TVP Dokument Niedziela, 03.10.2021 06:00 DZIKA POLSKA - WYJŚCIE SMOKA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz W wyrobisku starej cegielni koło Lublińca na Śląsku odkryto złoże pełne szczątków i śladów zwierząt z ery dinozaurów. Wśród nich - kości ogromnego, drapieżnego, nieznanego dotąd nauce dinozaura, którego badacze nazwali wręcz smokiem. Ale obok były też szczątki wielkiego, roślinożernego dicynodonta - ssakokształtnego gada, o którym dotąd sądzono, że egzystował przed dinozaurami, a nie jednocześnie z nimi. W niedalekim Krasiejowie koło Opola ta sama ekipa paleontologów zdobyła kości innego, nieznanego dotąd dinozaura, którego nazwano wręcz śląskim dinozaurem opolskim. Te odkrycia okazały się naukową sensacją i zmieniły gruntownie niektóre poglądy dotyczące ewolucji prazwierząt. Poddały np. w wątpliwość to, czy rzeczywiście kolejne formy pradawnych gadów ginęły na skutek katastrof kosmicznych. O emocjach, towarzyszących odkrywaniu śladów dawnego życia i interpretowaniu znalezisk opowiadają w tym odcinku odkrywcy z Instytutu Paleobiologii PAN prof. Jerzy Dzik, dr Tomasz Sulej i Grzegorz Niedźwiecki. 06:30 DZIKA POLSKA - MÓJ PUSZCZAŃSKI DOM Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marzenna Nowakowska Tym razem ekipa "Dzikiej Polski" rusza z wizytą do Joanny Matysek - prawnuczki Wojciecha Kossaka, która uciekła z Krakowa do Puszczy Białowieskiej. Opowiada o życiu w sercu pierwotnej puszczy, spotkaniach z dzikimi zwierzętami, o ukochanych miejscach, ciekawych ludziach, miłości do koni oraz o Kossakówce (gnieździe rodzinnym Kossaków). Dlaczego uciekła z niej do puszczy? Będą też wspomnienia o jej relacjach z Simoną Kossak, o niej samej i o tym, co jej przekazała. 07:00 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 07:25 SIWA - WROTA PUSTYNI ODC. 6 DROGA Serial dokumentalny, 26 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 08:05 MUSTANG. HIMALAJSKA PODRÓŻ (MUSTANG, THE HORSES KINGDOM. A SPECTACULAR AND ANCESTRAL MIGRATION) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Sophie Dia Pegrum Region Mustang obejmuje około 80 km na północnym wschodzie Nepalu. Każdego roku otoczeni górami mieszkańcy tego królestwa, aby uciec przed zimą, pędzą konie na dalekie południe. Obserwujemy tych ludzi w trakcie tradycyjnej migracji, przekraczających odległe i piękne doliny, odkrywających stare wsie, a nad wszystkim górują majestatyczne szczyty Himalajów. 09:10 POD WODAMI OKAWANGO (UNDERWATER OKAVANGO) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Bronwyn Kohler Niezwykła podróż w region Delty Okawango w Botswanie. To jedna z największych na świecie śródlądowych delt. Każdego roku około 11 kilometrów sześciennych wody rozciąga się na obszarze do 15 tysięcy km kwadratowych. Tutaj rozwinęła się bujna roślinność i żyją rozmaite gatunki zwierząt. Słonie, bawoły afrykańskie, hipopotamy, lwy, hieny oraz zagrożone gatunki, jak np. dziki pies. Żyją tu także żurawie, orły, strusie oraz mnóstwo ryb z tilapią i tigerfish na czele. 10:15 GWADALKIWIR. WIELKA RZEKA HISZPANII (GUADALQUIVIR THE GREAT RIVER) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2014 Reżyseria: Joaquin Gutierrez Acha Filmowa opowieść o przyrodzie okalającej hiszpańską wielką rzekę Gwadalkiwir, o długości około 680 km. Jej źródła znajdują się na stokach Canada de las Fuentes na wysokości ok. 1400 m n.p.m. , na terenie Parku Narodowego Sierra de Cazorla i Las Villas. Ekipa filmowa podąża z kamerą jej biegiem aż do Zatoki Kadyksu, zatoki Oceanu Atlantyckiego. 