TVP Dokument Piątek, 30.09.2022 06:00 DZIKA POLSKA - PUSZCZAŃSKIE PSZCZOŁY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Pszczoły - znane z uli i miodu - pierwotnie były mieszkankami głuchych puszcz Europy, gdzie zasiedlały dziuple starych drzew. Dziś prawdziwie dzikich pszczół już prawie nie ma, a rozliczne odmiany trzymane w pasiekach mieszają się ze sobą. Ale jest nadzieja na powrót dzikich pszczół, bo do polskich puszcz wracają bartnicy. Naukę pobrali od swych kolegów z Baszkirii, gdzie bartnictwo wciąż kwitnie. Odwiedziliśmy dwóch młodych bartników, którzy mają barcie w lasach nad Pilicą. Powrót pszczelich rojów do lasu to szansa na odizolowanie ich od rodzin sprowadzanych przez pszczelarzy z innych okolic kontynentu, które wprowadzają do organizmu naszych pszczół obce geny, co często oznacza zmniejszenie ich naturalnej odporności chociażby na chłody i utrudniające przezimowanie. Bartnictwo to ochrona pszczół, ale też starych lasów i wiekowych drzew, bo tylko w nich można zakładać barcie. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 4 U TATARÓW Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Nie trzeba przemierzyć tysięcy kilometrów i przeznaczyć tysięcy złotych na daleką podróż, aby się znaleźć w zupełnie innym świecie. Wystarczy odwiedzić polskich Tatarów mieszkających do dzisiaj na Podlasiu. Radosław Kotarski korzysta z tej rady i poznaje barwną kulturę, obyczaje i miejsce życia potomków Czyngis - chana, obecnych w Polsce od kilkuset lat. Sprawdza, jak wygląda ich codzienne życie, czym się zajmują i jak przechowują pamięć o przodkach. Ma również okazję ugotować niezwykłą potrawę. 07:05 NOTACJE - ZOFIA HELWING. PRZERAŻENIE W OCZACH MATKI Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej, Marcin Sępiak Zofia Helwing ur. w 1925 r. w Kowlu na Wołyniu. Córka legionisty, uczennica gimnazjum i liceum im. Tomasza Zana w Mołodecznie (woj. wileńskie). W roku 1940 została deportowana wraz z matką do obozu w Niuchmiżu (obwód archangielski). Amnestionowana i powtórnie deportowana - do Atbasaru (Kazachstan). Powróciła do Polski w lutym 1946 r. Prezes honorowy oddziału wrocławskiego Związku Sybiraków i rzecznik prasowy. Pod pseudonimem Zofia Tarkocińska wydała swoje wspomnienia pt. "Ociosani". 07:15 NOTACJE - ZOFIA HELWING. ZESŁANIE DO KOTŁASU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Zofia Helwing ur. w 1925 r. w Kowlu na Wołyniu. Córka legionisty, uczennica gimnazjum i liceum im. Tomasza Zana w Mołodecznie (woj. wileńskie). W roku 1940 została deportowana wraz z matką do obozu w Niuchmiżu (obwód archangielski). Amnestionowana i powtórnie deportowana - do Atbasaru (Kazachstan). Powróciła do Polski w lutym 1946 r. Obecnie jest prezesem honorowym oddziału wrocławskiego Związku Sybiraków i rzecznikiem prasowym. Pod pseudonimem Zofia Tarkocińska wydała swoje wspomnienia pt. "Ociosani". 07:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 110 ZIEMIA KŁODZKA Magazyn, 20 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Michał Piedziewicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ziemia kłodzka to cel kolejnej wyprawy Tomasz Bednarka. Wokół pasma górskie, w dolinach urokliwe miasteczka i popularne uzdrowiska. W centrum wiekowe miasto, stolica dawnego hrabstwa. Kraina kusi bogactwem zabytków, a krajobrazy bywają tutaj baśniowe. Jedną z najbardziej malowniczych części regionu jest Kotlina Kłodzka. Średniowieczne Kłodzko powstało w punkcie strategicznym, wypełniając dolinę pomiędzy wzgórzami. Z historią miasta można się zapoznać w wąskich korytarzach podziemnej trasy turystycznej. W głębokich piwnicach przechowywano towary, ale i chroniono się w czasie wojen i oblężeń. Kłodzko pełne jest zabytków. Ozdobą tutejszego rynku jest neorenesansowy ratusz oraz otaczające go kamienice, a nad miastem góruje XVIII - wieczna twierdza. Odwiedzając region, warto też zwiedzić barokową bazylikę w Wambierzycach, która robi kolosalne wrażenie. Prowadzi do niej 57 schodów. Imponująca fasada świątyni ma aż 52 metry wysokości. W kontraście do majestatycznego widoku z zewnątrz, wnętrze bazyliki wydaje się niewielkie. W wystroju świątyni uwagę zwraca ambona, odwołująca się do maryjnego hymnu Magnificat, oraz ołtarz z cudowną figurką Matki Bożej z Jezusem na ręku. Kolejne bogactwa ziemi kłodzkiej to jej uzdrowiska. Dawne domy zdrojowe, pijalnie wód i piękne parki można zobaczyć w Polanicy, Długopolu, Lądku, Dusznikach i w Kudowie Zdroju. Turystów zachwyci też przyroda - liczne szlaki wiodą przez Park Narodowy Gór Stołowych. 