TVP Dokument Poniedziałek, 26.09.2022 06:00 DZIKA POLSKA - POGADAĆ Z SÓWECZKĄ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Jako chłopiec rzucił kamieniem do dziupli. Wyleciała sowa. Być może właśnie tak zaczęła się przygoda z sowami Romualda Mikuska. Dziś oddaje pracę doktorską na temat sóweczki - maleńkiej, mało znanej i niezmiernie rzadkiej sowy naszych puszcz. By badać jej życie, sypia w puszczańskich ostępach Gór Stołowych na hamakach, wabi ptaki typowymi dla nich gwizdami, wspina się na drzewa i skały, zaczaja koło dziupli. Gromadzi niezliczone, unikalne obserwacje. Jedne sowy go lubią i tolerują, ale od niektórych obrywa po głowie. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 54 ZWYKŁA HISTORIA NIEZWYKŁYCH NAZW Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Skąd wzięły się nazwy polskich miast i miasteczek? Jak to się stało, że dzisiaj mieszkamy na terenie zwanym Warszawą, Lublinem czy Szczecinem? Co o tym zdecydowało? Na te pytanie stara się odpowiedzieć Radosław Kotarski. Rusza w podróż po Polsce, aby odkryć historie stojące za nazwami, którymi posługujemy się na co dzień. 07:05 NOTACJE - STEFAN STULIGROSZ. NIE PODDAĆ SIĘ Cykl dokumentalny, 8 min, Polska, 2008 Autor: Tadeusz Litowczenko Bohater odcinka, Stefan Stuligrosz, urodził się 26 sierpnia 1920 roku w Poznaniu. W 1945 oficjalnie założył Chór Chłopięco - Męski im. Wacława Gieburowskiego "Poznańskie Słowiki" i został jego kierownikiem artystycznym i dyrygentem. 07:10 NOTACJE - STEFAN STULIGROSZ. CIĘŻKIE CZASY Cykl dokumentalny, 8 min, Polska, 2008 Autor: Tadeusz Litowczenko Bohater odcinka, Stefan Stuligrosz, urodził się 26 sierpnia 1920 roku w Poznaniu. W 1945 oficjalnie założył Chór Chłopięco - Męski im. Wacława Gieburowskiego "Poznańskie Słowiki" i został jego kierownikiem artystycznym i dyrygentem. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 106 KANAŁ ELBLĄSKI Magazyn, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Podczas kolejnej podróży odkryjemy atrakcje Kanału Elbląskiego - najdłuższego kanału żeglownego w Polsce. Można po nim płynąć nie tylko wśród falujących wód, ale i po trawie - wszystko za sprawą XIX - wiecznych urządzeń hydrotechnicznych stanowiących unikat na skalę światową. Kanał Elbląski, zwanym także Kanałem Elbląsko - Ostródzkim, od półtora wieku stanowi wodne połączenie Elbląga z Ostródą. Jego eksplorowanie najlepiej zacząć właśnie w Elblągu, gdzie w centrum miasta, nad brzegiem rzeki Elbląg znajduje się punkt startowy rejsów wycieczkowych. Po Kanale Elbląskim pływają prywatne jachty, motorówki oraz statki pasażerskie. Podczas rejsu można zobaczyć wiele atrakcji, bo kanał to także system grobli, przekopów, śluz, pochylni, które łączą aż 10 jezior od Elbląga do Ostródy. Kanał wraz z odgałęzieniami liczy sobie ponad 150 kilometrów. Płynąc tym szlakiem wodnym, obserwujemy krajobraz zmieniający się jak w kalejdoskopie. Mijamy jeziora, lasy, pola i wsie. Taka nieśpieszna podróż to doskonały sposób na podziwianie przyrody Żuław Wiślanych - jedynego obszaru depresji w Polsce. Kanał to również wymarzone miejsce do uprawiania kajakarstwa. Tutaj utworzono nawet specjalny Szlak Papieski, na pamiątkę spływów kajakowych, w których pod koniec lat 50. uczestniczył Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II. Kanał Elbląski - światowy cud techniki - w 2011 roku został uznany za pomnik historii RP. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /31/ - GNIEWOSZ PLAMISTY Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Tego węża można spotkać na terenie całej Polski, choć na południu występuje częściej niż na północy kraju. Nazwa gniewosza wywodzi się od dużej zawziętości, po tym jak się zdenerwuje. Choć nie jest jadowity, potrafi wtedy dotkliwie pogryźć. Ale uwaga. Potrafi być wyjątkowo łagodny, jeśli będziemy się z nim delikatnie obchodzić i nie będziemy go drażnić. 