TVP Historia Niedziela, 02.10.2022 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1938 - zajęcie Zaolzia; 1944 - koniec Powstania Warszawskiego; 1957 - zamknięto tygodnik "Po prostu"; 1968 - zmarł malarz francuski Marcel Duchamp; 09:05 WIEDŹMIN - ODC. 3/13 CZŁOWIEK - PIERWSZE SPOTKANIE Serial fantastyczno - przygodowy, 46 min, Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Aktorzy: Michał Żebrowski, Anna Dymna, Ewa Wiśniewska, Grażyna Wolszczak, Andrzej Chyra, Maciej Kozłowski, Zbigniew Zamachowski, Michał Milowicz, Dorota Kamińska, Henryk Talar, Karolina Gruszka, Agnieszka Sitek, Maja Ostaszewska, Agata Buzek, Daniel Olbrychski W lesie Geralt jest świadkiem próby gwałtu grupy żołdaków na kilkunastoletniej dziewczynie. Chcąc zapobiec złu, musi stanąć do walki z ludźmi, a więc sprzeniewierzyć się wiedźmińskiemu kodeksowi. Geralt zabija kilku napastników, lecz wobec ataku z tyłu pozostaje bezradny. Gdyby w porę nie pojawił się jego dawny opiekun, nie uszedłby z życiem. Uratowana z opresji dziewczyna to Renfri, księżniczka, która uciekła z zamku, nie mogąc znieść macochy. Chce przystąpić do leśnej bandy, by w przyszłości zemścić się na drugiej żonie ojca. Zdumiony Geralt odkrywa, że dziewczyna nie okazuje mu żadnej wdzięczności. Jest zarozumiała, dwulicowa, zepsuta. Do wiedźmina żywi zaś mieszaninę pogardy i litości. Odprowadziwszy Renfri do kryjówki zbójników, Geralt rusza dalej. Ratuje życie młodziutkiej driadzie Morenn, zabijając leśnego wija. Morenn jest poważnie ranna, ugodziła ją strzała siepaczy Falvicka, który prowadzi podjazdową wojnę przeciw elfom. Dzięki ziołowym miksturom Geraltowi udaje się wyleczyć driadę. Ta okazuje się przeciwieństwem Renfri - cicha, łagodna, a w dodatku zakochana w swym wybawcy. Widząc uczucie Morenn, zakłopotany Geralt postanawia odwieźć ją do rodzinnego Brokilonu. Mimo, że driada nie jest mu obojętna, zamierza dochować wierności kodeksowi wiedźmińskiemu, a w tym nie ma miejsca na miłość. 10:50 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 5 W GOŚCINIE U ANGLIKÓW Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Wykonawcy: Krzysztof Mroczkowski (prowadzący) Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II Wojny Światowej. Historia Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie pisana jest najczęściej językiem historycznych statystyk, danych osobowych, dat zestrzeleń, typów maszyn. Planowany cykl "Ci cholerni Polacy" nie będzie historią poszczególnych Dywizjonów, ale opowieścią o lotnikach, uzupełnioną o dane bitewne czy też techniczne i materiały wspomnieniowe, dotąd niepublikowane, pochodzące ze zbiorów Fundacji Charytatywnej Stowarzyszenia Lotników Polskich w Londynie. Obecnie w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego. Planowany cykl opowie o lotnikach, którzy walczyli w szeregach Polish Air Force w latach 1939 - 1941, czyli od chwili ewakuacji, po zakończeniu działań we wrześniu 1939 roku, po koniec Bitwy o Anglię. 12:40 ISLANDS - TROPIKALNE WYSPY ŚWIATA 1. MADAGASKAR (EARTH'S TROPICAL ISLANDS 1. MADAGASCAR) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Kathryn Jeffs, Roger Webb Film dokumentalny BBC Studios opowiadający o wyspach: Madagaskar, Borneo i Hawaje. Wszystkie stanowią odzielne ekosystemy, a ich unikalna przyroda jest od lat zagrożona wyginięciem. Odcinek pierwszy to podróż na wyspę Madagaskar. Oddalone od kontynentów, na otwartych oceanach leżą tropikalne wyspy zamieszkane przez zwierzęta, które ewoluowały w izolacji oraz ludzi, którzy przystosowywali się tu do życia w szczególnych warunkach. Od lasów deszczowych Borneo z ich nadzwyczajną różnorodnością dzikiej przyrody po Hawaje, najbardziej odległy archipelag, skolonizowany