TVP Kultura Sobota, 02.10.2021 06:55 PIOSENKI Z POLSKICH NAGRAŃ Koncert, 45 min, Polska, 1963 Reżyseria: Zenon Wiktorczyk Wykonawcy: Helena Majdaniec, Tadeusz Woźniakowski, Regina Bielska, Toni Keczer, Bożena Grabowska, Jerzy Połomski Przezentacja polskich piosenkarzy i zespołów wokalno - muzycznych. 08:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JANUSZ OLEJNICZAK Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Joanna Makowska, Marta Perchuć - Burzyńska Wykonawcy: Marta Perchuć - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do krainy dzieciństwa i młodości zabiera nas wybitny pianista Janusz Olejniczak. 09:20 SYDNEY, BRAT CHARLIEGO CHAPLINA (SYDNEY, THE OTHER CHAPLIN) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2018 Reżyseria: Eric Lange Scenariusz: Eric Lange Od swojego debiutu filmowego w 1914 roku, Charlie Chaplin nie przestaje zadziwiać i porywać widzów. Nie odniósłby jednak takiego sukcesu, gdyby nie jego przyrodni starszy brat. Dziś życie Sydneya Chaplina pozostaje tajemnicą. W filmie można obejrzeć m.in. archiwalne materiały, z których wyłania się opowieść o niezwykłym człowieku i jego wpływie na losy komika wszech czasów. 10:30 SERIALOWA NOSTALGIA - WOJNA DOMOWA - ODC. 3/15 - WYWIADÓWKA Serial komediowy, 28 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Maria Zientarowa Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Jarema Stępowski, Wojciech Siemion, Wiesław Michnikowski Pani Irena w zastępstwie chorej matki Pawła idzie na wywiadówkę. W szkolnej ławie spostrzega swoją sympatię z lat młodości. Po zebraniu oboje wybierają się do kawiarni odświeżyć wspomnienia. Przy winie znajomy pomaga pani Irenie obliczyć, jak procentowo wyglądają stopnie Pawła. 11:05 SERIALOWA NOSTALGIA - WOJNA DOMOWA - ODC. 4/15 - PIERWSZY DZIEŃ Serial komediowy, 29 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Maria Zientarowa Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Jarema Stępowski, Anna Jaraczówna W mieszkaniu pani Ireny i jej męża pojawia się Anula. W związku z rozwodem rodziców siostrzenica pani domu zatrzyma się tutaj na dłuższy czas i będzie chodziła do tej samej szkoły, co Paweł. Chłopak jest mile zaskoczony tą wiadomością, z przyjemnością nawiązuje znajomość z nową, atrakcyjną koleżanką. 13:25 PRZYGODY BARONA MUNCHAUSENA (THE ADVENTURES OF BARON MUNCHAUSEN) Film fantasy, 121 min, Wielka Brytania/Niemcy 1988 Reżyseria: Terry Gilliam Scenariusz: Charles McKeown, Terry Gilliam Zdjęcia: Giuseppe Rotunno Muzyka: Michael Kamen Aktorzy: John Neville, Sarah Polley, Eric Idle, Charles McKeown, Jack Purvis, Uma Thurman, Jonathan Pryce, Oliver Reed, Robin Williams i inni "Uczta dla oczu", "film prześliczny - czysta poezja" - pisali recenzenci o dokonanej przez Terry'ego Gilliama ekranizacji przygód barona Munchhausena. Zrealizowana z rozmachem opowieść z udziałem międzynarodowych gwiazd i 8 tysięcy statystów, wyrafinowana plastycznie, pełna surrealistycznego humoru, a zarazem życiowej mądrości. Bogactwo wizualne filmu to zasługa tyleż pomysłów reżysera, co realizującego jego (i własne) wizje scenografa Dante Ferrettiego, zdobywcy 