11:15 URATOWANE SERCA Reportaż, 27 min, Polska, 2019 Bieda, ubóstwo, głód, rozciągające się na kilka, kilkanaście kilometrów - jedne z największych na świecie slumsy. Często rządzi tu bezprawie oraz forma przemocy, która najbardziej uderza w istotę człowieczeństwa - handel ludźmi. Kroplą w morzu potrzeb są walczące z tym procederem organizacje pozarządowe i kościół. W Kenii, przy granicy z Tanzanią swoją działalność koncentruje HAART - Serce Kenii - organizacja wspierająca ofiary handlu ludźmi. Materiał filmowy przedstawia miejsca i osoby ofiarujące swe życie ludności w Kenii. Służące wsparciem każdego dnia oraz niosące Ewangelię. Zapewnienie bezpieczeństwa, pomoc medyczna i psychologiczna, umożliwienie zdobycia kwalifikacji zawodowych oraz pomoc w odzyskaniu poczucia wartości i godności - temu służą kościelne dzieła misyjne. Można powiedzieć, że to kropla w morzu potrzeb, jednak to sprawdzona droga wyjścia z ubóstwa i szansa na godną przyszłość. 11:50 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - MATKI DO WYNAJĘCIA. SUROGATKI NA UKRAINIE. Magazyn, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Rodzą cudze dzieci. Głównie Amerykanów, Szwedów czy Chińczyków. Za donoszenie ciąży dostają po kilkanaście tysięcy dolarów. Mowa o surogatkach na Ukrainie, którą niektórzy nazywają dosadnie fabryką dzieci dla świata. Legalną. O swoim filmie "Matki do wynajęcia. Surogatki na Ukrainie" Barbara Włodarczyk rozmawia z Piotrem Pogorzelskim. 11:55 MATKI DO WYNAJĘCIA. SUROGATKI NA UKRAINIE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Szymon Kowalski, Witalij Kowalenko Rodzą nieswoje dzieci. Głównie cudzoziemców. Amerykanów, Szwedów czy Chińczyków. Za donoszenie ciąży dostają po kilkanaście tysięcy dolarów. Mogą za to kupić dom, albo wysłać własne dziecko do dobrej szkoły. Dlatego bez ogródek nazywają to pracą. Mowa o surogatkach na Ukrainie, nazywanej przez niektóryche fabryką dzieci dla świata. Wedłyg szacunków ukraińskie matki zastępcze rodzą na zamówienie ok. 4 tysięcy niemowląt rocznie. O sprawie stało się głośno w czasie pierwszej fali pandemii, kiedy do internetu trafiło nagranie z jednej z kijowskich klinik. Widać na nim dziesiątki niemowląt urodzonych przez surogatki. Wszystkie tygodniami czekały na odbiór, bo genetyczni rodzice nie mogli po nie dotrzeć z powodu zamkniętych granic. Wywołało to duży rezonans i sprowokowało dyskusje na temat istoty surogacji. Pojawiły się zarzuty wobec bogatych zachodnich klientów, którzy wykorzystują tragiczną sytuację ukraińskich kobiet. Film pokazuje przyczyny surogacji i kontrowersje, jakie wzbudza. Odpowiada na pytanie, dlaczego Ukraina stała się Mekką matek zastępczych dla zagranicznych par. Bohaterkami są surogatki, które już urodziły, albo dopiero czekają na rozwiązanie. Kobiety pokazują jak żyją, szczerze opowiadają o motywach swojej decyzji, o tym, jak wygląda nabór matek zastępczych i rozstanie z dzieckiem, które nosi się przez 9 miesięcy pod sercem. Autorzy filmu pokazali też kliniki wspomagania rozrodczości i agencje werbujące surogatki. Dotarli do miejsc, które rzadko komu udaje się sfilmować, jak laboratorium embriologii. Opowiedzieli niezwykłe historie, np. o małej Bridget, której wyrzekli się amerykańscy rodzice, kiedy dowiedzieli się, że dziecko urodzone przez surogatkę jest niepełnosprawne. Dotarli do zwolenników i przeciwników surogacji. 