TVP Dokument Czwartek, 30.09.2021 06:00 DZIKA POLSKA - TRAPERZY ARCHIWÓW ŻYCIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody Dzika przyroda kryje się nie tylko w puszczach i wśród bagien. Jej niezliczone ślady można znaleźć w naukowych kolekcjach muzeów przyrodniczych. Przykładem jest Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, który ma w swoich zbiorach niezliczone okazy fauny z całego świata. I to w wielu egzemplarzach, służących do porównań. Tu krzyżowały się drogi polskich przyrodników, zwożących eksponaty spod wszelkich szerokości geograficznych, a dziś krzyżują się drogi badaczy, robiących z nich poznawczy użytek. Niezwykłe losy takich ludzi, nieraz dramatyczne, jak i dramaturgię badań zaprezentuje ten odcinek. 06:30 DZIKA POLSKA - MRÓWKI, NA PLAN! Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Bywa, że w filmie fabularnym muszą zagrać zwierzęta. I to całkiem poważne role. Jak je do nich przygotować? I które się do nich nadają? Oto pytanie, które od lat nurtuje Marka Pinkowskiego. Bo to on dobiera i trenuje zwierzęta do ról filmowych. W ośrodku, zwanym Akademią Filmową Zwierząt, wśród budynków mickiewiczowskiego Soplicowa, wzniesionych na użytek filmu "Pan Tadeusz" i przeniesionych tu, do wielkopolskiej wsi, można spotkać wiele zwierząt należących do naszej dzikiej fauny: wilki, wydry, jastrzębie, sokoły, kruki. Ale i zwierzęta domowe, ze swojską krasulą włącznie, dostarczają na planie filmowym, jak i podczas codziennych zabiegów pielęgnacyjnych, mnóstwa wrażeń, o których z pasją opowiada ich gospodarz i opiekun. 07:05 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 07:35 SIWA - WROTA PUSTYNI ODC. 3 GÓRA ŚMIERCI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 08:05 DZIKIE OPOWIEŚCI. ODC. 3 KRAINA KOALI (WILD TALES. EP. 3 KOALA COUNTRY) Serial dokumentalny, 51 min, Australia, 2018 Reżyseria: Kylie Stott Fascynująca seria przyrodnicza, ukazująca historie kultowych, australijskich zwierząt oraz biologiczne i ewolucyjne czynniki, które je łączą. Każdy film opowiada jedną historię, ale połączone w "Dzikie opowieści" tworzą serię tak urzekającą i różnorodną, jak sama natura. Odcinek trzeci pozwoli nam poznać bliżej koale - niedźwiedzie, które tak naprawdę nie są niedźwiedziami. Uwielbiany na całym świecie jako kultowy australijski torbacz, dość długo nie był dobrze znany. Kiedyś uważany był tylko za senne stworzenie zamieszkujące drzewa eukaliptusowe. W odcinku historia jednego młodego samca od urodzenia do czasu, gdy staje się dominującym samcem na skrawku lasu eukaliptusowego. Podczas swojej podróży musi pokonać przeszkody, które zawsze były częścią życia koali. Koale muszą przetrwać ekstremalne warunki klimatyczne, od zimowych burz po palące upały i susze powodujące dzikie pożary, które są niestety częścią rzeczywistości w Australii. 09:10 WYSPY CZASÓW ODYSEUSZA - UROK KSIĘŻYCA (ISLANDS IN TIME - A WILDLIFE ODYSSESY 2. BEWITCHED BY THE MOON) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: Matt Hamilton, Paul Reddish Trzyczęściowy film dokumentalny o wyspach Azji Południowo - Wschodniej, które należą do najbardziej ciekawych i różnorodnych miejsc na naszej planecie. Są domem dla majestatycznych, pięknych i dziwacznych zwierząt. Położone między Azją i Australią wyspy powstały z ognia. Niemniej istnieje tam także świat równoległy, w którym rządzi księżyc. Tu ryby, uciekając z wody, wspinają się na drzewa. Owady