TVP Dokument Piątek, 01.10.2021 06:00 DZIKA POLSKA - DŻENTELMENI PRZYRODY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Do najdzikszych przedstawicieli naszej przyrody należą pszczoły. Choć częściowo udomowione i zaprzęgnięte do pracy na rzecz ludzi, nie zmieniły swoich pierwotnych obyczajów. Zgodnie z nimi wylatują na łąki i pola, zapylając liczne gatunki roślin dzikich i użytkowych. Pożytek z zapylania przez pszczoły wielokrotnie przewyższa zyski z miodu. Odwiedzając jedyną w Europie średnią szkołę pszczelarską pod Lublinem, mamy okazję zajrzeć zarówno do tradycyjnych barci, jak i współczesnych uli, poznać zagadkowe obyczaje pszczół i zrozumieć, czym są dla nas i dla naszej przyrody. 06:30 DZIKA POLSKA - MATKA JOANNA OD NATURY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Nakręciła blisko dwieście filmów przyrodniczych i etnograficznych. Organizuje festiwale filmowe. Założyła szkółkę filmową w podlaskiej wsi. Podróżuje, ale zawsze wraca w polskie ostępy. Z jej krytej strzechą chaty rozciągają się widoki na knieje i bagna, a do okien podchodzą łosie i żurawie. O swych niezwykłych spotkaniach z przyrodą i z mieszkańcami najdzikszych miejsc w Polsce Joanna Wierzbicka, reżyser filmowy i kobieta - traper opowiada ekipie "Dzikiej Polski" podczas spływu kajakiem szlakami Podlasia i włóczęgi furą po tamtejszych bezdrożach. 07:00 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 07:25 SIWA - WROTA PUSTYNI ODC. 4 WYROCZNIA AMONA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 08:05 DZIKIE OPOWIEŚCI. ODC. 4 LOTOPAŁANKI I ICH KREWNIACY (WILD TALES. EP. 4 POSSUM POWER) Serial dokumentalny, 51 min, Australia, 2018 Reżyseria: Kylie Stott Fascynująca seria przyrodnicza, ukazująca historie kultowych, australijskich zwierząt oraz biologiczne i ewolucyjne czynniki, które je łączą. Każdy film opowiada jedną historię, ale połączone w "Dzikie opowieści" tworzą serię tak urzekającą i różnorodną, jak sama natura. W tym odcinku poznamy pałanki i ich krewniaków. Dopiero po zachodzie słońca nad australijskim buszem las naprawdę ożywa. Nocą najbardziej zróżnicowani i dynamiczni przedstawiciele fauny tego kraju zaczynają być aktywni. Oposy i pałanki należą do dużej rodziny i prowadzą fascynujące życie towarzyskie, mają strategie polowań i żerowania oraz walk z drapieżnikami. Żyją od najgłębszych lasów deszczowych po przedmieścia Sydney. Wszędzie znajdziemy oszałamiającą różnorodność tych futrzastych mieszkańców, którzy są bez wątpienia najbardziej charyzmatyczną rodziną w Australii. 09:10 WYSPY CZASÓW ODYSEUSZA - KRÓLESTWO SŁOŃCA (ISLANDS IN TIME - A WILDLIFE ODYSSESY 3. RULED BY THE SUN) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: Matt Hamilton, Paul Reddish Trzyczęściowy film dokumentalny o wyspach Azji Południowo - Wschodniej, które należą do najbardziej ciekawych i różnorodnych miejsc na Ziemi. Są domem dla majestatycznych, pięknych i dziwacznych zwierząt. Na wyspach między Australią i Azją potężne siły utworzyły najbogatsze biosfery na ziemi. Istnieje moc, rządząca ponad wszystkimi i dyktująca codzienny rytm, do którego musi się dostosować każda forma życia. Zmienia jedne drzewa lasów deszczowych we wznoszące się olbrzymy, a drugie w groźnych zabójców. Dziwne stworzenia kryją się w cieniu, za to inne pławią się w dającej im życie energii tropikalnego słońca. Las czeka na swojego władcę. Życie tu od milionów lat podporządkowane jest rytmowi dnia. To stały cykl, rządzony przez moc słońca. Rodziny gibonów zaznaczają swoje miejsca na czubkach drzew specjalną pieśnią. Dźwięk niesie się daleko w chłodnym powietrzu świtu. Pieśń gibbonów zwiastuje pojawienie się największej siły, rządzącej tym prastarym lasem deszczowym. Wyspy ciągną się wzdłuż równika, dlatego słońce wstaje o tej samej