wykonawcy: Paweł Nowakowski (prowadzący), Wiktor Szymborski (prowadzący) W tym odcinku opowiadamy o medycynie pola walki. 17:20 DZIECI TUŁACZE - CZ. 1 WYGNANIE* Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2006 Reżyseria: Józef Gębski Scenariusz: Józef Gębski Dwuczęściowy, wstrząsający dokument zrealizowany przez Józefa Gębskiego opowiadający o losach polskich dzieci wywożonych w czasie II wojny światowej przez Sowietów do łagrów Syberii. Dramatycznie ukazana została tragedia dzieci, dojrzewających w przyśpieszonym trybie, patrzących na cierpienie i śmierć bliskich. Dzieci, które same przechodziły niewyobrażalne katusze. Droga życiowa tych starszych już dziś ludzi wiodła przez Iran na kontynent amerykański. Kamera znakomitego dokumentalisty przedstawia ich w nowym życiu wśród nowych rodzin. Jednak, jak się okazuje, dzieciństwo pozostawiło w ich psychice i osobowości niezatarte ślady. 18:25 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - SZORSTKA KOALICJA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Były dwa główne ośrodki polskiej emigracji: Radio Wolna Europa i paryska Kultura. I dwie były najważniejsze postaci polskiej sceny emigracyjnej: Jerzy Giedroyc i Jan Nowak - Jeziorański. Określano ich jako dyktatorów, bo też jednoosobowo wyznaczali kierunki ideowe i polityczne swoich instytucji. I choć sprawa polska łączyła ich przez pół wieku, to szorstka współpraca obfitowała w starcia i gwałtowne zwroty. O kulisach trudnego sojuszu mówią m.in. historyk prof. Rafał Habielski, dr hab. Sławomir Łukasiewicz - badacz dziejów emigracji, prof. Włodzimierz Bolecki - historyk literatury emigracyjnej. I niezwykłe archiwalne nagrania z bohaterami odcinka. 18:50 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 6 "DZIEWCZYNA Z TULIPANAMI" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Drugi tydzień powstania. Po wycofaniu się z Woli, Kompania Specjalna Oset stacjonuje w obozowisku na Starym Mieście. Powstańcy są załamani odwrotem. Czują pustkę po odejściu Mickiewicza. Janek i Bronek dyskutują nad szyfrem na zdjęciach z portfela Inżyniera. Stanisław, ojciec Twardego z batalionu Zośka, znajduje Wandę w wolskim szpitalu. Kobieta leży nieprzytomna pod górą zwłok. Mieszkańcy domu Heleny wciąż są przetrzymywani przez Ronowców. Lena wpada w oko jednemu z żołnierzy. Tymczasem w opuszczonym szpitalu na Woli wycieńczona i wciąż ukrywająca się Celina spotyka szabrownika, dziewczyna liczy na pomoc. Rainer organizuje zarządzanie obozem przejściowym. Bierze do pomocy swojego byłego konfidenta Woźniaka. W gabinecie Rainera Woźniak po raz pierwszy widzi Emilię, narzeczoną Karkowskiego. To jedno z najważniejszych spotkań w jego życiu. Do Hotelu Victoria przybywa łączniczka z Woli. Michał dowiaduje się od niej, że ze szpitala na Woli nikt się nie uratował. Jest przekonany, że Celina nie żyje. 19:45 A WIĘC WOJNA - /22/ Reportaż, 4 min, Polska, 2019 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska O świcie 1 września 1939 roku Niemcy bez wypowiedzenia wojny przekroczyli granice Polski. Rozpoczęła się II wojna światowa, najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Kampania wrześniowa, nazywana też wojną obronną Polski 1939, trwała do kapitulacji 6 października. Cykl 36 - odcinków "A więc wojna" to kalendarium, prezentujące najważniejsze wydarzenia każdego dnia kampanii. 22 września. Piątek. Próba przebicia się do Warszawy z rejonu Palmir oddziału generała Mikołaja Bołtucia nie udaje się. Po wielogodzinnej walce generał ginie pod Łomiankami. Wraz z nim poległo kilkuset żołnierzy. Załoga obleganego od 12 września przez Niemców, a od 18 września także i Sowietów Lwowa poddaje się. W Winnikach Polacy otrzymują od Sowietów gwarancję, że oficerom Wojsk Polskich gwarantuję się osobistą swobodę i nietykalność ich osobistej własności. Sowieci nie dotrzymują warunków kapitulacji. Polscy żołnierze trafiają do niewoli. Wielu z nich zostanie zamordowanych w Katyniu i innych miejscach kaźni. Niemcy przekazuje Sowietom Brześć nad Bugiem. Ceremonii zmiany flagi nad twierdzą towarzyszy wspólna defilada wojsk niemieckich i sowieckich. 