rozświetlają najciemniejszy mrok, a kraby tańczą. Wpływ księżyca jest najsilniejszy na wybrzeżu i na płyciznach. Każdego dnia księżyc oddziałuje na wody oceanu, tworząc pływy. Od milionów lat rośliny i zwierzęta wybrzeża rozwinęły sposoby przetrwania drastycznych zmian środowiska - od słonej wody po suchy ląd. Przypływy zalewają spore obszary przybrzeżnego lasu namorzynowego. To świat podporządkowany rytmowi, narzuconemu przez księżyc. W niektórych miejscach słone wody wpływają na kilka kilometrów w głąb lądu między drzewa, na których śpią nosacze sundajskie, zwane małpami księżyca. By zdobyć swoje ulubione pożywienie, małpy czekają na odpływ, dlatego nigdzie się nie śpieszą. Księżyc, znikając z nieboskłonu, wycofuje wody z namorzyn. W ciągu kilku godzin wodę zastępuje powietrze. Poranne przeciąganie się i drapanki to sygnał nosaczy do wyprawy. W niektórych miejscach las rozciąga się na wiele kilometrów. Przed nosaczami daleka droga na wybrzeże. W ich lesie rośnie nawet tuzin rozmaitych gatunków namorzyn. Każdy gatunek znajduje sposób na przetrwanie w ekstremalnym środowisku, które zabiłoby inne drzewa. Pień korzeniary nie sięga gruntu. Ale wyposażony w plątaninę gigantycznych korzeni, podtrzymujących drzewo w miękkim, błotnistym podłożu. Grunt cuchnie zgniłymi jajami i jest pozbawiony tlenu. Awicenia ma wyrastające pionowo w górę korzenie oddechowe. Pobierają powietrze, by zagłębione w błocie partie się nie dusiły. Tylko tak wyjątkowe przystosowanie się pozwala drzewom przetrwać w dziwnym, amfibiotycznym świecie. Choć księżyc jest siłą, to jednak mocne tropikalne słońce dyktuje roślinom i zwierzętom, jak żyć w najwspanialszych lasach na ziemi. Obejrzymy to w następnym odcinku "Odysei wysp". 10:15 WYBRZEŻE MORZA CZARNEGO. UKRAINA - KLASYCZNA ELEGANCJA (THE BLACK SEA COAST UKRAINE CLASSIC ELEGANCE / DIE SCHWARZMEERKÜSTE) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Steven Galling Seria dokumentalna opowiadająca o krajach położonych wokół Morza Czarnego. Morze Czarne zawsze fascynowało ludzi, o czym świadczą liczne legendy dotyczące tego regionu. Słynie z pięknych krajobrazów, a niektóre osady na jego wybrzeżu mają historię sięgającą ponad 3000 lat. Region charakteryzuje się kontrastami, które wyłoniły się z burzliwej historii, starych tradycji i euforycznej atmosfery. Wzdłuż słynnego wybrzeża - europejskiego na północy, azjatyckiego na południu - leży sześć sąsiednich krajów, które nie mogłyby się bardziej od siebie różnić: Turcja, Rosja, Gruzja, Ukraina, Rumunia i Bułgaria. Film dokładnie bada te fascynujące regiony, odkrywa ich piękno i podsumowuje wartości, wyzwania i nadzieje, które kształtują życie ludzi z tego w dużej mierze nieznanego zakątka ziemi. W odcinku drugim - Ukraina. To kraj leżący na wybrzeżu północnym, z bujną przyrodą, mokradłami, piaszczystymi plażami i słonymi jeziorami. W Wilkowie Dunaj wpływa do Morza Czarnego, a ramiona delty znaczą naturalną granicę między Ukrainą i Rumunią. W 1998 roku UNESCO oficjalnie wpisała malowniczy region na listę jako Rezerwat Biosfery. Teren jest rzadko zaludniony już od czasów starożytnych. Niemniej, od lat 60. zaczęto drenować mokradła, by przeznaczyć je pod uprawy. Rolnictwo i rybołówstwo są tu głównymi źródłami dochodu. Średnio przypada po dwie łodzie na mieszkańca. Po upadku Związku Sowieckiego, w 1991 roku zamknięto miejscową przetwórnię rybną. Bezrobocie było wysokie - blisko 50 - procentowe. Każdy próbował się utrzymać ze sprzedaży własnych produktów. Jednak ludzie przeważnie hodują to, co potrzebne i nie muszą kupować. 