07:55 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 2 - BÓBR Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący przyrodnik Łukasz Bożycki porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Wszystko, co nas otacza, jest ze sobą powiązane. Współpracuje lub się zwalcza, poluje lub ostrzega przed zagrożeniem. Przyroda, szczególnie ta dzika, jest połączona siecią powiązań, które odkrywa i objaśnia przyrodnik.. Tylko dwa gatunki tak znacząco zmieniają środowisko, w którym żyją: bóbr i człowiek. Ludziom nie podoba się, że bobry ścinają drzewa albo budują tamy i zalewają okolicę. Często rozbierają te tamy, niszcząc ogromną bioróżnorodność. Jeśli jednak na bok odłożą złość, to zauważą, jak wiele gatunków zwierząt i roślin przyciągnęły do siebie bobry. 08:30 TAJEMNICZE ODKRYCIA W PIRAMIDZIE CHEOPSA (SCANNING THE GREAT PYRAMID / MYSTERIOUS DISCOVERIES IN THE GREAT PYRAMID) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Florence Tran Duża międzynarodowa misja postanowiła dokładnie zeskanować piramidy w Egipcie. Najlepsi na świecie specjaliści od nieinwazyjnych technik wizualizacji w końcu uzyskali zgodę na ujawnienie tych tajemnic. Misja składa się z trzech części. Dzięki nowym technologiom japońscy naukowcy wykryją miony - małe cząsteczki wytwarzane przez promienie kosmiczne. Miony przenikają do atmosfery i wszystkich rzeczy na ziemi. Specyficzne detektory umieszczone wokół piramid muszą uchwycić światło emitowane przez miony i wytworzą negatywny obraz wnętrza piramid. Jednocześnie francuskie i kanadyjskie kamery termowizyjne będą analizować największe egipskie piramidy dzień i noc, godzina po godzinie. Celem jest udowodnienie, czy pod powierzchnią znajduje się jakaś rampa wewnętrzna lub nieznana konstrukcja. Wreszcie drony wyposażone w kamery foto - grawimetryczne będą latać nad płaskowyżem Giza, zbierając dane w celu stworzenia map 3D. Pierwsze próby już wykryły nieoczekiwane anomalie. Co wkrótce zostanie odkryte? Czy odkryjemy tajne korytarze i komnaty? Czy skan naturalnej wielkości będzie w stanie potwierdzić którąkolwiek z istniejących teorii? 09:30 NAJWSPANIALSZE GÓRY ŚWIATA - ODC. 3 MONT BLANC (WORLD'S GREATEST MOUNTAINS EP. 3 MONT BLANC) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2018 Reżyseria: Jim Greayer, Tom Brisley Mini-seria dokumentalna o największych górach na świecie, które należą do najbardziej niebezpiecznych miejsc na ziemi. Cztery szczyty to Mount Everest, najwyższa góra na świecie; Mont Blanc, najwyższy szczyt w Europie Zachodniej i miejsce narodzin współczesnej turystyki górskiej; Kilimandżaro, niesamowity afrykański wulkan, który ma pięć wyjątkowych ekosystemów i czyni wspinaczkę na szczyt lodowcowy najbardziej spektakularną na świecie; i Ben Nevis, najbardziej ekstremalna i niebezpieczna góra w Wielkiej Brytanii. Film zawiera relacje naocznych świadków i ekspertów, opowiadających wiele ciekawych historii, jak dramatyczne pierwsze próby podboju tych szczytów, epickie walki ludzi o przetrwanie, zapierające dech w piersiach cuda natury oraz niezwykła przyroda. odc. 3 Mont Blanc. Alpy rozciągają się na długości 1200 kilometrów, od Francji na zachodzie po Słowenię na wschodzie. To krajobraz pełen ośnieżonych szczytów i porosłych bujną trawą górskich łąk. Nad tym łańcuchem górskim dominuje Mont Blanc, władca Alp w królewskiej szacie z otaczających go lodowców, najwyższy szczyt zachodniej Europy, o wysokości 4808 metrów n.p.m. Masyw Mont Blanc to jedno z najpiękniejszych miejsc na ziemi. Jest wyjątkowy także ze względu na sprzyjające położenie. Blisko Genewy i Mediolanu, piękny, pokryty śniegiem, stanowi wieczną atrakcję. U podnóża Mont Blanc, co roku pojawia się 5 milionów turystów. 