przez najodporniejszych pionierów, po Madagaskar - najstarszą z wysp, gdzie powstały tysiące wyjątkowych gatunków. Każda z tych wysp z czasem stała się jedynym w swoim rodzaju światem, domem dla wspaniałych form życia niewystępujących nigdzie indziej na Ziemi. Wśród tropikalnych wód Oceanu Indyjskiego leży najstarsza wyspa na świecie. Madagaskar. Na obszarze odizolowanym od reszty świata dłużej niż jakakolwiek inna wyspa, życie miało wystarczająco dużo czasu, by wyewoluować do najbardziej zaskakujących form. Ponad 15 tysięcy miejscowych gatunków nie występuje nigdzie indziej na świecie. Na żadnej z pozostałych wysp naszej planety nie spotkamy tak dużo wyjątkowych roślin i zwierząt. Madagaskar uformował się blisko 90 milionów lat temu, kiedy rozpadła się olbrzymia masa lądowa superkontynentu Gondwany. Obecne Indie odłączyły się od Afryki, a Madagaskar pozostał u jej wybrzeży. Tę rozległą wyspę, wielkością niemal dorównującą powierzchni Francji, zapełniają niezwykłe pradawne środowiska. W centralnej części Madagaskaru znajduje się Płaskowyż Centralny - górzysta formacja, która w istotny sposób wpływa na klimat wyspy. Ciepłe, wilgotne powietrze nadpływa znad Oceanu Indyjskiego, przynosząc deszcze nad wschodnią część krainy. Góry zatrzymują deszcz kierujący się na zachód, co powoduje powstanie rozległych suchych obszarów. Jałowy krajobraz ciągnie się daleko ku południowo - zachodniemu wybrzeżu. To właśnie tu 55 milionów lat temu morze wyrzuciło na brzeg nielicznych zwierzęcych rozbitków, którzy zdołali przetrwać 400 - kilometrową przeprawę z Afryki. 13:40 WOJOWNICY CZASU - OBRONIĆ MIASTO, CZYLI ŁOWICZ 1939 Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Największą bitwą kampanii wrześniowej 1939 roku była trwająca 14 dni bitwa nad Bzurą. Była ona zarazem największą operacją zaczepną kampanii przeprowadzoną na tak wielką skalę. Złożyło się na nią wiele potyczek i starć, z których jedną z najzacieklejszych była bitwa o Łowicz. W programie "Wojownicy czasu" Grzegorz Gajewski podróżuje przez wieki i epoki, pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie "Wojownicy czasu 14:20 WINNETOU - W DOLINIE ŚMIERCI (WINNETOU UND SHATTERHAND IM TAL DER TOTEN) Film przygodowy, western, 85 min, Jugosławia/Niemcy/Włochy 1968 Reżyseria: Harald Reinl Scenariusz na podstawie powieści Karola Maya: Axel Berg, Harald Reinl Aktorzy: Pierre Brice, Lex Barker, Karin Dor, Ralf Wolter, Eddi Arent, Rik Battaglia, Clarke Reynolds, Vladimir Medar i inni Major Kingsley zostaje posądzony o sprzeniewierzenie złota, które miał odtransportować z zagrożonego fortu Dawson w bezpieczne miejsce. W obronie czci ojca, nieobecnego na rozprawie sądowej, staje jego córka Mabel, wspomagana przez Old Shatterhanda. Gdy rozprawa zostaje odroczona, a Mabel wpada w ręce bandytów usiłujących odebrać jej ostatni list ojca, Old Shatterhand znów przychodzi jej z odsieczą. Wraz z Mabel i delegowanym przez sąd porucznikiem Cummingsem ruszają na spotkanie Winnetou, któremu umierający Kingsley wyjawił w tajemnicy nowe miejsce ukrycia złota. Rozpoczyna się dramatyczny wyścig z bandą złoczyńców i plemieniem Siuksów, które wykopało topór wojenny i też chce zdobyć złoto, żeby kupić za nie broń. Dzięki przebiegłości i odwadze Winnetou oraz Old Shatterhanda udaje się im dotrzeć jako pierwszym do Doliny Śmierci, gdzie znajduje się złoto ukryte wśród grobowców dawnych wodzów indiańskich. Niestety, w ostatniej chwili bandyci znów podstępem uprowadzają Mabel i zmuszają tym samym Winnetou i Old Shatterhanda do wydania im złota. W tym samym momencie przybywają jednak Siuksowie, których strzały powodują wybuch gazu ziemnego. Dochodzi do katastrofy. 