TVP Dokument Czwartek, 29.09.2022 06:00 DZIKA POLSKA - POLOT TRZMIELA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Nie bąki, nie gzy, nie robaki i nie osy. To najprawdziwsze pszczoły. Taką informację słyszymy o trzmielach od ich badaczy i obrońców, działających w okolicach Spały w samym centrum Polski. Urządzają budki, w których te owady mogą spokojnie budować gniazda. Propagują rośliny, zapewniające trzmielom pożytek. Bo też i trzmiele zapewniają byt wielu roślinom, zapylając je. Są wśród nich gatunki, których nie mogą zapylić popularne pszczoły miodne. Często są to rośliny ważne dla naszej gospodarki. Tymczasem trzmiele giną, a nasi bohaterowie szukają sposobów na przywrócenie rodzimej przyrodzie tych pracowitych, a niedocenianych przedstawicieli owadziego świata. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 3 NA STRAŻY GDAŃSKA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Posiadanie Gdańska jest ważniejsze od wszystkich pieniędzy - tak mawiał dawniej pruski książę Karl August von Hardenberg. Historia pokazała, że nie pomylił się w tej ocenie ani trochę. Co jeszcze ciekawsze, aby bronić tego niezwykle ważnego miasta, wybudowano jeden z najbardziej tajemniczych i najpiękniejszych obiektów obronnych w Europie - Twierdzę Wisłoujście. Jak wyglądało życie dawnego obrońcy Gdańska? Co jadł? Jak spędzał czas wolny? Radosław Kotarski jedzie na miejsce, aby odpowiedzieć na te pytania i zrekonstruować dawne życie, jedzenie oraz sposoby obrony Gdańska. W tym celu uruchamia czynną armatę! 07:05 NOTACJE - PROF. MAREK KWIATKOWSKI. WSPOMNIENIA Z LAT DZIECIĘCYCH I MŁODOŚCI Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Lucyna Smolińska Bohaterem felietonu jest profesor Marek Kwiatkowski (rocznik 1930), polski historyk sztuki, kawaler Orderu Uśmiechu. 07:15 NOTACJE - ANDRZEJ CZECZOT. BYŁEM BŁAZNEM Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2007 Andrzej Czeczot (ur. 27 października 1933 r. w Krakowie) - grafik i twórca filmów animowanych. Najbardziej znany jako autor rysunków satyrycznych i klasycznych filmów animowanych. Ważne miejsce w jego twórczości zajmuje również projektowanie grafiki użytkowej (plakaty, afisze, okładki i ilustracje książkowe). W felietonie mowa o szkole i początkach pracy Andrzeja Czeczota. 07:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 109 KROSNO Magazyn, 20 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Krosno - urokliwe miasto nazywano przez wieki "parva Cracovia" (mały Kraków). Zwiedzanie najlepiej zacząć na krośnieńskim rynku. Spory plac o wymiarach 115 na 72 m otaczają kamienice z renesansowymi podcieniami arkadowymi. Najstarsze pochodzą z XVI wieku, z okresu wielkiego rozkwitu miasta. U progu obecnego millenium, podczas prac archeologicznych odkopano w centrum placu relikty renesansowego ratusza. Dziś można oglądać zarys dawnej budowli rajców w nowej posadzce rynku. Najbardziej charakterystyczną budowlą krośnieńskiej Starówki jest wieża Farna. Warto się wdrapać na jej szczyt, bo z wysokości 38 metrów można podziwiać nie tylko panoramę miasta, ale także Beskidu Niskiego. Krosno to miasto szkła, skąd słynne wyroby trafiały na cały świat. Dziś jedną z atrakcji jest Centrum Dziedzictwa Szkła - połączenie muzeum i interaktywnego centrum edukacyjnego. Powstało na bazie XIX - wiecznej dawnej hali targowej. Nieodłącznym elementem podkarpackiego krajobrazu są szyby i kiwony. Światowy przemysł naftowy narodził się właśnie pod Krosnem we wsi Bóbrka. To tutaj w 1854 roku powstała pierwsza kopalnia ropy naftowej na świecie. Działa nieprzerwanie do dziś, mieści także skansen i muzeum poświęcone przemysłowi naftowemu i gazowniczemu. Jedną z głównych atrakcji ziemi krośnieńskiej są malownicze ruiny zamku Kamieniec w Odrzykoniu. Zasłynęły dzięki Aleksandrowi Fredrze, który tutejszy spór sąsiedzki uwiecznił w komedii "Zemsta". 