TVP Kultura Czwartek, 30.09.2021 08:30 NIEDZIELA Z...TWÓRCZOŚCIĄ KRZYSZTOFA KOMEDY Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2021 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Miał zostać lekarzem, a stał się jednym z najważniejszych jazzmanów XX wieku. Mawiano, że jest chodząca muzyką. Zawsze miał przy sobie kartkę papieru, długopis lub ołówek i gdy do głowy przyszedł mu pomysł muzyczny, to znikał i natychmiast go zapisywał. Był guru dla muzyków, gwiazdą dla międzynarodowej publiczności, wybitnym kompozytorem muzyki do kilkudziesięciu filmów, ale jak wspominali jego przyjaciele, w bezpośrednich kontaktach sprawiał wrażenie zamkniętego w sobie, nieśmiałego, milczącego chłopca. Artysta, którego życie i śmierć stały się legendą. W kolejnym odcinku programu "Niedziela z..." twórczość Krzysztofa Komedy. 09:25 DIABELSKI WYNALAZEK (VYNALEZ ZKAZY) Film science fiction, 79 min, Czechosłowacja, 1958 Reżyseria: Karel Zeman Scenariusz: Frantisek Hrubin, Karel Zeman Zdjęcia: Antonin Horak, Bronislau Pikhart, Jiri Tarantik Muzyka: Zdenek Liska Aktorzy: Lubor Tokos, Arnost Navratil, Miroslav Holub, Vaclav Tregl, Vanislov Kuvlov, Hugh Downs, Vaclav Kyzlink, Jana Zatloukalova "Diabelski wynalazek", największy sukces w historii czeskiej kinematografii, w 1958 roku obiegł cały świat, zdobywając szturmem światowe festiwale i miliony widzów w kinach. Historia diabolicznego milionera pragnącego zdobyć świat za pomocą broni masowego rażenia, luźno oparta na "Strasznym wynalazcy" Juliusza Verne ’ a, to dosłownie cały zestaw nowych środków wyrazu, charakterystycznych dla późniejszej twórczości Karela Zemana: pełno w nim rozmaitych maszyn zderzonych z dziką naturą, ożywionych epokowych rycin (inspirację stanowiły ryciny pierwszych ilustratorów książek Verne ’ a), powstałych przez namalowanie prążków na całych dekoracjach (łącznie z kostiumami), rozmaitych efektów specjalnych (z zastosowaniem najstarszych trików Mliesa). Animacja lalkowa, rysunkowa, poklatkowa czy wycinankowa połączona jest tu z grą aktorów. Świat powietrza, który wypełniają majestatyczne balony, pędzące chmury, słońce, latające cuda techniki, uderzające o brzegi morskie fale, zderza się ze światem podwodnych głębin, przecinanym oryginalnymi łodziami podwodnymi, pełnym dziwacznych morskich stworzeń. (Źródło opisu: www.iluzjon.fn.org.pl) 11:00 MARIA CURIE - ODC. 3/3 (MARIA CURIE UNE FEMME HONORABLE) Film biograficzny, 80 min, Francja/Polska 1991 Reżyseria: Michel Boisrond Scenariusz na podstawie własnej powieści: Franoise Giroud Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jean - Marie Senia Wykonawcy: Tadeusz Karolak Aktorzy: Wojtek Klata, Karolina Kunkiewicz, Aleksandra Koncewicz, Henryk Machalica, Tomasz Marzecki, Piotr Pawłowski, Barbara Rachwalska, Hanna Stańkówna, Joanna Sobieska, Marie Christine Barrault, Jean-Luc Moreau, Roger Van Hool, Wanda Neumann, Andrzej Szczepkowski, Monika Scatti Mimo załamania spowodowanego skandalem wokół jej osoby Maria Curie postanawia osobiście odebrać Nagrodę Nobla przyznaną jej w 1911 roku w dziedzinie chemii. Pobyt u przyjaciółki w Anglii i propozycja utworzenia instytutu radowego wyrywają ją z przejściowej