08:20 W KRAINIE STRUDLA (THE STRUDEL A PUFF OF PASTRY / VOM STRUDEL EIN HAUCH VON TEIG) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Anita Lackenberger Film o tym, jak powstaje i czym jest strudel. Wielką sztuką jest rozciągnięcie ciasta tak cienko, aby można było przez nie czytać gazetę. Prawie nikt nie jest już w stanie opanować tej sztuki, a przynajmniej prawie nikt nie poświęca tyle czasu, aby samodzielnie robić ciasto na strudle. To ciasto powstaje z długotrwałego, gorliwego wyrabiania i kilku prostych składników: mąki, wody, oleju oraz - w zależności od przepisu - jajka i szczypty soli. Ważne jest, aby używać mąki o dobrych właściwościach klejących. Strudel z jabłkami i twarogiem to klasyka kuchni wiedeńskiej, ale często występuję też strudel z serkiem śmietankowym. Warianty kwaśne to Luftstrudel do zup czy smaczny strudel z kapustą. Ciasto strudla pochodzi z Imperium Osmańskiego. Film podąża kulinarnym tropem powstania i wykorzystywania ciasta na Bałkanach, gdzie spotyka się kulinarna przeszłość Wschodu i Zachodu. Słodka baklawa i kwaśny börek zawijane są właśnie w ciasto strudla. To prawdziwa historia kultury, która bardziej łączy niż dzieli ludzi. 09:20 CAŁA PRAWDA O DINGO (THE REAL DINGO) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Duncan Chard Film dokumentalny o najbardziej tajemniczym psie na ziemi. Realizatorzy pokusili się o obserwację zwyczajów i nietypowych zachowań tego przedstawiciela rodziny psowatych. Dingo jest kojarzony z Australią, jednak, jak się okazuje, wcale stamtąd nie pochodzi. Był tępiony na szeroką skalę, bo atakował bydło, ale szybko się okazało, że nie była to przemyślana decyzja. 10:20 ISLANDIA - LÓD I OGIEŃ (ICELAND - ICE AND FIRE) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Reinhard Kungel Film dokumentalny o krajobrazie Islandii. Majestatyczne wulkany, gejzery, wodospady, fiordy i lodowce oraz bezkresne pola wulkanicznej lawy i to wszystko w jednym kraju. Poznamy nie tylko różne zakątki tego państwa, ale również historię powstania wyspy. A wszystko nagrywane najnowocześniejszymi technikami filmowania w 4K. 11:20 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 8. GÓRA ATHOS (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. AU MONT ATHOS) Serial dokumentalny, 6 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Athos... Święta Góra... Przez wieki święte miejsce prawosławia, wzgórze, które skrywa grób Matki Bożej. Dziś na legendarnym półwyspie mieszkają jedynie pustelnicy i mnisi. Czas się tu zatrzymał. Ostoja poświęconej modlitwie duchowości, zakazana dla kobiet i zwierząt płci żeńskiej, pozostałość dawnego Bizancjum. Athos nie różni się od reszty Grecji poza tym, że nią nie jest. Flaga, którą wymachuje mnich, należy do Monastycznej Republiki Athos. Nie ma tu dróg, lecz monastyry łączą tysiące ścieżek. Najodważniejszą konstrukcją jest wiszący 200 metrów nad wodą, przypominający średniowieczny zamek, monastyr Simonopetra. Dociera się do niego arkadowym mostem. Po kładkach spacerują mnisi. Niektórzy ukrywają twarze. 