20:00 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 2/6 GENERAŁ HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HITLER’S GENERAL) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Christian Frey We wrześniu 1944 roku brytyjskie służby wywiadowcze podsłuchują rozmowy pojmanych niemieckich generałów. Wyznanie generała Eberbacha jest prawdziwą sensacją. "Rommel powiedział do mnie: führera trzeba zabić, nie ma innej rady. Trzeba go usunąć". Brytyjczycy nie wierzą własnym uszom. Ulubiony generał Hitlera, osławiony dowódca Korpusu Afrykańskiego, zwany Lisem Pustyni, który przeszedł do legendy dzięki mistrzostwu taktycznemu, najwyraźniej zwrócił się przeciwko führerowi, dla którego tak mężnie walczył. Ale miesiąc później to wielki feldmarszałek już nie żył. 14 października 1944 roku w domu Rommla w Herrlingen zjawiają się wysłannicy śmierci. Przyjechali dwaj generałowie z ekipy Hitlera - Burgdorf i Maisel. Wyjaśnili mu, że ma do wyboru: albo Trybunał Ludowy i wyrok za współudział w zamachu bombowym Stauffenberga, co oznacza hańbę dla rodziny i zbrukanie nazwiska, albo drugie wyjście użycie fiolki z cyjankiem. Rommel był bardzo zdenerwowany, blady, ale panował nad sobą. Nie drżał mu głos. Fiolka z cyjankiem wydała mu się najlepszym rozwiązaniem. Powiedział tylko, że opinia publiczna nie może się dowiedzieć o prawdziwym przebiegu wydarzeń, bo wtedy jego rodzina zniknie bez śladu. Niecałą godzinę później Erwin Rommel już nie żył. Pogrzeb Rommla był typową pokazową uroczystością Trzeciej Rzeszy. Prawdziwym przedstawieniem. Choć Rommel nie życzył sobie politycznych symboli podczas pogrzebu, naziści wszędzie umieścili swastyki, także nad jego trumną, chcąc pokazać, że pozostał lojalny wobec reżimu do samego końca. Było to kłamstwem. Żona i syn nie mieli wyboru, musieli na to przystać. Opinii publicznej przedstawiono wersję, że Rommel zmarł wskutek ran odniesionych w wypadku samochodowym. Prawdziwą przyczynę śmierci zatajono. Pomnik na wzgórzu w rodzinnym mieście Herrlingen upamiętnia miejsce, gdzie popełnił samobójstwo Feldmarszałek Erwin Rommel do dziś pozostaje jedną z najbardziej tajemniczych postaci nazistowskich Niemiec; wątpliwy bohater, nalegający na Hitlera, by zakończył wojnę. Ostatecznie jednak sceptycyzm co do osoby Hitlera i rzekomy udział w zamachu na fuehrera życie okazały się jego zgubą. Film zawiera wywiady z członkami rodziny, z historykami i współpracownikami Rommla, które razem składają się na portret dowódcy. 21:00 OKRUCIEŃSTWA IWANA GROŹNEGO (IVAN THE TERRIBLE (IWAN DER SCHRECKLICHE)) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Peter Moers Film dokumentalny o Iwanie IV Groźnym, pierwszym władcy Rosji, który koronował się na cara w styczniu 1547 roku. Prowadził niezwykle agresywną politykę wobec swoich sąsiadów. Zasłynął okrucieństwem, zamordował swojego drugiego syna. Przypisuje mu się autorstwo utworów liturgicznych i udział w redagowaniu kronik. Iwan IV popierał rozwój sztuki, zwłaszcza architektury i malarstwa. W okresie jego rządów pojawił się w państwie moskiewskim druk. Był siedmiokrotnie żonaty; trzy z jego żon zmarły za jego życia, z trzema się rozwiódł. Miał też mnóstwo kochanek. Zalecał się do siostry Zygmunta Augusta i Elżbiety I. Zmarł w 1584 roku podczas rozgrywania partii szachów. 22:05 PLUTON (PLATOON) Dramat wojenny, 115 min, USA 1986 Scenariusz i reżyseria: Oliver Stone Zdjęcia: Robert Richardson Muzyka: Samuel Barber Występują: Charlie Sheen, Tom Berenger, Willem Dafoe, Forest Whitaker, Francesco Quinn, John C. McGinley, Richard Edson, Kevin Dillon, Reggie Johnson, Keith David, Johnny Depp, David Neidorf, Oliver Stone i inni Zrealizowane bardzo skromnymi środkami (6, 5 miliona dolarów) dzieło Olivera Stone'a odniosło olbrzymi sukces komercyjny i artystyczny (wpływy z dystrybucji przekroczyły 120 milionów). Krytyka uznała "Pluton" za jeden z najbardziej realistycznych wojennych filmów w historii kina. Akademia Filmowa wprost obsypała go Oscarami, wręczając słynne statuetki za najlepszy film, reżyserię, montaż i dźwięk. Ponadto nominacje przypadły w udziale aktorom Willemowi Dafoe i Tomowi Berengerowi oraz scenarzyście i autorowi zdjęć. Oliver Stone został również uhonorowany Złotymi Globami (za film i reżyserię) oraz Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie. "Pluton" jest autobiograficznym filmem reżysera, który brał udział w wojnie wietnamskiej. 