apatii. Słynna uczona sama kontroluje prace przy budowie placówki. Wybucha I wojna światowa. Maria ze starszą córką postanawiają pomóc walczącym na froncie. Organizują tzw. samochody Curie. Wykonują badania radiologiczne w szpitalach polowych, tuż za linią frontu. Po wojnie amerykańska dziennikarka Mary Malloney organizuje podróż Marii do Stanów Zjednoczonych w celu zdobycia pieniędzy na zakup jednego grama radu dla instytutu radowego. Stan zdrowia uczonej pogarsza się, mimo to odbywa jeszcze jedną podróż do USA. Zebrane tym razem pieniądze mają być przeznaczone dla instytutu radowego w Warszawie. 12:30 SZTUKA I DZIECKO (CHILDREN IN ART) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Reżyseria: Jérôme - Cécil Auffret Dokument opowiada o tym, jak figura dziecka była prezentowana w malarstwie na przestrzeni wieków. 13:55 ZAGINIONE SKARBY - MONSTRANCJA ZE ŚWIĘTEJ LIPKI Film animowany, 6 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Wykonawcy: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek przybliży historię monstrancji ze Świętej Lipki, która została skradziona w październiku 1980 roku. Szczególną uwagę zwraca jej kształt drzewa lipowego oraz materiał z którego została wykonana - pozłacane srebro. Powstanie monstrancji datuje się na XVIII wiek. 14:45 DO ZOBACZENIA, CHŁOPCY (AU REVOIR LES ENFANTS) Dramat, 100 min, Niemcy/Francja, 1987 Reżyseria: Louis Malle Scenariusz: Louis Malle Zdjęcia: Renato Berta Muzyka: Camille Saint - Saens Aktorzy: Philippe Morier - Genoud, Francois Berleand, Peter Fitz, Francine Racette, Francois Negret Najbardziej osobisty i przejmujący film francuskiego mistrza Louisa Malle'a. "Do zobaczenia chłopcy" został oparty na przeżyciach reżysera z czasów okupacji - obraz jest swoistym rozliczeniem Malle z bolesną przeszłością. Akcja toczy się w roku 1944, w okupowanej przez nazistów Francji. Bohater filmu, 12 - letni Julien (Gaspard Manesse), w którym nie trudno dopatrzyć się postaci samego Malle'a, jest wychowankiem katolickiej szkoły z internatem na prowincji. Szkolna rutyna zostaje zakłócona przez trzech nowych, tajemniczych uczniów. Z jednym z nich, wrażliwym chłopcem imieniem Jean (Raphael Fejtö), Julien próbuje początkowo rywalizować, potem jednak blisko się zaprzyjaźnia. Z biegiem czasu, łącząc rozproszone fakty, bohater zaczyna domyślać się, że Jean i pozostali dwaj nowi uczniowie są Żydami ukrywanymi w internacie przez dyrektora, ojca Jana. Julien nie do końca zdaje sobie jednak sprawę z powagi sytuacji. Podczas wizytacji szkoły przez hitlerowskich inspektorów robi fatalny błąd, który może kosztować życie zarówno jego żydowskich kolegów jak i dyrektora szkoły - ojca Jana. 16:35 CZY JEST TU PANNA NA WYDANIU? Komedia obyczajowa, 67 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Kondartiuk Scenariusz: Roman Kłosowski, Janusz i Andrzej Kondratiukowie Zdjęcia: Adam Myszkowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Roman Kłosowski, Jan Wrona, Beata Andrzejewska, Henryk Hunko, Krzysztof Kowalewski, Helena Norowicz, Włodzimierz Saar, Jan Himilsbach, Władysław Ogórek, Regina Regulska, Zbigniew Buczkowski Młody mężczyzna powraca z wojska do rodzinnej wsi. Pragnie