porze każdego dnia. To stały element wiecznie powtarzającego się cyklu. Rośliny i zwierzęta w lesie deszczowym poddają się władzy słońca bardziej niż jakiekolwiek innej. Drzewa potrzebują energii słonecznej, by rosnąć. Miliardy liści parują, chłonąc życiodajne promienie. W trakcie dnia słońce staje się coraz mocniejsze. Wczesnym rankiem pod koronami drzew jest niezwykle ruchliwie. Zielone królestwo to niełatwe miejsce do życia, dlatego młody orangutan sumatrzański spędza 9 lat przy matce, ucząc się dżungli. U naczelnych, nie licząc nas ludzi, to najdłuższy okres dzieciństwa. Właśnie się zaczyna ważny dzień nauki. Wśród człowiekowatych orangutany sumatrzańskie to wyjątek, bo prowadzą głównie tryb życia nadrzewny. Nowo narodzony maluch spędzi całe życie w koronach drzew. Musi się nauczyć bezpiecznej nawigacji. Matka porusza się z wielką ostrożnością. Zachowuje równowagę w przemieszczaniu się nawet po najbardziej zdradzieckich lianach. Orangutany sumatrzańskie to nadzwyczajne naczelne ze względu na sposób poruszania się wśród drzew. Zamiast skakać matka powoli się przemieszcza, wykorzystując swój ciężar do pokonywania odległości między gałęziami. W czasie wspólnych lat samica uczy dziecko przetrwania w promieniach słońca. Habitat ten od milionów lat zdominowany przez jedną rodzinę drzew; są to dwuskrzydlcowate, jest ich setki gatunków i w niektórych miejscach zajmują 80 procent lasu. Jak w przypadku większości drzew walka o światło zaczyna się w ciemnych głębinach lasu. 10:10 WYBRZEŻE MORZA CZARNEGO. ROSJA - DOTYK FRANCUSKIEJ RIWIERY (THE BLACK SEA COAST. RUSSIA A TOUCH OF THE FRENCH RIVIERA / DIE SCHWARZMEERKÜSTE) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Steven Galling Seria dokumentalna opowiadająca o krajach położonych wokół Morza Czarnego. Morze Czarne zawsze fascynowało ludzi, o czym świadczą liczne legendy dotyczące tego regionu. Słynie z pięknych krajobrazów, a niektóre osady na jego wybrzeżu mają historię sięgającą ponad 3000 lat. Region charakteryzuje się kontrastami, które wyłoniły się z burzliwej historii, starych tradycji i euforycznej atmosfery. Wzdłuż słynnego wybrzeża - europejskiego na północy, azjatyckiego na południu - leży sześć sąsiednich krajów, które nie mogłyby się bardziej od siebie różnić: Turcja, Rosja, Gruzja, Ukraina, Rumunia i Bułgaria. Film dokładnie bada te fascynujące regiony, odkrywa ich piękno i podsumowuje wartości, wyzwania i nadzieje, które kształtują życie ludzi z tego w dużej mierze nieznanego zakątka ziemi. W odcinku trzecim - Rosja. Rosyjska część wybrzeża rozciąga się od Półwyspu Tamańskiego do Soczi. Krym jest największym półwyspem na Morzu Czarnym - słynny z piękna przyrody i pożądany ze względu na swoje znaczenie strategiczne. Bałakława jest teraz częścią Sewastopola. Już Homer w Odysei opisuje ten obszar jako wąską zatokę bez sztormów. Bałakława była okupowana przez Grecję, Rzym, Genuę i Imperium Osmańskie. Wciąż istnieją ruiny ich fortyfikacji. Do 1991 roku Bałakława była zamkniętą strefą wojskową. Stalin rozkazał utworzenie ściśle tajnej bazy dla atomowych łodzi podwodnych, które działały w okresie zimnej wojny. Bazę zamknięto w 1993 roku. W 2014 roku Krym przyłączono do Rosji. Większość państw zachodnich uważa, że Rosja zaanektowała ten region. Jednak wielu mieszkańców Krymu pochodzenia rosyjskiego było zadowolonych ze zmiany. Na razie polityka oddaliła się od tego spokojnego, nadmorskiego kurortu. 