12:55 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2020 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 13:25 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (117) - PERU. FABRYKA CZEKOLADY Cykl reportaży, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Odcinek nie tylko dla dzieci. Wojciech Cejrowski przygotował go z myślą o swojej babci, która kupowała kakao w cegłach i z tego robiła w domu czekoladę. Najpierw zobaczymy jak rośnie kakao, jak się je zbiera i suszy. Następnie spakowane w worki przejedzie do starej fabryki. Tutaj wymasowane zamieni się w czekoladę - białą, mleczną, gorzką. 14:00 RODZINA NIEDŹWIEDZI (MEET THE BEARS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anuschka Schofield Od potężnego niedźwiedzia grizzly, po pandę jedzącą bambusy i dziwnie wyglądającego niedźwiedzia leniwca, ta niezwykła rodzina zwierząt od dawna pobudza naszą wyobraźnię. Jako jedne z największych ssaków lądowych na naszej planecie, potrzebują wielu zasobów, aby przetrwać i muszą wykorzystać wszystkie swoje umiejętności, siłę i mózg, aby uzyskać to, czego potrzebują - niezależnie od tego, czy napadają na spiżarnię w naturze, stawiają czoła rywalom lub wychowują młode. Będziemy śledzić przygody ośmiu gatunków niedźwiedzi z całego świata, które wykorzystują swoje unikalne adaptacje, aby przetrwać w ciągle zmieniającym się świecie i dowiemy się, co jest tak naprawdę potrzebne, aby być niedźwiedziem. 15:05 FAKTOMANIA (FACTOMANIA) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: John Farren, Emma Parkins Popularnonaukowa seria dokumentalna. Dynamiczne połączenie faktów, zabawy, przekomarzania się, animacji, eksperymentów - i rywalizacji. Najbardziej niesamowite fakty świata i wybuchowe eksperymenty, niezwykłe animowane opowieści i dziwne akrobacje. W każdym odcinku gospodarze Dom Byrne (Mr Curious), Fran Scott (Bold Experimentalist) i Greg Foot (Daredevil Scientist) mają trzy szanse na wygraną. Mogą przyznawać sobie nawzajem punkty za maksimum faktów i maksimum zabawy. 16:05 POWRÓT CZARNEJ ŚMIERCI (RETURN OF THE BLACK DEATH) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Kenny Scott Czarna śmierć była największym koszmarem średniowiecznego świata. Czarna śmierć, łac. mors nigra, to pandemia dżumy. Zarazki zostały przyniesione do Europy z Azji Środkowej. Czarna śmierć spowodowała ogromne straty demograficzne. Szacuje się, że na dotkniętych nią obszarach zmarło w skali całej Europy, około 1/3 ludności. Film odkrywa tajemnicę, co tak naprawdę spowodowało Czarną śmierć. Czarna śmierć zabijała biednych i bogatych, starych i młodych; ofiary cierpiały na bolesne czyraki, krwawienie z uszu i czarne plamy. Świat nie widział nic podobnego, ani przedtem, ani potem. W filmie naukowcy ponownie badają szczątki, dochodząc do nowych wniosków dzięki nowoczesnej medycynie. 17:00 OPOWIEŚĆ O CHINACH - PRZODKOWIE ODC. 1/6 (THE STORY OF CHINA) Serial dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Rebecca Dobbs Michael Wood wyrusza w wielką historyczną podróż, analizuje historię, ludzi, przyrodę, które tworzyły szczególny charakter Chin i ich geniusz przez ponad cztery tysiące lat. 18:00 POLSKIE DZIEDZICTWO KULTUROWE ODC.1 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Klobucki Scenariusz: Kamil Szymański Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostanie widzom historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane będą najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawią ich historię, a także ciekawostki i legendy dotyczące pokazywanych miejsc. Przybliżą historię Polaków na danym terenie i zachęcą do odwiedzin miejsc polskiego dziedzictwa kulturowego na Kresach Wschodnich. 