08:00 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 1 - BIELIK Reportaż, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący - Łukasz Bożycki - porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny. Swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Wszystko, co nas otacza, jest ze sobą powiązane. Współpracuje lub się zwalcza, poluje lub ostrzega się wzajemnie przed zagrożeniem. Przyroda, szczególnie ta dzika, to sieć powiązań, co wyjaśnia i odkrywa przed widzami przyrodnik Łukasz Bożycki. Rozpoczyna przyrodnicze opowieści od bielika, pierwowzoru polskiego godła narodowego. Bielik odgrywa ważną rolę w środowisku, jako drapieżnik szczytowy wybiera na swoje ofiary zwierzęta osłabione np. przez choroby. Bieliki, nieświadomie, poprzez budowanie większej liczby gniazd niż same potrzebują, tworzą środowisko przyjazne innym ptakom drapieżnym: na przykład puszczyki mszarne są wręcz uzależnione od obcych gniazd, ponieważ, jako sowy, nie budują własnych. Współpraca bielików z innymi zwierzętami, żywiącymi się padliną, zapewnia nieustający obieg pierwiastków w przyrodzie. 08:25 KU ZIELONYM MIASTOM - ODC. 3 (CITIES TURN GREEN EP. 3) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2013 Reżyseria: Frederic Planchenant Seria dokumentalna opowiadająca o miejskich ogrodach i zieleni w miastach. Ludzie coraz częściej chcą mieć więcej zieleni wokół siebie, a mniej betonu i ruchu ulicznego. Projektanci i ogrodnicy mają coraz nowsze i coraz bardziej niezwykłe pomysły architektoniczne, aby przywrócić naturę do miast. Dzięki niesamowitej kreatywności w miastach powstają plantacje, gospodarstwa rolne i ogrody w pionie, i w poziomie. W tym serialu przeniesiemy się do zielonych miast i poznamy niesamowitych ludzi, którzy realizują nową filozofię i wierzą w ekologiczny styl życia. 09:25 NAJWSPANIALSZE GÓRY ŚWIATA - ODC. 2 BEN NEVIS (WORLD'S GREATEST MOUNTAINS EP. 2 BEN NEVIS) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2018 Reżyseria: Jim Greayer, Tom Brisley Miniseria dokumentalna o największych górach na świecie, które należą do najbardziej niebezpiecznych miejsc. Cztery szczyty to Mount Everest, najwyższa góra na świecie; Mont Blanc, najwyższy szczyt w Europie Zachodniej i miejsce narodzin współczesnej turystyki górskiej; Kilimandżaro, niesamowity afrykański wulkan, który ma pięć wyjątkowych ekosystemów i czyni wspinaczkę na szczyt lodowcowy najbardziej spektakularną na świecie; i Ben Nevis, najbardziej ekstremalna i niebezpieczna góra w Wielkiej Brytanii. Film zawiera relacje naocznych świadków i ekspertów, opowiadających wiele ciekawych historii, jak dramatyczne pierwsze próby podboju tych szczytów, epickie walki ludzi o przetrwanie, zapierające dech w piersiach cuda natury oraz niezwykła przyroda. odc. 2 Ben Nevis. Ben Nevis wznosi się na zachodnim wybrzeżu Szkocji. Dziki, zachwycający i niebezpieczny. W języku gaelickim jego nazwa oznacza Jadowity Szczyt. Szczyt powstał 350 milionów lat temu wskutek implozji olbrzymiego wulkanu. Ma wysokość 1345 metrów nad poziomem morza i jest najwyższą górą Wielkiej Brytanii. Co roku tysiące alpinistów wspina się na szczyt od jego południowej strony. W ciągu lat góra pochłonęła wiele istnień. Ma niejedno oblicze. Najłatwiejszy, turystyczny szlak prowadzący na szczyt nie powinien być bagatelizowany. Północne urwiska to już jednak miejsce tylko dla śmiałków o mocnych nerwach. Północna strona góry gwarantuje intensywne emocje, nie mniejsze niż inne wielkie góry świata. Na szkockich szczytach nie wolno tracić czujności. Nie wiadomo, co zdarzy się w ciągu dnia. Można zacząć wyprawę w słońcu, a kończyć przy opadach śniegu. 10:20 MAGICZNY MAGHREB - ODC. 5 MAROKO (MAGNIFICENT MAGHREB / MAGISCHER MAGHREB EP. 5 MAROCCO) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Heike Nikolaus W odcinku piątym poznamy lepiej Maroko, które jest fascynującym, wielokulturowym krajem, gdzie od wieków przeplatają się wpływy afrykańskie, arabskie i europejskie. Jest to kraj niezwykle różnorodny, z bogatą i skomplikowaną historią, ciekawą kulturą i sztuką, a także z oszałamiającymi krajobrazami, na które składają się: tajemnicza Sahara, ośnieżone góry Atlas i bajkowe wybrzeże Atlantyku. Maroko jest najbardziej zachodnim z państw Maghrebu, do którego to regionu zalicza się także Algierię, Tunezję, Libię, Mauretanię i Saharę Zachodnią. Jest to jedyny afrykański kraj, który leży zarówno na wybrzeżu Morza Śródziemnego, jak i Oceanu Atlantyckiego. Góry Atlas przecinają centralne części Maroka, biegnąc przez północną Algierię aż do północnej Tunezji. Na każdym kroku widoczne są tu silne wpływy europejskie, które w wyjątkowy sposób mieszają się z wpływami arabskimi i afrykańskimi. 