3 Oscarów, wieloletniego współpracownika Felliniego. Pod jego kierownictwem zbudowano 67 ogromnych dekoracji. On też znalazł miejsca na zdjęcia: średniowieczno - renesansowe miasteczko Belicte pod Saragossą, zniszczone podczas wojny domowej i nigdy nie odbudowane oraz plaże hiszpańskiej miejscowości Almeria. Sceny we wnętrzach powstały w wytwórni Cinecitta. Tytułowy baron to postać autentyczna. Żyjący w latach 1720 - 97 Karl Friedrich Hieronymus von Munchhausen, niemiecki oficer na żołdzie rosyjskim, walczył z Turkami, po czym osiadł w Hanowerze, gdzie zabawiał się opowiadaniem przy winie, w gronie przyjaciół, swoich wojennych i myśliwskich przygód. Ich całkowite nieprawdopodobieństwo, przeplatane ironicznymi obserwacjami, zyskało mu wielką popularność, stał się bohaterem ludowej legendy. Przyjaciel gawędziarza fantasty, Rudolf Erich Raspe, który zbiegł do Anglii, spisał i wydał w 1785 r. angielską wersję przygód barona. W rok później poeta Gottfried Burger ogłosił przerobiony i poszerzony przekład niemiecki. Akcja filmu rozpoczyna się w bliżej nieokreślonym europejskim mieście obleganym przez Turków. Przeważające siły wroga stale nacierają, miasto obraca się w rumowisko. W gruzach teatru, przy akompaniamencie armatniej kanonady, trupa aktorska Henry'ego Salta wystawia "Przygody barona Munchhausena". Mieszkańcy miasta czekają z rezygnacją na śmierć, wypełniając sobie ostatnie godziny oglądaniem widowiska. W trakcie spektaklu na scenie nieoczekiwanie pojawia się prawdziwy bohater sztuki i namawia gorąco widzów, aby nie upadali na duchu i stanęli do walki. Dla zachęty przytacza parę własnych przygód - m.in. opowiada o pobycie na dworze okrutnego sułtana, z którym założył się o własną głowę, że dostarczy mu w godzinę butelkę najprzedniejszego wina - dowodząc, że nawet w ostatniej sekundzie może przyjść ratunek. Ludzie nie chcą go jednak słuchać. Słowom barona daje wiarę jedynie 10 - letnia córeczka szefa trupy aktorskiej, Sally. Baron nakazuje uszyć z bielizny aktorek wielką czaszę balonu i wraz z dziewczynką wyrusza na poszukiwanie swych czterech towarzyszy, obdarzonych nadprzyrodzonymi zdolnościami: Albrecht jest najsilniejszy na świecie, Berthold mknie niczym wiatr, Adolphus widzi dalej niż luneta, a Gustavus ma w płucach siłę huraganu. Przy ich pomocy - zapewnia baron - bez trudu uda się odeprzeć turecki atak. Poszukując współtowarzyszy on i Sally przeżywają dziesiątki przygód: docierają na Księżyc i do podziemnego królestwa Wulkana, wpadają do brzucha wielkiej ryby, skąd baron wydobywa się drażniąc morskiego potwora tabaką, później wyciąga się sam za włosy z morskiej głębiny, lata nad Turkami na armatniej kuli itd. Kiedy wreszcie odnajduje dawnych kompanów, okazuje się, że są starzy i zmęczeni i nie w głowie im przygody. Trzeba będzie całej siły perswazji barona i usilnych nalegań małej Sally, niespokojnej o los bliskich, by jeszcze raz zdecydowali się podjąć trud. 17:30 RETRO KINO - NA NABRZEŻACH (ON THE WATERFRONT) Dramat społeczny, 103 min, USA 1954 Reżyseria: Elia Kazan Scenariusz: Budd Schulberg Zdjęcia: Boris Kaufman Muzyka: Leonard Bernstein