11:10 BYŁEM DUBLEREM - LESZEK MAZAN Reportaż, 20 min, Polska, 1978 Autor: Wacław Kaczmarczyk Prowadzący: Leszek Mazan Redaktor Leszek Mazan - dziennikarz, publicysta i miłośnik historii. Chcąc sprawdzić się w roli pilota turystycznego, pod przykrywką jedzie na trzydniową wycieczkę autokarową, zorganizowaną dla "Cechu Rzemiosł Drzewnych" przez Spółdzielnię Turystyczno - Wypoczynkową. Podczas wycieczki na trasie Bieszczady - Łańcut - Krasiczyn uczestnicy natrafiają na liczne perturbacje, związane z organizacją, począwszy od braku przewodnika na zamku w Łańcucie, przez awarię autokaru w Przemyślu, po problemy z wyżywieniem i noclegami. W skrócie rzecz ujmując - kłopotom nie ma końca. Mimo to grupa szczęśliwie wraca do domu. Program "Byłem dublerem - Leszek Mazan" ukazuje, jak ciężką pracą jest bycie pilotem wycieczek turystycznych. 11:40 SYNEK Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2021 Reżyseria: Paweł Chorzępa Historia 18 - letniego chłopaka, który jest tak bardzo uwikłany w miłość do ojca, że nie potrafi rozpocząć nowego, szczęśliwego życia. Subtelnie opowiedziana historia o trudnej miłości między ojcem a synem. To film o nieustającej walce o wolność. O rodzinnej relacji mówią gesty i czyny. Słów nie pada tu wiele. Główny bohater, Marcin, został bardzo skrzywdzony przez rodziców. Matka piła w trakcie ciąży, przez co urodził się z zespołem faz, a w wieku dwunastu lat został odebrany rodzicom z powodu ich uzależnienia od alkoholu. Dom dziecka zabrał mu dzieciństwo. Czuł się tam jak w wojsku. Mimo wielu złych doświadczeń, po osiągnięciu pełnoletności postanowił wrócić do ojca i podjąć próbę zbudowania z nim relacji na nowo. Znalezienie dla siebie własnego miejsca - azylu, jakim okazuje się ptaszarnia napawa Marcina nadzieją. Nieustająca opieka nad ojcem alkoholikiem wciąż jednak podcina mu skrzydła. 12:40 IN TOUCH Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2019 Reżyseria: Paweł Ziemilski Scenariusz: Paweł Ziemilski, Łukasz Długołęcki, Haukur Hrafnsson Pełnometrażowy film dokumentalny przedstawiający życie rodzin z małej miejscowości na Mazurach, Starych Juch, której integralność na skutek przypadkowej wizyty obcokrajowca została zburzona. Blisko połowa z tysiąca żyjących tam do tej pory osób wyemigrowała do Islandii. Oddalone od siebie o ponad dwa tysiące kilometrów rodziny, starają się zszyć rozdarcie spowodowane emigracją za pomocą internetowych łącz. Determinacja w połączeniu z możliwościami, jakie dają nowe technologie, pozwalają im na walkę z tęsknotą. Autorzy filmu śledzą losy zarówno tych członków rodzin, którzy zostali na Mazurach, jak i tych, którzy w poszukiwaniu lepszego życia wyemigrowali, pokazują, jaki wpływ na indywidualne historie bohaterów, miał podział społeczności. Niektórzy z nich starają się od swoich korzeni odciąć, większość jednak, mimo nierzadko długiej obecności poza granicami kraju, walczy o utrzymanie jedności z bliskimi. To także próba zdefiniowania, czym jest przynależność do wspólnoty i małej ojczyzny. Jak obecność kultury islandzkiej wpływa na życie nowych emigrantów oraz ich rodzin w Polsce? 