11:15 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 7. Z KORFU NA CYKLADY (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. DE CORFOU AUX CYCLADES) Serial dokumentalny, 13 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Granice morskie rzadko są tak oczywiste. Na lewo wybrzeże Albanii. Na prawo Grecja. Na środku wysepka, którą statki mijają od bakburty. Z Korfu na Cyklady. Znajdujemy się na zachodnim krańcu Grecji, w której wszystko zaczyna się i kończy na wyspie. To Korfu, po grecku Kerkira. Mawia się, że jest mostem łączącym wschód z zachodem, miejscem na styku kultur. Korfu ma bogatą przeszłość. Należała do Wielkiej Brytanii i Francji. Cytadela przypomina te budowane przez Vaubana. Cała reszta jest bez wątpienia grecka. Na przykład ożywiony, barwny port... I dobrze wychowani synowie, którzy czekają na nabrzeżu na odziane w czerń matki. Dalej na południe znajdują się Kefalinia i Zakintos. Kraina białych skał i nielicznych plaż z rdzewiejącymi wrakami. Nie ma tu nic poza wiatrem, błękitem nieba i morza. 11:35 GORĄCZKA SREBRA Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1977 Scenariusz: Wiesław Karaś, Zdzisław Uberman Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Wizytówka filmowa Zjednoczonych Zakładów Ceramiki Stołowej "Cerpol" w Wałbrzychu. Produkowana tam porcelana cieszyła się dużym uznaniem nie tylko w naszym kraju, ale również za granicą. W połowie lat 70. kierownictwo fabryki, chcąc polepszyć markę i renomę swoich wyrobów oraz zwiększyć zyski, zdecydowało się wprowadzić nowy asortyment, oparty o wyroby z lubińskiego srebra oraz posrebrzanej miedzi. Nie było to jednak łatwe zadanie. Niemniej wszystkich ogarnęła swoista "gorączka srebra", toteż udało się wyprodukować pierwsze naczynia z dodatkiem tego szlachetnego kruszcu. Kamera filmowa śledzi krok po kroku, jak powstaje słynna porcelana. Zaprezentowano kolejne procesy: formowania, czyszczenia, suszenia, szkliwienia oraz wypalania naczyń. 12:00 OSTATNI SWING Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Garncarek Zdjęcia: Shuxuan Mei Zmarły w 2018 roku Witold Sobociński był niedościgłym mistrzem sztuki operatorskiej, geniuszem światła, współautorem wielu dzieł Andrzeja Wajdy, Wojciecha Jerzego Hasa, Romana Polańskiego. Zamiast klasycznej biografii dostajemy portret bohatera stworzony w dużej mierze z samych filmów. Wspomnienia z planów zdjęciowych przeplatają się z wypowiedziami artysty zarejestrowanymi niedługo przed jego śmiercią. Podczas pracy z młodzieżą czy w otoczeniu rodziny artysta dzieli się tajnikami swojego warsztatu. Dokumentalny portret jednego z najwybitniejszych operatorów XX wieku, twórcy zdjęć do takich obrazów jak m.in. "Wesele", "Śmierć prezydenta", "Wrota Europy", "Szpital przemienienia", "Smuga cienia". 13:00 ZŁOTE ŁANY - ODC. 7 Serial dokumentalny, 25 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek W Złotych Łanach wielkie rolnicze święto - dożynki. Ksiądz proboszcz święci wieńce dożynkowe, a także nowy hydrant, bo wieś wzbogaciła się o wodociąg właśnie oddany do użytku. Gospodarze uczestniczący w uroczystości rozmawiają o efektach swojej pracy. Pan Franciszek uważa, że plony nie były najlepsze, ale mogły być gorsze. Irek jest zadowolony: wszystko wskazuje na to, że wreszcie wykaraska się z długów. Pan Marian zauważa, że pogoda była fatalna i wielu rolników poniesie straty. On radzi sobie tylko dlatego, że jeździ do Niemiec i tam dorabia. Bez tego nie byłby w stanie utrzymać rodziny. Atrakcją dożynek jest loteria i występ siłacza. Właśnie z tego powodu na zabawie zjawił się też Jan "wróżący ze stołu". Chce się przekonać, czy wyczyny siłacza są wynikiem magii, czy też raczej sprytu. Pani Wanda stroi się, by pójść na dożynki, kiedy przyjeżdża jej zięć. Rozmawiają o Irku. Matka jak zawsze martwi się, że chłopak nie może znaleźć sobie żony, zięć pociesza ją jednak, że być może już znalazł sobie dziewczynę na trwającej od jakiegoś czasu zabawie. Do pana Franciszka przyjeżdżają zaprzyjaźnieni letnicy. Zainstalowali grill nad jeziorem. Rozmawiają z gospodarzem o opłacalności uprawy ziemniaków i o sprzedaży gospodarstwa, na które pan Franciszek od dawna ma kupca. U Wełpów jeszcze nie wszystkie plony zwieziono z pól. Pozostała do skoszenia gryka. W świetlicy trwają przygotowania do wesela. Pan Marian wydaje za mąż jedyną córkę. 