11:30 BARIERY Reportaż, 29 min, Polska, 1986 Reportaż poświęcony historii niepełnosprawnego, 10-letniego Tomka i jego rodziny z Wrocławia. Materiał rozpoczęty jest krótkim poematem Tadeusza Geniusza, dedykowanym Tomkowi i jego rodzicom. Chłopiec już od najmłodszych lat miał wyraźne problemy z mową, motoryką i zachowaniem równowagi, co okazało się wynikiem dziecięcego porażenia mózgowego. Matka i ojciec Tomka wspominają trudy związane z czasochłonną rehabilitacją oraz z walką o to, aby nie stracić nadziei i wytrwałości do kontynuowania pracy z dzieckiem. Wielu lekarzy załamało ręce i skreśliło chłopca, twierdząc, że jego stan nie rokuje na jakąkolwiek poprawę. W reportażu poznajemy indywidualny system nauczania i rehabilitacji Tomka, a także stopień zaangażowania i pomysłowości jego rodziców w kwestii pozyskiwania sprzętu i dostosowywania domu do potrzeb ich syna. Problemowi dziecięcego porażenia mózgowego poświęcony został Ogólnokrajowy X Dzień Rehabilitacji Dziecka, który zorganizowano 20 września we Wrocławiu. Na sesję przyjechali ludzie, którym na sercu leży dobro dzieci: lekarze, psychologowie, rehabilitanci, przedstawiciele władz administracyjnych, organizatorzy Służby Zdrowia i pedagodzy. Wydarzenie zorganizował Wrocławski Oddział Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem, któremu udanie prezesuje mgr Tadeusz Karolakowski. Wśród gości był prof. Aleksander Huleb, prezes zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem. Na sali byli też bohaterowie tego programu, przede wszystkim rodzice Tomka. W materiale specjaliści opisują przyczyny i objawy dziecięcego porażenia mózgowego, a także formy rehabilitacji dzieci nim dotkniętych. Przed kamerą o swoich trudach i problemach opowiadają też rodzice innych dzieci z dziecięcym porażeniem mózgowym. Podziękowania rodzicom i specjalistom składają także dzieci, które dzięki ich ciężkiej pracy odzyskały częściową sprawność i samodzielność. W programie dowiadujemy się również o systemowych i organizacyjnych problemach w dostępie rodzin do fachowej diagnostyki w tej materii. 12:10 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 2 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W drugim sezonie programu "Polskie Dziedzictwo" przybliżona zostanie widzom zapomniana historia polskiej spuścizny na Litwie, Łotwie i Estonii, oraz w Rumunii i Mołdawii, W stosunku do poprzedniego sezonu cyklu autorzy pragną poszerzyć spektrum omawianych tematów. Oprócz zamków, pałaców czy kościołów, zamierzają także więcej opowiedzieć o wybitnych Polakach, wodzach i ich bitwach. 12:45 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - KSIĘŻNA MARIA KRYSTYNA I KRZYSZTOF Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Jankowski Krzysztof Błecha, lekarz i przyjaciel księżnej Marii Krystyny Habsburg, opowiada o historii polskich Habsburgów, ich patriotyzmie oraz postawie wobec mieszkańców Żywiecczyzny. Wspomina początki swojej przyjaźni z księżną, która pod koniec życia wróciła do Żywca i była blisko związana z jego rodziną. 13:20 UKRAIŃCY - ODC. 3. OŁEH Serial dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Ołeh jest pastorem z Donbasu. Był więźniem politycznym i świadkiem w Strasburgu. Wraz z rodziną, żoną i dziećmi opuścił Ukrainę w 2016 roku. Był prześladowany przez Rosjan, bo odważył się modlić za Ukrainę. Rosyjscy żołnierze napadli na niego i dotkliwie pobili. Od tamtej pory zmaga się ze zdrowotnymi konsekwencjami bestialstwa okupanta. Ołeh, obawiając się o życie swoje i rodziny, musiał uciekać. W Polsce odnalazł spokój i schronienie. Otrzymał status uchodźcy. Każdego dnia modli się za Ukrainę i wspiera potrzebujących. 