13:50 DZIKIE OPOWIEŚCI. ODC. 4 LOTOPAŁANKI I ICH KREWNIACY (WILD TALES. EP. 4 POSSUM POWER) Serial dokumentalny, 51 min, Australia, 2018 Reżyseria: Kylie Stott Fascynująca seria przyrodnicza, ukazująca historie kultowych, australijskich zwierząt oraz biologiczne i ewolucyjne czynniki, które je łączą. Każdy film opowiada jedną historię, ale połączone w "Dzikie opowieści" tworzą serię tak urzekającą i różnorodną, jak sama natura. W tym odcinku poznamy pałanki i ich krewniaków. Dopiero po zachodzie słońca nad australijskim buszem las naprawdę ożywa. Nocą najbardziej zróżnicowani i dynamiczni przedstawiciele fauny tego kraju zaczynają być aktywni. Oposy i pałanki należą do dużej rodziny i prowadzą fascynujące życie towarzyskie, mają strategie polowań i żerowania oraz walk z drapieżnikami. Żyją od najgłębszych lasów deszczowych po przedmieścia Sydney. Wszędzie znajdziemy oszałamiającą różnorodność tych futrzastych mieszkańców, którzy są bez wątpienia najbardziej charyzmatyczną rodziną w Australii. 14:55 ZA MŁODZI NA ŚMIERĆ - BRUCE LEE (BRUCE LEE) Абарваныя жыцці: Уладзімір Высоцкі (Too Young to Die: Vladimir Vysotsky), д/ф Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2014 Scenariusz i reżyseria: Matthias Schmidt Seria dokumentalna opowiadająca o artystach, którzy zbyt szybko odeszli z tego świata. Najczęściej, gdy byli u szczytu sławy, spotykała ich śmierć, często tragiczna i zaskakująca dla wszystkich, kończąc ich niesamowite kariery w najmniej oczekiwanym momencie. W filmie poznamy ich sylwetki, dokonania i kulisy nagłego odejścia. Bohaterem tego odcinka jest Bruce Lee. 15:55 OCZY ATAKAMY (EYES OF THE ATACAMA) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2013 Reżyseria: Annette Scheurich, Klaus Scheurich Film dokumentalny o pustyni Atakama w Chile, leżącej na wysokości ponad 5 tysiecy metrów. To najbardziej sucha pustynia na świecie. Wyjątkowo nieprzyjazna życiu sceneria, ale wymarzone miejsce, by obserwować narodziny Wszechświata. Właśnie tutaj znajduje się ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) - największy na świecie interferometr radiowy. Astronomowie stwierdzili, że warunki, jakie tu panują, są w innych miejscach globu nieosiągalne. Obserwatorium jest położone tak wysoko, że pracujący w nim astronomowie muszą korzystać z masek tlenowych. Ponad 60 radioteleskopów prowadzi stałą obserwację kosmosu, nawet najbardziej odległych obłoków gazów i pyłów, z których tworzą się nowe gwiazdy i galaktyki. W tym filmie animowane sekwencje odtwarzają wizje niewyobrażalnych zjawisk potrzebnych do zrozumienia stworzenia życia, pochodzenia Wszechświata i natury nieskończoności. Przy okazji warto zauważyć wyjątkowe piękno samej pustyni Atakamy. 17:00 WYBRZEŻE MORZA CZARNEGO. ROSJA - DOTYK FRANCUSKIEJ RIWIERY (THE BLACK SEA COAST. RUSSIA A TOUCH OF THE FRENCH RIVIERA / DIE SCHWARZMEERKÜSTE) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Steven Galling Seria dokumentalna opowiadająca o krajach położonych wokół Morza Czarnego. Morze Czarne zawsze fascynowało ludzi, o czym świadczą liczne legendy dotyczące tego regionu. Słynie z pięknych krajobrazów, a niektóre osady na jego wybrzeżu mają historię sięgającą ponad 3000 lat. Region charakteryzuje się kontrastami, które wyłoniły się z burzliwej historii, starych tradycji i euforycznej atmosfery. Wzdłuż słynnego wybrzeża - europejskiego na północy, azjatyckiego na południu - leży sześć sąsiednich krajów, które nie mogłyby się bardziej od siebie różnić: Turcja, Rosja, Gruzja, Ukraina, Rumunia i Bułgaria. Film dokładnie bada te fascynujące regiony, odkrywa ich piękno i