TVP Historia                         Niedziela, 02.10.2022


Zmiany z dnia 14.09.2022
w stosunku do raportu z dnia 31.08.2022

(dodano pozycję programową)
10:10 W KOTLE HISTORII - MEHOFFER I BANKIET MERÓW. MENU WYSTAWY ŚWIATOWEJ 1900 ROKU

Magazyn, 25 min, Polska, 2022
Reżyseria: Jerzy Grabowski
Scenariusz: Łukasz Modelski
Wykonawcy: Łukasz Modelski(Prowadzący)

14 kwietnia 1900 r. w Paryżu otwarta została Międzynarodowa Wystawa Powszechna. Co ciekawe, zdecydowano się na to 
mimo nieukończenia prac budowlanych. Wystawa miała być swoistym bilansem odchodzącego w przeszłość XIX wieku. 
Trwała do 12 listopada 1900 r. Na powierzchni 120 hektarów w Paryżu i 110 hektarów w Vincennes prezentowano osiągnięcia 
kolei żelaznej, ogrodnictwa, zawody sportowe i pokaz automobili. Na zwiedzających, a było ich grubo ponad 50 milionów, 
czekały atrakcje przygotowane przez 58 krajów, które zaprezentowały swoje osiągnięcia w 18 grupach tematycznych 
i w 121 kategoriach. 
W Paryżu uhonorowano także Polaków, mimo że nie mogli reprezentować wówczas Polski. Złotym medalem uhonorowano 
Józefa Mehoffera i Feliksa Stanisława Jasińskiego. Srebrne medale otrzymali: Julian Fałat, Jacek Malczewski, Józef Pankiewicz 
i Leon Wyczółkowski. Przygotowane atrakcje miały zachwycić odwiedzających. Paryż rzeczywiście stał się stolicą świata. 
Ale najbardziej chyba spektakularnym wydarzeniem w czasie trwania wystawy był zorganizowany 22 września 1900 r. przez 
prezydenta Francji pamiętny bankiet merów. Łukasz Modelski gotuje niektóre z dań, jakie zostały podane na tym bankiecie. 


(dodano pozycję programową)
11:10 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM KRÓLEWSKIE NA WAWELU

Magazyn, 26 min, Polska, 2021

Zamek Królewski i katedra na Wawelu wznoszą się na wapiennym wzgórzu ponad zakolem Wisły. Miejsce z czasem zabudowano. 
Obwarowane zostało fortyfikacjami. Dziś jest to jeden z najsłynniejszych zabytków zarówno polskich, jak i europejskich. 
Przed wybuchem II wojny światowej podjęto decyzję, aby w razie ataku Niemiec wywieźć z Polski najcenniejsze zbiory wawelskie. 
3 września 1939 roku rozpoczęła się dramatyczna ewakuacja. Droga wiodła na wschód przez tereny toczącej wojny, dalej przez 
Rumunię, Francję, Wielką Brytanię do Kanady, gdzie drogocenny ładunek dotarł 12 lipca 1940 roku. Opiekę nad transportem 
sprawowali Stanisław Świerz - Zalewski, kustosz zbiorów wawelskich, oraz Józef Krzywda - Polkowski, również pracownik Wawelu. 
Władze kanadyjskie zapewniły arrasom bezpieczny i odpowiedni magazyn w Ottawie. Jednak kiedy po 1945 roku zaistniała 
obawa, że komunistyczne władze Polski wystąpią po ich odbiór, miejsca przechowania były w tajemnicy kilkakrotnie zmieniane. 
Rządowi RP na uchodźstwie chodziło o to, aby uniemożliwić powrót gobelinów do będącej w strefie wpływów ZSRR Polski. 
25 lutego 1948 roku arrasy przejął premier prowincji Quebec, Maurice Duplessis, zdecydowany antykomunista i umieścił je 
w podległym mu Muzeum prowincji Quebec, na długie lata chroniąc, jak oznajmił, przed zagrabieniem przez Stalina. Dopiero 
po jego śmierci w 1959 roku starania o odzyskanie zbioru przyniosły pozytywny rezultat. Dokument odbioru podpisała w Quebecu 
polska delegacja z prof. Jerzym Szablowskim, dyrektorem Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu na czele 31 grudnia 
1960 roku. Skarby wawelskie wyładowano w porcie w Gdyni ze statku MS Krynica 16 stycznia 1961 roku.