pracować na roli, ale do prowadzenia gospodarstwa jest mu potrzebna żona. Kiedy w rodzinnej wsi nie znajduje odpowiedniej panny, odwiedza dalekich krewnych i znajomych w całej Polsce. Niełatwo jednak znaleźć dziewczynę, która zgodzi się mieszkać na wsi. Dla większości z nich dawne tradycje nie mają większego znaczenia, a małżeństwo nie jest jedynym celem w życiu. "Fabuła stanowi pretekst do powiedzenia czegoś o tradycji lub raczej o jej odrzucaniu. Sam pomysł fabularny - bohater w podróży - pozwala nie tylko ukazać panoramę czasu teraźniejszego widzianego oczyma postaci filmu, lecz także na ukazanie oczekiwania na coś, co jeszcze nieokreślone" - mówił Janusz Kondratiuk. Scenariusz filmu jest pracą zbiorową, pracowali nad nim Janusz i Andrzej Kondratiukowie, grający główną rolę Roman Kłosowski, a także mieszkańcy wsi Łacha w gminie Serock, którzy zgłaszali swoje uwagi i pomysły. Autorzy filmu zaangażowali wielu aktorów niezawodowych. Janusz Kondratiuk podkreślał, że właśnie oni - w przeciwieństwie do aktorów na co dzień związanych z teatrem, filmem, przyzwyczajonych do określonego warsztatu - potrafią "wtopić się" w przedstawianą w filmie rzeczywistość. 18:00 MARIA JAREMA Reportaż, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska Maria Jarema - rzeźbiarka, malarka, scenograf. Urodzona w 1908 roku w Starym Samborze, zmarła w 1958 w Krakowie. Należała do grona najciekawszych osobowości artystycznych skupionych po 1945 roku wokół Tadeusza Kantora, z którego teatrem Cricot 2 była związana przyjacielsko i zawodowo (nie tylko jako scenografka, projektantka kostiumów, ale również jako aktorka). Choć zawsze blisko współdziałała z grupami artystycznymi, zachowywała swój własny styl wypowiedzi. Lata jej edukacji, podobnie jak początki twórczości przypadły na okres przedwojenny. Pierwsze pudełko z farbami otrzymała od Zygmunta Waliszewskiego. Jako kierunek studiów wybrała jednak rzeźbę. Kształciła się w ASP w Krakowie; tam właśnie w latach 1929 - 35 studiowała na Wydziale Rzeźby pod kierunkiem Xawerego Dunikowskiego. W okresie poprzedzającym wybuch wojny uprawiała przede wszystkim twórczość rzeźbiarską. Tworzyła formy zwarte, nawiązujące do świata organicznego; formy, których żywotność i sprężystość podkreślała gładka powierzchnia. Później do warsztatu rzeźbiarza powracała sporadycznie, konsekwentnie stosując wypracowane uprzednio formuły (Kompozycja, 1956). (Opis: www.culture.pl) 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - SZPITAL PRZEMIENIENIA Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2021 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Szpital Przemienienia" w reż. Edwarda Żebrowskiego. 20:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - SZPITAL PRZEMIENIENIA Dramat, 89 min, Polska 1978 Reżyseria: Edward Żebrowski Scenariusz i reżyseria: Michał Komar i Edward Żebrowski Zdjęcia: Witold Sobociński Muzyka: Stanisław Radwan Występują: Piotr Dejmek, Jerzy Bińczycki, Henryk Bista, Ewa Dałkowska, Gustaw Holoubek, Zygmunt Hübner, Ryszard Kotys, Klaus Piontek, Wojciech Pszoniak, Zbigniew Zapasiewicz i inni Film fabularny kinowy, 90 min, Polska, 1978 Reżyseria: Edward Żebrowski Scenariusz: Michał