13:30 ZŁOTE ŁANY - ODC. 8 Serial dokumentalny, 25 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek W gospodarstwie pana Mariana trwają przygotowania do wesela. Kury idą pod nóż, gościom bowiem, jak chce tradycja, trzeba podać rosół. Dzwonnik uderza w dzwon. Słysząc jego dźwięk, pani Rozalia snuje rozważania o braku pobożności w dzisiejszym świecie. Pan Szorc jest jednym z najbogatszych i najbardziej szanowanych gospodarzy w Złotych Łanach. Postawił na hodowlę koni rasy śląskiej i zupełnie dobrze na tym wychodzi. Córka Dorota ma zamiar iść w jego ślady. Pani Wanda uważa, że wystawne wesela, które ciągle jeszcze urządza się we wsiach, zupełnie nie mają sensu. Lepiej przeznaczone na nie pieniądze dać młodym, żeby mieli od czego zacząć wspólne życie. W domu pana Mariana państwo młodzi szykują się do wyjazdu do kościoła. Nim to nastąpi, otrzymają błogosławieństwo od rodziców. Potem, zgodnie z miejscowym zwyczajem, orszak weselny przejedzie przez całą wieś. Sąsiedzi na drodze ustawią bramki - przeszkody, a z im bogatszych domów pochodzą młodzi, tym przeszkód jest więcej. Młodzi zatrzymają się przed każdą, by czekające tam dzieci obdarować słodyczami, a dorosłych poczęstować czymś mocniejszym - w podzięce za życzenia. Edward Wełpa i jego syn Maniek chorują na oczy z powodu niedostatecznego ich zabezpieczenia podczas pracy ze spawarką. Założyli więc ciemne okulary i wychodzą w pole. Mają zwozić słomę. Od trzech lat sąsiadem Wełpów jest artysta malarz. Osiadł w Złotych Łanach zmęczony miastem. Każdego lata urządza u siebie plenery dla przyjaciół plastyków. Na co dzień zaś obserwuje z boku wieś, ciekaw, jak radzą sobie rolnicy w niełatwym dla nich okresie. Pan Franciszek jest zadowolony. Ostatecznie odrzucił ofertę Belga, który chciał kupić jego ziemię. Pani Stenia natomiast doszła do wniosku, że jako businesswoman powinna mieć jakieś hobby i właśnie w pobliskiej stadninie pobiera pierwszą lekcję jazdy konnej. U Kałczorów wesele Marianowej córki staje się okazją do wspomnień. Pani Grażyna opowiada, jak mąż zakochał się w jej pięknym warkoczu, którego do dziś nie pozwala obciąć. Tymczasem państwo młodzi dziękują rodzicom za wszystko. Zaraz odbędą się oczepiny połączone z przyśpiewkami. 14:00 NAJWSPANIALSZE GÓRY ŚWIATA - ODC. 3 MONT BLANC (WORLD'S GREATEST MOUNTAINS EP. 3 MONT BLANC) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2018 Reżyseria: Jim Greayer, Tom Brisley Miniseria dokumentalna o największych górach na świecie, które należą do najbardziej niebezpiecznych miejsc na ziemi. Cztery szczyty to Mount Everest, najwyższa góra na świecie; Mont Blanc, najwyższy szczyt w Europie Zachodniej i miejsce narodzin współczesnej turystyki górskiej; Kilimandżaro, niesamowity afrykański wulkan, który ma pięć wyjątkowych ekosystemów i czyni wspinaczkę na szczyt lodowcowy najbardziej spektakularną na świecie; i Ben Nevis, najbardziej ekstremalna i niebezpieczna góra w Wielkiej Brytanii. Film zawiera relacje naocznych świadków i ekspertów, opowiadających wiele ciekawych historii, jak dramatyczne pierwsze próby podboju tych szczytów, epickie walki ludzi o przetrwanie, zapierające dech w piersiach cuda natury oraz niezwykła przyroda. odc. 3 Mont Blanc. Alpy rozciągają się na długości 1200 kilometrów, od Francji na zachodzie po Słowenię na wschodzie. To krajobraz pełen ośnieżonych szczytów i porosłych bujną trawą górskich łąk. Nad tym łańcuchem górskim dominuje Mont Blanc, władca Alp w królewskiej szacie z otaczających go lodowców, najwyższy szczyt zachodniej Europy, o wysokości 4808 metrów n.p.m. Masyw Mont Blanc to jedno z najpiękniejszych miejsc na ziemi. Jest wyjątkowy także ze względu na sprzyjające położenie. Blisko Genewy i Mediolanu, piękny, pokryty śniegiem, stanowi wieczną atrakcję. U podnóża Mont Blanc, co roku pojawia się 5 milionów turystów. 