Występują: Marlon Brando, Karl Malden, Lee J. Cobb, Rod Steiger, Pat Henning, Eva Marie Saint, Leif Erickson, Tony Galento i inni Dramat społeczny nagrodzony 8 Oscarami (m.in. dla najlepszego filmu, za reżyserię, scenariusz, zdjęcia, główną rolę męską - Marlon Brando i drugoplanową żeńską - Eva Marie Saint) oraz 4 nominacjami w innych kategoriach. Zainspirowała go seria artykułów prasowych Malcolma Johnsona dla dziennika "New York Sun", która przyniosła ich autorowi nagrodę Pulitzera. Premierze filmu towarzyszyły burzliwe dyskusje. Zarzucano mu antyamerykański charakter, a szczególnie dotknięci swym ekranowym wizerunkiem poczuli się liderzy związków zawodowych. W "Na nabrzeżach" niektórzy dopatrywali się także ekspiacji Elii Kazana, obwinianego w środowisku filmowców za wystąpienie przed Komisją ds. Działalności Antyamerykańskiej. Obok Marlona Brando jako młodego zawadiaki Terry'ego Malloya, przechodzącego głęboką przemianę moralną, pamiętne kreacje stworzyli Karl Malden, Eva Marie Saint i Lee J. Cobb. "Na nabrzeżach" było ostatnim wspólnym filmem Brando i Kazana, z niewątpliwą szkodą dla aktora, który w późniejszych latach odrzucał propozycje Kazana występów w takich jego filmach jak "Baby Doll", "Twarz w tłumie", czy "Układ". John Friendly, skorumpowany przywódca związku zawodowego nowojorskich dokerów, ma za pomocnika Charlesa Molloya, równie zdemoralizowanego prawnika. Młodszy brat Charlesa, Terry, były bokser, załatwia różne sprawy dla Johna, zarabiając na tym niewielkie pieniądze. Pewnego dnia Terry, na polecenie Johnny'ego, sprowadza na spotkanie z nim jednego z członków związku. Ku przerażeniu Terry'ego mężczyzna zostaje zabity na jego oczach przez ludzi Johnny'ego. Gdy wkrótce potem bokser poznaje Edie Doyle, piękną siostrę zamordowanego, zaczyna odczuwać wyrzuty sumienia. Za pośrednictwem dziewczyny Terry poznaje ojca Barry'ego, proboszcza z robotniczej dzielnicy, który wyjawia mu, że brat Edie zapłacił śmiercią za próbę zdemaskowania skorumpowanych przywódców związkowych. Ksiądz usiłuje nakłonić Terry'ego, by dokończył dzieło rozpoczęte przez zamordowanego Doyle'a. Kiedy wkrótce ginie w "zaaranżowanym" wypadku kolejny doker, który próbował wystąpić przeciwko kierownictwu związku, ojciec Barry usiłuje nakłonić załogę do buntu. Zakochany w Edie Terry postanawia w końcu zadenuncjować Johnny'ego. Widząc, że chłopak wymyka mu się spod kontroli, Johnny nakazuje Charlesowi "uciszyć" brata. 22:40 BILET DO KINA - KOCHANICA FRANCUZA (THE FRENCH LIEUTENANT'S WOMAN) Melodramat, 120 min, Wielka Brytania 1981 Reżyseria: Karel Reisz Scenariusz na podstawie powieści Johna Fowlesa: Harold Pinter Aktorzy: Meryl Streep, Jeremy Irons, Hilton McRae, Emily Morgan, Charlotte Mitchell, Lynsey Baxter, Jean Faulds, Peter Vaughan i inni Opublikowana w 1970 r. powieść Johna Fowlesa "Kochanica Francuza" niemal natychmiast stała się bestsellerem, przełożonym na kilkanaście języków i wydanym w wielu krajach (polskie wydanie ukazało się w 1973 r.). Rychło też pojawiła się myśl o jej sfilmowaniu. Z trudności tego przedsięwzięcia najlepiej zdawał sobie sprawę jej autor, pomny nie