11:10 SZUKAM MAMY Reportaż, 13 min, Polska, 1983 Zdjęcia: Stanisław Scieszko Ośmiomiesięczną Agatkę, pozbawioną opieki dorosłych, brudną i głodną, zauważyli pracownicy i konsumenci kawiarni "Ratuszowa" przy ul. Piotrkowskiej 103 w Łodzi. Od chwili jej znalezienia przez trzy tygodnie nikt z rodziców nie przejął się brakiem dziecka w domu i nie zgłosił jego zaginięcia. Dopiero nagłośnienie sprawy za pośrednictwem telewizji i lokalnej prasy pozwoliło ustalić tożsamość matki i dziewczynki. Krystyna Z. jest alkoholiczką, żyje z prostytucji, swojego dziecka nie widziała od dwóch miesięcy, pozostawiła Agatkę pod opieką znajomej tylko na dwa dni. Przeciwko wyrodnej matce wszczęto postępowanie karne, ponadto uruchomiono procedurę pozbawiania jej praw rodzicielskich. O problemach porzuconych dzieci, o często nieodwracalnych skutkach zaburzeń powstałych w wyniku separacji matki i dzieci oraz o przygotowaniach do adopcji wypowiadają się pracownica socjalna i socjolog ze Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej Matki i Dziecka w Łodzi. 11:30 TINTORETTO. CZŁOWIEK, KTÓRY ZABIŁ MALARSTWO (TINTORETTO AND THE NEW VENICE / TINTORETTO. THE MAN WHO KILLED PAINTING / TINTORETTO UND DAS NEUE VENEDIG) Film dokumentalny, 52 min, Włochy/Niemcy, 2019 Reżyseria: Erminio Perocco Scenariusz: Costanza Casati Zdjęcia: Giovanni Andreotta Film dokumentalny o włoskim malarzu Jacopo Robusti Tintoretto, który urodził się w Wenecji ponad 500 lat temu i był znany w czasach strachu, niepewności i reformacji. Jego najsłynniejsze dzieła tworzą strukturę filmu i są znaczącymi elementami w jego twórczości. Film opowiada historię jego życia na tle jego czasów. XVI wiek był okresem rozkwitu Wenecji, jednego z najbogatszych miast handlowych Włoch i innowacyjnego centrum kulturalnego Europy. Połyskujące miasto poświęcone pięknu, z pałacami i kościołami pełnymi obrazów i fresków. To tło filmu. W tym mieście Tintoretto urodził się jako syn farbiarza. Ambitny artysta uczył się w pracowni Tycjana i szybko znalazł własny styl, co pomogło mu zyskać sławę za życia. Szybkie pociągnięcia pędzlem, przez co jest uważany za pierwszego malarza akcji w historii sztuki. Tintoretto był katolikiem, ale sympatyzował z reformatorskimi pomysłami. Ten film chronologicznie opowiada historię jego życia, od ambitnego młodego artysty, który wynalazł swój własny i innowacyjny język wizualny w rywalizacji z Tycjanem, Rafaelem i Michałem Aniołem, mistrzami swoich czasów. Ta biograficzna narracja przeplata się z historią Wenecji, republiki morskiej, która była bramą do Europy przez otwarte szlaki handlowe, a tym samym stała się odzwierciedleniem radykalnie zmieniającego się porządku światowego: kwestie religijne oczywiście zostały zakwestionowane, społeczne i polityczne pretensje upublicznione. Jego zdjęcia nadają filmowi strukturę narracyjną. Każdy temat jest inicjowany przez jedną z jego najważniejszych prac. Rekonstrukcja przed złotym tłem Wenecji, wysokiej jakości i kinowa inscenizacja, XVI wiek i Tintoretto wskrzeszają i zanurzają widza w świecie pompatycznej architektury. Animacje map, historyczne listy i dokumenty są dowodem czasu, który eksperci wyjaśniają i klasyfikują w wywiadach. 12:35 PRZEMYŚL - ZŁAMANE MARZENIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Magierski Zdjęcia: Maciej Magowski Arianka Spiegel jest cudownym dzieckiem, nazywana przez prasę polską Shirley Temple. W wieku lat siedmiu występuje na scenie "Cyrulika Warszawskiego", grając na fortepianie, śpiewa i recytuje wiersze między innymi Tuwima i Brzechwy. Arianka gra też epizody w paru polskich przedwojennych filmach, między innymi w "Gehennie" Michała Waszyńskiego. Ma 9 lat, kiedy wybucha wojna. Starsza o sześć lat Renia jest niebywale wrażliwa, skryta i romantyczna. Od stycznia 1939 roku pisze swój pamiętnik, w którym zamieszcza wspaniałe wiersze, czasem miłosne, a czasem inspirowane rzeczywistymi wydarzeniami. 