30 tysięcy z nich chce zdobyć szczyt. Wielu miłośników gór wspina się na Mont Blanc, zarówno latem, jak i zimą. Wchodzą na wierzchołek z nartami, żeby potem na nich zjechać. 14:55 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 4 RZEKI (WILD GREAT BRITAIN EP 4 RIVERS) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Cykl dokumentalny o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy może być tajemnicza, więc często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i bardziej niezwykłych zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych szczegółach ich egzystencji. W Wielkiej Brytanii jest sporo opadów i dzięki nim istnieje wiele rzek. Ponad 6 tysięcy przepływa przez kraj. Ogromna różnorodność dróg wodnych płynie z najwyższych szczytów do morza. Często nie zauważa się tutejszej fauny - ale to godne uwagi stworzenia, które podejmują wyjątkowe wyzwania, prowadzą niezwykłe wędrówki i znajdują szanse na życie w najbardziej niespokojnych miejscach. Wysoko w Yorkshire Dales młoda rzeka przedziera się przez dolinę. Wygląda magicznie, lecz niewiele zwierząt potrafi tu żyć. Klimat bywa bardzo surowy i trudno znaleźć pożywienie. Rzeki spowalniają nurt, wijąc się po nizinach i tworząc spokojne jeziorka. 15:50 TAJEMNICZE ODKRYCIA W PIRAMIDZIE CHEOPSA (SCANNING THE GREAT PYRAMID / MYSTERIOUS DISCOVERIES IN THE GREAT PYRAMID) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Florence Tran Duża międzynarodowa misja postanowiła dokładnie zeskanować piramidy w Egipcie. Najlepsi na świecie specjaliści od nieinwazyjnych technik wizualizacji w końcu uzyskali zgodę na ujawnienie tych tajemnic. Misja składa się z trzech części. Dzięki nowym technologiom japońscy naukowcy wykryją miony - małe cząsteczki wytwarzane przez promienie kosmiczne. Miony przenikają do atmosfery i wszystkich rzeczy na ziemi. Specyficzne detektory umieszczone wokół piramid muszą uchwycić światło emitowane przez miony i wytworzą negatywny obraz wnętrza piramid. Jednocześnie francuskie i kanadyjskie kamery termowizyjne będą analizować największe egipskie piramidy dzień i noc, godzina po godzinie. Celem jest udowodnienie, czy pod powierzchnią znajduje się jakaś rampa wewnętrzna lub nieznana konstrukcja. Wreszcie drony wyposażone w kamery foto-grawimetryczne będą latać nad płaskowyżem Giza, zbierając dane w celu stworzenia map 3D. Pierwsze próby już wykryły nieoczekiwane anomalie. Co wkrótce zostanie odkryte? Czy odkryjemy tajne korytarze i komnaty? Czy skan naturalnej wielkości będzie w stanie potwierdzić którąkolwiek z istniejących teorii? 16:50 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 2. OBRAZKI Z TUNEZJI (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. QUELQUES TABLEAUX DE TUNISIE) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Odcinek 2. Znajdujemy się na pilnie strzeżonej granicy algiersko - tunezyjskiej, nieopodal strategicznego fortu Tabarka. Pogoda jest zmienna. Wieje wiatr. Spadł deszcz. Wciąż jest zielono. Wkrótce nadejdą upały, a wraz z nimi pojawią się algierscy turyści. Co roku przyjeżdża ich milion. To dobry znak w regionie zbyt szczelnych granic. Na pustych plażach rybacy korzystają z niepogody, by odmalować łodzie. Północne wybrzeże Tunezji cechuje słabe zaludnienie, dziewicze pejzaże, góry i doliny, przylądki i plaże. Długi na 25 km półwysep Farina dzieli morze od ujścia rzeki Medżerdy. Nad jej brzegami rodziły się i wymierały kolejne cywilizacje. U stóp góry Nadur wznoszą się stare forty z czasów najeźdźców maltańskich, hiszpańskich, brytyjskich. Miasteczko Ghar el Melh liczy 5 tysięcy mieszkańców, w większości rybaków łowiących w lagunie lub na otwartym morzu, za skałą Raf Raf. W Morze Śródziemne wbija się Cap Bon. 17:05 PANAMA. NIE TYLKO KANAŁ (PANAMA - MUCH MORE THAN A CANAL / PANAMA - VIEL MEHR ALS EIN KANALIEL) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Marco Berger, Ana Maria Marin Panama to mały kraj, ale posiadający i niezwykle ważny dla gospodarki świata kanał. Panamczycy uważają się za szczęśliwych ludzi i długo żyją. Słynny kanał pomiędzy Atlantykiem i Pacyfikiem jest pełen miejsc, które warto zobaczyć. Sporo tu też oryginalnych, ciekawych ludzi. Są tu piaszczyste plaże i urokliwe wyspy. Panama - mały kraj między kontynentami, pełen niespodzianek. 