najlepszych doświadczeń z ekranizacją swych dwóch wcześniejszych książek: "Kolekcjonera" i "Maga". Tym razem postanowił sam wybrać reżysera. Jego wybór padł na Karela Reisza. Ale temu nie przypadł do gustu scenariusz Dennisa Pottera. Fred Zinnemann, który zastąpił Reisza, nie zgodził się z kolei, by główną rolę kobiecą zagrała proponowana przez Fowlesa Vanessa Redgrave. Ponownie wezwany Reisz zaprosił do współpracy znakomitego brytyjskiego dramaturga Harolda Pintera. Idealną odtwórczynię głównej roli - Meryl Streep - znalazł w USA, a jej partnerem został Brytyjczyk Jeremy Irons, aktor Royal Shakespeare Company, który w "Kochanicy Francuza" zagrał swą pierwszą dużą rolę filmową. Zdjęcia kręcono w naturalnych plenerach południowej Anglii. Początkowe trudności nagrodziło całemu zespołowi entuzjastyczne przyjęcie dzieła nawet na trudnym rynku amerykańskim. Film otrzymał w 1981 r. 5 nominacji do Oscara: dla najlepszej aktorki, za scenariusz, kierownictwo artystyczne, kostiumy i montaż. Meryl Streep uhonorowano ponadto Złotym Globem za najlepszą rolę kobiecą. "Kochanica Francuza" okazała się nadzwyczaj twórczą i oryginalną adaptacją filmową równie nieszablonowej książki Fowlesa, który pokusił się o rodzaj pastiszu wiktoriańskiego romansu, przefiltrowanego przez wiedzę i świadomość pisarza II połowy XX w. Chcąc oddać na ekranie ten dzisiejszy tok refleksji oceniającej staromodną fabułę, Pinter oprawił część kostiumową filmu we współczesną ramę. Pozornie ma ona kształt banalny: stanowi rodzaj reportażu o pracy ekipy filmowej ekranizującej właśnie historię Sary Woodruff, "kochanicy Francuza". Ale, wbrew przeświadczeniu widzów, to nie rozwój wydarzeń "realnych" zaczyna oddziaływać na filmowy obraz fikcyjnych bohaterów, ale odwrotnie: fikcyjna akcja i fikcyjne postaci powodują przemianę duchową pary wykonawców głównych ról, a ich życie zmienia się pod wpływem dramatu odgrywanego przed kamerą. Jest rok 1980. W Dorset trwają zdjęcia do "Kochanicy Francuza". Amerykanka Anne i Anglik Mike, grający w tym filmie główne role, niemal odruchowo nawiązują ze sobą romans. Wiedzą, że nie potrwa on długo: oboje mają rodziny, do których wrócą po zakończeniu pracy. Ich spotkania, rozmowy nie mają zresztą w sobie żaru wielkiej namiętności. Co innego na planie, który przenosi ich do roku 1867... W miejscowości Lyme Regis młody archeolog Charles Smithson stara się o rękę Ernestine Freeman, córki bogatego kupca. Podczas spaceru z narzeczoną spotyka tajemniczą kobietę wystającą godzinami na falochronie i wpatrującą się we wzburzone morze. To Sara Woodruff, była guwernantka, porzucona przed kilkoma laty przez francuskiego porucznika marynarki i bezskutecznie czekająca na jego powrót. Charles zaczyna spotykać się z Sarą, ale nie potrafi przełamać muru, jakim odgrodziła się od otoczenia, ani skłonić jej do opuszczenia miasteczka. Sarah jest przekonana, że gdzie indziej może zostać jedynie prostytutką, za którą bezpodstawnie uważają ją mieszkańcy miasteczka. Godność osobista nie pozwala jej jednak dementować plotek krążących w środowisku. W końcu Charlesowi udaje się przekonać Sarę, aby wyjechała do