30 tysięcy z nich chce zdobyć szczyt. Wielu miłośników gór wspina się na Mont Blanc, zarówno latem, jak i zimą. Wchodzą na wierzchołek z nartami, żeby potem na nich zjechać. 10:25 PANAMA. NIE TYLKO KANAŁ (PANAMA - MUCH MORE THAN A CANAL / PANAMA - VIEL MEHR ALS EIN KANALIEL) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Marco Berger, Ana Maria Marin Panama to mały kraj, ale posiadający i niezwykle ważny dla gospodarki świata kanał. Panamczycy uważają się za szczęśliwych ludzi i długo żyją. Słynny kanał pomiędzy Atlantykiem i Pacyfikiem jest pełen miejsc, które warto zobaczyć. Sporo tu też oryginalnych, ciekawych ludzi. Są tu piaszczyste plaże i urokliwe wyspy. Panama - mały kraj między kontynentami, pełen niespodzianek. 11:10 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 10. W DRODZE DO KAPSZTADU (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. SUR LA ROUTE DU CAP) Serial dokumentalny, 13 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Namaqualand jest jednym z najsuchszych i najbardziej tajemniczych regionów południowej Afryki. To zaczynający się w Namibii, liczący 1000 km pas piasku i skał, ciągnący się wzdłuż zimnych wód Atlantyku. Krajobraz jest poruszający. To nie rozprasza Bronte’ego - pilota. W tym regionie brakuje lotnisk i trzeba oszczędnie gospodarować paliwem. Trudno uzupełnić paliwo. Od Kapsztadu po granicę nie ma niczego. To długa trasa. Trzeba sobie radzić. Zawsze jest kłopot z paliwem. Nigdy go nie dość. Paliwo zostaje dowiezione do tego małego lotniska. Bronte przewozi chorych, ratuje ofiary katastrof, lata z politykami jak np. Nelson Mandela. Filmuje, wypatruje pożarów, lata z turystami. Pracował też w Nigerii na platformach wiertniczych. Robił wszystko po trochu. Lubi różnorodność. To fajna praca. Lubi filmować, odkrywać nowe miejsca. Sprawia mu przyjemność orientowanie się w nieznanym terenie. Ale takich miejsc jest coraz mniej. 11:30 LEGENDA CZY RZECZYWISTOŚĆ? Reportaż, 32 min, Polska, 1975 Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz "Statystyczna Polka należy do najpiękniejszych w Europie" - legenda czy rzeczywistość? Autorzy programu postanowili zweryfikować to popularne stwierdzenie. W tym celu pewnego popołudnia wybrali się na wrocławskie lodowisko, gdzie wyłapali sześć przypadkowych kobiet. Następnie każdą z nich odwiedzili w ich miejscach pracy, gdzie przeprowadzili krótkie wywiady. W ten sposób poznajemy historie: krawcowej, ekspedientki w sklepie z tekstyliami, przedszkolanki, sekretarki, lekarki i pani architekt. Bohaterki reportażu opowiadają o swojej pracy, wyjaśniając przy tym, w jaki sposób godzą życie zawodowe z obowiązkami rodzinnymi i dbaniem o siebie. Zapał, zaangażowanie, świetna samoorganizacja i nieustający uśmiech tych pań robią wrażenie. Można stwierdzić, że postawiona we wstępie teza jest prawdziwa. Dodatkowo podkreślając, że uroda nie jest jedyną zaletą naszych kobiet i dziewcząt. 12:10 UKRAIŃCY - ODC. 4. ROMAN Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Roman pochodzi z Żytomierza, mieszka w Polsce od kilku lat. We Lwowie, przy jednym z teatrów ukończył kurs aktorski oraz kierunek reżyserii eventów. Do Polski przyjechał pomóc bratu w remoncie mieszkania i został. Pracował w wielu miejscach, zwykle jednak to była praca fizyczna, a najbardziej czuje się aktorem. Kiedyś grywał okazjonalnie w bajkach dla dzieci, w spektaklach w Katolickim Teatrze Edukacyjnym, z którym jeździł wraz z zespołem do szkół i domów kultury, ale także w offowych teatrach, zagrał nawet w spektaklu "UFO" Iwana Wyrypajewa. Obecnie przygotowuje się, być może do ostatniego spektaklu, do "Odprawy posłów greckich" Jana Kochanowskiego w offowym Teatrze Supernova, gdzie gra rolę Aleksandra. Prywatnie jest szczęśliwie zakochany i wspólnie z partnerką rozwijają swoją firmę - chcą sprowadzać z Ukrainy granit i sprzedawać go w Polsce. Właśnie szykują się do pierwszego transportu. 