21-letni młodzieniec wyruszył do Wietnamu, jako ochotnik, uznając swą decyzję za patriotyczny obowiązek. Gotów był nawet umrzeć za swój kraj, jak powiedział w jednym z wywiadów. Kiedy po kilkunastu miesiącach służby wrócił do domu, nie mógł znaleźć sobie miejsca. Był wstrząśnięty bezsensem wojny i obojętnością ludzi wobec wietnamskiego koszmaru. Włóczył się, zmieniał pracę, trafił nawet do więzienia za narkotyki (skończyło się na szczęście na niewielkim wyroku). Po ukończeniu kursu filmowego w Nowym Jorku (jego profesorem był Martin Scorsese) zaczął pisać scenariusze, jednak długo nie otrzymywał żadnej oferty. Zniechęcony pierwszymi niepowodzeniami podjął pracę taksówkarza, próbował też innych zawodów. Scenariusz do "Plutonu" napisał w lipcu 1976 roku, jednak nikt nie podjął się jego realizacji, uznając go za zbyt pesymistyczny i brutalny. Stone zawarł w nim osobiste wspomnienia oraz straszliwe przeżycia i obserwacje. Dopiero po dziesięciu latach udało mu się zgromadzić dostateczne fundusze. Zdjęcia kręcono na Filipinach w ciągu zaledwie 54 dni. Zanim jednak przystąpiono do realizacji, aktorzy zostali poddani ciężkiej próbie. Pod okiem Dale'a Dye, przeniesionego do rezerwy kapitana marines, przeszli 14-dniowe szkolenie w filipińskiej dżungli, w spartańskich warunkach, bez hoteli, samochodów i normalnych posiłków. "Pluton" rozpoczyna się sceną, w której w Wietnamie na polowym lotnisku lądują młodzi, niedoświadczeni żołnierze. Wśród nich jest bohater filmu (odtwarzający samego Stone'a), 18-letni ochotnik Chris Taylor (Charlie Sheen), który rzucił wszystko, by walczyć w Wietnamie. Już pierwsze zetknięcie z wojną wywołuje u nowicjusza wstrząs. Na lądowisku mija innych żołnierzy powracających do kraju w plastikowych workach. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROJEKT KARAŚ Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Projekt Karaś Są projekty, których idea skrystalizowała się już wiele lat temu. Do tego jednak by pomysły zaczęły nabierać konkretnego kształtu, musiały się przeciąć ścieżki wielu pasjonatów. Projekt Karaś, czyli pomysł zrekonstruowania legendarnego samolotu to coś, w co zaangażowaliśmy się od razu. Z oryginalnej dokumentacji nie ocalało nic. Została ona zniszczona w trakcie wojny. Wola i determinacja kilku pasjonatów spowodowała jednak, że prace nad tym projektem są już zaawansowane. Pamięć na miarę czynu Bohaterem naszej kolejnej opowieści też będzie Karaś, a konkretnie losy jednej z załóg, latających na jednej z tego typu maszyn. Jedziemy do Dębna Królewskiego, na wschodnim krańcu Wielkopolski. Tutaj, 6 września 1939 roku Karasia w powietrzu zaatakowały cztery niemieckie samoloty. Pilot Marian Pingot zginął w czasie obstrzału. Miejscowym pasjonatom historii chodzi o utrzymanie mogiły tego wrześniowego pilota. 02:00 "SENSACJE XX WIEKU" - KREW, MIŁOŚĆ, ZDRADA (KREW, MIŁOŚĆ, ZDRADA) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Mikołaj Roznerski, Natalia Klimas, Krzysztof Warunek, Maria Konarowska, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Klaudiusz Kaufmann, Łukasz Konopka, Ksawery Szlenkier Rotmistrz Jerzy Sosnowski do dziś pozostaje legendą polskiego wywiadu. Ten bohater wojny polsko - bolszewickiej był jednym z najbardziej skutecznych polskich szpiegów w Berlinie. Nadzwyczaj przystojny kawalerzysta, a do tego skuteczny i śmiertelnie niebezpieczny szpieg. Wiedział jak korzystać ze swoich atutów - uwodził kobiety mające dostęp do tajemnic Reichswehry zdobywając cenne informacje wywiadowcze. Aresztowany przez niemiecki kontrwywiad został w drodze negocjacji wymieniony za kilku niemieckich szpiegów schwytanych w Polsce. Niespodziewanie polski sąd skazał go na długoletnie więzienie, ale co ciekawe nie odbył kary. Ewakuowany na wschód trafił w ręce NKWD. Tu zaczynają się mnożyć pytania, na które do dziś szukamy odpowiedzi. Czy był zdrajcą, podwójnym agentem pracującym dla niemieckiego wywiadu? Czy też polski wywiad poświęcił go, aby ochronić tajemnicę złamania Enigmy? Czy zdradził podwójnie, współpracując w czasie wojny z sowieckim wywiadem? W pierwszym odcinku Sensacji XX wieku w postać Sosnowskiego wcieli się Mikołaj Roznerski, a u jego boku pojawi się m.in. Natalia Klimas. 03:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOEBBELS Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W cyklu popularyzującym wiedzę o historii II wojny światowej, odcinek poświęcony Josephowi Goebbelsowi oraz roli propagandy w III Rzeszy. Obraz w całości tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.