18:25 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 10 ROZMOWY Z WARTBURGIEM Serial dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Tym razem Radosław Kotarski wraca do czasów powojennych, gdy polska motoryzacja stawała na nogi. Wyrusza w podróż takimi pojazdami jak warszawa, syrena czy wartburg i sprawdza ich użyteczność w praktyce. Dla jednych ten powrót do przeszłości będzie powrotem do czasów dzieciństwa, a dla innych subiektywnym przewodnikiem po motoryzacji Europy Środkowej i Wschodniej. Co wyniknie ze skonfrontowania zabytkowych samochodów z nowoczesnymi realiami? 19:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 72 BIAŁYSTOK Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Białystok - stolicę Podlasia, w której zachowało się wiele pamiątek po dawnej wielokulturowej Rzeczypospolitej. Przez stulecia żyli tu obok siebie przedstawiciele różnych nacji i religii, do dziś w mieście zachowały się ślady społeczności żydowskiej oraz tatarskiej. To właśnie tu zrodziła się idea wspólnego dla różnych narodów języka esperanto, którego twórcą był Ludwik Zamenhof. Zwiedzanie miasta warto rozpocząć od monumentalnej Wielkiej Bramy, przypominającej Łuk Triumfalny. Prowadzi ona do Pałacu Branickich. Ta pełna przepychu rodowa siedziba nazywana była niegdyś Wersalem Podlasia. Dziś to jedna z najlepiej zachowanych rezydencji magnackich epoki saskiej w Polsce, słynąca też z przepięknych barokowych ogrodów. W Białymstoku zachwycają również zabytkowe świątynie oraz architektura współczesna. Jednym z jej przykładów jest gmach Opery i Filharmonii Podlaskiej - jeden z najbardziej niezwykłych budynków w mieście. Można go podziwiać nie tylko z perspektywy ulicy, ale również spacerując po dachu, który porasta bajkowy ogród. Walorem miasta jest również piękna przyroda - m.in. dwa rezerwaty, które wraz z parkami, skwerami i lasami tworzą specyficzny mikroklimat. Nic dziwnego, że Białystok znalazł się w Sieci Zdrowych Miast powołanej przez Światową Organizację Zdrowia. 19:25 PORTRETY DOKUMENTALNE. MACIEJ DRYGAS Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Maciej Drygas. 20:10 THE REAGAN SHOW (THE REAGAN SHOW) Film dokumentalny, 71 min, USA, 2017 Reżyseria: Sierra Pettengill, Pacho Velez Film dokumentalny przedstawiający kronikę prezydentury Ronalda Reagana za pomocą nigdy wcześniej nie widzianych materiałów archiwalnych. Dowiemy się, w jaki sposób styl przywództwa gwiazdy Hollywood zapowiadał dojście do władzy Donalda Trumpa. To film oparty na archiwaliach, dokument przedstawiający wielką rolę Ronalda Reagana - przywódcy wolnego świata. Film przedstawia rywalizację Ronalda Reagana z charyzmatycznym przywódcą Związku Radzieckiego Michaiłem Gorbaczowem, pokazując spektakl w samym sercu globalnej dyplomacji, sprzeciw sceptycznego korpusu prasowego i zagrożenie III wojną światową. Mówił: "Po raz kolejny do nas dotarło że to nie zwykli ludzie, lecz rządy wywołują wojny. Przyszłe pokolenia by nam nie wybaczyły, gdybyśmy, po tylu staraniach, zaprzepaścili szansę umocnienia pokoju