Komar, Edward Żebrowski Muzyka: Stanisław Radwan Aktorzy: Piotr Dejmek, Jerzy Bińczycki, Henryk Bista, Ewa Dałkowska, Gustaw Holoubek Adaptacja powieści Stanisława Lema pod tym samym tytułem, napisanej w roku 1948 i wydanej po raz pierwszy w roku 1955. Wydanie "Szpitala Przemienienia" za granicą wywołało spore zainteresowanie krytyki, pisano wówczas, że powieść ta podejmuje problematykę "Czarodziejskiej góry" Tomasza Manna. Reżyser Edward Żebrowski mówił: "Wydaje mi się, że książka ta stanowi polski odpowiednik gatunku, który w historii literatury określa się jako powieść edukacyjną. Jej bohater zostaje bowiem, podobnie jak Hans Kastorp poddany jakby edukacji, nie tylko zawodowej, lecz również głównie światopoglądowej i emocjonalnej". Akcja filmu rozgrywa się późną jesienią 1939 roku w położonym z daleka od miasta szpitalu dla umysłowo chorych. Zespół lekarski tworzą doktor Kauters, który za skuteczne w leczeniu chorób psychicznych uznaje jedynie zabiegi chirurgiczne, zainteresowany przede wszystkim polityką doktor Rygier, doktor Marglewski, który uważa, że choroba psychiczna jest rodzajem nawiedzenia, oraz doktor Nosilewska, która po Anschlussie uciekła z Austrii. Dołącza do nich młody lekarz Stefan, który ma podjąć swoja pierwszą pracę. Stefan stopniowo poznaje prawa rządzące tym odizolowanym mikrospołeczeństwem. Jest m.in. świadkiem znęcania się pielęgniarza nad młodym muzykiem, obserwuje jak doktor Kauters celowo zwleka z operacją inżyniera chorego na raka mózgu, by uzyskać ciekawsze dane naukowe. Stefan próbuje sprzeciwiać się takim parktykom. Tymczasem w szpitalu pojawiają się Niemcy. Podziemie przekazuje wiadomość, że szpital ma zostać zlikwidowany, a pacjenci wymordowani. Do przybycia SS jest tylko kilka godzin. Lekarze próbują ukryć część pacjentów, a pozostałym podają leki stępiające lęk. Przyjeżdżają niemieckie ciężarówki. Doktor Kauters podaje się za Niemca. Doktor Rygier, choć także ma niemieckie nazwisko deklaruje się jako Polak. Doktor Nosilewska spokojnie przyznaje, że jest Żydówką. Pacjenci zostają wywiezieni do lasu i rozstrzelani. Decydują się losy Stefana, któremu udaje się uciec do lasu. Na plecach dźwiga uratowanego chłopca, który - jak się okazuje - jest już martwy. Mimo to młody lekarz dalej brnie ze zwłokami pacjenta. 21:50 PINA MNIE KIEDYŚ ZAPYTAŁA... (PINA A DEMANDE) Film dokumentalny, 56 min, Francja, 1983 Reżyseria: Chantal Akerman Pina Bausch była tancerką, choreografem i dyrektorem artystycznym Tanztheater Wuppertal w Wuppertalu w Niemczech. Zmarła 30 czerwca 2009 roku. "Pina mnie kiedyś zapytała..." (One day Pina asked me) nie jest filmem dokumentującym jej życie, jest zaproszeniem do jej życia. Archiwalne materiały, fragmenty legendarnych przedstawień i Pina podglądana w pracy. Bardzo emocjonalny materiał. 