podsumowuje wartości, wyzwania i nadzieje, które kształtują życie ludzi z tego w dużej mierze nieznanego zakątka ziemi. W odcinku trzecim - Rosja. Rosyjska część wybrzeża rozciąga się od Półwyspu Tamańskiego do Soczi. Krym jest największym półwyspem na Morzu Czarnym - słynny z piękna przyrody i pożądany ze względu na swoje znaczenie strategiczne. Bałakława jest teraz częścią Sewastopola. Już Homer w Odysei opisuje ten obszar jako wąską zatokę bez sztormów. Bałakława była okupowana przez Grecję, Rzym, Genuę i Imperium Osmańskie. Wciąż istnieją ruiny ich fortyfikacji. Do 1991 roku Bałakława była zamkniętą strefą wojskową. Stalin rozkazał utworzenie ściśle tajnej bazy dla atomowych łodzi podwodnych, które działały w okresie zimnej wojny. Bazę zamknięto w 1993 roku. W 2014 roku Krym przyłączono do Rosji. Większość państw zachodnich uważa, że Rosja zaanektowała ten region. Jednak wielu mieszkańców Krymu pochodzenia rosyjskiego było zadowolonych ze zmiany. Na razie polityka oddaliła się od tego spokojnego, nadmorskiego kurortu. 18:05 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 9 INDONEZJA, SZLAKIEM WULKANÓW (THE PATH OF MEN EP. 9 INDONESIA, THE VOLCANO ROAD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W tym odcinku Indonezja i wulkaniczny szlak, którym będziemy podążać. Archipelag Indonezyjski liczy 18 tysięcy wysp. Mieszkańcy Sumatry, Jawy, Bali i Komodo musieli przywyknąć do życia w cieniu stu dwudziestu czynnych wulkanów. W trakcie tej podróży zobaczymy, jak to jest możliwe. Popłyniemy w kierunku Merapii. To najbardziej aktywny wulkan archipelagu, który spowodował ogromne straty. Znajduje się na południu Jawy, wyspy najbardziej zaludnionej na świecie i liczącej najwięcej aktywnych wulkanów. By dotrzeć do Merapii, przejeżdżamy przez miasto Yogyakarta. Po odzyskaniu niepodległości przez kilka lat było stolicą kraju. Liczy 700 tysięcy mieszkańców. Podczas trzęsienia ziemi w 2006 roku zginęło tu 5 tysięcy ludzi. Na Malioboro, jednej z głównych ulic, odkrywamy typowe dla tego kraju stragany, w których można zjeść o każdej porze dnia, między innymi zupę bakso albo nasi goreng, typowe indonezyjskie danie ze smażonego ryżu. Indonezyjczycy w większości są muzułmanami, dlatego wszystkie dania są halal. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TUNEZJA. GWIAZDA AFRYKI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Tunezja to najmniejsze, najbardziej otwarte i kosmopolityczne państwo Maghrebu, kolebka cywilizacji kartagińskiej. Krzyżowały się tu różne wpływy: od rzymskich po francuskie i arabskie. Tunezja zyskała niepodległość w 1956 roku. W 2011 roku odbyła się tu tak zwana "jaśminowa rewolucja", która przekształciła się w arabską wiosnę, niosąc zew wolności innym krajom arabskim. 20:10 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO Serial dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 20:40 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO Serial dokumenalny, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 21:15 TINTORETTO. CZŁOWIEK, KTÓRY ZABIŁ MALARSTWO (TINTORETTO AND THE NEW VENICE / TINTORETTO. THE MAN WHO KILLED PAINTING / TINTORETTO UND DAS NEUE VENEDIG) Film dokumentalny, 52 min, Włochy/Niemcy, 2019 Reżyseria: Erminio Perocco Scenariusz: Costanza Casati Zdjęcia: Giovanni Andreotta Film dokumentalny o włoskim malarzu Jacopo Robusti Tintoretto, który urodził się w Wenecji ponad 500 lat temu i był znany