18:00 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - MONICA VITTI I MICHELANGELO ANTONIONI (ICONIC COUPLES: MONICA VITTI - MICHELANGELO ANTONIONI EP. 4) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Mini-seria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych parach artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej nie publikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami czwartego odcinka będą Monica Vitti i Michelangelo Antonioni. Monica miała dziwny, "zadymiony" głos. Gdy Antonioni szukał właśnie takiego głosu do dubbingu Doriana Graya w swoim filmie, poznał ją i zakochał się. Para pozostała kochankami, nigdy nie chceli się pobrać ani mieć dzieci. Kiedy Monica zakochała się w Carlo di Palmie, rozstała się z Antonionim. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BALI. AZJATYCKA LEGENDA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Pod koniec lutego na Bali hucznie witany jest Nowy Rok. W obchodach uczestniczą podróżni z całego świata. My także odwiedzimy wyspę Bali w tym wyjątkowym momencie i poznamy jej autentyczne oblicze. Wielu turystów poznaje na Bali wyłącznie słynne, przeludnione plaże Kuty, pełne barów i ośrodków dla surferów. Są to najdłuższe i najliczniej odwiedzane plaże na wyspie. Trudno znaleźć tu spokój, sprzyjający odpoczynkowi. 20:10 UKRAIŃCY - ODC. 4. ROMAN Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Roman pochodzi z Żytomierza, mieszka w Polsce od kilku lat. We Lwowie, przy jednym z teatrów ukończył kurs aktorski oraz kierunek reżyserii eventów. Do Polski przyjechał pomóc bratu w remoncie mieszkania i został. Pracował w wielu miejscach, zwykle jednak to była praca fizyczna, a najbardziej czuje się aktorem. Kiedyś grywał okazjonalnie w bajkach dla dzieci, w spektaklach w Katolickim Teatrze Edukacyjnym, z którym jeździł wraz z zespołem do szkół i domów kultury, ale także w offowych teatrach, zagrał nawet w spektaklu "UFO" Iwana Wyrypajewa. Obecnie przygotowuje się, być może do ostatniego spektaklu, do "Odprawy posłów greckich" Jana Kochanowskiego w offowym Teatrze Supernova, gdzie gra rolę Aleksandra. Prywatnie jest szczęśliwie zakochany i wspólnie z partnerką rozwijają swoją firmę - chcą sprowadzać z Ukrainy granit i sprzedawać go w Polsce. Właśnie szykują się do pierwszego transportu. 21:00 MATA HARI: PIĘKNA I NIEBEZPIECZNA (MATA HARI - THE BEAUTIFUL SPY) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Jobst Knigge, Kristina Forbat Dokumentalna opowieść o legendarnej postaci, która była uosobieniem piękna i kobiecego uwodzenia. Mata Hari, urodzona jako Margaretha Zelle w Holandii, w Paryżu pojawiła się jako tancerka egzotyczna w 1905 roku. Znała siłę tajemniczości. Nie zdradzała, kim jest i skąd pochodzi. Jako kurtyzana urzekała najbardziej wpływowych mężczyzn swoich czasów. Kiedy wybucha I wojna światowa, Mata Hari podróżuje po Europie i nie zdaje sobie sprawy, że straszna wojna też ją usidla. Paryż, luty 1917 roku. Już trzy lata pierwsza wojna światowa nęka Europę. Do Pałacu Sprawiedliwości doprowadzono na przesłuchanie jedną z najsłynniejszych kobiet epoki. Zatrzymanie zaskoczyło Matę Hari. Była przekonana, że poradzi sobie w każdej sytuacji. Ta kobieta miała bliskie kontakty z mężczyznami na najwyższych stanowiskach. Kim była ta, co dziś panuje nad naszą wyobraźnią? Czy Mata Hari naprawdę zdradziła sekrety ujawniane jej przez wpływowych kochanków w chwilach słabości? Mata Hari zostaje przez Francuzów skazana na śmierć za szpiegostwo na rzecz Niemiec i powieszona w październiku 1917 r. Następnie gwiazda zamienia się w mit: najsłynniejszy i najpiękniejszy szpieg wszech czasów. Egzotyczna kusicielka Mata Hari stała się ofiarą mężczyzn, polityki międzynarodowej, ale przede wszystkim swojej własnej nonszalancji. Jej smutny koniec nie pozwala jednak o niej zapomnieć. 