700 - stronicowy dziennik opisuje jej samotność, pierwszą miłość, życie codzienne, najpierw podczas sowieckiej, a potem niemieckiej okupacji Przemyśla. Oddaje okrucieństwa i poniżenia doświadczane w przemyskim getcie. Renia pisze do ostatniego dnia swojego życia. Dwa tygodnie po skończeniu 18 lat, pojedynczym strzałem, zostaje zamordowana na ulicy Przemyśla. Arianę ratuje z getta chłopak Reni. Do Warszawy, do mamy przewozi ją ojciec koleżanki z klasy, który jak dzisiaj wiemy, pracował z oddziale Żegoty w Przemyślu. W Warszawie zostaje ochrzczona i umieszczona w stosunkowo bezpiecznym klasztorze urszulanek. Matka na aryjskich papierach pracuje w biurze Hotelu Europejskiego. Poznaje tam niemieckiego oficera, który się w niej zakochuje i wysyła ją razem z córką do bezpiecznej wtedy jeszcze Austrii. Dzieje się to tuż przed wybuchem powstania warszawskiego. W Austrii zostają wyzwolone przez Amerykanów. Chłopak Reni przeżył obóz w Oświęcimiu i po wojnie doprowadził to tego, że dziennik Reni wrócił do jej siostry, obecnie mieszkającej w Nowym Jorku. To dzięki niemu mamy szansę tę historię opowiedzieć w całości. 13:40 DZIKIE OPOWIEŚCI. ODC. 5 NATURALNI TRUCICIELE (WILD TALES. EP. 5 NATURE’S DEADLY ALCHEMISTS) Serial dokumentalny, 51 min, Australia, 2018 Reżyseria: Kylie Stott Fascynująca seria przyrodnicza, ukazująca historie kultowych, australijskich zwierząt oraz biologiczne i ewolucyjne czynniki, które je łączą. Każdy film opowiada jedną historię, ale połączone w "Dzikie opowieści" tworzą serię tak urzekającą i różnorodną, jak sama natura. W tym odcinku poznajemy największych trucicieli z Australii. Alchemia była starożytną sztuką, która próbowała przekształcić metale nieszlachetne w złoto i stworzyć lekarstwo, które wyleczyłby każdą chorobę. Starożytni chemicy zawiedli, ale pół miliarda lat przed nimi naturze to się udało. Jad i trucizna to koktajle śmierci. Stworzenia przenoszące śmiertelne toksyny są prosto z naszych koszmarów. Jednak jad jest jednym z największych arcydzieł natury, a te organizmy, które łączą indywidualnie nieszkodliwe chemikalia w śmiertelne mieszaniny, są rzeczywiście niezwykłe. Alchemicy. Jadowite zwierzęta wyewoluowały i przystosowały się do niemal każdego zakątka planety. Przybierają różne kształty i rozmiary, z jadem i truciznami, które ciągle się zmieniają. Historia jadu to intrygująca historia ewolucji; ponad pół miliarda lat temu trucizna i jad były ostatecznością naturalnej broni i są tym nadal. 14:45 ZA MŁODZI NA ŚMIERĆ - PHILIP SEYMOUR HOFFMAN (PHILIP SEYMOUR HOFFMAN) Абарваныя жыцці: Уладзімір Высоцкі (Too Young to Die: Vladimir Vysotsky), д/ф Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Matthias Schmidt Scenariusz: Matthias Schmidt Seria dokumentalna opowiadająca o artystach, którzy zbyt szybko odeszli z tego świata. Najczęściej, gdy byli u szczytu sławy, spotykała ich śmierć, często tragiczna i zaskakująca dla wszystkich, kończąc ich niesamowite kariery w najmniej oczekiwanym momencie. W filmie poznamy ich sylwetki, dokonania i kulisy nagłego odejścia. Bohaterem tego odcinka jest Philip Seymour Hoffman. 15:50 WĘDRUJĄC PO WIELKIM MURZE (WĘDRUJĄC PO WIELKIM MURZE) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Christian Twente Zdjęcia: Torbjoger Karvang Wielki Mur Chiński, jeden z największych cudów architektonicznych świata. Podobno widać go nawet z kosmosu. Ten wspaniały obiekt wojskowy był świadkiem setek bitew i wciąż kryje wiele tajemnic. W filmie towarzyszymy angielskiemu pisarzowi i historykowi Williamowi Lindesayowi, który od 20 lat mieszka w Chinach, a badanie Wielkiego Muru stało się pasją jego życia. Spędził tysiące dni na Murze i przeszedł wzdłuż niego tysiące kilometrów. Wielki Mur Chiński przebiega wzdłuż kontynentu przez cały obszar północnych Chin. Wiele miejsc wzdłuż trasy jest rzadko odwiedzanych, a niektóre są w ogóle nieznane. W 1987 roku Lindesay spełnił swoje marzenie z dzieciństwa. Przeszedł po Murze Chińskim całe 2700 kilometrów. Z tej wyprawy zachowało się niewiele zdjęć, ponieważ nieustannie konfiskowano mu filmy. Cudzoziemcy nie mieli wstępu na większość terenów w Chinach. Te czasy dawno minęły. Chiny otworzyły się na świat, a młody poszukiwacz przygód stał się poważnym naukowcem. 