w czasach strachu, niepewności i reformacji. Jego najsłynniejsze dzieła tworzą strukturę filmu i są znaczącymi elementami w jego twórczości. Film opowiada historię jego życia na tle jego czasów. XVI wiek był okresem rozkwitu Wenecji, jednego z najbogatszych miast handlowych Włoch i innowacyjnego centrum kulturalnego Europy. Połyskujące miasto poświęcone pięknu, z pałacami i kościołami pełnymi obrazów i fresków. To tło filmu. W tym mieście Tintoretto urodził się jako syn farbiarza. Ambitny artysta uczył się w pracowni Tycjana i szybko znalazł własny styl, co pomogło mu zyskać sławę za życia. Szybkie pociągnięcia pędzlem, przez co jest uważany za pierwszego malarza akcji w historii sztuki. Tintoretto był katolikiem, ale sympatyzował z reformatorskimi pomysłami. Ten film chronologicznie opowiada historię jego życia, od ambitnego młodego artysty, który wynalazł swój własny i innowacyjny język wizualny w rywalizacji z Tycjanem, Rafaelem i Michałem Aniołem, mistrzami swoich czasów. Ta biograficzna narracja przeplata się z historią Wenecji, republiki morskiej, która była bramą do Europy przez otwarte szlaki handlowe, a tym samym stała się odzwierciedleniem radykalnie zmieniającego się porządku światowego: kwestie religijne oczywiście zostały zakwestionowane, społeczne i polityczne pretensje upublicznione. Jego zdjęcia nadają filmowi strukturę narracyjną. Każdy temat jest inicjowany przez jedną z jego najważniejszych prac. Rekonstrukcja przed złotym tłem Wenecji, wysokiej jakości i kinowa inscenizacja, XVI wiek i Tintoretto wskrzeszają i zanurzają widza w świecie pompatycznej architektury. Animacje map, historyczne listy i dokumenty są dowodem czasu, który eksperci wyjaśniają i klasyfikują w wywiadach. 22:15 PRZEMYŚL - ZŁAMANE MARZENIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Magierski Zdjęcia: Maciej Magowski Arianka Spiegel jest cudownym dzieckiem, nazywana przez prasę polską Shirley Temple. W wieku lat siedmiu występuje na scenie "Cyrulika Warszawskiego", grając na fortepianie, śpiewa i recytuje wiersze między innymi Tuwima i Brzechwy. Arianka gra też epizody w paru polskich przedwojennych filmach, między innymi w "Gehennie" Michała Waszyńskiego. Ma 9 lat, kiedy wybucha wojna. Starsza o sześć lat Renia jest niebywale wrażliwa, skryta i romantyczna. Od stycznia 1939 roku pisze swój pamiętnik, w którym zamieszcza wspaniałe wiersze, czasem miłosne, a czasem inspirowane rzeczywistymi wydarzeniami. 700 - stronicowy dziennik opisuje jej samotność, pierwszą miłość, życie codzienne, najpierw podczas sowieckiej, a potem niemieckiej okupacji Przemyśla. Oddaje okrucieństwa i poniżenia doświadczane w przemyskim getcie. Renia pisze do ostatniego dnia swojego życia. Dwa tygodnie po skończeniu 18 lat, pojedynczym strzałem, zostaje zamordowana na ulicy Przemyśla. Arianę ratuje z getta chłopak Reni. Do Warszawy, do mamy przewozi ją ojciec koleżanki z klasy, który jak dzisiaj wiemy, pracował w oddziale Żegoty w Przemyślu. W Warszawie zostaje ochrzczona i umieszczona w stosunkowo bezpiecznym klasztorze urszulanek. Matka na aryjskich papierach pracuje w biurze Hotelu Europejskiego. Poznaje tam niemieckiego oficera, który się w niej zakochuje i wysyła ją razem z córką do bezpiecznej wtedy jeszcze Austrii. Dzieje się to tuż przed wybuchem powstania warszawskiego. W Austrii zostają wyzwolone przez Amerykanów. Chłopak Reni przeżył obóz w Oświęcimiu i po wojnie doprowadził to tego, że dziennik Reni wrócił do jej siostry, obecnie mieszkającej w Nowym Jorku. To dzięki niemu mamy szansę tę historię opowiedzieć w całości. 