22:00 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 2 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE) Cykl dokumentalny, 46 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nie prezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 23:00 NIEPARZYŚCI - ODC. 4 Telenowela dokumentalna, 24 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Wojciech Todorow, Piotr Łukasiewicz Muzyka: Bartek Straburzyński Magda startuje w eliminacjach do wyborów Miss Lubania, a Krzysztof - w konkursie na prezenterów radiowych. Pani Grażyna spotyka sie z kolejnym samotnym meżczyzną i ten nareszcie jej się podoba. Tymczasem Irena szaleje na kolejnym wieczorku zapoznawczym. Pani Ania zaś wychodzi ze szpitala, a do domu odwozi ją wnuk, który specjalnie w tym celu przyjechał z Londynu. Pani Ula z biura matrymonialnego we Wrocławiu przesyła Markowi do Chicago trzy oferty. Krzysztof przeprowadza z Jolą zasadniczą rozmowę. 23:30 LEGENDA CZY RZECZYWISTOŚĆ? Reportaż, 32 min, Polska, 1975 Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz "Statystyczna Polka należy do najpiękniejszych w Europie" - legenda czy rzeczywistość? Autorzy programu postanowili zweryfikować to popularne stwierdzenie. W tym celu pewnego popołudnia wybrali się na wrocławskie lodowisko, gdzie wyłapali sześć przypadkowych kobiet. Następnie każdą z nich odwiedzili w ich miejscach pracy, gdzie przeprowadzili krótkie wywiady. W ten sposób poznajemy historie: krawcowej, ekspedientki w sklepie z tekstyliami, przedszkolanki, sekretarki, lekarki i pani architekt. Bohaterki reportażu opowiadają o swojej pracy, wyjaśniając przy tym, w jaki sposób godzą życie zawodowe z obowiązkami rodzinnymi i dbaniem o siebie. Zapał, zaangażowanie, świetna samoorganizacja i nieustający uśmiech tych pań robią wrażenie. Można stwierdzić, że postawiona we wstępie teza jest prawdziwa. Dodatkowo podkreślając, że uroda nie jest jedyną zaletą naszych kobiet i dziewcząt. 00:10 NOTACJE - WITALIS SKORUPKA. CZAPNIK Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Maria Nockowska Witalis Skorupka - urodzony w 1923 r. , żołnierz AK skazany na karę śmierci w czasach stalinowskich, prezes Związku Więźniów Politycznych Skazanych na Karę Śmierci. 00:25 KRÓLIK PO BERLIŃSKU Film dokumentalny, 52 min, Polska 2009 Scenariusz i reżyseria: Bartek Konopka Zdjęcia: Piotr Rosołowski Opowieść o królikach żyjących w sąsiedztwie muru berlińskiego, mimowolnych świadkach burzliwej, powojennej historii miasta i dzielącego go muru. Prowadzona zza kadru, pełna absurdalnego humoru narracja o codziennym bytowaniu królików przeradza się niepostrzeżenie w opowieść o ludziach, mieszkańcach nie tylko Berlina Wschodniego, ale i całej NRD, poddanych wbrew woli, społecznemu i politycznemu eksperymentowi, odciętych dosłownie i w przenośni murem od reszty świata. Dziwnym trafem, historia tamtejszych królików stanowi wierne odbicie historii ludzi. Przed wojną Plac Poczdamski był tętniącym życiem fragmentem Berlina. Po wojnie zamienił się w dziką łąkę, na której wkrótce zaczęły powstawać ogródki działkowe. W poszukiwaniu pożywienia ściągały tam dzikie króliki z całego miasta. Ale pewnego dnia na łące pojawili się żołnierze, którzy poprowadzili przez środek zasieki z drutu kolczastego, by niebawem zastąpić je wysokim, ceglanym murem zwieńczonym opaskami z drutu. Ludzie stawali po obu stronach muru na różnych skrzynkach i stołkach, zaglądali na drugą stronę, machali do siebie, wysyłali sygnały świetlne, wypatrywali się przez lornetki, ustawiali transparenty, coś wykrzykiwali. Króliki nie rozumiały z tego nic, mogły się tylko przyglądać. Krzyki płoszyły je, choć z czasem zwierzęta zaczęły się do nich przyzwyczajać. Jednak ludzie zachowywali się coraz dziwniej. Niektórzy próbowali przeskoczyć mur, potem szybko przebiec szeroki pas ziemi i przedrzeć się przez zaporę z drutu kolczastego. Czasami im się to udawało, więc niebawem zamiast drutów pojawił się drugi mur. Pomiędzy murami ciągnął się pas ziemi niczyjej. Teraz już ucieczka była dużo trudniejsza, zwłaszcza że wzdłuż muru krążyli uzbrojeni żołnierze z psami i wyłapywali desperatów. Niekiedy do nich strzelali, mimo że każdy strzał wymagał udokumentowania w raporcie. Do królików, które też znalazły się między murami, nie strzelano, widać nie zasługiwały na raporty, ale stały się więźniami. Nawet jeśli biegły długo wzdłuż muru, nie mogły opuścić swojego terytorium, a jedynie wrócić w to samo miejsce. Królicze więzienie zaczęło jednak zwierzakom