23 lata po swojej pierwszej wyprawie William Lindesay wyrusza ponownie w podróż. Będzie szukał śladów Muru Chińskiego na obszarze całego szlaku. Nie ma bowiem jednego Wielkiego Muru. W Chinach północnych jest ich wiele, zbudowanych przez różne dynastie w ciągu 2000 lat. Lindesay zabiera widzów do najbardziej odległych miejsc, oddalonych 2300 kilometrów na zachód od Pekinu. Jedno z takich miejsc to miasto Dunhuang na pustyni Gobi. W drgającym, gorącym powietrzu ciemna wstążka na horyzoncie wygląda jak miraż. W rzeczywistości są to ruiny fortyfikacji wznoszące się na całkowitym pustkowiu. Naukowcy uważają, że jest to jeden z najcenniejszych fragmentów Wielkiego Muru Chińskiego, wybudowany 2100 lat temu za czasów dynastii Han. Wiódł tędy Jedwabny Szlak. Kupcy z pustyni Azji Środkowej wjeżdżali w tym miejscu do Chin, a następnie udawali się na wschód w głąb kraju. Zbudowana ponad 2000 lat temu fortyfikacja wygląda zupełnie inaczej niż znany nam fragment muru niedaleko Pekinu. Nie jest z kamienia, a jednak konstrukcja i materiał (trzcina i otoczaki) wytrzymały tysiące lat. Czego ten mur bronił tak daleko od cywilizacji? Władcy z dynastii Han chcieli otworzyć cesarstwo na handel z Zachodem, dlatego zabezpieczyli wschodni kraniec tego, co potem było znane jako Jedwabny Szlak. Chińska dynastia Han okupowała "korytarz" Gansu, który biegł wzdłuż Jedwabnego Szlaku pomiędzy północnymi stepami i podgórzem Himalajów. Była to prawdziwa granica, nie tylko dzieląca ludzi, ale również różne style życia. Nikt nie wie dokładnie, jak długi jest Wielki Mur Chiński. Wciąż jest wiele murów i historii do odkrycia. William Lindesay nie przestanie wędrować po Wielkim Murze, dopóki ich wszystkich nie pozna. 16:50 NOTACJE: CZESŁAW LANG. BYĆ NAJLEPSZYM Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2015 Czesław Lang (rocznik 1955), były kolarz torowy i szosowy, działacz sportowy, organizator Tour de Pologne. Wicemistrz olimpijski z 1980 r. i dwukrotny medalista mistrzostw świata. 17:05 WYBRZEŻE MORZA CZARNEGO. GRUZJA - TYGIEL KAUKAZU (THE BLACK SEA COAST. GEORGIA THE MELTING POT OF CAUCASUS / DIE SCHWARZMEERKÜSTE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Steven Galling Seria dokumentalna opowiadająca o krajach położonych wokół Morza Czarnego. Morze Czarne zawsze fascynowało ludzi, o czym świadczą liczne legendy dotyczące tego regionu. Słynie z pięknych krajobrazów, a niektóre osady na jego wybrzeżu mają historię sięgającą ponad 3000 lat. Region charakteryzuje się kontrastami, które wyłoniły się z burzliwej historii, starych tradycji i euforycznej atmosfery. Wzdłuż słynnego wybrzeża - europejskiego na północy, azjatyckiego na południu - leży sześć sąsiednich krajów, które nie mogłyby się bardziej od siebie różnić: Turcja, Rosja, Gruzja, Ukraina, Rumunia i Bułgaria. Film dokładnie bada te fascynujące regiony, odkrywa ich piękno i podsumowuje wartości, wyzwania i nadzieje, które kształtują życie ludzi z tego w dużej mierze nieznanego zakątka ziemi. W tym odcinku - Gruzja. Leży na wschodzie. Niewielkie państwo w regionie Kaukazu jest niepodległe od 1990 roku. Gruzja to starożytny kraj ze spektakularnymi krajobrazami, tradycjami, wyjątkowymi tańcami, najstarszym winem na świecie i niezwykłymi uroczystościami. Miasteczko Ureki to prawdziwy klejnot. Tutejsza plaża była bardzo popularna w czasach sowieckich. Czarny piasek jest żelazisty, lekko magnetyczny i podobno ma właściwości lecznicze. Dr Ramaz Czeiszwili prowadzi tutaj szczególne kuracje. Specjalizuje się w terapii piaskiem magnetycznym. Piasek magnetyczny pomaga leczyć zapalenie kostno - stawowe, ból kości i zaburzenia układu nerwowego. Gruzja to zielone płuca Morza Czarnego. Najpiękniejsze wybrzeże w kraju jest na południu. Adżaria ma góry, rozległe plaże i klimat subtropikalny. Gruzja to także najmniejszy kraj nad Morzem Czarnym. Ma 3 miliony 700 tysięcy mieszkańców - niewiele więcej od Berlina. 