14:10 KONTEMPLACJE. OPOWIEŚĆ O BAŁTYKU (THE CONTEMPLATOR) Film dokumentalny, 56 min, Dania, 2013 Reżyseria: Mattias Klum Wyjątkowy film o życiu wokół Bałtyku. Celebruje różnorodność i bogactwo regionu, ale także pokazuje, jak kruchy stał się ekosystem morski. Dla większości z nas to piękne miejsce, w którym możemy się zrelaksować i odpocząć, ale Morze Bałtyckie to także zasób, który nieustannie nadużywamy do granic możliwości w celu zaspokojenia naszych ludzkich potrzeb. Pytanie brzmi, w jaki sposób morze otoczone przez niektóre z najbogatszych krajów świata stało się jednym z najbardziej zanieczyszczonych zbiorników wodnych na świecie? Musimy bardzo szybko zdać sobie sprawę, jak poważna staje się sytuacja. Wciąż mamy niezwykle piękne i niepowtarzalne morze, o które warto walczyć, ale to nasze codzienne działania będą odgrywać kluczową rolę w określeniu, w jakim stanie będzie Bałtyk, gdy przekażemy go przyszłym pokoleniom. Film Matiasa Kluma opowiada o narodzinach, życiu i śmierci w morzu i wokół niego. Autor śledzi losy zarówno ludzi, jak i zwierząt żyjących na tym obszarze. W oszałamiających obrazach film zabiera nas w podróż przez region, który wciąż jest bardzo wart poznania. 15:15 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 1 GÓRY (WILD GREAT BRITAIN EP 1 MOUNTAINS) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Cykl dokumentalny o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy może być tajemnicza, więc często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i bardziej niezwykłych zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych szczegółach ich egzystencji. Od wybrzeży Kornwalii po Szetlandy, od plaż Norfolk po klify Anglesey, ta seria upamiętnia oszałamiającą przyrodę żyjącą u naszych drzwi. 16:10 KU ZIELONYM MIASTOM - ODC. 1 (CITIES TURN GREEN EP. 1) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2013 Reżyseria: Frederic Planchenant Seria dokumentalna opowiadająca o miejskich ogrodach i zieleni w miastach. Ludzie coraz częściej chcą mieć więcej zieleni wokół siebie, a mniej betonu i ruchu ulicznego. Projektanci i ogrodnicy mają coraz nowsze i coraz bardziej niezwykłe pomysły architektoniczne, aby przywrócić naturę do miast. Dzięki niesamowitej kreatywności w miastach powstają plantacje, gospodarstwa rolne i ogrody w pionie, i w poziomie. W tym serialu przeniesiemy się do zielonych miast i poznamy niesamowitych ludzi, którzy realizują nową filozofię i wierzą w ekologiczny styl życia. 17:10 MAGICZNY MAGHREB - ODC. 3 PUSTYNIA ALGIERII (MAGNIFICENT MAGHREB / MAGISCHER MAGHREB EP. 3 ALGERIA (EASTERN MEDITERRANEAN COAST)) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Heike Nikolaus Odcinek trzeci to podróż do Algierii, która jest największym krajem Afryki, a jej zdecydowaną większość zajmuje pustynia. Choć pustynie Algierii mogą wydawać się jałowe i monotonne, są jej największym skarbem i to nie tylko przez wzgląd na bogate złoża ropy naftowej. Sahara to coś znacznie więcej niż kilometry piaskowych wydm, a jej różnorodność nigdzie indziej nie przejawia się tak wyraźnie jak w Algierii. Wszystkie wycieczki na pustynię odbywają się w eskorcie policji. Najzimniejszym regionem Algierii są góry Atlas, chociaż śnieg utrzymuje się w najwyższych partiach jedynie zimą. Północną część Algierii porasta roślinność śródziemnomorska. W górach rosną natomiast dęby, sosny alpejskie i cedry atlantyckie. Algieria nie jest krajem bogatym w dziką zwierzynę. 18:10 KATLA NADCIĄGA: NIEUCHRONNY KATAKLIZM (KATLA IS COMING) Film dokumentalny, 49 min, Islandia, 2019 Reżyseria: Lara Ómarsdóttir Film o jednym z najwspanialszych i najbardziej przerażających wulkanów na ziemi - Katli i o tym, co się stanie, gdy ponownie wybuchnie. Naukowcy zgadzają się, że kolejna erupcja może nastąpić bardzo szybko. Wulkan jest jednym z najczęściej wybuchających na Islandii, średnio około dwóch erupcji w każdym stuleciu. Ostatnia erupcja Katli miała miejsce w 1918 roku. Południowe wybrzeże zostało przedłużone o 5 km przez osady powodziowe. Obecna reakcja wulkaniczna należy do najdłuższych ze znanych, ale monitorowanie deformacji gruntu i sejsmiczności nie wykazuje żadnych oznak przebudzenia. Jednak niepokojące są oznaki wysokiej aktywności pod kalderą Katli, jest to znak zbliżającej się erupcji. Powinno to skłonić do szeroko zakrojonego planowania awaryjnego na wysokim szczeblu w całej Europie, ponieważ Katla może być znacznie groźniejsza niż Eyjafjallajökull. Zależnie od ilości wyrzuconego materiału, może to mieć znaczenie i spowodować kilkuletnie zmiany globalnego klimatu. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KAZACHSTAN. SERCE AZJI ŚRODKOWEJ. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Kazachstanu. Stepy i góry Kazachstanu tworzą ciekawy i zróżnicowany krajobraz. Jego bogata i długa historia sięga czasów wielkiego Jedwabnego Szlaku. Kraj między Ałtajem a brzegami Wołgi tworzą liczne i różnorodne narodowości. Mieszkańcy tego ogromnego kraju chętnie podejmują podróżnych, odrywając przed nimi jego sekrety. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - ARKADIUSZ GOŁĘBIEWSKI Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - portrety twórców, ich droga artystyczna i twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem odcinka jest Arkadiusz Gołębiewski. 20:45 HISTORIA KOWALSKICH Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Zdjęcia: Tomasz Madejski, Adam Palenta Muzyka: Marcin Pospieszalski Aktorzy: Maja Barełkowska, Artur Lis, Jolanta Grusznic-Nowicka, Wenanty Nosul, Ewelina Gnysińska, Maciej Rayzacher, Jerzy Pożarowski, Stefan Knothe, Ireneusz Dydliński, Mikołaj Muller, Dymitr Hołówko, Krzysztof Gostkiewicz, Wiesława Gutowska-Siemianowska, Wojciech Glanc, Andrzej Pośniak Fabularyzowany dokument Arkadiusza Gołębiewskiego i Macieja Pawlickiego był prezentowany podczas 34. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Na przykładzie historii Kowalskich i innych rodzin zamordowanych przez niemieckie oddziały SS za pomoc Żydom, twórcy podejmują próbę rekonstrukcji życia typowego polskiego miasteczka oraz stosunków polsko - żydowskich w latach okupacji. Relacje naocznych świadków tamtych wydarzeń przeplatają się z fragmentami inscenizowanymi. Polska i Ukraina były jedynymi krajami w Europie, gdzie Niemcy za pomoc udzieloną Żydowi karali śmiercią całe rodziny. Miejscem akcji filmu jest wieś Ciepielów koło Radomia, a główny wątek koncentruje się wokół tragedii Bronisławy i Adama Kowalskich, którzy za udzielenie pomocy żydowskim sąsiadom zapłacili najwyższą cenę: zginęli wraz z pięciorgiem swoich małych dzieci. 6 grudnia 1942 roku stał się jednym z najczarniejszych dni w historii tej wioski. Niemieccy żandarmi, którzy zaledwie kilka tygodni wcześniej w opustoszałym majątku Ciepielów utworzyli posterunek, rankiem zorganizowali obławę na rodziny Kowalskich, Obuchiewiczów, Skoczylasów i dwie rodziny Kosiorów. Dowodzeni przez Carla Bruno esesmani za ukrywanie Żydów spalili żywcem 34 Polaków. W Ciepielowie, typowym polskim miasteczku, przed wojną żyła w symbiozie społeczność polska i znacznie liczniejsza - żydowska. Mimo różnic kulturowych i wyznaniowych rodziły się wielkie przyjaźnie i miłości. Starsi również żyli w dobrych stosunkach z sąsiadami, choć zdarzali się i tacy, którym Żydzi w polskim miasteczku zawadzali. O mordzie sprzed 67 lat nie mówiło się dotąd wiele, ta bulwersująca sprawa owiana była milczeniem. We wspomnieniach krewnych osób pomordowanych sprawa ta ciągle jednak wywołuje silne emocje. 