17:25 NOCE I DNIE - ODC. 3/12 - BABCIA Serial historyczno, obyczajowy, 51 min, Polska, 1977 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki, Barbara Ludwiżanka, Jerzy Kamas, Janina Traczykówna, Beata Tyszkiewicz, Kazimierz Opaliński, Emir Buczacki, Ryszarda Hanin, Aleksander Sewruk, Ludwik Benoit, Ewa Dałkowska, Tadeusz Fijewski, Helena Gruszecka, A Baranowska Dla Bogumiła i Barbary nadchodzą dobre dni. Gospodarstwo serbinowskie kwitnie, dwie córki, Agnieszka i Emilka, chowają się znakomicie, na świat przychodzi trzecie dziecko - Tomaszek. Niechcicowie sprowadzają do siebie babcię Ostrzeńską, matkę Barbary. Starsza pani czuje się tu potrzebna i szczęśliwa. Choroba babci zaskakuje wszystkich. Oboje Niechcicowie przez wiele miesięcy pielęgnują chorą z wielkim oddaniem, ale los jest nieubłagany. 19:05 MUMIE STAROŻYTNEGO EGIPTU - TAJEMNICA ŚMIERCI WALECZNEGO FARAONA. ODC. 1/6 (MUMMIES UNWRAPPED) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2019 Przez wieki mumie fascynowały, ale i przerażały. Nie tylko są kluczem do poznania starożytności, lecz także do rozwikłania tajemnic, które fascynowały historyków przez setki lat. Seria przybliża historie mumii z różnych zakątków świata i odkrywa zakamarki najbardziej fascynujących miejsc pochówku i starożytnych grobowców - od egipskich grobowców i masowych grobów Majów, do ukrytych krypt, a nawet spornych pozostałości po zabójcy Abrahama Lincolna, który nazywał się John Wilkes Booth. 20:05 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 5/6 NAZISTOWSKI DŻIHAD (ODC. 5/6) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Odc. 5 Podczas II wojny światowej ogromna liczba niemieckich Żydów wyjechała na Bliski Wschód w poszukiwaniu bezpiecznego domu. Arabowie widzieli w nowych przybyszach zagrożenie dla własnej tradycji i ustalonego porządku. Rozpoczęły się masowe ataki i prześladowania. Ludność żydowska nie zdołała uciec przed zagładą, a jej los niewiele różnił się od tego, jaki spotkał ich krewnych pozostałych w Europie. 21:15 MOST NA RENIE (BRIDGE AT REMAGEN) Dramat wojenny, 112 min, USA 1969 Reżyseria: John Guillermin Scenariusz: Richard Yates, William Roberts Aktorzy: George Segal, Robert Vaughn, Ben Gazzara, Bradford Dillman, E. G. Marshall, Peter Van Eyck, Matt Clark, Fritz Ford, Tom Heaton, Bo Hopkins, Robert Logan i inni Luty 1945 roku, ostatnie dni II wojny światowej. Niemiecki generał Von Brock otrzymuje rozkaz wysadzenia w powietrze jedynego ocalałego mostu na Renie, prowadzącego w głąb Niemiec. Generał zwleka jednak z wykonaniem rozkazu, ponieważ oznaczałoby to pozostawienie 50 tysięcy żołnierzy na pastwę nacierających Amerykanów. Powierza to zadanie majorowi Paulowi Kreugerowi, rozkazując jednocześnie, aby ten utrzymał most jak najdłużej. Tymczasem Amerykanie pod dowództwem generała Skinnera próbują schwytać w pułapkę wycofujących się Niemców, nacierając w kierunku linii Renu. Film Johna Guillermina jest jedną z popularnych w latach 60. superprodukcji dotyczących II wojny światowej. Ten epicki obraz przedstawiający jeden z ostatnich jej epizodów jak wiele mu podobnych bierze stronę zwykłych żołnierzy, solidaryzując się z ich losem, przeciwko manipulacjom wysokich dowódców, którzy tasując karty wojny, nie liczą się z losami jednostek. 