18:10 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 10 NIEMCY, SZLAKIEM ZYGFRYDA I NIBELUNGA (THE PATH OF MEN EP. 10 GERMANY, THE PATH OF SIEGFRIED AND THE NIBELUNGEN) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W tym odcinku podróż śladami Zygfryda i Nibelungów w Niemczech. Południowe Niemcy to kraina lasów, jezior, gór i pradawnych eposów. Na granicy Hesji, Badenii - Wirtembergii i Bawarii, w lasach Odenwaldu, wciąż rozbrzmiewają legendy o rycerzach, księżniczkach, karłach i smokach. W Pieśni o Nibelungach królowie walczą z bogami, księżniczki z rusałkami, a rycerze z potworami. Rekwizytami są magiczny pierścień Nibelungów, miecz Zygfryda i przeklęte złoto Renu. Legenda nawiązuje do mitów skandynawskich i historii dynastii Burgundów. Opowiadano ją w czasach świętego cesarstwa rzymskiego. To źródło natchnienia dla pisarzy i muzyków. Od Tolkiena po Wagnera, przyjaciela Ludwika II Bawarskiego, z którym dzielił fascynację Nibelungami. W XIX wieku ta legenda stała się mitem założycielskim narodu niemieckiego. Jej europejskie korzenie stopniowo odeszły w niepamięć. Podążymy szlakiem Nibelungów poprzez wsie i pola, i odkryjemy miasta, które odegrały ważną rolę w świętym Cesarstwie Rzymskim. Zwiedzimy średniowieczne zamki i te zbudowane w XIX wieku przez szalonego Ludwika z Bawarii, który odcisnął swoje piętno na poetyckim pejzażu niemieckich Alp. Legenda o Zygfrydzie jest nieodpartym zaproszeniem do podróży w sercu niemieckiej kultury. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RPA - AFRYKAŃSKA TĘCZA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Republika Południowej Afryki liczy 51 milionów mieszkańców. To wyjątkowo zróżnicowany kraj o niezwykłych pejzażach i burzliwej historii. Odkryjemy dziś państwo leżące na południowym skraju kontynentu afrykańskiego. 20:10 OKRUCIEŃSTWA IWANA GROŹNEGO (IVAN THE TERRIBLE (IWAN DER SCHRECKLICHE)) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Peter Moers Film dokumentalny o Iwanie IV Groźnym, pierwszym władcy Rosji, który koronował się na cara w styczniu 1547 roku. Prowadził niezwykle agresywną politykę wobec swoich sąsiadów. Zasłynął okrucieństwem, zamordował swojego drugiego syna. Przypisuje mu się autorstwo utworów liturgicznych i udział w redagowaniu kronik. Iwan IV popierał rozwój sztuki, zwłaszcza architektury i malarstwa. W okresie jego rządów pojawił się w państwie moskiewskim druk. Był siedmiokrotnie żonaty; trzy z jego żon zmarły za jego życia, z trzema się rozwiódł. Miał też mnóstwo kochanek. Zalecał się do siostry Zygmunta Augusta i Elżbiety I. Zmarł w 1584 roku podczas rozgrywania partii szachów. 21:10 SPRAWA KEVINA ODC. 2 GŁÓWNY ŚWIADEK (THE KEVIN CASE / FALLET KEVIN) Serial dokumentalny, 59 min, Szwecja, 2017 Reżyseria: Dan Josefsson Dokumentalny serial kryminalny o dwóch chłopcach oskarżonych o morderstwo i o jednym z najbardziej wyjątkowych śledztw w historii kryminalnej Szwecji. Ostatniego dnia wakacji, w sierpniu 1998 roku 4 - letni Kevin zostaje znaleziony martwy na drewnianej palecie w pobliżu jeziora, w małym szwedzkim miasteczku. To, co początkowo wyglądało jak wypadek, wkrótce stało się jednym z najbardziej wyjątkowych śledztw w historii kryminalnej Szwecji. Na początku policja podejrzewała, że za morderstwem stoją dzieci, a po kilku miesiącach na konferencji prasowej potwierdzono to, co