21:55 DZIECI KWATERY Ł Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Przejmujący film dokumentalny "Dzieci kwatery Ł" w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego przedstawia prace ekshumacyjne na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim, pilnie śledzone przez rodziny Żołnierzy Wyklętych i historyków. Dokument opowiada o tragicznych losach rodzin żołnierzy podziemia niepodległościowego bądź opozycji antykomunistycznej, którzy zostali zamordowani w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie w latach 1948 - 56. Punktem wyjścia są prace ekshumacyjne ofiar terroru komunistycznego na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim w kwaterze Ł. To miejsce wyjątkowe, przez lata symboliczne, a od 2013 r. przywracające nadzieję rodzinom na odnalezienie szczątków swoich bliskich. Maria Leśnikowska, jedna z bohaterek filmu, mówi, że to miejsce przez lata wyklęte, a dzisiaj święte. Dokument ten stanowi kontynuację "Kwatery Ł" (równiez w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego), opowiada bowiem historię rodzin Żołnierzy Wyklętych, które poszukując miejsca spoczynku swoich ojców, mężów i dziadków, towarzyszą dr. hab. Krzysztofowi Szwagrzykowi i jego zespołowi podczas kolejnych etapów prac ekshumacyjnych na powązkowskiej Łączce. Widz śledzi m.in. poruszającą historię dwóch braci - synów ppłk. Antoniego Olechnowicza, ostatniego komendanta wileńskiego okręgu AK, zamordowanego w 1951 r. - którzy pozbawieni ojca, a przez kilka lat także matki, żyli w cieniu śmierci. 22:55 OPERACJA "GRYF" Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2016 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Biografia generała Gryfa jest niepowtarzalnym materiałem na scenariusz filmowy. Bohater filmu to postać wyjątkowa. Uczestnik wojny obronnej w 1939, uciekinier z sowieckiej niewoli, żołnierz Polskiego Państwa Podziemnego. 23:55 DO POLSKI Reportaż, 24 min, Polska, 1988 Autor: Tadeusz Litowczenko Zdjęcia: Karol Żurawski Samuel Dombrowski, Polak żydowskiego pochodzenia, w podróży po kraju lat dziecinnych. "Uważa się, że czas goi rany. Stwierdzam, że im człowiek starszy, tym przeżycia wojenne stają się coraz jaskrawsze i nie zanikają. Człowiek czuje coraz większą potrzebę przebywania w kraju urodzenia" - mówi. W czasie wojny więzień łódzkiego getta i obozu w Oświęcimiu. Ucieka przed komunizmem do okupowanych jeszcze wtedy Niemiec. W RFN prowadzi własne przedsiębiorstwo handlowe. Zajmuje się filantropią i działalnością na rzecz ochrony praw zwierząt. Pierwszy raz przyjeżdża do Łodzi w 1977 roku. W 1988 odbywa kolejną podróż do Polski. Odwiedza Powązki. Szuka grobu przyjaciela. "Co roku przyjeżdżam na Święto Zmarłych. I nie mogę oprzeć się wielkiemu wzruszeniu. Moich rodziców zamordowano w Oświęcimiu, siostrę w getcie. Chodząc po Powązkach, mam odczucie duchowego kontaktu z nimi". W drodze do Krakowa wizytuje schronisko dla psów, które wspiera finansowo. Spacerując po Rynku, Dombrowski mówi: "Pomimo długiego pobytu w Niemczech nigdy nie czułem się emigrantem. Bo jest nim człowiek, który traci kontakt z ojczyzną". W domu pomocy społecznej rozmawia z siostrą zakonną o możliwościach wsparcia placówki w zakresie remontu i leków. Odwiedza cmentarz żydowski, synagogę i żydowskiego artystę. "Ludzie tacy jak ja asymilowali się w Polsce" - mówi Dombrowski. "Lata wojny nauczyły nas, że jesteśmy tylko Żydami, niczym innym". 