13:00 MATA HARI: PIĘKNA I NIEBEZPIECZNA (MATA HARI - THE BEAUTIFUL SPY) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Jobst Knigge, Kristina Forbat Dokumentalna opowieść o legendarnej postaci, która była uosobieniem piękna i kobiecego uwodzenia. Mata Hari, urodzona jako Margaretha Zelle w Holandii, w Paryżu pojawiła się jako tancerka egzotyczna w 1905 roku. Znała siłę tajemniczości. Nie zdradzała, kim jest i skąd pochodzi. Jako kurtyzana urzekała najbardziej wpływowych mężczyzn swoich czasów. Kiedy wybucha I wojna światowa, Mata Hari podróżuje po Europie i nie zdaje sobie sprawy, że straszna wojna też ją usidla. Paryż, luty 1917 roku. Już trzy lata pierwsza wojna światowa nęka Europę. Do Pałacu Sprawiedliwości doprowadzono na przesłuchanie jedną z najsłynniejszych kobiet epoki. Zatrzymanie zaskoczyło Matę Hari. Była przekonana, że poradzi sobie w każdej sytuacji. Ta kobieta miała bliskie kontakty z mężczyznami na najwyższych stanowiskach. Kim była ta, co dziś panuje nad naszą wyobraźnią? Czy Mata Hari naprawdę zdradziła sekrety ujawniane jej przez wpływowych kochanków w chwilach słabości? Mata Hari zostaje przez Francuzów skazana na śmierć za szpiegostwo na rzecz Niemiec i powieszona w październiku 1917 r. Następnie gwiazda zamienia się w mit: najsłynniejszy i najpiękniejszy szpieg wszech czasów. Egzotyczna kusicielka Mata Hari stała się ofiarą mężczyzn, polityki międzynarodowej, ale przede wszystkim swojej własnej nonszalancji. Jej smutny koniec nie pozwala jednak o niej zapomnieć. 14:00 NAJWSPANIALSZE GÓRY ŚWIATA - ODC. 4 KILIMANDŻARO (WORLD'S GREATEST MOUNTAINS EP. 4 KILIMANJARO) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2018 Reżyseria: Jim Greayer, Tom Brisley Miniseria dokumentalna o największych górach na świecie, które należą do najbardziej niebezpiecznych miejsc na ziemi. Cztery szczyty to Mount Everest, najwyższa góra na świecie; Mont Blanc, najwyższy szczyt w Europie Zachodniej i miejsce narodzin współczesnej turystyki górskiej; Kilimandżaro, niesamowity afrykański wulkan, który ma pięć wyjątkowych ekosystemów i czyni wspinaczkę na szczyt lodowcowy najbardziej spektakularną na świecie; i Ben Nevis, najbardziej ekstremalna i niebezpieczna góra w Wielkiej Brytanii. Film zawiera relacje naocznych świadków i ekspertów, opowiadających wiele ciekawych historii, jak dramatyczne pierwsze próby podboju tych szczytów, epickie walki ludzi o przetrwanie, zapierające dech w piersiach cuda natury oraz niezwykła przyroda. odc. 4 Kilimandżaro. Ma wysokość 5895 metrów n.p.m. i jest najwyższą górą Afryki. Z całego świata przybywają chętni, by ją zdobyć. Żyjący u jej podnóża mieszkańcy nazwali ją Wspaniałą Górą. Nie ma drugiej takiej. To najwyższa na świecie wolnostojąca góra. W przeciwieństwie do Mount Everestu czy Mont Blanc, należących do łańcuchów górskich, wznosi się samotnie nad okolicą. Słowo Kilimandżaro przywodzi mi na myśl duszę. Kilimandżaro leży w Tanzanii we wschodniej Afryce. To istniejący od dwóch milionów lat nieaktywny wulkan o powierzchni całkowitej równej powierzchni Kornwalii. 14:50 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 5 WODNE ŚWIATY (WILD GREAT BRITAIN EP 5 WATER WORLDS) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Cykl dokumentalny o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy może być tajemnicza, więc często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i bardziej niezwykłych zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych szczegółach ich egzystencji. Od wybrzeży Kornwalii po Szetlandy, od plaż Norfolk po klify Anglesey, ta seria upamiętnia oszałamiającą przyrodę żyjącą u naszych drzwi. Brytyjskie wodne światy - piękne, szkockie jeziora, złociste trzciniska, mokradła i sadzawki w ogrodach przydomowych - są jednymi z najbogatszych miejsc przyrody. To habitaty największych ptaków w kraju, zmyślnych pająków, najlepszych pływaków i najpiękniejszych formacji latających. Prawdziwie dzikie zakątki, niedostępne miejsca i ukryte raje, gdzie czają się tajemnicze stworzenia. Znajdziemy w nich wiele sekretów czekających na odkrycie. W zakątku Devon istnieje ogromna sieć stawów - raj pulsujący życiem. 