niewyobrażalne. Dwóch braci, Robin i Christian, 5 i 7 lat, udusili swojego kolegę. Kiedy jednak dziennikarz śledczy Dan Josefsson skontaktował się z dorosłymi już, żyjącymi w ukryciu braćmi, dowiedział się, że śledztwo w sprawie morderstwa jest dalekie od zakończenia. Usłyszał, że bracia nie przyznają się do zamordowania Kevina. Werdykt staje się wątpliwy. Josefsson ujawnia, co naprawdę się wydarzyło. Wraz z zespołem dziennikarzy przeprowadza dziennikarskie śledztwo, które doprowadza do rezygnacji głównego chirurga Paolo Macchiariniego. Odkrywa brakujące elementy układanki, która była trzymana z dala od opinii publicznej przez prawie dwie dekady. 22:15 MIASTO GNIEWU S.I - /2/ Serial dokumentalny, 28 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Cykl dokumentalny opowiadający o początkach zorgaznizowanej przestępczości w Polsce. Pierwsza seria składa się z 13 odcinków. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porchunków. W cyklu wykorzystano materiały archiwalne Telewizji Polskiej S. A. , materiały archiwalne Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. Odcinek 2. Rodzina/Zasady. Historia: Co dla gangstera jest ważniejsze w hierarchii - rodzina, czy koledzy z gangu? Poznajemy zasady wsrod policjantow i zasady wśród gangsterów. Odpowiadamy na pytanie, czy faktycznie gangi miały swoj Kodeks, jeśli tak, to jakie zawierał reguły. Opowiadamy o tym, że policjanci mieli swoje zasady, a gangsterzy mieli pieniądze, a o zasadach raczej tylko mówili. Syn zabija ojca! Zabójstwo Jacka Dresza bezpośrednio wiąże się z podziałem Warszawy na Pruszkow i Wołomin. Zabójstwo: 19 czerwca 1993 roku, przy ul. Śreniawitów 7. Jacek Dresz został zamordowany przez syna, Cezarego Dresza, ktory przeszedł do konkurencyjnej grupy wołomińskiej. 22:50 WCIELENIA ZŁA - ODC. 2/10 STALIN. TYRAN ZE STALI (EVOLUTION OF EVIL) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoim krajem i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie: czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? Bohaterem drugiego odcinka jest Stalin. 23:45 GDZIE DIABEŁ MÓWI DOBRANOC - STACJA OSTATNIEJ NADZIEI Cykl dokumentalny, 18 min, Polska, 1985 Autor: Ewa Kozik Zdjęcia: Andrzej Sobański Opowieść o ludziach pracujących na lądzie, kórzy znają i rozumieją sprawy tych, co na morzu. Uczestnicy reportażu opowiadają o pracy w stacji, o łączności radiowej ze statkami. W reportażu wypowiadają się pracownicy stacji Witowo, są ze sobą bardzo zżyci, niektórzy z nich poprzez pracę poznali swych współmałżonków. Opowiadają także o szczególnych momentach w swojej pracy, kiedy nadchodzi sygnał Mayday i są świadkami katastrofy statku. W reportażu pokazane są urządzenia nadawczo - odbiorcze, radiowe Stacji Witowo. Są i miłe chwile w pracy, kiedy pracownicy otrzymują od załóg statków pocztówki z podziękowaniami. 00:10 NOTACJE: BOHDAN ZADURA. SEN CZY NIE SEN Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2015 Bohdan Zadura (rocznik 1945), urodzony w Puławach. Absolwent studiów filozoficznych na Uniwersytecie Warszawskim. Zdobywca wielu nagród, m.in. Nagrody im. Stanisława Piętaka (1994). 00:25 ZAPACH RAJU CZ. 1 (ZAPACH RAJU) Film dokumentalny, 51 min, Polska/Niderlandy (Holandia), 2004 Scenariusz: Mariusz Pilis, Marcin Mamoń "Zapach Raju" jest filmem, w którym odbywamy podróż po pograniczu islamu i naszej, zachodniej kultury. Autorzy zabierają nas do Pakistanu, Afganistanu, Czeczenii, Iraku i Kataru. Jest to "film drogi" ukazujący zachodzące w świecie przemiany z drugiej strony, widziane oczami ludzi wychowanych i głęboko tkwiących w kulturze islamu. Czy świat ten ewoluuje, czy reaguje na coraz szybciej zachodzące zmiany? Jak ludzie widzą dzisiaj samych siebie po tragedii 11.09.2001? W jaki sposób tradycjonaliści czy wspólnoty feudalne wchłaniają nowoczesny świat? Czy współpracują z nim, czy wciąż pozostają nań zamknięte? Wreszcie, czy islam i Zachód "prą z całą siłą kursem na zderzenie cywilizacji"? 