22:55 KANAŁ Dramat wojenny, 93 min, Polska 1956 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz według własnego opowiadania: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Jan Krenz Aktorzy: Teresa Iżewska, Tadeusz Janczar, Wieńczysław Gliński, Stanisław Mikulski, Emil Karewicz, Tadeusz Gwiazdkowski, Władysław Sheybal, Teresa Berezowska, Zofia Lindorf, Jan Englert Tragiczne dzieje powstania warszawskiego domagały się nie tylko opartego na faktach surowego rozrachunku historycznego, ale także ich odzwierciedlenia i oceny w sztuce. Taką artystyczną próbę podjęli Wajda i Stawiński, ale ich "Kanał" przyjęto w kraju dość chłodno: zamiast pomnika tragicznej chwały obaj pokazali bowiem koszmar klęski i rozbitych psychicznie bojowników, których bohaterstwo okazało się daremne. Taka własna ocena najnowszej historii, próba osądu i demitologizacji powstania, wyprzedzała ówczesną literaturę i analizy historyków, stanowiła zamach na uświęcone wartości. Dopiero przyznanie "Kanałowi" w 1957 r. Nagrody Specjalnej Jury na festiwalu w Cannes sprawiło, że krajowa krytyka w pełni doceniła dzieło Wajdy i przyznała, że autorzy filmu mówią jednak prawdę, choć jest to prawda wycinkowa, odnosząca się do schyłkowej fazy operacji. "Kanał" nie jest filmem antybohaterskim, a jedynie antykoturnowym. Opisuje bohaterów takich, jakich ukształtowała ich historia: są tu czyny dobre, wątpliwe i złe, są charaktery mężnie trwających oraz tych, którzy załamali się w różny sposób - ich szczere ukazanie stanowi największą wartość filmu. Dzieło Wajdy składa się niejako z dwóch części: pierwszej, reportażowej w stylu, i drugiej - apokaliptycznej relacji z wędrówek przez kanały. Scenariusz oparty na osobistych doświadczeniach Stawińskiego, dowódcy powstańczego oddziału łączności, relacjonuje tragiczny koniec żołnierzy przedstawionej jednostki. Koniec września 1944 r. , powstanie ma wkrótce upaść. Walczący na Mokotowie zdziesiątkowany oddział porucznika "Zadry", po nieudanej próbie przebicia się przez otaczające go wojska niemieckie, podejmuje jedyną możliwą w tej sytuacji decyzję: schodzi do kanałów, aby tą drogą przedrzeć się do Śródmieścia, gdzie jeszcze bronią się powstańcy. W krętych, podziemnych korytarzach pełnych ekskrementów, gdzie u każdego włazu czuwają Niemcy rzucając do wnętrza granaty, czterdziestoosobowy oddział rozpada się na trzy grupy. Zasadniczą grupę prowadzi "Zadra" ze "Smukłym" i szefem kompanii "Kulą". Jest przekonany, że idzie za nim cały oddział, w czym utwierdza go "Kula", tchórz, który boi się, że porucznik zawróci w poszukiwaniu rozproszonych ludzi. Rannego "Koraba" prowadzi zakochana w nim łączniczka "Stokrotka". W trzeciej grupie idzie podporucznik "Mądry", zakochana w nim "Halinka" i muzyk o pseudonimie "Ogromny". "Stokrotka" i "Korab" giną z wyczerpania u kraty, którą Niemcy zamknęli wylot z kolektora nad Wisłą. "Halinka" popełnia samobójstwo, gdy "Mądry" wyznaje jej prawdę o żonie i dzieciach, a on sam wychodzi na powierzchnię wprost na niemiecki patrol. Kompozytor Michał, postradawszy zmysły, zabłąkuje się w plątaninie kanałów. Przy próbie sforsowania zaminowanego włazu ginie "Smukły". Dowódca i szef kompanii osiągają cel, ale gdy wychodzi na jaw oszustwo "Kuli", "Zadra", zastrzeliwszy podoficera, wraca do podziemi po swoich żołnierzy, nie wiedząc, że podzielili los "Mądrego". 01:35 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. SEKTA WYZNAWCÓW PUTINA Reportaż, 24 min, Polska, 2012 Autor: Barbara Włodarczyk Są ubrane jak mniszki, dzień spędzają na modlitwach i bezgranicznie wielbią Putina. Jego oponentów uważają za wcielenie szatana. Mowa o członkiniach sekty, która czci Władimira Putina jako... kolejne wcielenia świętego Pawła. Ich siedziba znajduje się w wiosce Bolszaja Jelnia, 400 km od Moskwy. Założycielka sekty, zwana przez wyznawców matuszką Mariją, twierdzi, że prezydent powiela drogę biblijnego apostoła. Bo Paweł, zanim został uczniem Chrystusa, najpierw gnębił chrześcijan. A Władimir Putin najpierw służył w KGB, a dziś "zbawia Rosję". Reportaż przedstawia sektę wyznawców Putina od środka. Główną bohaterką jest przywódczyni grupy, w przeszłości karana za oszustwa finansowe.