4 lata temu te stawy jeszcze nie istniały, lecz tajemniczego wodnego świata nie stworzył człowiek. 15:50 KOPALNIE W KOSMOSIE (ASTEROID MINING, THE NEW ELDORADO / ASTEROIDES, LE NOUVEL ELDORADO SPATIAL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Guillaume Lenel Dokument o eksploatacji asteroidów. To dziedzina od dawna uważana za część science fiction, ale jest bliska urzeczywistnienia. Potężni decydenci oraz państwa przygotowują się do tego poważnie, bowiem może to być odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie na rzadkie metale, które są niezbędne do naszej rewolucji numerycznej i naszej transformacji energetycznej. W 2018 roku sprzedano miliard czterysta milionów smartfonów. Najnowsze komórki zawierają złożoną mieszankę metali, z których większość to metale rzadkie. W ekranie dotykowym znajduje się ind, w baterii kobalt, za wibracje odpowiada neodym. Dzięki nim smartfony są coraz lżejsze i pojemniejsze. Celem Planetary Resources jest pozyskiwanie bogactw kosmosu dla ludzkości w kosmosie i na ziemi. Planeta cierpi na brak surowców, ale potrafimy zmienić niedobór w obfitość. Jakie kroki wciąż oddzielają nas od nadejścia nowej ery górnictwa? A co ten sen o Eldorado mówi o naszym sposobie wykorzystywania środowiska? Asteroidy zawierają te same bogactwa, które można znaleźć na ziemi, ponieważ są "cegłami", z których zbudowane są planety. 6-7 miliardów lat temu Układ Słoneczny był dyskiem gazów i pyłów krążących wokół Słońca. Z czasem te pyły zaczęły się zlepiać, tworząc zalążki planet. Ale część tego materiału utknęła między Marsem a Jowiszem, tworząc Pas Asteroid. Opierając się na tym fascynującym temacie, jakim jest eksploatacja kosmosu, film konfrontuje dwa aspekty naszej cywilizacji: potrzebę odkrywania przyszłych terytoriów oraz sposób radzenia sobie z eksploatacją terytoriów obecnych. 16:50 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 14 SYLT. SAINT - TROPEZ MORZA PÓŁNOCNEGO (AROUND THE SEA II EP. 14 SYLT. SAINT - TROPEZ DE LA MER DU NORD) Serial dokumentalny, 15 min, Francja, 2018 Reżyseria: Antoine Laura Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku poznamy niemiecką wyspę Sylt, nazywaną Saint - Tropez Morza Północnego. Czterdziestokilometrowy pas jasnego piasku, słońce i piękne widoki. Lazurowe Wybrzeże ma godnego konkurenta! W sezonie odwiedza ją w sumie milion turystów. To głównie zamożniejsi przedstawiciele niemieckiego społeczeństwa, amatorzy dobrej zabawy. Gdy jest chłodno, ludzie przynoszą koce i spędzają w plażowych koszach całe dnie. 17:10 PIRENEJE - PIĘKNE I DZIKIE (THE WILD BEAUTY OF THE PYRENEES / DIE WILDE SCHÖNHEIT DER PYRENAEN) Film dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Film dokumentalny o Pirenejach i tamtejszej dzikiej przyrodzie. To pasmo górskie między Morzem Śródziemnym a Atlantykiem, z ciężko pracującymi mieszkańcami i zachwycającą przyrodą. Od ponad stu lat góry są wyzwaniem dla kolarzy Tour de France, a wąskimi dolinami wije się mały, żółty pociąg. To też raj dla sportów ekstremalnych, niektórzy sięgają tu gwiazd. Pireneje są naturalną granicą między Francją a Hiszpanią, a Andora, jedno z najmniejszych państw w Europie, znajduje się w jej sercu. Eksplorujemy francuskie Pireneje i zapraszamy publiczność na spotkanie z jej mieszkańcami, prowadząc wiejskie życie w kraju o czystej urodzie. Od wybrzeża Morza Śródziemnego po Ocean Atlantycki mijamy wysokie na 3000 metrów góry z nietkniętymi