na Ziemi. Będziemy kontynuować to dzieło jako naród, zjednoczeni w umiłowaniu pokoju i wolności. Musimy być silni i wspierać narody, które teraz walczą o własną wolność. Ameryka powinna być wzorem do naśladowania dla innych nacji. Są takie momenty w historii każdego narodu, które przywołują na myśl słowa jakiejś piosenki. Posłuchajcie tych wersów: Nawet gdybym stracił wszystko, na co ciężko pracowałem; nawet gdyby moja rodzina musiała zacząć wszystko od nowa; to i tak cieszyłbym się, że mieszkam właśnie tutaj, bo nasza flaga to symbol wolności i tego nikt nam nie odbierze". Reagan zmienił sprawowanie urzędu prezydenta w widowisko. Dreszcz przechodzi na myśl, że kolejni kandydaci też będą musieli się popisywać przed telewizją. 21:30 AFGANISTAN - GROBOWIEC ZWIĄZKU RADZIECKIEGO (THE TOMB OF THE USSR) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2019 Reżyseria: Nicolas Jellot Zdjęcia: Emmanuel Roy Film ukazuje traumę tych, którzy przeżyli sowiecką inwazję na Afganistan. Radziecka interwencja zwana wojną domową w Afganistanie trwała od 25 grudnia 1979 do 15 lutego 1989 roku. To był jeden z najbardziej krwawych konfliktów XX wieku. 25 grudnia 1979 roku Sowieci wkroczyli do Afganistanu. Interwencja radziecka nie była przypadkowa. Afganistan to państwo buforowe, leżące między Rosją, Iranem, Pakistanem oraz Chinami. Związek Radziecki i Afganistan zawsze byli przyjaciółmi. Rosja Lenina pierwsza uznała niepodległość Afganistanu w 1919 roku. Afganistan był pierwszym krajem, który uznał Związek Radziecki w 1922 roku. Stosunki między tymi krajami układały się doskonale. Związek Radziecki wspierał swego sąsiada w wielu dziedzinach, takich jak rolnictwo, budowa infrastruktury oraz szkolenie armii. Moskwa była głównym partnerem gospodarczym Kabulu, jednak Afganistan pozostał niezależnym i suwerennym państwem. Idealna współpraca między dwoma krajami miała dość paradoksalny koniec, gdy 27 kwietnia 1978 roku, po krwawym zamachu stanu, władzę w Afganistanie przejęli komuniści. Społeczeństwo ZSRR nie miało pojęcia, co się dzieje w Afganistanie. Należy pamiętać, że partia komunistyczna kontrolowała wszelkie media. Film przypomina 10 lat tej wojny, cierpienia i zniszczenia, które doprowadziłyby do upadku Związku Radzieckiego, końca komunizmu i powstania organizacji terrorystycznych, które nadal zagrażają dzisiejszemu światu. Konflikt, który nazywano radziecką inwazją na Afganistan lub wojną w Afganistanie, a który Moskwa uparcie określała jako "wysłanie ograniczonego kontyngentu na pomoc bratniemu krajowi", zakończył się w lutym 1989 roku - ku wielkiej uldze wieloetnicznych oraz wielokulturowych społeczeństw Afganistanu i Związku Radzieckiego. Pomimo że Afganistan był krajem całkowicie zniszczonym, to na jego terenie wybuchła niebawem krwawa i dramatyczna wojna domowa, z której wyłonili się talibowie i nowy międzynarodowy terroryzm. Nie przypadkiem ziemię tę od zarania dziejów nazywa się "cmentarzem imperiów". Afganistan stał się też grobowcem ZSRR. Związek Radziecki, przestał istnieć w grudniu 1991 roku, dwa i pół roku po wycofaniu wojsk z terenów Afganistanu. 22:35 TAMTE LATA, TAMTE DNI - BARBARA KRAFFTÓWNA Magazyn kulturalny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadząca: Marta Perchuć-Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem lata swojej młodości i najlepsze role wspomina wybitna polska aktorka filmowa i teatralna, Barbara Krafftówna. 