00:30 NOTACJE - ZDZISŁAW SKWARA. DROGA DO PARNAS Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Lucyna Smolińska Jeden z pokolenia "Kolumbów", wybitny artysta - śpiewak, w chwili wybuchu wojny 19-letni uczeń warszawskiej Szkoły im. Wawelberga i Rotwanda. Autor opisuje swą wrześniową tułaczkę, pobyt w sowieckim łagrze i niemieckim obozie, powrót, wiosną 1940 r. do rodzinnego miasta, scenerię życia w okupacyjnej Warszawie, walkę w powstaniu warszawskim, w szeregach 101. kompanii saperów Zgrupowania "Gozdawy". Zajmująco opowiada o swej artystycznej drodze, m.in. studiach w tajnym Konserwatorium, w klasie śpiewu prof. Stanisława Kazury, uczestnictwie w konspiracyjnych koncertach odbywających się w szkołach zawodowych, kawiarniach, kościołach, także tych, organizowanych pod egidą Rady Głównej Opiekuńczej. W jenieckim stalagu, w którym znalazł się po upadku powstania, kontynuował swoje artystyczne pasje, współtworząc teatr żołnierski. Po uwolnieniu stał się jednym z organizatorów Polskiego Teatru Objazdowego w Hanowerze. Tuż po wojnie tysiące takich jak on, niedawnych jeńców, stanęło przed dylematem: pozostać na Zachodzie, czy wracać do Polski? Autor wybrał drugie rozwiązanie: powrócił do Warszawy, gdzie rozwijał z powodzeniem działalność artystyczną i pedagogiczną. 00:45 SOLIDARUCHY Z RAKOWIECKIEJ Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Filmu przedstawia działaczy opozycji antykomunistycznej lat 70. i 80. w PRL, osadzonych w więzieniu przy Rakowieckiej w Warszawie. Mimo że od tamtych wydarzeń minęło wiele lat, to w szerokiej świadomości społecznej te fakty nie funkcjonują. Więzienie na Rakowieckiej kojarzone jest przez większość Polaków jako obecny areszt śledczy lub miejsce kaźni dla żołnierzy podziemia niepodległościowego. Mało kto jednak wie, że to właśnie tu trafiali często młodociani działacze opozycji, liderzy Solidarności w latach 80. jak również 70. Przez ukazanie kilku sylwetek osób osadzonych niegdyś na Rakowieckiej chcemy opowiedzieć o brutalnych czasach. Pokazać niezłomność postaw ówczesnych bohaterów. Jest to również okazja do przedstawienia wielkości ruchu, jakim była Solidarność, wielości działań opozycyjnych, braterstwa, jakie panowało w szeregach działaczy. Zdjęcia do filmu kręcone są na terenie więzienia oraz w środowisku, w którym niegdyś działali opozycjoniści. Film ukazuje również ich dzisiejsze życie. Pretekstem do poznania historii więziennych będą sesje fotograficzne wykonane każdemu opozycjoniście. Po latach odwiedzają oni miejsca swojego osadzenia. Podczas odwiedzania starych zakamarków nasi bohaterowie spotykają inne osoby, z którymi łączy ich wspólna sprawa - walka o wolność Polski i o pamięć o polskiej historii najnowszej. Obserwując naszych bohaterów, szybko zauważymy, że większość naszych rozmówców nie zaprzestała swojej pracy na rzecz budowania suwerennego, demokratycznego i w pełni nowoczesnego państwa polskiego, a dzisiaj pełniąc różne funkcje społeczne, polityczne, zastanawiają się nad treścią pytania, które 1992 roku zadał Jan Paweł II - Czy wypełniliśmy egzamin z naszej Wolności? Czy jeszcze to jest przed nami? Opowieści więźniów politycznych okresu PRL dopełniać będą wypowiedzi kolegów, przyjaciół z czasów działań opozycyjnych oraz mało znane materiały archiwalne. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZBRODNIA BEZ KARY ODC. 241 Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Zbrodnia bez kary Każda niemal wojna, oprócz publicznie deklarowanych powodów i celów ma również swoje skryte oblicze. W czasie wielkiego zamętu, gdy oczy świata skierowane są na ścierające się fronty, załatwiane są sprawy, które w czasie pokoju musiałyby zbulwersować każdą opinię publiczną. Dla ideologii nazistowskiej, głoszącej, że wszystko co słabe musi ulec zagładzie, wojenna zawierucha oznaczała możliwość przejścia od przerażającej teorii do przerażającej praktyki. Szpital psychiatryczny Dziekanka w Gnieźnie od samego początku okupacji stał się miejscem realizacji polityki nazistowskiej, miejscem eksterminacji chorych psychicznie, zgodnie z zarządzeniem Hitlera. Niemcy w ramach akcji T4 zagazowali i pogrzebali w nieznanych miejscach blisko 10 tysięcy chorych pacjentów tego szpitala, wśród których byli Polacy, Żydzi, Ukraińcy, Rosjanie, Litwini, Anglicy, Włosi, Niemcy... 