TVP Kultura Środa, 29.09.2021 08:45 PORTRETY - PRZEMYSŁAW ŚLIWA Reportaż, 8 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marzena Strąk Scenariusz: Marzena Strak Przemysław Śliwa jest absolwentem warszawskiej szkoły baletowej, ukończonej w 1963 r. Solista i pierwszy tancerz najpierw Państwowej Opery w Poznaniu, potem przez 13 lat Polskiego Teatru Tańca Conrada Drzewieckiego. Czynny choreograf współpracujący z teatrami muzycznymi i dramatycznymi w całym kraju oraz pedagog baletu. Był kierownikiem baletu teatrów muzycznych w Gdyni i Bydgoszczy. Współpracował jako choreograf z Krakowską Operą i Operetką, a jako szef baletu w tym teatrze dążył do zreformowania struktury baletu, aby uczynić z niego zespół autonomiczny w ramach KOiO. Zrealizował dwadzieścia choreografii pełnospektaklowych baletów, a są to m. in. "Historia Żołnierza" I. Strawińskiego, "Romeo i Julia" S. Prokofiewa, "Symfonia Fantastyczna" H. Berlioza, "Peer Gynt" E. Griega. Współpracuję z teatrami dramatycznymi w całej Polsce. Jest twórcą choreografii oper, operetek i musicali. 11:00 MARIA CURIE - ODC. 2/3 (MARIA CURIE UNE FEMME HONORABLE) Film biograficzny, 82 min, Francja/Polska 1990 Reżyseria: Michel Boisrond Scenariusz na podstawie własnej powieści: Franoise Giroud Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jean - Marie Senia Wykonawcy: Tadeusz Karolak Aktorzy: Wojtek Klata, Karolina Kunkiewicz, Aleksandra Koncewicz, Henryk Machalica, Tomasz Marzecki, Piotr Pawłowski, Barbara Rachwalska, Hanna Stańkówna, Joanna Sobieska, Marie Christine Barrault, Jean-Luc Moreau, Roger Van Hool, Wanda Neumann, Andrzej Szczepkowski, Monika Scatti Jako laureaci Nagrody Nobla Maria i Piotr Curie rozpoczynają nowy etap życia. Nieprzyzwyczajeni do zaszczytów i powszechnego zainteresowania, czują się trochę zagubieni w nowej sytuacji. Piotr obejmuje katedrę fizyki na Sorbonie. Maria rodzi drugą córkę, Ewę. Starsza, Irena, ma już 9 lat. Nieoczekiwanie na rodzinę spada nieszczęście - Piotr ginie w wypadku. Maria z trudem dochodzi do siebie po tej tragedii. Przyjmuje jednak propozycję przejęcia po mężu katedry fizyki. Jest pierwszą kobietą wykładającą na Sorbonie. W jej życiu pojawia się nowy mężczyzna - prof. Paul Langevin. Maria zgłasza swoją kandydaturę do Akademii Francuskiej, ale nie zostaje przyjęta. Pretekstem do jej odrzucenia jest skandal wywołany przez rodzinę Langevina. Atakującym ją dziennikarzom Maria przekazuje otrzymaną właśnie wiadomość o przyznaniu jej po raz drugi Nagrody Nobla, tym razem w dziedzinie chemii. 12:40 SOBIE KRÓL Film obyczajowy, 37 min, Polska, 1973 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Czesław Niemen Aktorzy: Jerzy Braszka, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Marian Opania, Grażyna Barszczewska, Maciej Damięcki, Mieczysław Kalenik, Wacław Kowalski Bohater tej opowieści, Olek, pracuje w zakładzie naprawy samochodów. Jest dobrym fachowcem - w najbliższym otoczeniu nazywają go "królem". Pewnego dnia wyjeżdża autem do nowo poznanej dziewczyny. W czasie jazdy rozpiera go energia, wierzy, że spotkanie będzie udane. Po drodze postanawia zabrać do samochodu przypadkowo napotkanego mężczyznę, nie zdając sobie sprawy, że ta decyzja okaże się brzemienna w skutki. Pasażerem jest ekswięzień, który właśnie wyszedł na wolność i jedzie do swojej żony. Film zrealizowany według scenariusza Andrzeja Mularczyka, scenarzysty znanego m. in. z "Samych swoich". 