23:10 NOWY JORK NA PIECHOTĘ (THE WORLD BEFORE YOUR FEET) Film dokumentalny, 91 min, USA, 2018 Reżyseria: Jeremy Workman Bohaterem filmu jest człowiek, który przemierzył Nowy Jork na piechotę. Ulica po ulicy. Przez ponad sześć lat i z powodów, których nie potrafi wyjaśnić, 37 - letni Matt Green przemierzył każdą przecznicę, na każdej ulicy w Nowym Jorku, pokonując ponad 8 000 mil. Film opowiada historię niezwykłych, osobistych poszukiwań jednego człowieka i nieoczekiwanej podróży odkrywczej i pełnej zachwytu. 00:55 NOWA KREW (IN TOUCH) Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2019 Reżyseria: Paweł Ziemilski Scenariusz: Paweł Ziemilski, Łukasz Długołęcki, Haukur Hrafnsson Pełnometrażowy film dokumentalny przedstawiający życie rodzin z małej miejscowości na Mazurach, Starych Juch, której integralność na skutek przypadkowej wizyty obcokrajowca została zburzona. Blisko połowa z tysiąca żyjących tam do tej pory osób wyemigrowała do Islandii. Oddalone od siebie o ponad dwa tysiące kilometrów rodziny, starają się zszyć rozdarcie spowodowane emigracją za pomocą internetowych łącz. Determinacja w połączeniu z możliwościami, jakie dają nowe technologie, pozwalają im na walkę z tęsknotą. Autorzy filmu śledzą losy zarówno tych członków rodzin, którzy zostali na Mazurach, jak i tych, którzy w poszukiwaniu lepszego życia wyemigrowali, pokazują, jaki wpływ na indywidualne historie bohaterów, miał podział społeczności. Niektórzy z nich starają się od swoich korzeni odciąć, większość jednak, mimo nierzadko długiej obecności poza granicami kraju, walczy o utrzymanie jedności z bliskimi. To także próba zdefiniowania, czym jest przynależność do wspólnoty i małej ojczyzny. Jak obecność kultury islandzkiej wpływa na życie nowych emigrantów oraz ich rodzin w Polsce? 02:00 SYNEK Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2021 Reżyseria: Paweł Chorzępa Historia 18 - letniego chłopaka, który jest tak bardzo uwikłany w miłość do ojca, że nie potrafi rozpocząć nowego, szczęśliwego życia. Subtelnie opowiedziana historia o trudnej miłości między ojcem a synem. To film o nieustającej walce o wolność. O rodzinnej relacji mówią gesty i czyny. Słów nie pada tu wiele. Główny bohater, Marcin, został bardzo skrzywdzony przez rodziców. Matka piła w trakcie ciąży, przez co urodził się z zespołem faz, a w wieku dwunastu lat został odebrany rodzicom z powodu ich uzależnienia od alkoholu. Dom dziecka zabrał mu dzieciństwo. Czuł się tam jak w wojsku. Mimo wielu złych doświadczeń, po osiągnięciu pełnoletności postanowił wrócić do ojca i podjąć próbę zbudowania z nim relacji na nowo. Znalezienie dla siebie własnego miejsca - azylu, jakim okazuje się ptaszarnia napawa Marcina nadzieją. Nieustająca opieka nad ojcem alkoholikiem wciąż jednak podcina mu skrzydła. 03:00 NIEPOGODZENI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska Zdjęcia: Adam Fręśko Bohaterami filmu są: niewidoma od urodzenia Monika i jej mąż Wojtek z porażeniem mózgowym. Wspierają się i uzupełniają, nie godzą się ze swoją niepełnosprawnością, mają takie same marzenia jak ludzie zdrowi. Towarzyszymy im w czasie drogi do szpitala w Bydgoszczy, gdzie Wojtek ma mieć przeprowadzoną operację wszczepienia stymulatorów do półkul mózgowych. Ma ona zredukować jego ruchy mimowolne, poprawić mowę. Czy operacja się uda? Jak Monika i Wojtek poradzą sobie ze swoimi oczekiwaniami i emocjami?