Exeter, dokąd będzie jej przekazywać fundusze na utrzymanie. Na planie filmowym w 1980 r. Anne, korzystając z przerwy w zdjęciach, wyjeżdża do Londynu, do męża, obiecując Mike'owi rychły powrót. Filmowy Charles odwiedza tymczasem Sarę w Exeter. Jest w niej zakochany bez pamięci. Gdy dochodzi między nimi do zbliżenia, Charles odkrywa ze zdumieniem, że Sarah była dziewicą i wszystkie pogłoski na jej temat były złośliwymi kalumniami dewotek z Lyme Regis. Głęboko tym poruszony, postanawia poślubić Sarę. Wraca do Lyme Regis i zrywa zaręczyny z Ernestine. Po powrocie do Exeter nie zastaje już jednak Sary, która zniknęła bez śladu. Mike cierpi głęboko wskutek rozłąki z Anne. Uświadamia sobie, że jego znajomość z nią to coś znacznie poważniejszego niż przelotny romans z koleżanką z planu. 03:45 WIECZÓR KINOMANA - PROJEKT FLORYDA (FLORIDA PROJECT, THE) Film obyczajowy, 106 min, USA 2017 Reżyseria: Sean Baker Scenariusz: Sean Baker, Chris Bergoch Aktorzy: Willem Dafoe, Brooklynn Prince, Valeria Cotto, Bria Vinaite, Mela Murder, Aiden Malik, Caleb Landry Akcja filmu rozgrywa się w ciągu jednego lata. Główny wątek dotyka ważnego problemu biedy i bezdomności poprzez pokazanie bardzo realistycznej historii. Zresztą reżyser Sean Baker jest znany z przedstawiania rzeczy z niemal dokumentalną wiarygodnością. Bohaterowie to dzieci, które mimo niedostatków, życia w biednych rodzinach potrafią jednak się bawić, śmiać, w pełni korzystać z beztroskich dziecięcych lat. "Projekt Floryda" opowiada o kilku letnich miesiącach z życia 6 - letniej Moonee, mieszkającej wraz ze swoją samotną matką Halley w tanim motelowym pokoju, który służy im za dom. Motel jest położony nieopodal Disney World w Orlando, największego parku rozrywki na Florydzie. Urocza sześciolatka może więc codziennie przenosić się w magiczny świat bajek, który obserwuje z oddali. Nad całym ośrodkiem czuwa kierownik Bobby Hicks, człowiek o wielkim sercu, który jest bardzo pobłażliwy wobec uwielbiających go dzieciaków. Halley próbuje na różne sposoby zarobić na życie, aby utrzymać się w motelu. Prosi o pomoc znajomą, Ashley, ale ona nie chce mieć z nią nic wspólnego, obawiając się o własną reputacje. Moonee całymi dniami pozostaje praktycznie bez opieki i spędza czas z zaprzyjaźnionymi chłopakami, Scootym i Dickym. Lato upływa im na łobuzowaniu, wygłupach, drobnych występkach, zaczepianiu turystów. Tymczasem Halley jest w dramatycznej sytuacji, traci ostatnią szansę na jakikolwiek zarobek, więc oferuje swoje usługi jako prostytutka. Okrada jednego z klientów i wybucha skandal. Bobby ostrzega ją, że będzie zmuszony ją eksmitować, jeśli nie zaprzestanie tego procederu. Nie mając wyboru, Halley prosi jeszcze raz o pomoc znajomą Ashley, matkę jednego z kolegów Moonee, ale ona ją tylko wyśmiewa. W desperacji kobieta wszczyna bójkę, tym samym ściągając na siebie jeszcze większe kłopoty. W motelu zjawiają się funkcjonariusze z departamentu do spraw dzieci i rodzin, by sprawdzić jak samotna Halley radzi sobie z wychowaniem nieletniej córki. Moonee grozi oddanie do zastępczej rodziny. Tymczasem dziewczynka ucieka do Disney World.