13:30 ZOFIA I OSKAR HANSENOWIE Reportaż, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Anna Zakrzewska Opowieść o Zofii i Oskarze Hansenach, wybitnych twórcach architektury. "Hansenowie proponowali radykalną zmianę sposobu myślenia o roli architekta. Miała ona polegać przede wszystkim na tworzeniu tła dla zdarzeń, passe - partout dla codziennego życia. Architektura miała za zadanie eksponować ludzi i bogactwo ich codziennej aktywności w przestrzeni. Skupiona na procesie, wydobywaniu podmiotowości i tworzeniu ram dla indywidualnej ekspresji, stawała się narzędziem, które mogło być używane i przekształcane przez jej użytkowników, i które łatwo dostosowywało się do ich zmiennych potrzeb." (MSN Warszawa:) 13:50 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - MIROSŁAW BAŁKA Magazyn, 6 min, Polska, 2015 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Wykonawcy: Anda Rottenberg (prowadząca) Bohaterem tego odcinka jest Mirosław Bałka wraz ze swym wideo "I Knew It Had 4 In It" zrealizowanym w duchu eksperymentalnej etiudy z lat 70. i wykorzystującym muzykę Sun Ra "The All of Everything". 14:05 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JAN JAKUB KOLSKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Reżyser Jan Jakub Kolski wspomina swoje dzieciństwo w domu w Popielawach, gdzie wychowywali go dziadkowie. 16:25 DIABELSKI WYNALAZEK (VYNALEZ ZKAZY) Film science fiction, 79 min, Czechosłowacja, 1958 Reżyseria: Karel Zeman Scenariusz: Frantisek Hrubin, Karel Zeman Zdjęcia: Antonin Horak, Bronislau Pikhart, Jiri Tarantik Muzyka: Zdenek Liska Aktorzy: Lubor Tokos, Arnost Navratil, Miroslav Holub, Vaclav Tregl, Vanislov Kuvlov, Hugh Downs, Vaclav Kyzlink, Jana Zatloukalova "Diabelski wynalazek", największy sukces w historii czeskiej kinematografii, w 1958 roku obiegł cały świat, zdobywając szturmem światowe festiwale i miliony widzów w kinach. Historia diabolicznego milionera pragnącego zdobyć świat za pomocą broni masowego rażenia, luźno oparta na "Strasznym wynalazcy" Juliusza Verne ’ a, to dosłownie cały zestaw nowych środków wyrazu, charakterystycznych dla późniejszej twórczości Karela Zemana: pełno w nim rozmaitych maszyn zderzonych z dziką naturą, ożywionych epokowych rycin (inspirację stanowiły ryciny pierwszych ilustratorów książek Verne ’ a), powstałych przez namalowanie prążków na całych dekoracjach (łącznie z kostiumami), rozmaitych efektów specjalnych (z zastosowaniem najstarszych trików Mliesa). Animacja lalkowa, rysunkowa, poklatkowa czy wycinankowa połączona jest tu z grą aktorów. Świat powietrza, który wypełniają majestatyczne balony, pędzące chmury, słońce, latające cuda techniki, uderzające o brzegi morskie fale, zderza się ze światem podwodnych głębin, przecinanym oryginalnymi łodziami podwodnymi, pełnym dziwacznych morskich stworzeń. (Źródło opisu: www.iluzjon.fn.org.pl) 18:00 MIESZCZANIE ŻYWIECCY ODC. 2 Reportaż, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu reportaży poświęconych ludziom mieszkającym w ostatniemu w alfabecie mieście na świecie Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w Żywcu uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej od siebie. 20:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - DONBAS (DONBASS) Dramat, 116 min, Niemcy/Francja/Ukraina/Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: Sergey Loznitsa Aktorzy: Valeriu Andriuta, Natalya Buzko, Evegeny Chistyakov Siergiej Łoźnica w filmie "Donbas" w hipnotycznym, pełnym groteski stylu, zabiera nas w podróż przez kolejne kręgi piekła wojny hybrydowej we wschodniej Ukrainie. Noworosja - państwo widmo, rządzone przez watażków, istniejące tylko dzięki wsparciu mitycznej matki Rosji. Tu propaganda uchodzi za prawdę, wojna za pokój, a nienawiść deklarowana jest jako miłość. Łoźnica zrobił film na wskroś nowoczesny. Odwołuje się do tego, jak dziś postrzegamy świat - często pokawałkowany na dziesiątki filmików, które scrollujemy z rosnącą obojętnością. Film, podzielony na 13 segmentów, będący galerią osobliwych postaci, zmierza ku szokującemu finałowi. "Donbas" to opowieść o współczesnym człowieczeństwie i cywilizacji w dobie postprawdy i fake newsów, o każdym z nas. (opis festiwalowy) 22:05 ZAGINIONE SKARBY - "ZAĆMIENIE SŁOŃCA W ROKU 1851" Film animowany, 4 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Wykonawcy: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek przybliża historię obrazu "Zaćmienie słońca w roku 1851" ("Widok Warszawy od strony Pragi"), autorstwa Marcina Zaleskiego. Obrazy Marcina Zaleskiego (1796 - 1877) wykorzystywano obok prac Canaletta do zrekonstruowania warszawskich obiektów historycznych, które ucierpiały w czasie II wojny światowej. 22:20 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - SAKAWA (SAKAWA) Film dokumentalny, 80 min, Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Ben Asamoah Film dokumentalny o oszustach internetowych z Ghany. Grupa oszustów nazywająca się 'sakawa', pozyskuje dane potencjalnych klientów z internetu lub z wyrzuconych na śmieci twardych dysków. Na wysypiskach śmieci elektronicznych znajduje się skarbnica informacji. Otwarcie twardych dysków i uzyskanie dostępu do zdjęć i danych osobistych ich byłych właścicieli to stosunkowo prosta sprawa. W internecie prawie każdego można oszukać, znając imię, nazwisko i adres. Posługując się tymi danym, oszuści wchodzą w kontakt z potencjalnymi klientami, żeby wyłudzać pieniądze. Robią to w różny sposób, albo obiecując przyjazd do pracy, albo oferując usługi seksualne. Wyszukują różne sposoby pozyskania zaufania i związania się z klientem, zmieniając głos w telefonie lub deklarując, że pieniądze są bardzo potrzebne na paszport albo na pomoc komuś choremu. Precyzyjnie wybierają kraje bogate, samotnych emerytów lub osoby naiwne. A wszystko po to, by uniknąć ubóstwa. Młoda matka z Ghany ze zdumieniem patrzy na amerykańską ulicę, którą wyklikała w Google Maps w ciągu kilku sekund - to Ama, należąca do grona ghańskich internetowych oszustów zwanych Sakawa. Łączą oni współczesne oszustwa internetowe z tradycyjnymi afrykańskimi rytuałami wudu. Oszukują głównie obcokrajowców, szczególnie z Europy. Mają na to łatwe wytłumaczenie. Kraje europejskie okradały Afrykę z zasobów takich jak złoto, boksyt, kobalt, diamenty przemysłowe, fosforowe, skały, metale z grupy platynowców, wermikulit czy cyrkon. A teraz oni - oszuści z Sakawy - odbijają to sobie z nawiązką. Kradnąc pieniądze z Europy, postrzegając to jako akt zadośćuczynienia za popełnione na nich wcześniej kolonialne zbrodnie. W ubogiej Ghanie to jeden ze skutecznych sposobów na przetrwanie i poradzenie sobie z wszechobecnym bezrobociem. Brak skrupułów nie razi tu nikogo. Ile współczucia można się spodziewać po kimś, kto co tydzień musiał kupować rybę o wartości 250 euro dla swojego szefa, podczas gdy sam zarabiał zaledwie 12 euro miesięcznie? 