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICA W BETONIE ZAKLĘTA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Tajemnica w betonie zaklęta Tajemnica ma dziwną naturę. Przez dziesiątki potrafi tkwić niezauważona w ciszy i mroku, aż nagle z niewiadomych przyczyn postanawia z tym skończyć. Ta, o której chcemy dziś opowiedzieć, tkwiła od końca wojny w niepozornych, betonowych słupach domowego ogrodzenia. Wraz z kolegami z Muzeum Broni Pancernej rozbijemy dziś sporą ilość betonu, by dostać się do zatopionych w nim części amerykańskiego samolotu Bell P - 39 Airacobra, samolotu myśliwskiego zaprojektowanego w zakładach Bell Aircraft. To jednak nie wszystkie odzyskane sprzęty. Wśród betonowej masy znalazły się także karabiny maszynowe będące na wyposażeniu niemieckich samolotów rozpoznawczych. Wszystkie odkryte militaria zostają poddane właściwej konserwacji, a następnie znajdą się na ekspozycji Muzeum Broni Pancernej. Tym razem będziemy też mieli okazję uczestniczyć w pierwszym uruchomieniu rekonstruowanego tu czołgu M4 Sherman. 01:55 KRASNOLUDKI JADĄ NA UKRAINĘ Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Mirosław Dembiński Krasnoludki pojawiły się w Polsce w latach 80. Po wprowadzeniu stanu wojennego ludzie pisali na murach opozycyjne hasła, które na polecenie władz starannie zamalowywano. Waldemar Major Frydrych wpadł wówczas na pomysł, by na tych plamach malować krasnoludki. Wkrótce krasnoludki zeszły z murów na ulice i zaczęły organizować happeningi pod hasłem "Nie ma wolności bez krasnoludków". Zdezorientowana milicja aresztowała krasnoludki. Komunistyczny system osiągnął apogeum absurdu. W ten sposób krasnoludki przyczyniły się na swój sposób do obalenia komunizmu i muru berlińskiego. Kiedy w 2004 r. na Ukrainie wybuchła "pomarańczowa rewolucja", krasnoludki postanowiły przyjść jej z pomocą. Dobra wróżka Rusłana zaczęła robić na drutach pomarańczowy szal, który miał połączyć Warszawę z Kijowem. Krasnoludki udały się w podróż pomarańczowym autokarem. Po drodze w miastach i na wsiach zbierały kolejne setki metrów poparcia. Wiozły ze sobą czekoladowe głowy kandydatów na urząd prezydenta, aby lud mógł przed wyborami posmakować władzy. Głowę Janukowycza Ukraińcy zjedli we Lwowie i w Tarnopolu, ale głowę Juszczenki krasnoludki dowiozły do Kijowa. Zwycięskiej nocy przekazały pomarańczowy szal Rusłanie, która zawiesiła go na szyi prawowitego prezydenta Ukrainy. Po raz kolejny krasnoludki pomogły w słusznej sprawie. 03:00 WYBACZYĆ WSZELKIE ZŁO Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Linkowski Czy możliwe jest pojednanie polsko - ukraińskie? Dwóch młodych historyków: Polak dr Mariusz Zajączkowski i Ukrainiec dr Roman Kabaczij analizują nieznane sensacyjne fakty, dotyczące rozmów i porozumień pomiędzy AK i UPA z maja 1945 roku. Prezentują unikalny cykl archiwalnych zdjęć przedstawiających strony: ukraińską i polską podczas przygotowań do rozmów i samych negocjacji, które odbywają się tuż po tragicznych wydarzeniach na Wołyniu, na kilka miesięcy przed Akcją Wisła, a które w efekcie prowadzą do zaprzestania bratobójczych walk i wspólnego zbrojnego wystąpienia przeciwko nowej komunistycznej władzy. W tym samym czasie w 70. rocznicę tragicznych wydarzeń na Wołyniu wyrusza na Ukrainę pielgrzymka z krzyżem bł. Jerzego Popiełuszki (z parafii św. Stanisława Kostki w Warszawie) pod hasłem "Zło dobrem zwyciężaj". Pielgrzymi uczestniczą w wielu spotkaniach ze społecznością ukraińską na Wołyniu. Wspólnie próbują odnaleźć drogę do pojednania obu narodów. Film pokazuje, że trudna pamięć nie musi dzielić.