23:20 KAWALERIA POWIETRZNA - EI BI SI CZYLI PSI LOS SZTURMANA Serial dokumentalny, 26 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Maciejewski, Jacek Bławut W sali odpraw batalionu polska angielszczyzna miesza się z amerykańską polszczyzną. Oficerowie US Marine przyjechali wspomóc tropienie polskich sił szybkiego reagowania. Obserwują, a potem oceniają ćwiczenia. 23:55 SZUKAM MAMY Reportaż, 13 min, Polska, 1983 Zdjęcia: Stanisław Scieszko Ośmiomiesięczną Agatkę, pozbawioną opieki dorosłych, brudną i głodną, zauważyli pracownicy i konsumenci kawiarni "Ratuszowa" przy ul. Piotrkowskiej 103 w Łodzi. Od chwili jej znalezienia przez trzy tygodnie nikt z rodziców nie przejął się brakiem dziecka w domu i nie zgłosił jego zaginięcia. Dopiero nagłośnienie sprawy za pośrednictwem telewizji i lokalnej prasy pozwoliło ustalić tożsamość matki i dziewczynki. Krystyna Z. jest alkoholiczką, żyje z prostytucji, swojego dziecka nie widziała od dwóch miesięcy, pozostawiła Agatkę pod opieką znajomej tylko na dwa dni. Przeciwko wyrodnej matce wszczęto postępowanie karne, ponadto uruchomiono procedurę pozbawiania jej praw rodzicielskich. O problemach porzuconych dzieci, o często nieodwracalnych skutkach zaburzeń powstałych w wyniku separacji matki i dzieci oraz o przygotowaniach do adopcji wypowiadają się pracownica socjalna i socjolog ze Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej Matki i Dziecka w Łodzi. 00:10 NOTACJE: WOJCIECH ROSZKOWSKI. MIAŁEM PSEUDONIM ANDRZEJ ALBERT Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2015 Wojciech Roszkowski (rocznik 1947), urodzony w Warszawie ekonomista i historyk, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki, profesor warszawskiej Szkoły Głównej Handlowej, poseł do Parlamentu Europejskiego VI kadencji. 00:25 WYPĘDZENI - LUDZIE Z FOTOGRAFII Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Tadeusz Litowczenko Zdjęcia: Mirosław Kubiak Film opowiada o losach polskich wypędzonych, nazywanych niesłusznie przez władze komunistycznej Polski repatriantami. Ponad półtora miliona obywateli polskich z Podola, Wołynia, Nowogródczyzny i woj. wileńskiego musiało opuścić ojcowiznę i jechać w nieznane, na ziemie poniemieckie przyznane Polsce na mocy traktatów w Jałcie i Poczdamie. W przeważającej części zamieszkali oni na Pomorzu Zachodnim, Ziemi Lubuskiej i na Dolnym Śląsku. Bohaterami filmu są rodziny osiedlone na Pomorzu Zachodnim. Mieszkają w okolicach Kamienia Pomorskiego, Rewala, Darłowa, Kołobrzegu i Łeby. Przed kamerami opowiadają, skąd ich wygnano, jak wyglądały początki ich nowego życia na tzw. ziemiach odzyskanych. Narratorem filmu jest historyk prof. dr Waldemar Łazuga. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZBRODNIA BEZ KARY ODC. 241 Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Zbrodnia bez kary Każda niemal wojna, oprócz publicznie deklarowanych powodów i celów ma również swoje skryte oblicze. W czasie wielkiego zamętu, gdy oczy świata skierowane są na ścierające się fronty, załatwiane są sprawy, które w czasie pokoju musiałyby zbulwersować każdą opinię publiczną. Dla ideologii nazistowskiej, głoszącej, że wszystko co słabe musi ulec zagładzie, wojenna zawierucha oznaczała możliwość przejścia od przerażającej teorii do przerażającej praktyki. Szpital psychiatryczny Dziekanka w Gnieźnie od samego początku okupacji stał się miejscem realizacji polityki nazistowskiej, miejscem eksterminacji chorych psychicznie, zgodnie z zarządzeniem Hitlera. Niemcy w ramach akcji T4 zagazowali i pogrzebali w nieznanych miejscach blisko 10 tysięcy chorych pacjentów tego szpitala, wśród których byli Polacy, Żydzi, Ukraińcy, Rosjanie, Litwini, Anglicy, Włosi, Niemcy... 