23:55 JAZZ - MUSIC LIVE COLLECTION - AVISHAI COHEN (AVISHAI COHEN) Koncert, 92 min, Francja, 2017 Reżyseria: Didier Oustrie Wykonawcy: Avishai Cohen, Yonathan Avishai, Yoni Zellik, Nasheet Waits Występ Avishai Cohena na 17. Festiwalu Jazz Saint - Germain - des - Pres zarejestrowany w Paryżu w Maison des Oceans. Muzyka Cohena jest połączeniem wpływów bliskowschodnich, wschodnioeuropejskich i afroamerykańskich. Nazywany jest wizjonerem gatunku i jednym z najciekawszych muzyków ostatnich lat. 02:15 LEKKIE OBYCZAJE - FANTASTYCZNY PAN LIS (FANTASTIC MR FOX) Film animowany, przygodowo - komediowy, 83 min, USA, 2009 Reżyseria: Wes Anderson Wykonawcy: Grzegorz Wons, Agnieszka Kunikowska, Artur Pontek, Piotr Bajtlik, Krzysztof Szczerbiński, Mieczysław Morański, Marcin Przybylski, Jarosław Domin, Krzysztof Strużycki, Mateusz Lewandowski, Piotr Stramowski, Paweł Szczesny, Jolanta Wilk, Agnieszka Skrzypczak, Filip Dominik Scenariusz filmu został oparty na popularnej książce dla dzieci pod tym samym tytułem, autorstwa brytyjskiego pisarza Roalda Dahla (1916 - 1990). To opowieść o tym, jak sprytny i mądry tytułowy bohater przechytrzył farmerów z sąsiedztwa, którym prosto sprzed nosa sprzątnął dobytek, żywy inwentarz, a także zapasy wina, by nakarmić swoją lisią rodzinę. Kiedy Pan Lis i jego żona Felicity napadają na fermę drobiu, zostają uwięzieni w zastawionej na nich pułapce. Wtedy Felicity oznajmia mężowi, że jest w ciąży i wymusza na nim przyrzeczenie, że on zmieni zawód na bardziej bezpieczny i znajdzie inny sposób na życie, jeśli zdołają uwolnić się z zasadzki. Mijają lata. Lisia rodzina wraz z nadętym i niedostępnym synem Ashem mieszkają w norze. Pan Lis zgodnie z obietnicą daną żonie zmienił profesję, teraz pracuje w branży gazetowej. Wbrew ostrzeżeniom przyjaciela i prawnika Clive’a Badgera postanawia przenieść się z rodziną do nowego, lepszego domu na wzgórzu pod drzewem. Zupełnie ignoruje fakt, że to miejsce jest szczególnie niebezpieczne dla lisów. W pobliżu znajdują się bowiem budynki należące do trzech najbogatszych farmerów w miasteczku: Waltera Boggisa, Nathaniela Bunce’a, Franklina Beana. Bogaci i chciwi przedsiębiorcy będą chcieli zlikwidować złodziejaszka. Kiedy rodzina osiada na nowym miejscu, wprowadza się do nich Kristofferson, którego ojciec ciężko zachorował na zapalenie płuc. Ma tu pozostać jakiś czas. Taka sytuacja jest nie w smak Ashowi, któremu wszyscy stawiają za wzór gościa. Tymczasem Pan Lis wraz z pewnym oposem doszczętnie okradają farmerów z naprzeciwka, którzy wypowiadają im zdecydowaną wojnę. Postanawiają zabić Lisa i zasadzają się koło jego domu pod drzewem. I kiedy ich wrógwychyla się z kryjówki, zaczynają strzelać, ale zdołają jedynie odstrzelić mu ogon. Nie dają jednak za wygraną i próbują odkopać natręta. Wtedy odkrywają, że Pan Lis wydrążył tunel, którym zdołał uciec. Uznając, że i tak będzie musiał wyjść na powierzchnię, żeby zdobyć pożywienie, postanawiają zaczaić się na niego u wyjścia z tunelu. Pod ziemią lisia rodzina spotyka inne zwierzęta, które ukryły się tam, bo także i ich domy zostały zrujnowane. Kiedy głód zaczyna im doskwierać coraz bardziej, organizują wyprawę po żywność. 