odpowiadać: nikt tam na nie nie polował, nic nie zakłócało ich spokoju, a sporadyczne strzelanie do uciekinierów dawało się jakoś znieść. Króliki mogły nawet dojść do wniosku, że wzniesiono mur i wystawiono straże po to, żeby je chronić. Ludzie z całego świata przyjeżdżali, żeby zobaczyć ten jedyny w swoim rodzaju króliczy rezerwat, fotografowali zwierzaki, uwieczniali ich wizerunki na murze. Króliki rozmnażały się więc na potęgę, żeby nie zawieść widowni. Z czasem jednak brak zewnętrznych zagrożeń zaczął obracać się przeciwko nim: straciły zainteresowanie otoczeniem, popadły w bierność i apatię. Kiedy na czele kraju stanął Erich Honecker, miłośnik zwierząt, postanowił udowodnić, że rezerwat jest idealnym miejscem do życia. Brał pożyczki z Zachodu na wysiew trawy, nad pasem ziemi rozbłysły latarnie, żeby nikt nie plątał się tam po ciemku, a szczeliny w murze starannie zamurowano, aby króliki nie zaraziły się przywleczonymi z zewnątrz chorobami. Coraz więcej psów pilnowało też króliczego bezpieczeństwa. Mimo to wciąż były króliki, które próbowały wydostać się na wolność, budując podkopy pod murem. Aż nagle w murze pojawiły się dziury i możliwe stało się opuszczanie rezerwatu. Króliki wreszcie mogły zobaczyć prawdziwy świat, przekonać się, że trawa na zewnątrz jest bujniejsza, spróbować nawet chrupiącej sałaty. Sam rezerwat postanowiono zlikwidować, strażnicy zniknęli. Dziś króliki żyją na zwykłych podwórkach i w parkach, muszą rywalizować o jedzenie z innymi zwierzętami. Po spokojnym życiu między murami trudno im było odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Najłatwiej przystosowały się młode osobniki. Stare czasami jeszcze tęsknią za rezerwatem. "Królik po berlińsku" znalazł się wśród ośmiu filmów dokumentalnych kandydujących do Oscara 2009 w kategorii najlepszy dokument długometrażowy. Za swój film Bartek Konopka dostał m.in. Złotego Lajkonika na 49. Krakowskim Festiwalu Filmowym i nagrodę na festiwalu Hotdoc w Toronto. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICA PUSTELNIKA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:55 DZIECI KWATERY Ł Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Przejmujący film dokumentalny "Dzieci kwatery Ł" w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego przedstawia prace ekshumacyjne na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim, pilnie śledzone przez rodziny Żołnierzy Wyklętych i historyków. Dokument opowiada o tragicznych losach rodzin żołnierzy podziemia niepodległościowego bądź opozycji antykomunistycznej, którzy zostali zamordowani w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie w latach 1948 - 56. Punktem wyjścia są prace ekshumacyjne ofiar terroru komunistycznego na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim w kwaterze Ł. To miejsce wyjątkowe, przez lata symboliczne, a od 2013 r. przywracające nadzieję rodzinom na odnalezienie szczątków swoich bliskich. Maria Leśnikowska, jedna z bohaterek filmu "Kwatera Ł" również w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego, mówi, że to miejsce przez lata wyklęte, a dzisiaj święte. Dokument ten stanowi kontynuację "Kwatery Ł", opowiada bowiem historię rodzin Żołnierzy Wyklętych, które poszukując miejsca spoczynku swoich ojców, mężów i dziadków, towarzyszą dr. hab. Krzysztofowi Szwagrzykowi i jego zespołowi podczas kolejnych etapów prac ekshumacyjnych na powązkowskiej Łączce. Widz śledzi m.in. poruszającą historię dwóch braci - synów ppłk. Antoniego Olechnowicza, ostatniego komendanta wileńskiego okręgu AK, zamordowanego w 1951 r. - którzy pozbawieni ojca, a przez kilka lat także matki, żyli w cieniu śmierci. 03:00 ZDOLNE BESTIE TE KOSSAKI... Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Marta Wegiel Zdjęcia: Maciej Mroziewicz Film opowiada o życiu i twórczości kilku pokoleń rodziny Kossaków: od Juliusza, Wojciecha i Jerzego, słynnych malarzy - batalistów, po kobiety, literatki, znacznie różniące się w swojej twórczości, Marię Pawlikowską - Jasnorzewską, Magdalenę Samozwaniec i Zofię Kossak - Szczucką. Narratorem filmu jest przedstawicielka piątego pokolenia rodziny: Joanna Kossak, malarka, specjalizująca się w portretach koni.