jeziorami, gigantycznymi wodospadami i średniowiecznymi wioskami, w których ludzie prowadzą życie w ścisłym związku z dziką przyrodą. Towarzyszymy kilku bohaterom w ciągu jednego roku. Różne pory roku charakteryzują nietknięty górski krajobraz Pirenejów, a także florę i faunę. Wiosną, latem, jesienią i zimą doświadczamy transformacji tego zadziwiającego krajobrazu i wyzwań, z którymi mierzą się mieszkańcy o każdej porze roku. 18:05 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - REMBRANDT (EXHIBITION ON SCREEN) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NAMIBIA. PONADCZASOWA AFRYKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Namibia to stosunkowo mało znany kraj o zróżnicowanym krajobrazie. Rdzawe pustynie, parki narodowe i rozległe przestrzenie nad Atlantykiem. Bogactwa Namibii zaskakują podróżnych. Poza wspaniałymi pejzażami, kraj ten kryje w sobie również fascynującą mozaikę kultur. Namibia to jeden ze skarbów kontynentu afrykańskiego. Namibia leży w południowo - zachodniej części Afryki, nad Oceanem Atlantyckim. Dawniej stanowiła kolonię niemiecką, następnie była okupowana przez RPA. Uzyskała niepodległość w 1990 r. Namibia to olbrzymi, lecz słabo zaludniony kraj. Na jej obszarze - ponad dwukrotnie większym od terytorium Niemiec - żyje zaledwie 2 miliony mieszkańców. 20:10 ZŁOTO DLA KIMA - ŻYCIE DLA UKOCHANEGO PRZYWÓDCY (GOLD FOR KIM - A LIFE FOR NORTH KOREA'S LEADER) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Hoft Film dokumentalny o Korei Północnej i jej przywódcy. Testy rakietowe, groźby wojny, łamanie praw człowieka - i nagle sygnały gotowości do dialogu. Przywódca Kim Yong Un trzyma świat w napięciu, a Korea Północna ponownie trafia na pierwsze strony gazet od 2018 roku. Ale co tak naprawdę dzieje się w tym odizolowanym kraju? Jak ludzie żyją między sankcjami a całkowitym nadzorem? Reporterowi Michaelowi Höftowi i jego zespołowi udało się odbyć podróż po Korei Północnej i uzyskać rzadki wgląd w codzienne życie autochtonów. Na dwa tygodnie pan Ham i pan Pak nie będą ich odstępować. Mają sprawdzać, co filmują i chodzić za nimi krok w krok. Spontaniczne i bezpośrednie rozmowy z obywatelami są zabronione. Jednostka jest niczym, każdy obywatel musi podporządkować się ideom dynastii Kimów - przynajmniej na pozór. To zasada numer jeden w tym zagadkowym kraju. 21:10 WYMUSZONE ZEZNANIA (FALSE CONFESSIONS) Film dokumentalny, 58 min, Dania, 2018 Reżyseria: Katrine Philp Muzyka: Jonas Colstrup Film dokumentalny analizujący ludzkie zachowania w obliczu wymuszonych zeznań. Każdy przypadek wymuszonego zeznania to nie tylko pytanie, dlaczego niewinna osoba przyznaje się do niepopełnionej zbrodni. To także drugie: dlaczego oskarżyciel, sąd, ławnicy, sąd apelacyjny nie zwracają na to uwagi. Drobiazgowe wywiady, badania laboratoryjne, poszukiwania na miejscu i ponad sto lat rozwoju psychologii mówią nam: gdy kłamie się w sprawie dowodów, oczywistego stanu rzeczy, zmienia się ludzką percepcję, wspomnienia, prawie każdy aspekt funkcji poznawczych. Złamać można każdego. Każdego roku wielu amerykańskich podejrzanych przyznaje się do niepopełnionych przestępstw, a eksperci twierdzą, że przeszkoleni śledczy mogą skłonić każdego do przyznania się do czegokolwiek. Podczas procesu policyjnego przesłuchania w USA powszechnie stosuje się technikę Reida, złożoną taktykę psychologiczną, aby skłonić podejrzanych do przyznania się do popełnienia przestępstwa. Przez lata, za zamkniętymi drzwiami, w pomieszczeniach pozbawionych urządzeń rejestrujących proces, wyszkoleni śledczy z ogromnym sukcesem skłaniali oskarżonych do przyznania się, często bez względu na to, czy podejrzany rzeczywiście jest winny. Film śledzi cztery przypadki, wszystkie związane z fałszywymi zeznaniami i analizuje psychologiczny aspekt tego, jak ludzie ostatecznie przyznają się do przestępstw, których nie popełnili oraz konsekwencje tych zeznań dla oskarżonych, ich rodzin i całego społeczeństwa. Zobaczymy, jak łatwo można utknąć w tunelowej wizji pewnego śledczego, który wierzy, że to ty jesteś sprawcą. Nagroda dla filmu na LA Film Festival we wrześniu 2018. 