03:45 ZAGINIONE SKARBY - MIECZ KATOWSKI Film animowany, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Wykonawcy: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek przedstawia historię pochodzącego z XIII wieku Miecza katowskiego, na którego głowni znajduje się wizerunek ukrzyżowanego Chrystusa oraz napis "Mater Dei Memento Mei". Historia odnalezionego w Sandomierzu miecza wskazuje na czasy wypraw krzyżowych i postać Henryka Sandomierskiego. Miecz wpisany jest w rejestr strat wojennych Muzeum Wojska Polskiego. 04:00 KINO NOCNE - ŻUREK Film obyczajowy, 70 min, Polska 2003 Scenariusz na motywach opowiadania Olgi Tokarczuk i reżyseria: Ryszard Brylski Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenc Występują: Katarzyna Figura, Natalia Rybicka, Zbigniew Zamachowski, Marek Kasprzyk, Hanna Polk, Andrzej Szopa, Andrzej Niemirski, Rafał Szałajko i inni "Żurek" był jednym z najciekawszych filmów festiwalu w Gdyni w 2003 r. , potwierdzającym, jak wspaniałą i wszechstronną aktorką jest Katarzyna Figura. Tym razem zrobiona na brzydką i starą kobietę jest niemal nie do poznania. Odziana w zgrzebne, zimowe ubrania, ale prawdziwa i wzruszająca od pierwszej do ostatniej sceny. Partneruje jej bardzo udanie debiutująca na ekranie Natalia Rybicka jako jej córka Iwonka. Po kiepskim debiucie reżyserskim 8 lat wcześniej filmem "Deborah" nie dawano wielkich szans Ryszardowi Brylskiemu na to, że stworzy ciekawy obraz. "Żurek", oparty na króciutkim opowiadaniu Olgi Tokarczuk, według scenariusza reżysera okazał się rewelacją. Brylski umiejętnie rozbudował literacki pierwowzór, nasycił ją konkretami, zachowując przy tym poetycką aurę charakterystyczną dla prozy autorki. Powstał w ten sposób film piękny i mądry, przejmująca opowieść o trudnej miłości i prawdzie, poszukiwaniu dobra w brutalnym świecie, potrzebie godności mimo biedy, samotności, doznanych krzywd. W małym przygranicznym miasteczku, gdzie czas się zatrzymał i które zostało odcięte od świata z chwilą, gdy przestała tam docierać kolej, mieszka Halina, niestara, ale zmęczona życiem wdowa z 15 - letnią córką Iwonką. Mąż Haliny, Witek, wzorowy ojciec i mąż, kilka miesięcy wcześniej popełnił samobójstwo. Rzucił się pod pociąg w akcie sprzeciwu przeciwko likwidacji połączenia kolejowego, co jego i jego kolegów pozbawiło pracy. Dla Haliny jest bohaterem, kobieta nie chce wnikać, czy była to jedyna przyczyna tak desperackiego kroku. Kiedy Iwonka, dziewczyna nieco opóźniona w rozwoju, cierpiąca na padaczkę, rodzi synka, Halina obiecuje Witusowi na grobie, że do Bożego Narodzenia odnajdzie ojca dziecka i ochrzci je, nadając mu imię biologicznego ojca. Nie jest to jednak proste, gdyż Iwonka uparcie odmawia wskazania, kto jej "to zrobił", a przymuszana przez matkę, zaczyna w końcu wskazywać rozmaitych kandydatów. Raz jest to sąsiad i dawny, niedoszły mąż Haliny, a teraz jej kochanek Władek - właścicielsmażalni ryb dorabiający przemytem, kiedy indziej nauczyciel plastyki zwany Pędzelkiem, wreszcie jeden z żołnierzy ze stacjonującej niedaleko miasteczka jednostki. Wszyscy oni zdecydowanie odrzucają pomówienie o ojcostwo, Iwonka sama zresztą wycofuje się z wcześniejszych oskarżeń. Matka, która pragnie dotrzymać danej mężowi obietnicy i zdjąć z rodziny odium hańby, uparcie jednak wędruje z córką i wnukiem od miejsca do miejsca w nadziei, że wreszcie trafi na właściwą osobę. Dąży do prawdy jak ćma do światła, nie myśląc, że może się poparzyć. Przy okazji tych poszukiwań znajdzie bowiem odpowiedź na zupełnie inne pytanie i w jednej chwili zawali się jej dotychczasowy świat.