02:20 ALBANIA. SPEŁNIONA OBIETNICA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1996 Scenariusz: Ryszard Jaworski Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Ukazanie Albanii jako kraju, gdzie eksperyment komunistyczny został przeprowadzony do końca. Utopia zniszczyła kulturę, system wartości i tożsamość narodu po to, aby zmienić Albańczyków w bezwolną masę. Albania ukazana jest jako kraj fortyfikacji i bunkrów wojskowych, symbolizujących dążenie do izolacji. 03:25 BAL Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Ewa Świecińska Zdjęcia: Andrzej Szulkowski, Jerzy Salamon Muzyka: Krzysztof Aleksander Janczak Historia organizowania balu debiutantów sięga początków ubiegłego stulecia. Pierwszy bal odbył się ponad 100 lat temu w Wiedniu. Słynne wiedeńskie imprezy przeniosły się także na paryskie salony i od razu wzbudziły nie mniejsze zainteresowanie tamtejszej śmietanki towarzyskiej. Polscy debiutanci po raz pierwszy zaprezentowali się na parkiecie w 1998 roku w Krakowie. Kolejne bale organizowane w Polsce uświetniała swoją obecnością młoda polska arystokracja, dzieci z rodzin o bogatych tradycjach naukowych, artystycznych i społecznych. Na balu obowiązują fraki dla młodzieńców i długie, białe suknie oraz białe rękawiczki powyżej łokcia dla żeńskiej połowy. Warszawski Bal Debiutantów 2006 stał się dla autorki dokumentu, Ewy Świecińskiej, pretekstem do ukazania młodej polskiej arystokracji, która, świadoma swoich szlacheckich, ziemiańskich korzeni, dumna ze swojej polskości, chce wrócić do kraju i właśnie z Polską związać swoją przyszłość - tu rozpocząć dorosłe życie, założyć rodziny, wychowywać dzieci według starych tradycji i zasad przyjętych w ich środowisku, wpajać im określone wartości. Dla "debiutantów" to bardzo ważny moment symbolicznego wejścia w dorosłe życie. Mają tu okazję poznać swoich rówieśników rozsianych po całym świecie; z okazji balu spotykają się bowiem młodzi ludzie z Wielkiej Brytanii, Włoch, Stanów Zjednoczonych, Kanady. Nawiązują się między nimi długotrwałe znajomości i przyjaźnie. Bohaterowie "Balu" to 60-osobowa grupa, która przez dwa tygodnie w pocie czoła przygotowuje się do wielkiego występu pod okiem bardzo surowego, ale życzliwego im choreografa Jacka Tomasika. Wspiera ich i pomaga przetrwać trudne chwile Jolanta Mycielska, przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego (Ball Committee President). Dokument Ewy Świecińskiej opowiada o próbie odtworzenia polskiej elity, wcześniej przetrzebionej przez wojnę, Katyń, powstanie warszawskie, a potem przez ponad 50 lat komunizmu. Polacy stali się społeczeństwem egalitarnym z elitą stworzoną przez KC PZPR. Teraz po latach dzieci emigrantów ze szlachty i arystokracji polskiej, z rodzin inteligenckich wracają do Polski, by spotkać się na ojczystej ziemi. W filmie młodzi ludzie opowiadają, dlaczego po latach emigracji, nawet słabo mówiąc po polsku, chcą wracać do starej Ojczyzny, na jakich zasadach chcą budować swoje życie, kto jest ich największym autorytetem. Z filmowych zwierzeń przed kamerą wyłania się zupełnie inny obraz polskiej młodzieży, która nie chce uciekać z kraju za chlebem, a wręcz przeciwnie - pragnie budować Polskę, tu pracować i żyć. Są wielkimi patriotami, szanują swoich przodków, rodziców. Znacznie odbiegają od obrazu młodych Polaków, dla których liczą się jedynie: kariera, pieniądze, sukces. Wyczerpująca nauka tańca, wielogodzinne treningi stają się metaforą wielu prób życiowych i ciężkiej pracy, jaką w dorosłym życiu trzeba okupić każdy sukces.