23:30 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - DONBAS (DONBASS) Dramat, 116 min, Niemcy/Francja/Ukraina/Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: Sergey Loznitsa Aktorzy: Valeriu Andriuta, Natalya Buzko, Evegeny Chistyakov Siergiej Łoźnica w filmie "Donbas" w hipnotycznym, pełnym groteski stylu, zabiera nas w podróż przez kolejne kręgi piekła wojny hybrydowej we wschodniej Ukrainie. Noworosja - państwo widmo, rządzone przez watażków, istniejące tylko dzięki wsparciu mitycznej matki Rosji. Tu propaganda uchodzi za prawdę, wojna za pokój, a nienawiść deklarowana jest jako miłość. Łoźnica zrobił film na wskroś nowoczesny. Odwołuje się do tego, jak dziś postrzegamy świat - często pokawałkowany na dziesiątki filmików, które scrollujemy z rosnącą obojętnością. Film, podzielony na 13 segmentów, będący galerią osobliwych postaci, zmierza ku szokującemu finałowi. "Donbas" to opowieść o współczesnym człowieczeństwie i cywilizacji w dobie postprawdy i fake newsów, o każdym z nas. (opis festiwalowy) 01:40 KINO NOCNE - GIULIETTA I DUCHY (GIULIETTA DEGLI SPIRITI) Dramat, 139 min, Francja/Niemcy/Włochy, 1965 Reżyseria: Federico Fellini Zdjęcia: Gianni Di Venanzo Muzyka: Nino Rota Aktorzy: Giulietta Masina, Sandra Milo, Mario Pisu, Valentina Cortese Najbardziej tajemniczy i niepokojący z filmów wielkiego mistrza, będący bardzo oryginalną analizą sytuacji społecznej włoskiej kobiety. Główna bohaterka grana przez Giluliettę Masinę przypadkowo odkrywa, że mąż ją zdradza. Kobieta, która całe swoje życie poświęciła ukochanemu mężczyźnie, przeżywa prawdziwy wstrząs. Pod jego wpływem zaczyna mieć dziwne wizje. Nawiedzają ją niesamowite postacie będące personifakcją narastających w niej stanów lękowych. Kulminacja tych zdarzeń następuje w noc samotnie spędzoną przez Giuliettę w domu. Przerażające zjawy uświadamiają kobiecie pustkę dotychczasowej egzystencji i dają siłę prowadzącą do jej wyzwolenia... Film, który poraża niesamowitą inwencją plastyczną i kolorystyczną, stał się obiektem dosyć osobliwego kultu wśród kontestującej młodzieży amerykańskiej lat 60. Uznali oni, że dzieło Felliniego to najlepszy wstęp do halucynacji wywołanych przez LSD... (gildia filmu) 04:10 ZRODZENI DO SZABLI Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2019 Reżyseria: Paweł Deląg, Janusz Sieniawski Scenariusz: Janusz Sieniawski Zdjęcia: Aleksander Leydo Aktorzy: Paweł Deląg, Wiktor Osiński, Bartosz Sieniawski Jan Jerlicz weteran wojny moskiewskiej powraca w rodzinne strony, by za namową swojego dawnego towarzysza broni Jerzego Wronowskiego rozpocząć edukację wojskową jego syna Błażeja. Jest to fabularna opowieść o honorze, męstwie i walce widziana oczami młodego rycerza dorastającego w dawnej Rzeczypospolitej. Dokumentalna cześć filmu zabiera widza w podróż ku tajemnicy rzemiosła najwyższej jakości, którego dziełem jest polska szabla, do dziś uważana za jedną z najlepszych na świecie. Światowej klasy eksperci, w niespotykany dotychczas sposób, demonstrują staropolską sztukę jej użycia oraz tworzenia. 05:15 WE WSI GADAJĄ Etiuda filmowa, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Paprzycki Scenariusz: Grzegorz Paprzycki Zdjęcia: Aleksander Krzystyniak Aktorzy: Sebastian Wesołowski, Ricardo Styrkacz, Arkadiusz Bazak Metaforyczna historia. Dwóch romskich chłopców słyszy plotki o mieszkającym samotnie w lesie staruszku, który dorobił się fortuny, będąc w Afryce. Postanawiają sprawdzić, ile jest w tym prawdy. Jeden z nich przeczuwa, że wyprawa może skończyć się nieszczęściem. (źródło: filmpolski.pl)