22:20 MIASTO GNIEWU S.II - /12/ PO DRUGIEJ STRONIE Serial fabularyzowany, 31 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Muzyka: Tomasz Kamiński W tym odcinku widzowie poznają historie o policjantach, którzy przeszli na ciemną stronę. Opowiemy o problemach, z jakimi borykała się polska policja na początku XXI wieku, o warunkach finansowych, w jakich żyli wtedy policjanci. Przypomnimy historię policjanta, któremu proponowano łapówkę, ale nie zgodził się jej przyjąć. Opowiemy o policjantach pomawianych o współpracę z gangsterami. Przypomnimy historię Sławomira Opali, policjanta który popełnił samobójstwo po wyjściu z więzienia. Wspomnimy o Piotrze Wróblu, który zwerbował Jarosława Sokołowskiego ps. Masa, a później został oskarżony przed gansgterów o przyjmowanie łapówek. Pokażemy, jak cienka jest linia pomiędzy policjantem a przestępcą i jak łatwo czasami przejść na drugą stronę barykady. Naganne zachowania policjantów będzie omawiał również profiler kryminalny Jan Gołębiowski, który wyjaśni motywacje funckjonariuszy, którzy przeszli na ciemną stronę. 23:00 BRUDNE PIENIĄDZE - ODC. 4 MIGRANCI (DIRTY DOLLARS INC. / DOLLARS NOIRS / EP. 4 THE MIGRANT AND REFUGEE BOOMING MARKET) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Sylvain Braun Nielegalny handel nie ma granic dla przestępców, którzy go uprawiają. Ta seria śledcza ujawnia międzynarodowe schematy, które działają i rozprzestrzeniają się na naszych oczach, pomimo coraz surowszych przepisów i wzmocnionych zabezpieczeń. 24:00 ŻYWIOŁ Reportaż, 16 min, Polska, 1979 Scenariusz: Tadeusz Litowczenko Zdjęcia: Mirosław Skrzypczak Powódź w okolicach miejscowości Kramsk (dawn. woj. konińskie) w 1979 roku. 14 marca wezbrane wody Warty przerwały wały we wsi Święte. W województwie konińskim zalanych zostało ponad 90 tys. hektarów gruntu. W gminie Kramsk woda zniszczyła 840 gospodarstw. W ciągu czterech dni wojsko ewakuowało 1350 osób, 3420 sztuk trzody chlewnej, bydła i koni. Powodzianom dostarczano amfibiami żywność i lekarstwa. Od 23 marca 1979 roku woda zaczęła opadać. Dwa miesiące po powodzi na miejscu tragedii pojawia się ponownie ekipa telewizyjna. Ludzie wracają do opuszczonych domostw. Usuwają szkody i zniszczenia. Pokazują zalane obejścia, opowiadają o swoich nieszczęściach. Zniszczone zasiewy, utracone zapasy. Mimo to potrzeba przetrwania. Paradoksalnie, kolejnym żywiołem, z którym muszą się zmierzyć powodzianie, okazuje się biurokracja. W zakończeniu reportażu nazwiska osób oczekujących natychmiastowej pomocy ze strony państwa. 00:25 NOTACJE - ZOFIA HELWING. OCZEKIWALIŚMY AŻ GONG ZADZWONI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Krzysztof Tadej Zofia Helwing ur. w 1925 r. w Kowlu na Wołyniu. Córka legionisty, uczennica gimnazjum i liceum im. Tomasza Zana w Mołodecznie (woj. wileńskie). W roku 1940 deportowana wraz z matką do obozu w Niuchmiżu (obwód archangielski). Amnestionowana i powtórnie deportowana - do Atbasaru (Kazachstan). Powróciła do Polski w lutym 1946. Obecnie jest prezesem honorowym oddziału wrocławskiego Związku Sybiraków i rzecznikiem prasowym. Pod pseudonimem Zofia Tarkocińska wydała swoje wspomnienia pt. "Ociosani". 00:35 MUMIA LENINA OBIEKT SPECJALNY W SERCU ROSJI Dokument fabularyzowany, 50 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Barbara Włodarczyk Mumia Lenina spoczywa w samym sercu Rosji na Placu Czerwonym od 1924 roku. Jej historia to opowieść pełna politycznych intryg i zwrotów akcji. Nad szczątkami wodza bolszewickiej rewolucji czuwa cały sztab naukowców, a ich działalność objęta jest tajemnicą. Mauzoleum Lenina w samym sercu Moskwy jest nie tylko symbolom przewrotu, który zmienił bieg historii świata. Jak mówi jeden z bohaterów dokumentu, to także znak, że Rosja nie odcięła się od sowieckiej epoki. Film pokazuje emocje, jakie 100 lat po bolszewickiej rewolucji wywołuje mumia Lenina, odpowiada na pytanie, skąd się bierze aura tajemniczości wokół mauzoleum, i dlaczego władze nie chcą jego likwidacji, choć opowiada się za tym ponad 60% Rosjan. Zawiera też smaczki dotyczące konserwacji szczątków. Tytuł filmu ma podwójny wydźwięk. Odwołuje się do tego, że mauzoleum leży w centrum Moskwy, ale także do tego, że Lenin wciąż jest bliski sercom milionów Rosjan. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - CZYNY WARTE POMNIKÓW Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku: Naturalną koleją rzeczy, wraz z upływem czasu ważne wydarzenia w społecznej pamięci przechodzą na coraz wyższy stopień ogólności. Indywidualne losy są zastępowane przez wielkie liczby, niezwykła dramaturgia bojów przeradza się w syntetyczny opis sytuacji. My regularnie idziemy pod prąd tych prawidłowości ku jednostkowym wydarzeniom i ich bohaterom. Dziś, będąc na przedmościu Warszawy, wspomnimy postać porucznika Stefana Pogonowskiego, uczestnika bitwy warszawskiej. Chcemy odnaleźć miejsce jego bohaterskiej śmierci, a także zbadać pobliskie tereny, by znaleźć dowody zaciekłych, polsko - bolszewickich walk sierpnia 1920 roku. 02:05 HISTORIA KOWALSKICH Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Zdjęcia: Tomasz Madejski, Adam Palenta Muzyka: Marcin Pospieszalski Aktorzy: Maja Barełkowska, Artur Lis, Jolanta Grusznic-Nowicka, Wenanty Nosul, Ewelina Gnysińska, Maciej Rayzacher, Jerzy Pożarowski, Stefan Knothe, Ireneusz Dydliński, Mikołaj Muller, Dymitr Hołówko, Krzysztof Gostkiewicz, Wiesława Gutowska-Siemianowska, Wojciech Glanc, Andrzej Pośniak Fabularyzowany dokument Arkadiusza Gołębiewskiego i Macieja Pawlickiego był prezentowany podczas 34. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Na przykładzie historii Kowalskich i innych rodzin zamordowanych przez niemieckie oddziały SS za pomoc Żydom, twórcy podejmują próbę rekonstrukcji życia typowego polskiego miasteczka oraz stosunków polsko - żydowskich w latach okupacji. Relacje naocznych świadków tamtych wydarzeń przeplatają się z fragmentami inscenizowanymi. Polska i Ukraina były jedynymi krajami w Europie, gdzie Niemcy za pomoc udzieloną Żydowi karali śmiercią całe rodziny. Miejscem akcji filmu jest wieś Ciepielów koło Radomia, a główny wątek koncentruje się wokół tragedii Bronisławy i Adama Kowalskich, którzy za udzielenie pomocy żydowskim sąsiadom zapłacili najwyższą cenę: zginęli wraz z pięciorgiem swoich małych dzieci. 6 grudnia 1942 roku stał się jednym z najczarniejszych dni w historii tej wioski. Niemieccy żandarmi, którzy zaledwie kilka tygodni wcześniej w opustoszałym majątku Ciepielów utworzyli posterunek, rankiem zorganizowali obławę na rodziny Kowalskich, Obuchiewiczów, Skoczylasów i dwie rodziny Kosiorów. Dowodzeni przez Carla Bruno esesmani za ukrywanie Żydów spalili żywcem 34 Polaków. W Ciepielowie, typowym polskim miasteczku, przed wojną żyła w symbiozie społeczność polska i znacznie liczniejsza - żydowska. Mimo różnic kulturowych i wyznaniowych rodziły się wielkie przyjaźnie i miłości. Starsi również żyli w dobrych stosunkach z sąsiadami, choć zdarzali się i tacy, którym Żydzi w polskim miasteczku zawadzali. O mordzie sprzed 67 lat nie mówiło się dotąd wiele, ta bulwersująca sprawa owiana była milczeniem. We wspomnieniach krewnych osób pomordowanych sprawa ta ciągle jednak wywołuje silne emocje. 03:15 NEW POLAND Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2010 Reżyseria: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Zdjęcia: Andrzej Adamczak Niektórzy wciąż wierzą, że w 1945 roku Polska została wyzwolona. Film Roberta Kaczmarka i Grzegorza Brauna rozwiewa wątpliwości. Elektryzujący opinię publiczną dokument zawiera m. in. wypowiedzi Władimira Bukowskiego, prof. Jana Marka Chodakiewicza, prof. Wojciecha Roszkowskiego, byłych pracowników CIA, a także niepublikowane dotąd dokumenty.