01:50 MROŻEK I BALTAZAR Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Tadeusz Śmiarowski Zdjęcia: Grzegorz Ruzik, Piotr Wąsowski, Andrzej Adamczak Wykonawcy: Antoni Libera, Susana Osario Mrożek, Sławomir Mrożek, Maciej Englert, Piotr Adamczyk, Krzysztof Masłoń, Ludwik Flaszen, Prof. Anton Maria Raffo, Emilio Lerici, Georges Werler, Prof. Pierro Marchesiani, Torsten Bauer, Michaił Mokiejew, Aleksander Fieklisow, Wiaczesław Ziła Film dokumentalny o Sławomirze Mrożku - jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy i dramaturgów. Pisał od dwudziestego roku życia. Jest autorem co najmniej 43 dramatów, dwóch powieści, ponad 400 opowiadań, jednej autobiografii oraz Dziennika 1962 - 1989, na którego opublikowanie zdecydował się po blisko 20 latach od dokonania ostatniego wpisu... Mrożek wyjechał z Polski w 1963 roku i mieszkał kolejno we Włoszech, Francji, Niemczech i Meksyku. Do Polski powrócił w 1996 roku. W 2003 roku, po przejściu choroby, której rezultatem była utrata zdolności mowy, przeżył sen, w którym poznał swoje nowe imię i nazwisko zarazem Baltazar. Tak zatytułował też swoją autobiografię, napisaną w ramach terapii. W 2008 roku przeprowadził się do Nicei. W Polsce jako dramaturg zadebiutował sztuką Policja. Od 1962 rozpoczęła się jego kariera międzynarodowa. O twórczości i życiu Mrożka opowiadają żona Susana Osario Mrożek, polscy i zagraniczni pisarze, reżyserzy, aktorzy, krytycy (m. in. Ludwik Flaszen, Maciej Englert, Antoni Libera, Piotr Adamczyk, Georges Werler, prof. Anton Maria Raffo, prof. Pierro Marchesiani, Michaił Mokiejew, Torsten Bauer, Wiaczesław Ziła), a także sam bohater filmu Sławomir Mrożek. 29 czerwca 2010 roku Sławomir Mrożek ukończył 80 lat. Ekipa Telewizji Polskiej jako jedyna uczestniczyła w urodzinowym kameralnym spotkaniu w gronie bliskich znajomych i przyjaciół Sławomira Mrożka, które odbyło się w czerwcu w Nicei. 02:55 NIEZNANA BIAŁORUŚ. - ARCHIMANDRYTA Архімандрыт (Archimandryta), д/ф Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Kalina Zdjęcia: Roman Wasiluk, Krzysztof Łętowski, Sławomir Romaniuk, Arnold Maculewicz Archimandryta Gabriel, prawosławny mnich z województwa podlaskiego w Polsce, jest założycielem i jedynym mieszkańcem pustelni w uroczysku Kudak nad rzeką Narew. Przez pierwszych kilka lat mieszkał tam i modlił się w barakowozie, bez prądu, bieżącej wody i dostępu do świata zewnętrznego. Po pięciu latach, dzięki pomocy prawosławnych mieszkańców okolicznych wsi, na uroczysku stanęła drewniana cerkiew, dom przeznaczony dla mnichów oraz zabudowania gospodarcze. Pielgrzymów przyciąga niezwykła osobowość archimandryty Gabriela: z każdym potrafi znaleźć wspólny język, udziela porad duchowych, leczy ziołami, hoduje pszczoły. Gdy trzeba, zakasuje rękawy i razem z innymi buduje pustelnię. Największą troską archimandryty jest znalezienie sobie następcy. Kolejni kandydaci na mnichów nie wytrzymują jednak w pustelni długo. Brakuje im dostępu do cywilizacji, wygód i kontaktu z rówieśnikami.